Πανεπιστημίου Θεσσαλίας 5ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΘΕΡΙΝΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Ετερότητα στο σχολικό περιβάλλον και διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας με βάση τις αρχές της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης και τις τεχνικές του επικοινωνιακού μοντέλου Ναπολέων Μήτσης Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Μέτρα αντιμετώπισης της σχολικής ετερότητας (δεκαετία 1990) Μέτρα αντιμετώπισης της σχολικής ετερότητας (δεκαετία 1990) -Ψήφιση του νόμου 2413/96 με θέμα «Παιδεία Ομογενών και Διαπολιτισμική Εκπαίδευση». -Ίδρυση «Ειδικής Γραμματείας Παιδείας Ομογενών και Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης» στο Υπουργείο Παιδείας. -Ίδρυση του ΙΠΟΔΕ (Ινστιτούτου Παιδείας Ομογενών και Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης) -Λειτουργία Τάξεων Υποδοχής και Φροντιστηριακών Τμημάτων. -Επιλογή ενός αριθμού σχολείων και μετατροπή τους σε διαπολιτισμικά. -Υλοποίηση σειράς αντίστοιχων ευρωπαϊκών προγραμμάτων.

Φορείς υλοποίησης των μέτρων (δεκαετία 1990) Φορείς υλοποίησης των μέτρων (δεκαετία 1990) - Παιδαγωγικό Ινστιτούτο - Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας (ΚΕΕ) - Ινστιτούτο Παιδείας Ομογενών και Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης (ΙΠΟΔΕ) -Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας (ΚΕΓ) -Εθνικό Ίδρυμα Νεότητας (ΕΙΝ), -Γενική Γραμματεία Λαϊκής Επιμόρφωσης (ΓΓΛΕ) -Νομαρχιακές Επιτροπές Λαϊκής Επιμόρφωσης (ΝΕΛΕ) -Τμήματα των Πανεπιστημίων - Διαπολιτισμικά σχολεία -Διάφορα νομικά πρόσωπα - Πολιτιστικοί ή άλλοι σύλλογοι - Ποικιλώνυμοι ιδιωτικοί φορείς κλπ.

Στα μονοδιάστατα ή παραδοσιακά εντάσσονται: Μοντέλα διαχείρισης της ετερότητας (i) Μονοδιάστατα ή παραδοσιακά (ii) Πολυδιάστατα ή σύγχρονα Στα μονοδιάστατα ή παραδοσιακά εντάσσονται: (α) το μοντέλο αφομοίωσης (β) το μοντέλο ένταξης ή ενσωμάτωσης Στα πολυδιάστατα ή σύγχρονα εντάσσονται: (γ) το πολυπολιτισμικό μοντέλο (δ) το διαπολιτισμικό μοντέλο

Τα αξιώματα της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης (i) Το αξίωμα της ισοτιμίας των πολιτισμών και των γλωσσών (ii) Η αντιμετώπιση της ετερότητας ως διαφοράς και όχι ως μειονεξίας ή ελλείμματος (iii) Η αναζήτηση κατάλληλων διδακτικών αρχών, μεθόδων και τρόπων παρέμβασης που οδηγούν στην υπέρβαση των διαφορών και στην παροχή ίσων ευκαιριών σε όλους τους μαθητές.

Βασικές μεθοδολογικές αρχές του επικοινωνιακού μοντέλου (i) Σκοπός της γλωσσικής διδασκαλίας είναι η ανάπτυξη της επικοινωνιακής ικανότητας. (ii) Η γλώσσα κατακτάται με συμμετοχή του μαθητή σε σκόπιμα οργανωμένη γλωσσική δραστηριότητα. (iii) Η γλωσσική δραστηριότητα της τάξης είναι λόγος λειτουργικός, ζωντανός και βιωματικός. (iv) Ταυτόχρονα με την επικοινωνιακή ικανότητα προβλέπεται αντίστοιχη ανάπτυξη και της γλωσσικής. (v) Οι κανόνες λειτουργίας της γλώσσας πρέπει να προκύπτουν επαγωγικά ως ‘ανακάλυψη’ των ίδιων των παιδιών. (vi) Ο μαθητής αποτελεί το επίκεντρο της διδασκαλίας, (vii) Το λάθος αντιμετωπίζεται ως φυσικό και αναμενόμενο φαινόμενο. (viii) Ο λόγος που παράγεται στην τάξη, αξιολογείται από τους ίδιους τους μαθητές.

Τεχνικές διδασκαλίας του επικοινωνιακού μοντέλου -Περιγραφή ή σχολιασμός εικόνας, φωτογραφίας, αντικειμένου κλπ. -Περιγραφή ιστορίας που δίνεται με σειρά εικόνων -Συζήτηση με αφορμή κάποιο επίκαιρο ή ενδιαφέρον για τα παιδιά γεγονός -Αυτοπαρουσίαση -Περιγραφή ενός οικείου προσώπου -Διεκπεραίωση συνήθων συναλλαγών -Κοινωνικές επαφές -Χρήση μιμητικών δραστηριοτήτων και ανάληψη ρόλων -Δραματοποίηση γεγονότων -Αναπαράσταση, με παιγνιώδη τρόπο, περιστατικών της καθημερινής ζωής

Βασικές μεθοδολογικές αρχές της ΔΕ (διαπολιτισμικής εκπαίδευσης) (i) Η καλλιέργεια της ενσυναίσθησης (ii) Η αρχή των πολλαπλών οπτικών (iii) Η αρχή της αναπλαισίωσης (iv) Η αποδοχή των αρχών της επικοινωνιακής προσέγγισης (v) Η αρχή της δημιουργίας, κατάλληλων προϋποθέσεων για πολιτισμική (άρα και γλωσσική) επαφή μεταξύ των μαθητών (vi) Άλλες μεθοδολογικές αρχές: Η εκπαίδευση για αλληλεγγύη. Η εκπαίδευση για υπέρβαση των στερεοτύπων και των προκαταλήψεων, η ανάπτυξη αισθημάτων σεβασμού για τους άλλους πολιτισμούς κ.ά.

Τεχνικές διδασκαλίας της ΔΕ Τεχνικές διδασκαλίας της ΔΕ - Eκμάθηση της γλώσσας όχι μόνο στο πλαίσιο του γλωσσικού μαθήματος αλλά και μέσα από μια σειρά οικείων γνωστικών αντικειμένων - Η χρήση του διαλόγου ως βασικής διδακτικής τεχνικής - Η ελευθερία της έκφρασης και η διατύπωση οποιασδήποτε άποψης με παράθεση επιχειρημάτων - Διαθεματικές εργασίες που απαιτούν διαπολιτισμική αντιμετώπιση - Δραστηριότητες με στόχο τη γνώση των άλλων και την αποδοχή της ετερότητας (π.χ. ήθη και έθιμα, λαϊκές δοξασίες, παραδόσεις, θρύλοι, μύθοι, τραγούδια, χοροί, φαγητά, εθνικές και θρησκευτικές γιορτές κλπ.)