ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ ΒΛΑΧΑΚΗ ΣΤΡΑΤΟΥΛΑ ΚΑΛΤΣΗ ΕΦΗ ΚΑΝΑΚΑΚΗ ΕΙΡΗΝΗ-ΜΑΡΙΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ Είδαμε ότι η Αστρονομία διαφέρει από τις άλλες φυσικές επιστήμες. Ο έλεγχος και η εξέλιξη των κοσμολογικών μοντέλων επιτυγχάνεται μόνο με την παρατήρηση. Δεν είναι εφικτή η οργάνωση και η εκτέλεση πειραμάτων. Στην Αστρονομία οι πληροφορίες και τα δεδομένα αντλούνται από τις ακτινοβολίες που φτάνουν στη Γη από τα ουράνια σώματα. Έτσι με τον όρο «αστρονομική παρατήρηση» εννοούμε τη διαδικασία που περιλαμβάνει τα ακόλουθα στάδια: (1)Συγκέντρωση, (2)καταγραφή, (3)επεξεργασία και (4) ανάλυση της ακτινοβολίας που φτάνει στη Γη.

ΟΡΓΑΝΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ Η διεξαγωγή της αστρονομικής παρατήρησης προϋποθέτει βέβαια τη χρήση μιας σειράς οργάνων. Ανάλογα με τη λειτουργία τους, ταξινομούνται σε: -Συλλέκτες ακτινοβολίας: Οπτικά τηλεσκόπια, ραδιοτηλεσκόπια, τηλεσκόπια ακτίνων Χ κτλ. -Αναλύτες: Φίλτρα ακτινοβολίας, φασματογράφοι, μαγνητογράφοι κτλ. -Δέκτες: Μάτι, φωτογραφική πλάκα, φωτοκύτταρα, ραδιοδέκτες, στοιχεία συζευγμένου φορτίου (CCDs) κτλ. -Μετρητικά όργανα: Μικρόμετρα, καταγραφείς, ταινίες, μαγνητοταινίες, φωτόμετρα κτλ. Τα δεδομένα που προκύπτουν από τις μετρήσεις κωδικοποιούνται και ακολουθεί επεξεργασία τους με τη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών.

ΟΠΤΙΚΟ ΤΗΛΕΣΚΟΠΙΟ

ΟΥΡΑΝΙΑ ΣΦΑΙΡΑ Όλα τα ουράνια σώματα φαίνονται σαν να βρίσκονται στην εσωτερική επιφάνεια μιας γιγάντιας σφαίρας, στο κέντρο της οποίας βρίσκεται η Γη. Η εντύπωση αυτή είναι τόσο έντονη, ώστε οδήγησε τους αρχαίους αστρονόμους στην υπόθεση ότι η Γη βρίσκεται στο κέντρο του Σύμπαντος. Η φανταστική αυτή σφαίρα έχει ακτίνα απροσδιόριστη και ονομάζεται ουράνια σφαίρα.

ΘΕΡΙΝΟ ΗΛΙΟΣΤΑΣΙΟ Παράλληλα, και σε συνάρτηση με αυτά, μεταβάλλεται και η διάρκεια της ημέρας ως προς τη νύχτα. Συνοψίζουμε τα σημαντικότερα συμπεράσματα των παρατηρήσεων μας: -Στις 22 Ιουνίου: Το μέγιστο ύψος του Ηλίου έχει τη μεγαλύτερη τιμή από όλες τις άλλες ημέρες του έτους. Η ημέρα έχει τη μέγιστη διάρκειά της και η γωνιακή απόσταση των σημείων της ανατολής και της δύσης από το σημείο του Βορρά στον ορίζοντα έχει τη ελάχιστη τιμή της. Την ημέρα αυτή λέμε ότι ο Ήλιος βρίσκεται στο θερινό ηλιοστάσιο.

ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΗΛΙΟΣΤΑΣΙΟ -Στις 22 Δεκεμβρίου: Το μέγιστο ύψος του Ηλίου έχει την ελάχιστη ετήσια τιμή του, η ημέρα την ελάχιστη διάρκειά της και η γωνιακή απόσταση της ανατολής και της δύσης από το σημείο του Βορρά στον ορίζοντα είναι η μέγιστη δυνατή. Ο Ήλιος την ημέρα αυτή βρίσκεται στο χειμερινό ηλιοστάσιο. Στα ηλιοστάσια ο Ήλιος φαίνεται να παραμένει στην ίδια θέση για μερικές ημέρες, γι' αυτό και ονομάστηκαν έτσι.

ΙΣΗΜΕΡΙΑ -Τέλος υπάρχουν δύο ημέρες του έτους, η 21η Μαρτίου και η 23η Σεπτεμβρίου, που ονομάζονται εαρινή και φθινοπωρινή ισημερία, αντίστοιχα. Στις ισημερίες παρατηρούμε ότι: Τα σημεία της ανατολής και της δύσης του Ηλίου ταυτίζονται με τα αντίστοιχα γεωγραφικά σημεία του ορίζοντα. Το μεσημεριανό ύψος του Ηλίου έχει ενδιάμεση τιμή μεταξύ της μέγιστης και της ελάχιστης που αντιστοιχούν στα ηλιοστάσια. Η διάρκεια της ημέρας είναι ίση με τη διάρκεια της νύχτας.