ΟΙ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ ΧΟΡΟΙ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΟΙ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ ΧΟΡΟΙ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Περίπου είκοσι παραδοσιακοί χοροί συμπεριλαμβάνονται στην χορευτική κληρονομιά της Κρήτη. Από αυτούς, σήμερα, μερικοί χορεύονται ευρέως σε όλη την Κρήτη, και άλλοι είναι καθαρά τοπικοί. Στην πρώτη κατηγορία έχουμε τη «Ρεθυμνιώτικη Σούστα», το «Σιγανό", το «Μαλεβιζιώτη" ή «Καστρινό πηδηχτό ", το «Χανιώτικο Συρτό " και τον «Πεντοζάλη". Για να είναι είμαστε ποίο ακριβείς, η «Ρεθυμνιώτικη Σούστα», ήταν γνωστή στην περιοχή του Ρεθύμνου , ο «Μαλεβιζιώτης» στο Ηράκλειο και ο «Χανιώτικος Συρτός " και ο «Πεντοζάλης» στα Χανιά.

        Η «Ρεθυμνιώτικη Σούστα», ο χορός της αγάπης της Κρήτης, που χορεύεται από ένα ή περισσότερα ζευγάρια , περιλαμβάνει πολλά στοιχεία του αρχαίου πυρρίχιου. Τα βασικά βήματα του χορού, τα οποία μοιάζουν με μικρά πηδήματα και κάνουν τα σώματα των χορευτών να κινούνται σαν ελατήρια, ήταν πιθανόν η αιτία που ο χορός, κατά τη διάρκεια της ενετοκρατίας (1204-1669) ονομάστηκε «Σούστα", από την ιταλική λέξη "susta" που σημαίνει την ελατήριο. Ο σύγχρονος Κρητικός συρτός γενικά γνωστός ως Χανιώτικος συρτός λέγεται ότι εξελίχτηκε πιθανόν μέσω του μετασχηματισμού των βημάτων ενός παλαιότερου χορού συρτός, στο μέσος-18ου αιώνα στην επαρχία Κίσσαμος στα Χανιά. Πρέπει να σημειώσουμε ότι ο χορός χρησιμοποιήθηκε επίσης, σύμφωνα με το αρχαία έθιμα, ως απαραίτητο μέσο έκφρασης και ενθάρρυνσης σε περιπτώσεις πολέμου. Η παράδοση λέει ότι η μουσική που συνοδεύει τον Χανιώτικο συρτό είναι βασισμένη σε δύο μελωδίες, οι οποίες είχαν δημιουργηθεί , σύμφωνα με την αρχαία συνήθεια, από τους κρητικούς πολεμιστές – οι τελευταίοι υπερασπιστές της Κωνσταντινούπολης – το 1453, και είχαν έρθει πίσω στην Κρήτη από τους επιζώντες. Η πρώτη απόδοση μουσικής του χορού αποδίδεται στο βιολιστή από τις Λουσακιές Κισσάμου, Στέφανο Τριανταφυλλάκη ή Κιόρος. Ο Χανιώτικος συρτός διαδεδομένος στην υπόλοιπη Κρήτη κατά τη διάρκεια της περιόδου μεταξύ των δύο παγκόσμιων πολέμων, αποκτώντας βαθμιαία τις παραλλαγές στο ύφος και την έκφραση. Είναι ένας μοναδικός χορός και ιδιαίτερα ενδιαφέρον λόγω του μεγάλου αριθμού των μελωδιών (τόνοι), που δημιουργείται από τους καλούς μουσικούς του 19ου και 20ού αιώνα.

Ο «Σιγανός" είναι ένας αργός χορός, όπως το όνομα δείχνει, που χορεύεται σήμερα από τους άνδρες και τις γυναίκες σε κάθε γιορτή. Στο παρελθόν, εντούτοις, χορευόταν κυρίως από τις γυναίκες. Σύμφωνα με την παράδοση, κατά τη διάρκεια του οθωμανικού νόμου οι τούρκοι Αγάδες προσκαλούσαν τις κρητικές οικογένειες στις γιορτές, προκειμένου οι σύζυγοι και οι κόρες τους να χορέψουν. Αλλά σκόρπιζαν ρεβίθια στο πάτωμα για να γλιστρούν οι γυναίκες και να γελοιοποιούνται.

Ο «Πεντοζάλη» (σύμφωνα με τη παράδοση) πήρε την σημερινή μορφή και το όνομα του κατά τη διάρκεια της επανάστασης του Δασκαλογιάννη το 1770-71,πιθανόν απ ό μετασχηματισμό ενός παλαιότερου χορού του πυρρίχιου . Ονομάστηκε το Πεντοζάλης επειδή συμβολίζει το πέμπτο ζάλο (βήμα), δηλαδή η πέμπτη προσπάθεια – ελπίδας – πιθανότητας για ελεύθερη Κρήτη από τους Τούρκους. Έχει δέκα βήματα, για να τιμήσει την μνήμη την 10η Οκτωβρίου 1769, όταν έλαβαν οι άνθρωποι στα Σφακιά την απόφαση να προχωρήσουν στην επανάσταση, και η μουσική της αποτελείται από δώδεκα φράσεις μουσικής (μέρη) προς τιμή των δώδεκα ηγετών της επανάστασης. Οι απολογισμοί που έχουν συντηρηθεί λένε ότι μέχρι την πρώτη δεκαετία του '60, οι άνθρωποι των επαρχιών Κίσσαμου και Σέλινου, ενώ χορεύοντας τον πεντοζάλη, στο άκουσμα κάθε τόνου της μουσικής, που χρησιμοποιείται για να φωνάξει το όνομα του καπετάνιου που αντιστοιχούσε στη φράση μουσικής, τιμώντας κατ' αυτό τον τρόπο τη μνήμη του Δασκαλογιάννη , τους συντρόφους του και την επανάστασή τους. Η μορφή του πεντοζάλη είναι ιδιαίτερα μοναδική, γρήγορη, δυναμική και εκρηκτική. Η σύγχρονη διάκριση μεταξύ "αργού" και "γρήγορου" έγινε στη δεκαετία του '50, όταν τακτοποίησαν μερικοί λυράρηδες της κεντρικής Κρήτης τον τόνο του χορού σιγανός της κεντρικής και ανατολικής Κρήτης και έπειτα αμέσως προχώρησαν στο πεντοζάλη.

Μαλεβιζιώτης: Ονομάζεται επίσης Καστρινός Πηδηχτός χορεύεται σε έναν κύκλο από τους άνδρες και τις γυναίκες που κρατούν τα χέρια στους ώμους (με τους αγκώνες να κάμπτονται). Είναι στα 2/4 χρόνου και έχει 16 βήματα.