ΨΧ06 ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΦΗΒΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑ 6 : ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ ΨΧ06 ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΦΗΒΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑ 6 : ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ Δρ. Πήλιος Σταύρου Κλινικός Ψυχολόγος

Εισαγωγικά σχόλια Η καλή υγεία στην εφηβεία σχετιζόμενη με τη δημοτικότητα στην ομάδα των συνομηλίκων Έναρξη σχέσεων με το άλλο φύλο Υπάρχουν συμπεριφορές που να αναμένονται από την ομάδα των εφήβων ;

Εισαγωγικά σχόλια Υγεία στο «εδώ και τώρα» Αδυναμία πρωτογενούς πρόληψης Αντιφατικές οι πληροφορίες από την ομάδα των ενηλίκων (π.χ. κατανάλωση αλκοόλ)

Εισαγωγικά σχόλια Κίνδυνος στην εφηβεία : αρνητικό στερεότυπο που χρησιμοποιείται για να περιγράψει συμπεριφορές που οι ενήλικες είτε φοβούνται είτε δεν εμπιστεύονται (Michaud, 2006)

Σωματική άσκηση Επιδημιολογικά δεδομένα : παχυσαρκία και στεφανιαία νόσος στην ενήλικη ζωή Έναρξη αθλητικής στάσης ζωής στην εφηβεία Δραματική μείωση των δεικτών άσκησης στα κορίτσια μετά το 1998 στη Βρετανία (Coleman & Schofield, 2007)

Σωματική άσκηση Πρώιμη εφηβεία : 90% εμπλοκή και στα δύο φύλα Μετά την ηλικία των 15 ετών (μέση εφηβεία) το ποσοστό μειώνεται στο 60% Σημαντικό εύρημα για την υγεία των γυναικών στην ενήλικη ζωή

Κίνητρα διαρροής (Lowry et al., 2007) Περιορισμένη βελτίωση Σύγκρουση ενδιαφερόντων Πίεση από το πλαίσιο (προπονητής, γονείς) Έλλειψη χρόνου

Κίνητρα διαρροής (Lowry et al., 2007) Ανία (έλλειψη κινήτρου) Επιπλέον κίνητρο διαρροής για το κορίτσια : η «ανδρική» φύση του αθλητισμού

Κίνητρα εμπλοκής (Lowry et al., 2007) Δεξιότητα Κοινωνικό Καλή σωματική κατάσταση Συναγωνισμός Απόλαυση

Κάπνισμα, αλκοόλ και ουσίες Ο πειραματισμός και η απόλαυση του εφήβου, παρά η έννοια του κινδύνου Τα κορίτσια καπνίζουν περισσότερο από τα αγόρια Lloyd & Lucas (1998) : κοινωνικοί παράγοντες, όπως η μέριμνα για το βάρος και τη δίαιτα

Κάπνισμα, αλκοόλ και ουσίες Λόγοι έναρξης καπνίσματος : οικογένεια καπνιστών, χαμηλή αυτοεκτίμηση, υψηλά επίπεδα άγχους, απαλλαγή από την ανία, προσπάθειες συμμόρφωσης στην ομάδα (Michaud et al., 2006) Κατανάλωση αλκοόλ : εξυπηρετεί τις ίδιες λειτουργίες για τους εφήβους, όπως και για τους ενήλικες (West, 2009)

Κάπνισμα, αλκοόλ και ουσίες Μηχανισμός άμυνας της μετάθεσης ή της απώθησης (χρήση αλκοόλ) Απολαυστική «κοινωνική» δραστηριότητα για τους Βρετανούς εφήβους Το ίδιο ισχύει και για τη χρήση ινδικής κάνναβης

Συμπεριφορές σίτισης Πρότυπα εξύμνησης του ιδανικού σωματικού σχήματος Αυξανόμενα ποσοστά παχυσαρκίας στο νεότερο πληθυσμό στην Ελλάδα Επιλογή φαγητού και εφηβική ταυτότητα Μεγάλη κατανάλωση σε φρούτα και λαχανικά  οικογένειες με υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο (Currie et al., 2000)

Συμπεριφορές σίτισης Η κουλτούρα του αδυνατίσματος (Faulkner, 2007) Έρευνα στη Βρετανία (Balding, 2006) : το 55% των κοριτσιών θα ήθελαν να χάσουν βάρος, ενώ το 20% των αγοριών πίστευαν ότι είναι υπέρβαρα (δείγμα 13-15 ετών) Αποτελέσματα συνδεόμενα με την αυτοαντίληψη και την εικόνα του σώματος

Συμπεριφορές σίτισης Αναπτυξιακό στάδιο αυξημένης ευαισθησίας για τη δημοτικότητα και την κοινωνική αποδοχή Η ενοχικότητα της τροφικής απόλαυσης Διαταραχές πρόσληψης τροφής : ανορεξία, βουλιμία και ορθορεξία

Ψυχική υγεία Ψυχική υγεία ως συνεχές Ανθεκτικότητα και αντιμετώπιση καθημερινών προβλημάτων Υποκειμενική λειτουργικότητα

Ψυχική υγεία Κριτήρια ψυχικής υγείας Το κριτήριο της μέσης συμπεριφοράς (στατιστικό κριτήριο) Το κριτήριο απουσίας της ψυχικής νόσου (κλινικά διαπιστωμένης) Το κριτήριο κοινωνικής αποδοχής Το κριτήριο υποκειμενικής δυσφορίας

Κανονικότητα Στατιστικό κριτήριο

Ψυχογενής ανορεξία Άρνηση διατήρησης βάρους στο ελάχιστο φυσιολογικό επίπεδο βάρους για την ηλικία και το ύψος (χαμηλότερο βάρος<25% από το κανονικό) Έντονος φόβος παχυσαρκίας που δεν ελαττώνεται με τη μείωση βάρους Διαταραχή στον τρόπο με τον οποίο το άτομο βιώνει το βάρος και το σχήμα του σώματός του Aμμηνόρροια

Ψυχογενής βουλιμία Επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας (binge eating) Η ποσότητα τροφής είναι μεγαλύτερη από αυτή που οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να φάνε μέσα στο ίδιο χρονικό διάστημα και κάτω από τις όμοιες συνθήκες Αίσθηση έλλειψης ελέγχου κατανάλωσης τροφής κατά τη διάρκεια του επεισοδίου (π.χ. αίσθημα ότι δεν μπορεί να σταματήσει ή να ελέγξει τι και πόσο τρώει)

Ψυχογενής βουλιμία Αντιστάθμιση να αποτραπεί η αύξηση βάρους με αυτοπροκαλούμενους έμετους, κατάχρηση καθαρτικών, διουρητικών, υποκλυσμών, νηστεία, υπερβολική σωματική άσκηση Η υπερφαγία καθώς και οι αντιρροπιστικές συμπεριφορές συμβαίνουν κατά μέσο όρο δύο φορές την εβδομάδα για 3 μήνες

Νευρική ορθορεξία Εμμονή για υγιεινή διατροφή Σύμπτωμα Απίσχνασης (γενικευμένη εξάντληση και απουσία υποδόριου λίπους, που προκαλείται από υποθρεψία) Μεγάλη συναισθηματική αναστάτωση, όταν δεν επιτυγχάνεται ο στόχος

Νευρική ορθορεξία Ενασχόληση αρκετές ώρες/ημέρα με τη διατροφή Προγραμματισμός γευμάτων μεγάλο χρονικό διάστημα πριν τα γεύματα Η θρεπτική αξία υπερτερεί της ευχαρίστησης της κατανάλωσης Ενοχές από την παρέκκλιση από τη διατροφή Μείωση ποιότητας ζωής καθώς βελτιώνεται η ποιότητα διατροφής

Νευρική ορθορεξία Διακοπή τροφών που απολάμβανε στο παρελθόν Μείωση κοινωνικής δραστηριότητας λόγω δυσκολίας να φάει εκτός σπιτιού