Πρόληψη Συνήθων προβλημάτων στην παιδική ηλικία Δρ. Θεοδούλα Αδαμακίδου Επίκουρος καθηγήτρια Κοινοτικής Νοσηλευτικής και Kατ’οίκον νοσηλευτικής Φροντίδας adamakidou@yahoo.gr thadam@uniwa.gr

Συγγενές Εξάρθρημα του Ισχίου (ΣΕΙ): Πλήρης ή μερική παρεκτόπιση της κεφαλής του μηριαίου εκτός της κοτύλης. Η διάγνωση γίνεται στην νεογνική ηλικία με κατάλληλους χειρισμούς αλλά και ακτινολογικά. Εμφανίζεται ατελής απαγωγή ισχίων, ανισοσκελία, ασυμμετρία πτυχών δέρματος του μηρού

Ο έλεγχος (screening) εφαρμόζεται με τη δοκιμασία της επίκυψης Θεραπεία: κηδεμόνες και άσκηση, χειρουργική α)κανονική ΣΣ, β)κύφωση, γ)Λόρδωση, δ)κανονική ΣΣ, ε)Ήπια σκολίωση σε ισορροπία, στ)Σοβαρή σκολίωση όχι σε ισορροπία, ζ)ασυμμετρία πλευρών και ωμοπλάτης κατά την κάμψη λόγω περιστροφής (Πηγή Hockenberry & Wilson (2011)Παιδιατρική Νοσηλευτική, επιμέλεια Κυρίτση, σελ 1285)

Πλατυποδία: είναι η εξάλειψη της ποδικής καμάρας που σχηματίζουν τα οστά του ποδιού, σε σχέση με το έδαφος Η εξέταση γίνεται μετά τα 3 έτη, γιατί στις ηλικίες 2ως 3 ετών είναι πολύ κοινή (ψευδο-πλατυποδία)

Aισθητηριακές διαταραχές στα παιδιά Από την ακοή εξαρτώνται: Η ομιλία Η νοημοσύνη Ο ψυχικός κόσμος Η κοινωνικότητα Η επαγγελματική αποκατάσταση

Προληπτικός έλεγχος της ακοής Βρέφη Απουσία αιφνιδιασμού ή βλεφαρισμού σε δυνατό ήχο Δεν ξυπνά από δυνατούς θορύβους στο περιβάλλον Δεν εντοπίζει την πηγή του ήχου στην ηλικία των 6 μηνών Δεν μουρμουρίζει μέχρι την ηλικία των 7 μηνών Έλλειψη αντίδρασης σε λέξεις Δεν ακολουθεί λεκτικές οδηγίες Αντιδρά σε δυνατούς ήχους και όχι στη φωνή, κ.α.

Προληπτικός έλεγχος της ακοής Παιδιά Χρήση νευμάτων και όχι ομιλία για να εκφραστεί Δεν έχει αναπτύξει κατανοητό λόγο μέχρι την ηλικία των 24 μηνών Μονότονη ή ακατανόητη ομιλία Περιορισμένο γέλιο Φωνάζει ή τσιρίζει για να εκφραστεί Ζητά επανάληψη των προτάσεων Αποφεύγει κοινωνικές επαφές Ντροπαλό, συνεσταλμένο Έκφραση απορίας, κ.α.

Διαταραχές όρασης Σχετίζονται με Δυσλεξία, Απομόνωση, Διαταραχές συμπεριφοράς Η οπτική οξύτητα μετριέται με δέκατα Κάτω του 1/10 θεωρείται τύφλωση Κάτω του 4/10 είναι αμβλυωπία Ο έλεγχος της οπτικής οξύτητας γίνεται με οπτότυπους με νούμερα ή σχήματα, με ελαττούμενα τα μεγέθη τους κατακόρυφα και από ορισμένη απόσταση. Οι νοσηλευτές συμμετέχουν στον έλεγχο της οπτικής και ακουστικής οξύτητας που γίνεται στα σχολεία.

Μαθησιακές δυσκολίες Σύμφωνα με έναν ευρέως αποδεκτό από την επιστημονική κοινότητα ορισμό, “Οι Μαθησιακές Δυσκολίες (Learning Disabilities) είναι ένας γενικός όρος που αναφέρεται σε μια ανομοιογενή ομάδα διαταραχών οι οποίες εκδηλώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήση ικανοτήτων ακρόασης, ομιλίας, ανάγνωσης, γραφής, συλλογισμού ή μαθηματικών ικανοτήτων. Οι διαταραχές αυτές είναι εγγενείς στο άτομο και αποδίδονται σε δυσλειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος και μπορεί να υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής. Προβλήματα σε συμπεριφορές αυτοελέγχου, κοινωνικής αντίληψης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης μπορεί να συνυπάρχουν με τις Μαθησιακές Δυσκολίες, αλλά δεν συνιστούν από μόνα τους Μαθησιακές Δυσκολίες. Αν και οι Μαθησιακές Δυσκολίες μπορεί να εμφανίζονται μαζί με άλλες καταστάσεις μειονεξίας (π.χ. αισθητηριακή βλάβη, νοητική καθυστέρηση, σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή με εξωτερικές επιδράσεις, όπως οι πολιτισμικές διαφορές, η ανεπαρκής ή ακατάλληλη διδασκαλία, δεν είναι το άμεσο αποτέλεσμα αυτών των καταστάσεων ή επιδράσεων” (Hammill, 1990)

Μαθησιακές δυσκολίες Εμφανίζονται συχνότερα στα αγόρια απ’ ότι στα κορίτσια σε αναλογία σε αναλογία 4:1 ή 6:1. Οι διαφορές αυτές αποδίδονται συνήθως σε κοινωνικούς παράγοντες ή στη μεγαλύτερη προδιάθεση των αγοριών σε ήπια νευρολογικά προβλήματα. Αναφέρεται ότι άτομα με Μαθησιακές Δυσκολίες ανήκουν στο πάνω μέρος της κλίμακας νοημοσύνης. U.S.A.: περίπου 15% του πληθυσμού έχει κάποια μαθησιακή δυσκολία, κυρίως με συμπτώματα στη γραφή και στην ανάγνωση.

Είδη μαθησιακών δυσκολιών διαταραχή της ανάγνωσης διαταραχή της γραπτής έκφρασης-γραφής διαταραχή της αριθμητικής

Αναπτυξιακή διαταραχή της ανάγνωσης Η επίδοση στην ανάγνωση είναι σημαντικά κάτω του αναμενόμενου δεδομένων της ηλικίας, της μετρηθείσης νοημοσύνης και της εκπαίδευσης.

Αναπτυξιακή διαταραχή της γραπτής έκφρασης-γραφής Δυσορθογραφία: Είναι ειδική μαθησιακή δυσκολία που αφορά την ολοκλήρωση της γραπτής λεκτικής μορφής και της πιστότητας γραπτής απόδοσης. Αγραφία –Δυσγραφία-Κακογραφία Αγραφία είναι η απώλεια της αποκτημένης γραφής Δυσγραφία είναι η δυσκολία στην μάθηση γραφής ή ατελής κατάκτησή της Κακογραφία είναι διαταραγμένη εξωτερική έκφραση γραφής

Αναπτυξιακή διαταραχή της αριθμητικής Ειδική διαταραχή που σχετίζεται με την αντίληψη και τη χρήση των αριθμών και των πράξεων. Η διαταραχή αυτή ονομάζεται δυσκαλκουλία-δυσαριθμησία και έχει 3 εκφάνσεις: Διαταραχή στο χειρισμό απλών αριθμητικών επεξεργασιών. Διαταραχή στις γεωμετρικές πράξεις, τον πολλαπλασιασμό και τα σύμβολα. Αποτυχία αναφορικά με την αναγνώριση και την ονομασία των αριθμών.

Παράγοντες που πιθανά ευθύνονται για τις μαθησιακές δυσκολίες 1. Περιβαλλοντικοί παράγοντες Κοινωνικό-πολιτιστικοί όπως: έλλειψη επαφής με την οικογένεια, μεμονωμένα ερεθίσματα, μειωμένο ενδιαφέρον γονέων. Κοινωνικό-οικονομικοί όπως: κακή εργασιακή θέση γονέων, μειωμένες οικονομικές αποδοχές, ανεργία, απαξιωτικές και χαοτικές οικογενειακές συνθήκες. Ψυχοκοινωνικοί όπως: έλλειψη σωστής οικογενειακής δομής και συναισθηματικής σύνδεσης μητέρας-παιδιού. Σχολικές απαιτήσεις όπως: ακατάλληλο σχολικό περιβάλλον.

2. Συναισθηματικοί παράγοντες π.χ. κατάθλιψη, χρόνιο άγχος, παθολογικά και ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά αναστέλλουν τη μαθησιακή λειτουργία, συναισθήματα ενοχής και τιμωρίας ή εναντίωσης στις γονικές προσδοκίες. 3. Παράγοντες εξαρτώμενοι από το μαθητή π.χ. γενετικοί παράγοντες, νευροβιολογικοί παράγοντες

Διάγνωση-Πρόγνωση-θεραπεία των μαθησιακών δυσκολιών Μέθοδοι ανίχνευσης Η ηλικία ανίχνευσης εξαρτάται από: τον τύπο και τη σοβαρότητα της διαταραχής και τις βλάβες που την συνοδεύουν Για τη διαγνωστική προσέγγιση των μαθησιακών προβλημάτων απαιτείται:  Φυσική εξέταση  Λήψη λεπτομερούς ιστορικού  Ψυχομετρικές δοκιμασίες

Διαφορική διάγνωση Οι μαθησιακές δυσκολίες πρέπει να διαγιγνώσκονται και να αντιμετωπίζονται έγκαιρα επειδή μπορεί να επηρεάσουν τη συναισθηματική και κοινωνική εξέλιξη του παιδιού. Η διαφορική διάγνωση πρέπει να γίνεται από: Ελαφρά διανοητική καθυστέρηση Αισθητηριακές διαταραχές (ακοή, όραση) Διαταραχή συμπεριφοράς Πρωτοπαθής διαταραχή του συναισθήματος Νευρολογική διαταραχή

Οι Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες διακρίνονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: α) στη Δυσλεξία (δυσαναγνωσία, δυσγραφία, δυσορθογραφία, δυσαριθμησία) β) στη ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητα), η οποία συχνά συνυπάρχει με τη Δυσλεξία χωρίς όμως αυτό να είναι απαραίτητο.

Μαθησιακές δυσκολίες- Δυσλεξία = είδος ειδικής μαθησιακής δυσκολίας Δυσλεξία είναι η διαταραχή που εμφανίζουν τα παιδιά, που παρά την εμπειρία τους σε κανονικές σχολικές τάξεις δεν καταφέρνουν να αποκτήσουν τις γλωσσικές δεξιότητες της ανάγνωσης, γραφής και ορθογραφίας ανάλογα με τις διανοητικές τους δυνατότητες.

Η Δυσλεξία ΔΕΝ είναι ασθένεια, αλλά μια διαφορετικότητα στη δομή του εγκεφάλου, η οποία χρειάζεται έναν διαφορετικό τρόπο διδασκαλίας. Τα άτομα με Δυσλεξία είναι χαρισματικά και πολύ παραγωγικά. Επίσης, σύμφωνα με καινούργιες μελέτες η νοημοσύνη δεν έχει σχέση με τη Δυσλεξία. Συχνότητα: 3-15% Αγόρια : κορίτσια = 3-4:1

Δυσλεξία χαρακτηρίζεται από διαταραχές στην ανάγνωση, στην ορθογραφία, στη γραφή, στον προφορικό λόγο και μερικές φορές στην ακουστική ικανότητα

Πώς θα καταλάβω αν ένα παιδί έχει δυσλεξία; Άργησε το παιδί σας να μιλήσει ή να μιλήσει καθαρά; Φαίνεται έξυπνο σε κάποιες δραστηριότητες ενώ «μπλοκάρει» σε κάποιες άλλες; Η ανάγνωση γίνεται αργά, συλλαβίζει και δεν έχει ρυθμό; Παραλείπει ή προσθέτει γράμματα ή συλλαβές ή λέξεις; Αντιστρέφει γράμματα ή αριθμούς; Αντικαθιστά ή αντιμεταθέτει γράμματα ή συλλαβές ή λέξεις; Παράδειγμα: κραπέζι αντί τραπέζι ή αργότης αντί αγρότης. Έχει δυσκολία να ξεχωρίσει ήχους όπως β-δ ή θ-δ; Αντικαθιστά λέξεις με άλλες με που έχουν νοηματική συγγένεια; Παράδειγμα: άσπρο αντί λευκό. Κάνει λάθη σε λέξεις που έχουν τα συμπλέγματα μπρ, στρ; Έχει δυσκολίες στον τονισμό και τη στίξη; Έχει δυσκολία στην κατανόηση του κειμένου; Δηλαδή να ανακαλέσει και να εξάγει συμπεράσματα;

Αντιμετώπιση – Θεραπεία Οι μαθησιακές δυσκολίες χαρακτηρίζουν ένα παιδί για όλη του τη ζωή. Δεν θεραπεύονται παρά μόνο τα συμπτώματά τους. Είναι απαραίτητη η συμμετοχή σε προγράμματα ενισχυτικής διδασκαλίας και μοντέλων ενσωμάτωσης των παιδιών αυτών στα κανονικά σχολεία.

Εκπαιδευτικές αρχές προσέγγισης ενός μαθητή με δυσλεξία Αποκατάσταση όλων των ικανοτήτων στους τομείς που εκδηλώνεται η μειονεξία. Εξειδικευμένος εκπαιδευτικός και νοσηλευτής στη διάγνωση και θεραπεία. Ειδική και διαφορετική μέθοδος διδασκαλίας της ανάγνωσης και της ορθογραφίας. Οργανωμένο και αυστηρό πρόγραμμα διδασκαλίας του γραπτού λόγου. Οργάνωση και διαβάθμιση του γλωσσικού υλικού. Μικρές ενότητες και εξασφάλιση επιτυχίας σε μια ενότητα πριν πάει στην επόμενη. Εποπτικό υλικό πλούσιο και ελκυστικό και συνεχής ανανέωσή του. Ποικιλία δραστηριοτήτων-ασκήσεων-παιχνιδιών.

Διασκεδαστικό και ευχάριστο μάθημα, με συμμετοχή όλων των αισθήσεων. Σημείωση ικανοποιητικής επίδοσης στο τέλος του μαθήματος. Τόνωση του συναισθήματος της αυτοεκτίμησης, ενθάρρυνση. Εξατομικευμένο πρόγραμμα και ανάπτυξη τεχνικών οργάνωσης της μελέτης. Συμβουλευτική και συνεργασία με γονείς, νοσηλευτή και εκπαιδευτικό και συνεργασία με ειδικό ψυχολόγο.

Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ) 3-5% παιδιά σχολικής ηλικίας Αγόρια : κορίτσια = 3:1 25-70% συνύπαρξη ΔΕΠΥ και Μαθησιακών Δυσκολιών Νευροαναπτυξιακή διαταραχή που χαρακτηρίζεται από Ελλειμματική προσοχή-Απροσεξία (δυσκολία συγκέντρωσης σε κάτι, λάθη απροσεξίας, αποφυγή δραστηριοτήτων που απαιτούν παρατεταμένη συγκέντρωση, κ.α) Παρορμητικότητα (χαμηλό αυτοέλεγχο, δεν σκέφτονται τις συνέπειες, δεν μπορούν να περιμένουν, κ.α.) Υπερκινητικότητα

Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ) Θεραπεία: Θεραπεία συμπεριφοράς: εκπαίδευση στον έλεγχο συμπεριφοράς, στις κοινωνικές δεξιότητες, στον έλεγχο του θυμού, εκπαίδευση των γονέων Φαρμακευτική θεραπεία: για βελτίωση των συμπτωμάτων Ειδικό Ιατρείο Διάγνωσης και Αντιμετώπισης Διαταραχών Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας Νοσοκομείο Παίδων «ΠΑΝ.&ΑΓΛ. ΚΥΡΙΑΚΟΥ»

Αυτισμός – Αυτιστικό Παιδί Είναι η κατεξοχήν πρώιμη διαταραχή της εξέλιξης. Διαγιγνώσκεται στην πλειοψηφία των περιπτώσεων μετά την ηλικία των 4 ετών. Σύμφωνα με νέες μελέτες οι διαφορές μεταξύ των παιδιών με ομαλή εξέλιξη και εκείνων που θα διαγνωστούν σαν αυτιστικά μπορούν να διαγνωστούν από το 1ο έτος ζωής. Το φυσιολογικό βρέφος αντιδρά στο περιβάλλον και προοδευτικά αλληλεπιδρά σε αυτό. Το αυτιστικό παιδί αποφεύγει την επικοινωνία και αποστρέφεται την κοινωνική συναλλαγή. Πολλά παιδιά με αυτισμό διαπρέπουν σε συγκεκριμένους τομείς (μουσική, μαθηματικά, τέχνες, κ.α).

Υπάρχουν ασφαλή και έγκυρα εργαλεία για την πρώιμη διάγνωση του αυτισμού. Χαρακτηριστικά παιδιού με αυτισμό Διαταραχή βλεμματικής επαφής Απουσία χαμόγελου Αναζήτηση απομόνωσης Αποφυγή επικοινωνίας Έλλειψη κοινωνικής ανταπόκρισης Ανεπαρκής συνδυαστική προσοχή Ανεπάρκεια μίμησης Ανεπαρκής συναισθηματική αντίδραση Ιδιόρρυθμη, αλλόκοτη και τελετουργική συμπεριφορά Αισθητηριακές και κινητικές διαταραχές

Ευχαριστώ για την προσοχή σας