Funds of knowledge. Theorizing practices in Households, Communities and Classrooms. Νorma Gonzalez, Luis C. Moll, Cathy Amanti (eds) (2005) New York/London: Routledge Α. Χατζηδάκη ΠΜΣ ΠΤΔΕ 2015-2016

Πώς προέκυψε η θεωρητική κατασκευή των ‘’κεφαλαίων γνώσης’’;

Η άποψη της ανθρωπολόγου (Νorma Gonzalez) (1/3) Στέκεται κριτικά απέναντι στην αφέλεια με την οποία προσέγγισε το όλο σχέδιο στην αρχή. Επηρεασμένη από τις μετα-μοντέρνες και μετα-δομιστικές προσεγγίσεις (έμφαση στην εθνογραφία, για να αποκαλυφθεί η «ανισότητα» και να «θέσουμε σε αμφισβήτηση τις ηγεμονικές σχέσεις στο σχολείο») πίστευε ότι αλλάζοντας τη νοοτροπία των εκπαιδευτικών θα αλλάξει και το εκπαιδευτικό σύστημα.

Η άποψη της ανθρωπολόγου (2/3) Είναι αλήθεια ότι οι χειραφετητικές προσεγγίσεις καλούν τους/τις εκπαιδευτικούς να αναστοχαστούν πάνω στις πρακτικές τους και να τις αλλάξουν, προκειμένου να ενδυναμώσουν/χειραφετήσουν τους μαθητές τους. Ωστόσο, πρέπει κανείς να λάβει υπόψη και τα όρια που θέτει το ίδιο το πλαίσιο, τα οποία δεσμεύουν τους/τις εκπαιδευτικούς, περιορίζοντας σημαντικά την ελευθερία κινήσεών τους και αποδυναμώνοντάς τους.

Η άποψη της ανθρωπολόγου (3/3) Βασίστηκε στο έργο παλαιότερων ερευνητών (δεκαετία ’80) στην Τούσον (Tucson) της Αριζόνα σε οικογένειες μεξικανικής καταγωγής: Εκτεταμένη εθνογραφική έρευνα σε όλο το δίκτυο της κοινότητας πληροφόρηση από πρώτο χέρι για το σύστημα αλληλοϋποστήριξης, συναισθηματικής και υλικής των νοικοκυριών Έμφαση στην εγκαθίδρυση σχέσεων σεβασμού και εμπιστοσύνης ανάμεσα στον ερευνητή/ στην ερευνήτρια και στα μέλη της κοινότητας.

H άποψη του ερευνητή της εκπαίδευσης (Luis Moll) (1/2) Ασχολούνταν με το έργο του Βιγκότσκι και εθνογραφία τάξης και οικογένειας Ερεύνησε το πώς ισπανόφωνα παιδιά σε αγγλόφωνες τάξεις θα μπορούσαν να βελτιώσουν την αναγνωστική τους κατανόηση στα αγγλικά, εάν τους παρεχόταν υποστήριξη στη Γ1 τους Επίσης, ερεύνησε το πώς πρακτικές γραμματισμού στο σπίτι θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν από εκπαιδευτικούς στις διδακτικές τους πρακτικές (εργαλεία: παρατηρήσεις σε οικογένειες, συνεντεύξεις, συζητήσεις με εκπαιδευτικούς, ερωτηματολόγια, ημερολόγια αναστοχασμού, κλπ)

H άποψη του ερευνητή της εκπαίδευσης (2/2) Οι έρευνες αυτές λειτούργησαν ως έναυσμα για την πρώτη έρευνα των ‘funds of knowledge’ το 1988. Κοινά σημεία ήταν: H διερεύνηση μέσα από την παρατήρηση του πώς οι οικογένειες παράγουν, κατακτούν και διαμοιράζουν γνώσεις μέσα στην καθημερινή ζωή τους Η ενεργός εμπλοκή των εκπαιδευτικών, οι οποίοι έπρεπε να σκεφτούν ποιες αλλαγές ήθελαν να πραγματοποιήσουν

Συνδυασμός ανθρωπολογικής και εκπαιδευτικής οπτικής Η πιλοτική έρευνα άρχισε το 1990 με 10 δασκάλους και χρηματοδότηση από το ίδρυμα W. K. Kellog. Βασική υπόθεση εργασίας: Μέθοδοι: συμμετοχική παρατήρηση, επισκέψεις στα σπίτια, καταγραφή σημειώσεων, αφηγήσεις ζωής, συνεντεύξεις Βασικός άξονας: η εκπαιδευτική διαδικασία βελτιώνεται όταν οι εκπαιδευτικοί γνωρίζουν την καθημερινότητα των μαθητών τους

Η άποψη της εκπαιδευτικού (Cathy Amanti) (½) Ωστόσο, η ίδια διαπίστωνε ότι πολλοί τέτοιοι μαθητές και δύο γλώσσες ήξεραν με ευχέρεια και είχαν δυνατότητες να πετύχουν στο σχολείο.

Η άποψη της εκπαιδευτικού (2/2) Οι εμπλεκόμενοι εκπαιδευτικοί ενδιαφέρονταν όλοι να βελτιώσουν τις πρακτικές τους. Ωστόσο, για να είναι αποτελεσματικοί έπρεπε να ασκηθούν στις μεθόδους εθνογραφικής έρευνας. Η έρευνα αυτή τους οδήγησε σε αναστοχασμό, είδαν τις ζωές και τις εμπειρίες των μαθητών τους με άλλο μάτι και μπόρεσαν έτσι να γεφυρώσουν τις γνώσεις των μαθητών, τις προγενέστερες εμπειρίες τους και κοσμοθεωρίες τους και την ακαδημαϊκή γνώση.

Η εθνογραφική προσέγγιση όπως υλοποιήθηκε στο συγκεκριμένο πρόγραμμα

Σημασία στην προσωπική εμπλοκή, στο βίωμα των εκπαιδευτικών/ερευνητών, όχι ‘’ακαδημαϊκή γνώση’’ Βήμα 1. Μελέτη βιβλιογραφίας (παραδείγματα εθνογραφικής έρευνας σε εκπαιδευτικά πλαίσια) Βήμα 2. Προετοιμασία μέσω ‘παιχνιδιών-ρόλων’ και συζητήσεων για το πώς διεξάγουμε μια συνέντευξη/ επίσκεψη με τρόπο που να δείχνει ουδετερότητα (δεν εκφέρουμε κρίσεις) Βήμα 3. Σημασία στην παρατήρηση και προσοχή στη λεπτομέρεια (βλ. επόμενες διαφάνειες) Βήμα 4. Έμφαση στο να ρωτάμε και να ακούμε με σεβασμό

Παρατήρηση: πριν ακόμη φτάσουμε στο σπίτι της οικογένειας Η παρατήρηση ξεκινά από το περιβάλλον, τη γειτονιά όπου ζει η οικογένεια, τον δρόμο της, την αυλή της, για να εντοπίσουμε ενδείξεις γνώσεων και δεξιοτήτων που έχουν πιθανόν οι κάτοικοι λ.χ. ένα αυτοκίνητο με αλλαγμένα ‘φτερά’ ή ‘καπό’ μπορεί να μαρτυρά κάποιον που ξέρει από επισκευές ένας περιποιημένος κήπος δείχνει κάποιον που ξέρει από κηπουρική στολίδια ή ζωγραφιές έξω από σπίτια: ποιος τα έφτιαξε;

Βίντεο προετοιμασίας (1/2) Στο 1ο βίντεο παρουσιαζόταν μια επίσκεψη σε μία οικογένεια όπου πολλά πράγματα συνέβαιναν ταυτόχρονα.- τα σχόλια και οι αντιδράσεις των εκπαιδευτικών ποίκιλαν. Άλλοι πρόσεχαν τα αντικείμενα που έδειχναν τα χόμπι και τα ταλέντα των μελών της οικογένειας (λ.χ. κεντήματα, μια κιθάρα, ξυλόγλυπτα, κλπ) άλλοι σχολίαζαν το πώς κάποιο μεγαλύτερο παιδί φρόντιζε τα μικρότερα αδέρφια του, άλλος σημείωνε τη χρήση των δύο γλωσσών, κ.ο.κ.

Βίντεο προετοιμασίας (2/2) Σε ένα άλλο βίντεο εμφανιζόταν ένα εννιάχρονο παιδί που βοηθούσε τον πατέρα του να φτιάξει μια ψησταριά στην αυλή τους  γνώσεις αριθμητικής, γεωμετρίας, κατασκευής κλπ. Αυτό έδειξε στους εκπαιδευτικούς το πώς οι καθημερινές ασχολίες μιας οικογένειας μπορούν να βρουν εφαρμογή και σύνδεση με τις απαιτήσεις του Α.Π.

Οι τρεις συνεντεύξεις (1/3) Οι τρεις συνεντεύξεις (1/3) Η πρώτη αφορούσε το οικογενειακό ιστορικό: πώς είχε φτάσει να εγκατασταθεί στην συγκεκριμένη περιοχή πού εργάζονταν τα μέλη της αν έχουν επαφές με άλλους από την ίδια περιοχή/χώρα καταγωγής σε σχετικά μικρή απόσταση (κοινωνικά δίκτυα) … ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΟΙ ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΕΝΤΟΝΑ ΒΙΩΜΑΤΑ (ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ,, ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΔΥΣΚΟΛΕΣ Ή ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ) ΟΙ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΚΑΙ ΑΓΩΝΕΣ ΓΙΑ ΝΑ ΥΠΕΡΝΙΚΗΘΟΥΝ ΤΑ ΕΜΠΟΔΙΑ Η ΒΟΗΘΕΙΑ ΦΙΛΩΝ ΚΑΙ ΣΥΓΓΕΝΩΝ Η ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΝΕΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ ΣΕ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥΣ ΤΟΜΕΙΣ

Οι τρεις συνεντεύξεις (2/3) Οι τρεις συνεντεύξεις (2/3) Η δεύτερη αφορούσε τις δραστηριότητες της οικογένειας σε καθημερινή, εβδομαδιαία, μηνιαία βάση) σε μια προσπάθεια να εκμαιεύσουν τις ‘’πρακτικές’’ της οικογένειας και το βαθμό συμμετοχής των παιδιών σε αυτές. Τα παιδιά συχνά εμπλέκονται σε δραστηριότητες όπως κηπουρική, μαγειρική, καθαριότητα σπιτιού, φροντίδα παιδιών ή εργασία στην οικογενειακή επιχείρηση. Επίσης, οι ερευνητές/τριες ρωτούσαν για τις πρακτικές γραμματισμού ή μαθηματικών που πιθανόν απαιτούσαν αυτές οι εργασίες.

Οι τρεις συνεντεύξεις (3/4) Οι τρεις συνεντεύξεις (3/4) Η τρίτη συνέντευξη αφορούσε το πώς οι γονείς αντιλαμβάνονται τον ρόλο τους ως γονέων. Οι ερωτήσεις αφορούσαν τη σχολική εμπειρία των παιδιών και των ίδιων των γονέων σε αντιδιαστολή ή των εμπειριών τους στη χώρα προέλευσης και στις ΗΠΑ. Επιπλέον, υπήρχαν ερωτήσεις για τη γλωσσική χρήση στο σπίτι (ποιες γλώσσες ομιλούνται και πότε).

Οι τρεις συνεντεύξεις (4/4) Οι τρεις συνεντεύξεις (4/4) Σημαντικο: Όλα αυτά προέκυπταν μέσα από συζήτηση, όχι με ευθείες ερωτήσεις όπως εάν απαντούσε το υποκείμενο σε ένα ερωτηματολόγιο. Καμία ερώτηση δε γινόταν, εάν φαινόταν στον ερευνητή/ στην ερευνήτρια ότι θα δημιουργούσε ενόχληση στον ερωτώμενο. ----------------