ΨΧ06 ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΦΗΒΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑ 5 : ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΨΧ06 ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΦΗΒΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑ 5 : ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ Δρ. Πήλιος Σταύρου Κλινικός Ψυχολόγος

Εισαγωγικά σχόλια Η μετάβαση στην ενήλικη ζωή έχει αλλάξει ριζικά Η ερμηνεία της σύγκρουσης γονέων και παιδιών θεωρείται κάποιες φορές υπεραπλουστευτική (διαφορετικοί τύποι αυτονομίας) Αλλαγές στη δομή της οικογένειας Παιδιά σε μεγαλύτερη ηλικία

Εισαγωγικά σχόλια Διαφορετικοί τύποι οικογένειας (ετεροθαλείς, μεικτές) Περισσότερες εργαζόμενες μητέρες 80% μητέρων προεφήβων βρίσκονται σε μερική απασχόληση (Nuffield Foundation, 2009)  αντίκτυπο στη φροντίδα του παιδιού

Εισαγωγικά σχόλια Αμφίδρομη κατεύθυνση των επιδράσεων γονέων και παιδιών Διαφορετικός ο ρόλος πατέρα (καθήκοντα) και μητέρας (συναίσθημα) Η εφηβεία των παιδιών συμπίπτει με τη μέση ηλικία των γονέων (αλλαγή στη φύση του γάμου)

Ανάπτυξη αυτονομίας Μεταβλητές Φύλο Περιβάλλον του εφήβου Συνθήκες στην οικογένεια Προσωπικότητα

Ανάπτυξη αυτονομίας Ψυχοδυναμική θεώρηση: Συναισθηματική αποδέσμευση (αποχωρισμός)  θεμελιώδες στοιχείο της αυτονομίας Εμπειρική έρευνα: Σχέση αλληλεξάρτησης, στάδιο επαναπροσδιορισμού Ιδέα της συνδεσιμότητας - ο «μίτος» (Grotevant & Cooper, 1986)

Ανάπτυξη αυτονομίας Κλίμακα συναισθηματικής αυτονομίας (Steinberg & Silverberg, 1986) – Emotional Autonomy Scale (EAS) Από-εξιδανίκευση: απομυθοποίηση – και ο γονέας κάνει λάθος Μη εξάρτηση: απουσία ανώριμων εξαρτήσεων

Ανάπτυξη αυτονομίας Εξατομίκευση: οι γονείς δεν κατανοούν απολύτως τη ζωή του εφήβου Γονείς ως άνθρωποι: οι γονείς είναι συνηθισμένοι άνθρωποι – απουσία θυμού σε σχέση με την από-εξιδανίκευση

Ανάπτυξη αυτονομίας Υψηλά σκορ  μεγαλύτερος βαθμός απόρριψης από τους γονείς και περισσότερες συγκρούσεις στην οικογένεια Κριτική εγκυρότητας στην κλίμακα των Steinberg & Silverberg

Ανάπτυξη αυτονομίας Διάκριση συμπεριφορικής και συναισθηματικής αυτονομίας Συμπεριφορική αυτονομία: ενεργές και φανερές εκδηλώσεις ανεξάρτητης λειτουργίας Συναισθηματική αυτονομία: από-εξιδανίκευση γονικής φιγούρας

Ανάπτυξη αυτονομίας Παραβιάσεις προσδοκιών γονέων και εφήβων (Collins, 1990) Παράδειγμα: Το εφηβικό δωμάτιο – προσωπικός χώρος Παραβίαση προσδοκιών για αυτονομία  σύγκρουση Τάση για μεγαλύτερο έλεγχο από τη μεριά των γονέων Συνάρτηση με προσωπικότητα γονέα

Χάσμα γενεών Περισσότερο μύθος παρά πραγματικότητα Μεγαλύτερη ποικιλομορφία στην ομάδα των εφήβων παρά μεταξύ των γενεών (Steinberg, 2008) Μεγαλύτερη διαφωνία σχετικά με τον ορισμό ενός ζητήματος παρά με τις λεπτομέρειες (Smetana, 1988)

Χάσμα γενεών Αποδοχή της γονικής αυθεντίας σε θέματα ηθικής φύσεως και σε θέματα ασφάλειας παρά σε ζητήματα προσωπικής φύσεως (π.χ. ντύσιμο) – (Smetana & Daddis, 2002) Υψηλά επίπεδα συγκρούσεων σε οικογένειες με ποικίλα προβλήματα σχέσεων

Οικογενειακό περιβάλλον Μελέτη της Baumrind (1971) Δύο διαστάσεις γονικής πρακτικής Η ανταπόκριση των γονέων, και Οι απαιτήσεις των γονέων

Οικογενειακό περιβάλλον Αυταρχικοί: μεγάλη αξία στην υπακοή και τη συμμόρφωση. Μη ενθάρρυνση στην αυτονομία Διαλεκτικοί: θερμοί, αλλά σταθεροί. Ύπαρξη ορίων και διάλογος. Ανεκτικοί: Παθητική αποδοχή, χωρίς όρια και με χαμηλές προσδοκίες από τα παιδιά τους Αδιάφοροι: αμέτοχοι, χωρίς δέσμευση και ρόλο

Οικογενειακό περιβάλλον Διαλεκτική γονική πρακτική: καλύτερες επιδόσεις, ανάληψη προοπτικής, μικρότερη πιθανότητα εμφάνισης προβληματικών συμπεριφορών Ανεκτική γονική πρακτική: λιγότερο ώριμοι, πιο ανεύθυνοι, συμμόρφωση στην ομάδα των συνομηλίκων Αδιάφορη γονική πρακτική: διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο, παρορμητικοί, συμπεριφορές at risk

Οικογενειακό περιβάλλον Steinberg (2008) Τα στοιχεία της διαλεκτικής γονικής πρακτικής Ζεστασιά Δομή Αυτονομία

Αλλαγές στην οικογένεια Τέσσερις τύποι Οικογένειες ζευγαριών Μονογονεϊκές οικογένειες (διαζύγιο ή επιλογή) Ετεροθαλείς οικογένειες Μεικτές οικογένειες

Αλλαγές στην οικογένεια Εμφάνιση γονικών ρόλων από μη βιολογικούς γονείς (π.χ. θετός γονέας, θετοί παππούδες) Οι «άθικτες» οικογένειες (με δύο γονείς)  μικρότερο στρες στην καθημερινότητα Διαζύγιο: διαδικασία και όχι μεμονωμένο συμβάν

Αλλαγές στην οικογένεια Γεγονότα πριν τον χωρισμό σημαντικότερα από το ίδιο το συμβάν Ήπιες οικογενειακές συγκρούσεις  καλύτερη προσαρμογή μετά το διαζύγιο (Kelly, 2000) Χρόνια σύγκρουση γονέων  διαταραχές στους εφήβους τα επόμενα χρόνια (Collishaw et al., 2004)

Αλλαγές στην οικογένεια Buchanan et al. (1996) Παγιδευμένος/η στη μέση Καταστροφική επίδραση η συνεχής σύγκρουση των γονέων σε θέματα συναντήσεων, χρόνου με το παιδί ή άλλες διευθετήσεις Συγκρούσεις σε περισσότερα οικογενειακά περιβάλλοντα (σπίτι ενός γονέα ή στη νέα οικογένεια του άλλου)

Αλλαγές στην οικογένεια Η ανασύσταση της οικογένειας ως προστατευτικός παράγοντας της ψυχικής υγείας του εφήβου (Scott, 2007) Ανάληψη νέου ρόλου μέσα στην οικογένεια  ταχύτερη ωριμότητα και ανάληψη ενήλικου ρόλου Ο ρόλος της παρέας ως προστατευτικός παράγοντας σε περιπτώσεις οικογενειακής αλλαγής

Picasso

Degas

Kramer vs Kramer