Διατροφικές Συστάσεις στον Σακχαρώδη Διαβήτη Πλιάκας Τριαντάφυλλος Μεταπτυχιακός φοιτητής του Τμήματος Διατροφής e-mail: pliakaslakis@yahoo.com

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης (Σ. Δ Ο Σακχαρώδης Διαβήτης (Σ.Δ.) είναι μια σοβαρή μεταβολική διαταραχή η οποία οφείλεται στην σχετική ή απόλυτη έλλειψη ινσουλίνης που μπορεί να οδηγήσει σε μεταβολές του μεταβολισμού των υδατανθράκων, των πρωτεϊνών και των λιπών. Επιπλέον, η διαταραχή αυτή μπορεί να προκαλέσει υπεργλυκαιμία σε ασθενείς στους οποίους δεν είχε διαγνωστεί από πριν ο Σ.Δ. ή μπορεί να επιδράσει αρνητικά στην ρύθμιση της γλυκόζης του αίματος σε ασθενείς που έχουν ήδη διαγνωστεί ως διαβητικοί. Αυτό πιστεύεται ότι οφείλεται σε διάφορους φλεγμονώδους μεταβολίτες, τις κυτοκίνες και τις ορμόνες. Η απάντηση σε αυτά τα ερεθίσματα οδηγούν σε αντίσταση στην ινσουλίνη μαζί με την εκδήλωση αυξημένης πρωτεόλυσης και γλυκονεογένεσης που έχουν σαν αποτέλεσμα την εμφάνιση υπεργλυκαιμίας. Ο στόχος στα υγιή άτομα με Σ.Δ. τύπου Ι και ΙΙ είναι η ρύθμιση της γλυκόζης του αίματος στα φυσιολογικά επίπεδα με σκοπό την πρόληψη ή καθυστέρηση της ανάπτυξης μικροαγγειακών επιπλοκών (στον αμφιβληστροειδή, στα νεφρά και στο περιφερειακό νευρικό σύστημα). Σε ασθενείς που νοσηλεύονται η ρύθμιση της γλυκόζης του αίματος είναι πολύ σημαντική επειδή η υπεργλυκαιμία μπορεί να επηρεάσει δυσμενώς την λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και την υδρική ισορροπία

Περιπτώσεις Σακχαρώδη Διαβήτη Νεανικού ή τύπου Ι διαβήτη Ενήλικου ή τύπου ΙΙ διαβήτη Διαβήτη της εγκυμοσύνης Διαβήτη του ″τραύματος″

Επτά βασικές αρχές για την μέριμνα του διαβήτη από το National Diabetes Education Program (NDEP) των ΗΠΑ Εντοπισμός των ατόμων που βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο και διάγνωση του διαβήτη Συνεχής μέριμνα Εκπαίδευση σε θέματα που αφορούν τον διαβήτη Αντιμετώπιση της υπεργλυκαιμίας Παρακολούθηση από τους ίδιους τους διαβητικούς της ρύθμισης των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα και της αιμογλοβίνης Α1C Πρόληψη και διάγνωση των μακροπρόθεσμων προβλημάτων που σχετίζονται με τον διαβήτη Εντοπισμός και θεραπεία των μακροχρόνιων επιπλοκών που σχετίζονται με τον διαβήτη

Στόχοι που αφορούν όλους τους διαβητικούς Η επίτευξη και διατήρηση των βέλτιστων μεταβολικών αποτελεσμάτων που περιλαμβάνουν: Τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα Το λιπιδαιμικό προφίλ Τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης Η πρόληψη και θεραπεία των χρόνιων επιπλοκών που σχετίζονται με τον διαβήτη Βελτίωση της υγείας μέσω της επιλογής υγιεινών τροφών και της φυσικής δραστηριότητας Να απευθύνονται στις εξατομικευμένες διατροφικές ανάγκες λαμβάνοντας υπόψη προσωπικές και κοινωνικές προτιμήσεις και τρόπο ζωής με σεβασμό στις προσωπικές επιθυμίες και στην θέληση του ατόμου να αλλάξει

Στόχοι που αφορούν εξειδικευμένες περιπτώσεις Νεανικού ή τύπου Ι διαβήτη. Στόχος η παροχή επαρκής ενέργειας για να διασφαλιστεί η φυσιολογική ανάπτυξη, ενσωματώνοντας την θεραπευτική αγωγή με ινσουλίνη μέσα στις συνήθεις διατροφικές συνήθειες και στην συνήθη φυσική δραστηριότητα Παιδιά και έφηβους με τύπου ΙΙ διαβήτη. Στόχος η διευκόλυνση των αλλαγών στις διατροφικές συνήθειες και στην φυσική δραστηριότητα για την μείωση της αντίστασης στην ινσουλίνη και την βελτίωση της μεταβολικής κατάστασης Εγκύους και θηλάζουσες. Στόχος η παροχή επαρκής ενέργειας και θρεπτικών συστατικών που απαιτούνται για τα βέλτιστα αποτελέσματα Υπερήλικες. Στόχος η μέριμνα των διατροφικών και ψυχοκοινωνικών αναγκών ενός ατόμου στην τρίτη ηλικία Ενήλικες που αντιμετωπίζονται με χορήγηση ινσουλίνης ή φαρμάκων που διεγείρουν την έκκριση ινσουλίνης. Στόχος η παροχή εκπαίδευσης για να διαχειρίζεται από μόνος του καταστάσεις που έχουν να κάνουν με την αντιμετώπιση (και πρόληψη) της υπογλυκαιμίας, της εμφάνισης οξείας νόσου (κετοξέωση) και των προβλημάτων στα επίπεδα γλυκόζης του αίματος που σχετίζονται με την άσκηση Ενήλικες που βρίσκονται σε κίνδυνο για την εκδήλωση διαβήτη. Στόχος η μείωση του κινδύνου προτρέποντας για αύξηση της φυσικής δραστηριότητας και προωθώντας διατροφικές επιλογές που διευκολύνουν την σταδιακή απώλεια του βάρους ή τουλάχιστον την αποφυγή της αύξησής του

Συστάσεις για τους υδατάνθρακες Ενδείξεις πρώτου επιπέδου (A-Level evidence) Επιλογή τροφίμων. Τρόφιμα που περιέχουν υδατάνθρακες από σιτηρά ολικής αλέσεως, φρούτα, λαχανικά και γάλα χαμηλό σε λιπαρά Γλυκαιμική επίδραση των υδατανθράκων. Η συνολική ποσότητα των υδατανθράκων στα γεύματα ή στα σνακ είναι πιο σημαντική από την πηγή ή τον τύπο του υδατάνθρακα. Κάποιοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι τόσο η ποσότητα όσο και η ποιότητα συμβάλλουν εξίσου στα επίπεδα της γλυκόζης μεταγευματικά Πρόσληψη ζάχαρης. Εφόσον η ζάχαρη δεν αυξάνει την γλυκαιμία σε μεγαλύτερο βαθμό από ισοθερμιδικές ποσότητες αμύλου, τότε η ζάχαρη και τα τρόφιμα που περιέχουν ζάχαρη δεν χρειάζεται να περιορίζονται στα άτομα με διαβήτη. Ωστόσο θα πρέπει να αντικαθίσταται από άλλες πηγές υδατανθράκων ή, εφόσον προστίθενται, να χορηγείται προστατευτικά ινσουλίνη ή κάποιο άλλο φάρμακο που να μειώνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα Μη θρεπτικές γλυκαντικές ουσίες. Είναι ασφαλείς όταν καταναλώνονται μέσα στα ημερήσια επιτρεπόμενα επίπεδα πρόσληψης που έχουν καθοριστεί από τον FDA

Συστάσεις για τους υδατάνθρακες Ενδείξεις δεύτερου επιπέδου (B-Level evidence) Άτομα που υποβάλλονται σε εντατική ινσουλινοθεραπεία. Θα πρέπει να προσαρμόζουν τις προγευματικές δόσεις ινσουλίνης με βάση την περιεκτικότητα των γευμάτων σε υδατάνθρακες Κατανάλωση τροφίμων με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη. Αν και μπορεί να μειώσει την μεταγευματική υπεργλυκαιμία, δεν υπάρχουν επαρκείς ενδείξεις μακροπρόθεσμου οφέλους ώστε να συστήνεται μια δίαιτα με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη σαν την κύρια στρατηγική στον σχεδιασμό των γευμάτων και την επιλογή των τροφίμων Διαιτητικές ίνες. Όπως και στο γενικό πληθυσμό, η κατανάλωση διαιτητικών φυτικών ινών θα πρέπει να ενθαρρύνεται. Ωστόσο, δεν υπάρχει λόγος να συστήνεται στα άτομα με διαβήτη να καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες φυτικών ινών από αυτές των υπολοίπων υγιών ατόμων Ενδείξεις τρίτου επιπέδου (C-Level evidence) Τα άτομα που λαμβάνουν σταθερές ημερήσιες δόσεις ινσουλίνης θα πρέπει να είναι συνεπή στις καθημερινές προσλήψεις υδατανθράκων

Συστάσεις για τους υδατάνθρακες Ομοφωνία επιστημόνων Η πρόσληψη υδατανθράκων και μονοακόρεστων λιπαρών οξέων θα πρέπει να παρέχει το 60 -70 % της ενεργειακής πρόσληψης. Ωστόσο, το μεταβολικό προφίλ και η ανάγκη για απώλεια βάρους θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη όταν θα καθορίζεται η περιεκτικότητα της δίαιτας σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα Η ζάχαρη και τα τρόφιμα που περιέχουν ζάχαρη θα πρέπει να καταναλώνονται στα πλαίσια μιας υγιεινής διατροφής

Συστάσεις για τις πρωτεΐνες Ενδείξεις δεύτερου επιπέδου (B-Level evidence). Στους διαβητικούς με διαβήτη τύπου ΙΙ όπου έχουμε καλή ρύθμιση της γλυκόζης του αίματος η πρωτεΐνη που εισάγεται στο στομάχι δεν αυξάνει της συγκεντρώσεις της γλυκόζης στο πλάσμα, αν και η πρωτεΐνη είναι το ίδιο δραστική στο να διεγείρει την έκκριση ινσουλίνης όπως και ο υδατάνθρακας Στους διαβητικούς, ειδικότερα σε αυτούς όπου δεν έχουμε καλή ρύθμιση της γλυκόζης του αίματος, οι ανάγκες σε πρωτεΐνη μπορεί να είναι μεγαλύτερες από το RDA, αλλά όχι μεγαλύτερες από την συνήθη πρόσληψη

Συστάσεις για τις πρωτεΐνες Ομοφωνία επιστημόνων Στους διαβητικούς δεν υπάρχουν ενδείξεις που να προτείνουν πως θα πρέπει να τροποποιηθεί η συνήθης πρωτεϊνική πρόσληψη (15 – 20% της συνολικής ημερήσιας πρόσληψης) εφόσον η νεφρική λειτουργία είναι φυσιολογική Οι μακροπρόθεσμες επιδράσεις μιας δίαιτας υψηλής σε πρωτεΐνη και χαμηλής σε υδατάνθρακες δεν είναι γνωστές. Αν και αυτού του τύπου οι δίαιτες μπορούν να προκαλέσουν βραχυπρόθεσμη απώλεια βάρους και βελτίωση της γλυκαιμίας, ωστόσο δεν έχει τεκμηριωθεί πως η απώλεια βάρους θα μπορεί να διατηρηθεί μακροπρόθεσμα. Μέλημα αποτελούν επίσης και οι μακροπρόθεσμες επιδράσεις αυτού του τύπου δίαιτας στα επίπεδα της LDL χοληστερόλης στο πλάσμα

Συστάσεις για τα λίπη Ενδείξεις πρώτου επιπέδου (A-Level evidence) Τα κορεσμένα λιπαρά οξέα θα πρέπει να παρέχουν λιγότερο από το 10% της συνολικής ενεργειακής πρόσληψης. Κάποια άτομα (π.χ. άτομα με LDL χοληστερόλη ≥ 100 mg/dl) μπορούν να επωφεληθούν εφόσον μειώσουν την πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών σε λιγότερο από το 7% της ενεργειακής πρόσληψης Η ημερήσια πρόσληψη διαιτητικής χοληστερόλης θα πρέπει να είναι μικρότερη από 300 mg. Κάποια άτομα (π.χ. άτομα με LDL χοληστερόλη ≥ 100 mg/dl) μπορούν να επωφεληθούν εφόσον μειώσουν την ημερήσια πρόσληψη διαιτητικής χοληστερόλης σε λιγότερο από 200 mg

Συστάσεις για τα λίπη Ενδείξεις δεύτερου επιπέδου (B-Level evidence) Για την μείωση των επιπέδων της LDL χοληστερόλης, μπορεί να μειωθεί η ενέργεια που προέρχεται από τα κορεσμένα λιπαρά, εφόσον είναι επιθυμητή η απώλεια βάρους, ή να αντικατασταθούν αυτά είτε από υδατάνθρακες είτε από μονοακόρεστα λιπαρά οξέα όταν η απώλεια βάρους δεν αποτελεί στόχο Η πρόσληψη trans ακόρεστων λιπαρών οξέων θα πρέπει να ελαχιστοποιείται Δίαιτες με μειωμένα λιπαρά όταν διατηρούνται μακροπρόθεσμα συνεισφέρουν σε μέτρια απώλεια βάρους και βελτίωση της δυσλιπιδιαμίας Συστήνεται επίσης και η κατανάλωση 2 – 3 μερίδων ψαριού εβδομαδιαίως που παρέχουν τα διαιτητικά ω-3 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα Ενδείξεις τρίτου επιπέδου (C-Level evidence) Η πρόσληψη πολυακόρεστων λιπαρών οξέων θα πρέπει να αποτελεί το 10% περίπου της ενεργειακής πρόσληψης

Συστάσεις για τα λίπη Ομοφωνία επιστημόνων Υπάρχει ομοφωνία στην επιστημονική κοινότητα όσον αφορά την μείωση κορεσμένων λιπαρών οξέων και της χοληστερόλης. Ωστόσο ο τρόπος με τον οποίο θα κατανεμηθεί το υπολειπόμενο λίπος και σε συνάρτηση με την πρόσληψη υδατανθράκων αποτελεί ακόμη ένα ανοικτό θέμα

Ενεργειακό ισοζύγιο και παχυσαρκία Ενδείξεις πρώτου επιπέδου (A-Level evidence) Σε άτομα με αντίσταση στην ινσουλίνη, μειωμένη ενεργειακή πρόσληψη και συντηρητική απώλεια βάρους βελτιώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη και την γλυκαιμία βραχυπρόθεσμα Συγκροτημένα προγράμματα που δίνουν έμφαση στις αλλαγές του τρόπου ζωής, συμπεριλαμβανομένου και της εκπαίδευσης, στην μείωση της πρόσληψης λίπους (<30% της ημερήσιας πρόσληψης) και συνολικής ενέργειας, στην συστηματική φυσική δραστηριότητα και την συστηματική επαφή των ατόμων με τους επιβλέποντες ιατρούς ή/και διαιτολόγους μπορούν να έχουν σαν αποτέλεσμα την μακροπρόθεσμη απώλεια βάρους στο 5 – 7% του αρχικού βάρους Η άσκηση και η συμπεριφορική θεραπεία είναι πολύ χρήσιμες συμπληρωματικές θεραπείες υποστήριξης σε άλλες στρατηγικές για την απώλεια βάρους. Η άσκηση είναι ιδιαίτερα σημαντική για την διατήρηση του απολεσθέντος βάρους Τυποποιημένες δίαιτες απώλειας βάρους, όταν χρησιμοποιούνται μεμονωμένα, είναι απίθανο να οδηγήσουν σε μακροπρόθεσμη απώλεια βάρους. Τα συγκροτημένα και εντατικά προγράμματα τρόπου ζωής είναι αναγκαία

Συστάσεις για τα μικροθρεπτικά συστατικά Ενδείξεις δεύτερου επιπέδου (B-Level evidence) Δεν υπάρχουν ξεκάθαρες ενδείξεις για κάποιο όφελος από την συμπληρωματική πρόσληψη βιταμινών ή ιχνοστοιχείων στους διαβητικούς οι οποίοι δεν έχουν ανεπάρκειες σε κάποιο από τα στοιχεία αυτά. Εξαίρεση αποτελεί το φολικό για την πρόληψη ανωμαλιών κατά την γέννηση και το ασβέστιο για την πρόληψη σκελετικών παθήσεων Δεν συστήνεται η τακτική χρήση συμπληρωμάτων με αντιοξειδωτικά λόγω της ασάφειας και αβεβαιότητας που συνδέεται με την μακροπρόθεσμη δραστικότητα και ασφάλεια

Συστάσεις για το αλκοόλ Ενδείξεις δεύτερου επιπέδου (B-Level evidence) Εφόσον το άτομο επιλέξει να πίνει αλκοόλ, η ημερήσια πρόσληψη θα πρέπει να περιορίζεται στο ένα ποτό για την ενήλικη γυναίκα και δυο ποτά για τον ενήλικο άνδρα. Ένα ποτό καθορίζεται σαν 320 ml περίπου μπύρα, 170 ml περίπου κρασί ή 50 ml περίπου οινοπνευματώδους ποτού Για την μείωση του κινδύνου υπογλυκαιμίας, το αλκοόλ θα πρέπει να συνοδεύεται από την κατανάλωση φαγητού

Παρούσες διαιτητικές συστάσεις για τους διαβητικούς. EASD ADA Μεγάλη Βρετανία Υδ/κες + MUFA Σαν ζάχαρη Λιπαρά Κορεσμένα Πολυακόρεστα Πρωτεΐνη Φυτικές Ίνες Αλάτι 60 -70% 10% Συνολική πρόσληψη λίπους ≤ 35% < 8 – 10% < 10% 10 – 20% Ενθάρρυνση για αύξηση της πρόσληψης < 6 γρ. / ημέρα 60 – 70% - < 7 – 10% ~ 10% 15 – 20% Ενθάρρυνση για πρόσληψη 48 – 49% Υδ/κες + 12% MUFA 12 – 14% 35 – 36% 13% 6% 17% Choudhary P. 2004. Review of dietary recommendations for diabetes mellitus. Diabetes Res Clin Pract. 65, Supplement 1: S9-S15. Review.

Ιδιαίτερες συστάσεις για τους διαβητικούς τύπου Ι Ινσουλινοθεραπεία Αυξημένο βάρος σώματος Προγραμματισμένη άσκηση Μείωση της δόσης της ινσουλίνης Μη προγραμματισμένη άσκηση Επιπλέον πρόσληψη υδατανθράκων 2 – 3 mg kg-1 min-1 πάνω από τις συνήθης απαιτήσεις. Ένα άτομο 70 κιλών θα χρειαστεί 8,4 – 12,6 γραμμάρια υδατάνθρακα ανά ώρα μέτριας φυσικής δραστηριότητας.

Συστάσεις της κλινικής διατροφής για ειδικές ομάδες πληθυσμού Παιδιά και έφηβοι Ομοφωνία επιστημόνων Εξατομικευμένα πλάνα γευμάτων και επιλογών τροφίμων και εντατική θεραπευτική αγωγή με ινσουλίνη μπορεί να προσδώσει ευελιξία στα παιδία και τους εφήβους με διαβήτη ώστε να προσαρμόσουν τις ακατάστατες ώρες γευμάτων και τα ακανόνιστα προγράμματα, την μεταβαλλόμενη όρεξη και τις διακυμάνσεις στην φυσική τους δραστηριότητα Οι απαιτήσεις σε θρεπτικά συστατικά στα παιδιά και τους εφήβους με διαβήτη τύπου Ι ή ΙΙ φαίνεται πως είναι οι ίδιες με αυτές των υγιών συνομήλικών τους

Συστάσεις της κλινικής διατροφής για ειδικές ομάδες πληθυσμού Εγκυμοσύνη και θηλασμός Απόψεις των ειδικών Οι απαιτήσεις σε θρεπτικά συστατικά κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού είναι παρόμοιες για τις γυναίκες με και χωρίς διαβήτη Η κλινική διατροφική θεραπεία για τον διαβήτη της εγκυμοσύνης εστιάζεται στις επιλογές των τροφίμων για την κατάλληλη αύξηση του βάρους, την φυσιολογική γλυκαιμία και την απουσία κετονών Για κάποιες γυναίκες με διαβήτη της εγκυμοσύνης μπορεί να είναι κατάλληλος ο μέτριος περιορισμός της ενεργειακής πρόσληψης και των υδατανθράκων

Συστάσεις της κλινικής διατροφής για ειδικές ομάδες πληθυσμού Υπερήλικες. Ενδείξεις πρώτου επιπέδου (A-Level evidence). Οι ενεργειακές απαιτήσεις των ατόμων της τρίτης ηλικίας είναι μικρότερες από αυτές των νεότερων ενηλίκων. Πρέπει να ενθαρρύνεται η φυσική δραστηριότητα. Ομοφωνία επιστημόνων. Στην τρίτη ηλικία ο υποσιτισμός είναι πιο πιθανός από τον υπερσιτισμό οπότε πρέπει να δίνεται μεγάλη προσοχή εφόσον χορηγηθεί δίαιτα απώλειας βάρους

Συστάσεις της κλινικής διατροφής για την θεραπεία / πρόληψη των οξειών επιπλοκών του διαβήτη και των συμπαραγόντων που συμβάλλουν στην νοσηρότητα Ο κύριος στόχος στους διαβητικούς που υποβάλλονται σε ειδική διατροφική υποστήριξη είναι η βέλτιστη ρύθμιση της γλυκόζης του αίματος και η αποφυγή της υπεργλυκαιμίας και υπογλυκαιμίας και οι επακόλουθες μεταβολικές διαταραχές όπως η διαταραχή της υδρικής ισορροπίας και η αφυδάτωση, η κετοξέωση, η υπεροσμωτική υπεργλυκαιμική κατάσταση (υπεροσμωτικό μη κετονικό κώμα), μολύνσεις και νευρολογικές βλάβες. Οι ενδείξεις για ειδική διατροφική υποστήριξη στους διαβητικούς δεν διαφέρουν από τους μη διαβητικούς που υποβάλλονται σε αυτή την θεραπεία Ασθενείς με μόνιμες βλάβες ή που έχουν υποστεί εγκεφαλικό ή ασθενείς που αναρρώνουν από χειρουργείο μπορεί να χρειάζεται να υποβληθούν σε βραχυπρόθεσμη εντερική διατροφή έως ότου είναι ασφαλές το πέρασμα στην φυσιολογική σίτιση από το στόμα. Σε ασθενείς στους οποίους η αντενδεικνύεται εντερική σίτιση ή σε περιπτώσεις μη ανοχής στην εντερική σίτιση τότε μπορεί να χρησιμοποιηθεί η παρεντερική διατροφή

Συστάσεις της κλινικής διατροφής για την θεραπεία / πρόληψη των οξειών επιπλοκών του διαβήτη και των συμπαραγόντων που συμβάλλουν στην νοσηρότητα Οξείες επιπλοκές Ενδείξεις πρώτου επιπέδου (A-Level evidence) Η χορήγηση γλυκόζης είναι η προτιμώμενη θεραπεία για την υπογλυκαιμία, αν και θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί οποιαδήποτε μορφή υδατάνθρακα που περιέχει γλυκόζη Ενδείξεις δεύτερου επιπέδου (B-Level evidence) Κατάποση 15 – 20 γραμμαρίων γλυκόζης είναι μια αποτελεσματική θεραπεία. Ωστόσο τα επίπεδα γλυκόζης θα βελτιωθούν μόνο προσωρινά Κατά την διάρκεια οξείας νόσου είναι πολύ σημαντικό να γίνει εξέταση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα και των κετονών στο αίμα ή στα ούρα, κατανάλωση επαρκούς ποσότητας υγρών και λήψη υδατανθράκων Ομοφωνία επιστημόνων Η αρχική αντίδραση στην θεραπεία για την υπογλυκαιμία θα πρέπει να εμφανιστεί μέσα σε περίπου 10 – 20 λεπτά. Ωστόσο τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα θα πρέπει να επανεξεταστούν σε περίπου 60 λεπτά καθώς μπορεί να είναι αναγκαία και επιπρόσθετη θεραπεία

Ενδείξεις πρώτου επιπέδου (A-Level evidence) Συστάσεις της κλινικής διατροφής για την θεραπεία / πρόληψη των οξειών επιπλοκών του διαβήτη και των συμπαραγόντων που συμβάλλουν στην νοσηρότητα Υπέρταση Ενδείξεις πρώτου επιπέδου (A-Level evidence) Τόσο σε φυσιολογικά όσο και σε υπερτασικά άτομα, η μείωση της πρόσληψης νατρίου είχε σαν αποτέλεσμα την μείωση της αρτηριακής πίεσης Μια μέτρια απώλεια βάρους επιδρά ευεργετικά στην αρτηριακή πίεση Ομοφωνία επιστημόνων Ο στόχος θα πρέπει να είναι η μείωση της πρόσληψης νατρίου στα 2400 mg (100 mmol) ή του χλωριούχου νατρίου (αλάτι) στα 6000 mg ημερησίως

Συστάσεις της κλινικής διατροφής για την θεραπεία / πρόληψη των οξειών επιπλοκών του διαβήτη και των συμπαραγόντων που συμβάλλουν στην νοσηρότητα Δυσλιπιδαιμία Ενδείξεις δεύτερου επιπέδου (B-Level evidence) Στα άτομα με αυξημένα επίπεδα LDL χοληστερόλης στο πλάσμα η πρόσληψη των κορεσμένων λιπαρών οξέων και των trans κορεσμένων λιπαρών οξέων θα πρέπει να περιορίζεται σε ποσοστό μικρότερο του 10% και ίσως μικρότερο του 7% της συνολικής ενέργειας Στα άτομα με μεταβολικό σύνδρομο μπορεί να είναι ωφέλιμα η βελτίωση της ρύθμισης της γλυκόζης, η μέτρια απώλεια βάρους, ο περιορισμός της πρόσληψης των διαιτητικών κορεσμένων λιπαρών οξέων, η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας και η ένταξη στην διατροφή των μονοακόρεστων λιπαρών οξέων Ομοφωνία επιστημόνων Η πρόσληψη ενέργειας που προέρχεται από τα κορεσμένα λιπαρά οξέα μπορεί να μειωθεί εφόσον είναι επιθυμητή η απώλεια βάρους ή να αντικατασταθεί είτε από υδατάνθρακες είτε από μονοακόρεστα λιπαρά οξέα εφόσον δεν αποτελεί στόχο η απώλεια βάρους

Συστάσεις της κλινικής διατροφής για την θεραπεία / πρόληψη των οξειών επιπλοκών του διαβήτη και των συμπαραγόντων που συμβάλλουν στην νοσηρότητα Νεφροπάθεια Ενδείξεις τρίτου επιπέδου (C-Level evidence) Σε άτομα με μικρολευκωματουρία η μείωση της ημερήσιας πρόσληψης πρωτεϊνών στα 0,8 – 1,0 g kg-1 ανά βάρος σώματος και σε άτομα με κατάφωρη νεφροπάθεια η μείωση στα 0,8 g kg-1 ανά βάρος σώματος μπορεί να μειώσουν την εξέλιξη της νεφροπάθειας

Συστάσεις της κλινικής διατροφής για την θεραπεία / πρόληψη των οξειών επιπλοκών του διαβήτη και των συμπαραγόντων που συμβάλλουν στην νοσηρότητα Καταβολικές ασθένειες Ομοφωνία επιστημόνων. Οι ενεργειακές απαιτήσεις των περισσότερων ασθενών που νοσηλεύονται μπορούν να καλυφθούν με την χορήγηση 25 – 35 θερμίδων ανά κιλό βάρους σώματος. Οι πρωτεϊνικές ανάγκες κυμαίνονται μεταξύ 1,0 και 1,5 γραμμάρια ανά κιλό σωματικού βάρους, όπου η υψηλότερη τιμή αντιστοιχεί στους σοβαρότερους κλινικά ασθενείς.

Συστάσεις στην εντερική και παρεντερική διατροφή Η τροποποίηση της ινσουλινοθεραπείας στον ασθενή εξαρτάται από: Την κρισιμότητα της ασθένειας από την οποία πάσχει Το σύνολο των θερμίδων που του χορηγούνται Τον τρόπο σίτισης

Συστάσεις στην εντερική και παρεντερική διατροφή Ανάγκες σε ινσουλίνη Στην εντερική διατροφή μπορούν να υπολογιστούν με βάση το ποσοστό της συνήθης πρόσληψης που παρέχεται από το εντερικό διάλυμα Στην παρεντερική διατροφή πρέπει να προέρχονται αναλογικά με την κάλυψη του χρόνου έκθεσης καθώς η σίτιση θα αυξάνεται. Η τακτική χορήγηση ινσουλίνης θα πρέπει να γίνεται μέχρι να εμφανιστεί ανοχή στην εντερική διατροφή. Η δόση και η συχνότητα χορήγησης ποικίλλει ανάλογα με τον τρόπο χορήγησης της ειδικής διατροφικής υποστήριξης ενώ τα επίπεδα γλυκόζης θα πρέπει να παρακολουθούνται μέχρι να σταθεροποιηθούν Έγχυση ινσουλίνης Χορήγηση διαβητικών παραγόντων από το στόμα

Συστάσεις στην εντερική και παρεντερική διατροφή Συστάσεις στην εντερική και παρεντερική διατροφή Κατά την έναρξη της παρεντερικής διατροφής η ινσουλινοθεραπεία : θα πρέπει να συνεχίζεται στους ασθενείς με διαβήτη τύπου Ι θα πρέπει να συνεχίζεται στους ασθενείς με διαβήτη τύπου ΙΙ στους οποίους η ινσουλίνη χορηγούταν από πριν θα πρέπει να γίνεται έναρξη της στους ασθενείς στους οποίους τα επίπεδα γλυκόζης του αίματος παραμένουν σταθερά πάνω από 200 mg/dL Συστήνεται αρχικά να προστίθεται 0,1 μέρη φυσιολογικής ινσουλίνης για κάθε γραμμάριο δεξτρόζης στα διαλύματα παρεντερικής διατροφής με σκοπό να καλυφθούν οι βασικές ανάγκες σε ινσουλίνη. Τα επίπεδα της παρεντερικής δεξτρόζης θα πρέπει να παραμένουν σταθερά μέχρις ότου να τεθούν υπό έλεγχοι τα επίπεδα γλυκόζης του αίματος. Ανάλογα με το επίπεδο ρύθμισης της γλυκόζης οι ασθενείς μπορεί να χρειαστούν αύξηση στην χορήγηση ινσουλίνης παρεντερικά, επιπρόσθετη χορήγηση υποδόριας ινσουλίνης ή έγχυση ινσουλίνης. Ένα στοιχείο που θα πρέπει να λάβουμε υπόψη είναι πως κάποια υλικά που χρησιμοποιούνται στις σακούλες και στον καθετήρα της παρεντερικής διατροφής μπορεί να ″δεσμεύσουν″ μια ποσότητα ινσουλίνης για αυτό και θα πρέπει να προσαρμόσουμε ανάλογα και την δοσολογία της ινσουλίνης.

Συστάσεις στην εντερική και παρεντερική διατροφή Συστάσεις στην εντερική και παρεντερική διατροφή Γαστροπάρεση. Διαταραχή της γαστρικής εκκένωσης και της κινητικότητας του λεπτού εντέρου Δεν αποτελεί ένδειξη για την χορήγηση παρεντερικής διατροφής. Η εντερική σίτιση μπορεί να χορηγηθεί αποτελεσματικά χρησιμοποιώντας μεταπυλωρική είσοδο σίτισης μαζί με προωθητικούς παράγοντες ή μια γαστροστομία με αερισμό εφόσον είναι αναγκαία. Εφόσον χορηγείται εντερική διατροφή, η αρχική τροφική φόρμουλα θα πρέπει να περιέχει μόνο μέτριες ποσότητες λίπους (30% των συνολικών θερμίδων) και θα πρέπει να είναι ελεύθερες από φυτικές ίνες, γιατί τόσο το λίπος όσο και οι φυτικές ίνες μπορεί να μειώσουν την γαστρική κένωση

Συμπεράσματα Η κλινική διατροφική θεραπεία για τους διαβητικούς θα πρέπει να είναι εξατομικευμένη, δίνοντας την δέουσα προσοχή στις διατροφικές συνήθειες του ατόμου, στο μεταβολικό προφίλ, στους θεραπευτικούς στόχους και στα επιθυμητά αποτελέσματα. Ο έλεγχος των μεταβολικών παραμέτρων, που περιλαμβάνουν την γλυκόζη, την αιμογλοβίνη Α1C, τα λιπίδια, την αρτηριακή πίεση, το βάρος και την νεφρική λειτουργία, όταν αυτό είναι αναγκαίο όπως επίσης και την ποιότητα ζωής είναι σημαντικά για να εκτιμηθεί η ανάγκη για αλλαγές στην θεραπεία και για την διασφάλιση μιας επιτυχημένης έκβασης. Είναι σημαντικό να είναι διαθέσιμη η συνεχής εκπαίδευση σε θέματα διατροφικής διαχείρισης και μέριμνας που θα βοηθήσουν τον ίδιο τον ασθενή να κατανοήσει την κατάστασή του

Οι κυριότερες διατροφικές συστάσεις για τους διαβητικούς. Γενικά Κατανάλωση ποικιλίας τροφών Έμφαση στα δημητριακά ή στα αρτοποιήματα που περιέχουν ολικής αλέσεως σπόρους, όπως επίσης στα φρούτα και λαχανικά Επίτευξη και διατήρηση ενός υγιούς βάρους μέσω της φυσικής δραστηριότητας και υγιεινών διατροφικών πρακτικών Περιορισμός νατρίου Υδατάνθρακες (μαζί με μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, 60 – 80% της ημερήσιας ενέργειας) Προσθήκη τροφίμων πλούσιων σε φυτικές ίνες όπως σπόρους, φρούτα και λαχανικά Η πρόσληψη της ζάχαρης επιτρέπεται έως το 10% της ημερήσιας ενέργειας Η χρήση ζαχαρίνης, ασπαρτάμης, ακεσουλφαμικού καλίου, κυκλαμιδίου και σουκραλόζης επιτρέπεται (Γυναίκες που είναι εγκυμονούσες ή θηλάζουν συμβουλεύονται να αποφεύγουν τα κυκλαμικά και την ζαχαρίνη) Πρωτεΐνη (15 – 20% της ημερήσιας ενέργειας) Οι ενδείξεις δεν δείχνουν πως θα πρέπει να τροποποιηθεί η συνήθης πρόσληψη πρωτεΐνης λόγω του διαβήτη Λίπη (Μονοακόρεστα λιπαρά οξέα + υδατάνθρακες αποτελούν το 60 – 80% της ημερήσιας ενέργειας) Περιορισμός των κορεσμένων και των trans λιπαρών οξέων < 10% της ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης Κατανάλωση μονοακόρεστων λιπαρών οξέων αντί για τα κορεσμένα Προσθήκη τροφίμων πλούσιων σε πολυακόρεστα ω-3 λιπαρά οξέα Συμπληρώματα βιταμινών και ιχνοστοιχείων Η συστηματική χρήση συμπληρωμάτων δεν είναι απαραίτητη, αλλά μπορεί να ληφθεί υπόψη σε συγκεκριμένες υποομάδες (πχ., ηλικιωμένοι, έγκυες, αυστηροί χορτοφάγοι) Αλκοόλ Περιορισμένη κατανάλωση (δυο ποτήρια ημερησίως για τον άνδρα και ένα για την γυναίκα)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Adams A. S. , Mah C. , Soumerai S. B. , Zhang F ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Adams A.S., Mah C., Soumerai S.B., Zhang F., Barton M.B., Ross-Degnan D. 2003. Barriers to self-monitoring of blood glucose among adults with diabetes in an HMO: a cross sectional study. BMC Health Serv Res. 3(1): 6. 2. ASPEN Board of Directors. 2002. Guidelines for the use of parenteral and enteral nutrition in adult and pediatric patients. J Parenter Enteral Nutr 26(1), Supplement: 54-56. 3. Choudhary P. 2004. Review of dietary recommendations for diabetes mellitus. Diabetes Res Clin Pract. 65, Supplement 1: S9-S15. Review. 4. Cruz A.F., Calle-Pascual A.L. 2004. Diabetes and Nutrition Study Group, Spanish Diabetes Association. Diabetes Nutrition and Complications Trial: Trends in nutritional pattern between 1993 and 2000 and targets of diabetes treatment in a sample of Spanish people with diabetes. Diabetes Care. 27(4): 984-987.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 5. Franz M. J. , Bantle J. P. , Beebe C. A. , Brunzell J ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 5.Franz M.J., Bantle J.P., Beebe C.A., Brunzell J.D., Chiasson J.L., Garg A., Holzmeister L.A., Hoogwerf B., Mayer-Davis E., Mooradian A.D., Purnell J.Q., Wheeler M. 2004. American Diabetes Association. Nutrition principles and recommendations in diabetes. Diabetes Care. 27 Supplement 1: S36-46. Review. 6. Howard B.V. Dietary fat and diabetes: a consensus view. 2002. Am J Med. 113(9), Supplement 2: 38-40. Review. 7. Sheard N.F., Clark N.G., Brand-Miller J.C., Franz M.J., Pi-Sunyer F.X., Mayer-Davis E., Kulkarni K., Geil P. 2004. Dietary carbohydrate (amount and type) in the prevention and management of diabetes: a statement by the american diabetes association. Diabetes Care. 27(9): 2266-2271. Review. 8.Tobin CT. 7 basic principles of diabetes care. 2004. Home Healthc Nurse. 22(7): 491-495. Review. 9. Van den Berghe G. 2004. How does blood glucose control with insulin save lives in intensive care? J Clin Invest. 114(9): 1187-1195. Review.