Η ανθρωπολογία στη χώρα των πραγμάτων… Είναι ο υλικός κόσμος άψυχος και παθητικός στον αντίποδα της οντότητας άνθρωπος που είναι ζωντανός και ενεργητικός; Ποια είναι τα όρια ανάμεσα στα υποκείμενα και στα αντικείμενα;

Μερικές επισημάνσεις… Η παραγωγή και αναπαραγωγή υλικών όρων της ανθρώπινης ζωής Ο άνθρωπος οικειοποιείται το φυσικό περιβάλλον για να συγκροτήσει κοινωνία και να παράξει τους όρους της κοινωνικής του αναπαραγωγής που εν τέλει συνιστά την ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού (Μ. Οικονόμου) Αρχαία ελληνική μυθολογία αλλά και λαϊκό φαντασιακό: θεοί που σχετίζονταν με την τεχνογνωσία και την κατάκτηση τεχνικών επιτευγμάτων (Δήμητρα, Ήφαιστος Προμηθέας, Αγ. Τρύφων, Μόδεστος, Μάμας, Σπυρίδων αλλά και με υπερφυσικά όντα και περιθωριακές ομάδες πχ Ρομά και καλαθοπλεκτική ή Εβραίοι και εμπόριο οίνου)

Τί συνιστά τον υλικό πολιτισμό; Η μελέτη του υλικού πολιτισμού «είναι η έρευνα και μελέτη, συγχρονική και διαχρονική, των τεχνουργημάτων/χειροτεχνημάτων και η κατανόηση και ερμηνεία των τρόπων παραγωγής και κατανάλωσής τους, των αντιλήψεων, δοξασιών και πεποιθήσεων, των νοοτροπιών και των συμπεριφορών, όπως αυτά αποτυπώνονται και ενσωματώνονται στα αντικείμενα/τεχνουργήματα του πολιτισμού εν γένει μιας κοινωνίας ή μιας πολιτισμικής ομάδας» (Οικονόμου: 26)

Οι πολιτισμικές διαστάσεις των πραγμάτων «Τα πράγματα που βρίσκονται γύρω μας, ο υλικός κόσμος που μας περιβάλλει, δεν είναι απλές, μονοσήμαντες, βουβές και δεδομένες οντότητες, αλλά συνδέονται με σύνθετες πολιτισμικές σημασίες και πολλαπλά νοήματα, που μετασχηματίζονται καθημερινά, καθώς διάφορες και διαφορετικές κοινωνικές ομάδες και άτομα συνδιαλέγονται μαζί τους, αναπτύσσοντας πολύπλευρες και αμφίδρομες σχέσεις και διαδράσεις. Το τι είναι τα πράγματα και το πως συνδέονται με τις ανθρώπινες κοινωνίες και τον πολιτισμό είναι θέματα που επεξεργάζεται η θεωρία του υλικού πολιτισμού» (Νάκου, 2001)

Κατευθύνσεις έρευνας στη μελέτη του υλικού πολιτισμού Έντονη τάση για συλλογή και ταξινόμηση που ακολούθησε την εποχή των ανακαλύψεων Παρουσίαση και μελέτη των υλικών καταλοίπων ως «τεκμηρίων» ή «απολιθωμάτων» κατώτερων πολιτισμικών σταδίων στα πλαίσια του εξελικτισμού του 19ου αιώνα Μεταπολεμικά: Τα πράγματα ως μέσα σηματοδότησης και αποκωδικοποίησης των κοινωνικών σχέσεων Αναγνώριση του ενεργού, δυναμικού ρόλου των αντικειμένων, από τη σημασία στη δράση Αισθητηριακές και σωματικές εμπειρίες της υλικότητας

Και τι γίνεται με τα μουσεία; «Αντικείμενα» τα οποία χρήζουν αποκωδικοποίησης αποτελούν και τα μουσεία: η μουσειακή αναπαράσταση και η διάσωση της πολιτισμικής κληρονομιάς που επιτελείται αναδεικνύονται σε μείζονα ζητήματα που αφορούν τόσο την ανθρωπολογία, τη μουσειολογία, όσο και την εκπαιδευτική πολιτική. Το μάθημα μέσα από παραδείγματα θα εστιάσει σε ζητήματα πολιτισμικής διαχείρισης αλλά και στον εκπαιδευτικό ρόλο που καλείται να διαδραματίσει το σύγχρονο μουσείο.

Συλλέγειν, εκθέτειν και επικοινωνείν… Τα πράγματα φέρουν ιδιαίτερες σημασίες όταν μετατραπούν σε μουσειακά αντικείμενα, καθώς, απομονωμένα από τον ζωτικό τους χώρο, παρουσιάζονται μέσα στα μουσεία ως «υλικές μαρτυρίες για τους ανθρώπους και το περιβάλλον τους», σύμφωνα με μια εκθεσιακή λογική, ώστε να δομούν και να αφηγούνται επιλεγμένες ιστορίες. Τα πράγματα φέρουν πολιτισμικά νοήματα και σημασίες, καθώς οι ανθρώπινες κοινωνίες αναπτύσσουν πολύπλευρες, σύνθετες και αμφίδρομες σχέσεις και διαδράσεις με το υλικό περιβάλλον τους

Ιστορική αναδρομή Η Ευρώπη ο διαφωτισμός (κυριαρχία του πνεύματος), ο εξελικτισμός (δαρβινισμός, στάδια του πολιτισμού κατάταξη πολιτισμών σε βαθμίδες, Tylor περί αγριότητας, βαρβαρότητας και πολιτισμού), και ο ρομαντισμός (μελέτη αφηγηματικού λόγου/ ανάδειξη της συνέχειας της ψυχής του λαού, Volkskunde) Η υποτίμηση της ύλης έναντι του πνεύματος… Έμφαση στην ταξινόμηση (classification) και την αισθητική αξία των πραγμάτων

Το ενδιαφέρον για τα πράγματα «των άλλων»… Το ενδιαφέρον για τα πράγματα «των άλλων»… Cabinets of curiosities… από τον 15ο αιώνα και εξής: οι εξωτικοί και περίεργοι άλλοι… Οι αυτοκρατορίες εκθέτουν τον πλούτο τους. Παραδείγματα: World Fair Exhibitions: Crystal Palace exhibition organized by the Royal Society for the Encouragement of Arts, Hyde Park, London 1st May-11th October 1851 Το «άλλο» ως θέαμα: Περιοδεύουσες εκθέσεις, τσίρκο, ζωολογικοί κήποι, μουσεία: ζώα που συμπεριφέρονται σας άνθρωποι, άνθρωποι υπεράνθρωποι, άνθρωποι υπερ-φυσικοί ή μη-φυσικοί. Οι άλλες κοινωνίες ως θέαμα (εξωτισμός, οριενταλισμός).

Αίθουσες θαυμάτων (Cabinets of curiosities)στην Ευρώπη τον 16ο και τον 17ο αιώνα Ένα συνονθύλευμα αντικειμένων από όλον τον «εξωτικό» και «απομακρυσμένο» κόσμο, όπως ταριχευμένα ζώα, αποξηραμένα φυτά, κοχύλια, εργαλεία, όπλα, είδη ρουχισμού, νομίσματα, μουσικά όργανα, κα που πυροδοτούσαν τη φαντασία του φιλοθεάμονος ευρωπαϊκού κοινού

Γ. Χαμηλάκης, 2013, Η αρχαιολογία και οι αισθήσεις: βίωμα, μνήμη και συν-κίνηση «Οι αναγεννησιακές αίθουσες περίεργων αντικειμένων: σπάνια αντικείμενα της φύσης και του πολιτισμού συσσωρεύονταν χαοτικά κι αναρχικά χωρίς επιγραφές και κείμενα που να κατευθύνουν τον θεατή. Ήταν θορυβώδεις τόποι, όπου οι άνθρωποι κουβέντιαζαν και φιλονικούσαν, μέσα σε ένα οπτικό και λεκτικό πανδαιμόνιο… Οι αίθουσες αυτές διαδέχτηκαν το προηγούμενο μεσαιωνικό καθεστώς του studium ενός εξατομικευμένου χώρου για ιδιωτικό στοχασμό και μελέτη ανάμεσα στην κρεβατοκάμαρα και το παρεκκλήσι»

Οι Παγκόσμιες εκθέσεις τον 19ο αιώνα (World, Fair Exhibitions) Οι άνθρωποι-αντικείμενα, γίνονταν και αυτοί εκθέματα «Αυθεντικά» δείγματα, «πρωτόγονων» πολιτισμών «Αυθεντικά» χωριά και «αυθεντικές» αναπαραστάσεις Πχ. Έκθεση στη Νέα Υόρκη, στο Σικάγο, στο Crystal Palace του Λονδίνου κτλ

Οι Ευρωπαίοι του 19ου αιώνα συνέρρεαν κατά χιλιάδες για να δουν από κοντά τους ιθαγενείς άλλων ηπείρων σε ζωολογικούς κήπους. Υπήρχαν ολόκληρες οικογένειες ιθαγενών, από την Αφρική, την Ασία και τη Νότια Αμερική, που φορούσαν τις παραδοσιακές τους ενδυμασίες και έδιναν έναν εξωτικό τόνο στις ζωές των Ευρωπαίων. Βέβαια, οι διοργανωτές των εκθέσεων δεν ενδιαφέρονταν τόσο για τη ρεαλιστική απεικόνιση της ζωής των ιθαγενών, αλλά κυρίως για τα οικονομικά έσοδα. Γι’ αυτό χρησιμοποιούσαν κάθε μέσο για να αυξήσουν την εμπορικότητα των «εκθεμάτων». Παρουσίαζαν τους Αφρικάνους σαν άγριους κυνηγούς και δολοφόνους, που δε διέφεραν ουσιαστικά από τα ζώα. Προέτρεπαν τους επισκέπτες να τους ταΐζουν με μπανάνες και φιστίκια σαν να ήταν μαϊμούδες και πίθηκοι. Στη Νέα Υόρκη το 1906, εκτίθεντο η πυγμαία Ότα Μπένγκα στον ίδιο περιφραγμένο χώρο με πιθήκους και στην ταμπέλα που περιέγραφε το έκθεμα, αναγραφόταν: «Ο χαμένος σύνδεσμος».

Ζωολογικοί κήποι… ανθρώπων: μέχρι τον 20ο αιώνα!!! Ζωολογικοί κήποι… ανθρώπων: μέχρι τον 20ο αιώνα!!! To 1907, ο «Κήπος της Τροπικής Αγρονομίας» του Παρισιού διοργάνωσε εκθέσεις με ιθαγενείς για να αναδείξει τα 100 χρόνια της γαλλικής αποικιοκρατίας. Υπήρχαν εκπρόσωποι από κάθε γαλλική αποικία: Μαδαγασκάρη, Ινδοκίνα, Σουδάν, Κονγκό, Τυνησία και Μαρόκο. Οι ιθαγενείς παρουσιάζονταν σε περιφραγμένους χώρους που είχαν κατασκευαστεί σύμφωνα με τα πρότυπα των χωριών τους. Μάλιστα, ορισμένα σπίτια ανήκαν στους ίδιους του ιθαγενείς και είχαν μεταφερθεί απευθείας από τις αποικίες. Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι επισκέφθηκαν τον κήπο στους πέντε μήνες που διήρκεσε η έκθεση. Σήμερα, οι Γάλλοι αντιμετωπίζουν τον κήπο με ντροπή, τα κτίρια ερημώθηκαν και ο χώρος έχει μείνει ανεκμετάλλευτος. Έως το 2006, ο κήπος ήταν κλειδωμένος και απαγορευόταν η είσοδος. Από τότε ελάχιστοι επισκέπτονται τον χώρο, ο οποίος δεν διαφημίζεται πουθενά. Οι ζωολογικοί κήποι με ανθρώπινα εκθέματα λειτούργησαν καθ’ όλη τη διάρκεια 20ο αιώνα.

Η συγκρότηση της μουσειακής λογικής Η μουσειακή λογική από τα τέλη του 18ο αιώνα. Η ίδρυση του έθνους-κράτους. Η θεωρία του Άντερσον (1983) για τις φαντασιακές κοινότητες και ο κεντρικός ρόλος των μουσείων ως διαδικασιών που χτίζουν ένα εθνικό, επισκέψιμο παρελθόν. Ο κεντρικός ρόλος του έντυπου καπιταλισμού.

«Η λεία και θαμπή ομοιογένεια της γυάλινης προθήκης…» (Χαμηλάκης, 2013, Αρχαιολογία και Αισθήσεις) «Η έλευση του διαφωτισμένου λόγου αντικατέστησε το χάος και το πανδαιμόνιο της αίθουσας των παράξενων αντικειμένων με την εύτακτη επίδειξη του οργανωμένου μουσείου… πρώτα τα μουσεία της φυσικής ιστορίας και μετά τα αρχαιολογικά μουσεία συγκροτήθηκαν σύμφωνα με αυτή τη νέα ευταξία… επρόκειτο για μια πειθαρχημένη εμπειρία κατά την οποία τα αντικείμενα παρουσιάζονταν σε ξεκάθαρη τάξη, τακτοποιημένα από ειδικούς και συνοδευμένα από επεξηγηματικά κείμενα. Η αλήθεια έπρεπε να διαδοθεί με οργανωμένο και δομημένο τρόπο. Το περιπλανώμενο μάτι τέθηκε υπό καθοδήγηση»

Η νέα μουσειακή συνθήκη και η αυτονόμηση του βλέμματος… Το σχέδιο αυτό είχε έντονη παιδαγωγική διάσταση και το κίνητρά του ήταν η επιθυμία να διδαχθεί, ιδιαίτερα στο ευρύ κοινό και στις κατώτερες μεσαίες και στις εργαζόμενες τάξεις, η νεοαποκτημένη γνώση ,οι νόμοι της εξέλιξης, η αρχαιότητα και οι αλήθειες του έθνους. Το νέο μουσειακό sensorium εγκαινίασε της εποχή του αυτόνομου, κατευθυνόμενου βλέμματος και της ασώματης όρασης…

Το έργο του Michel Foucault Υπογράμμισε τη σχέση ανάμεσα στην εδραίωση των μουσείων και την ανάπτυξη του ευρωπαϊκού εθνικισμού. Ιδιαίτερη έμφαση στη σύνδεση γνώσης, «αλήθειας» και εξουσίας καθώς και της «επιστήμης» δηλ. του τρόπου με τον οποίο επιχειρούμε να γνωρίσουμε τα πράγματα και να μιλήσουμε για αυτά στο πλαίσιο της λειτουργίας συγκεκριμένων θεσμών μιας εποχής

Φουκωικές γενεαλογίες δυτικών μουσείων Δίπολο γνώση-εξουσία σύνδεση με οπτική θεωρία: ό,τι βλέπουμε είναι αυτό που ευρύτερες δομές (γνωσιακές, πολιτικές κα) υπαγορεύουν… Η μουσειακή έκθεση αναπαριστά, αφηγείται και πάντα προωθώντας μια συγκεκριμένη πολιτική Museum representation, museum politics (internal & external) Οι λέξεις και τα πράγματα, 1966, Power and Knowledge, 1980

Tony Bennett, 1995,The Birth of the Museum: History, Theory, Politics Το βιβλίο μέσα από πολλές μελέτες περίπτωσης (case studies) εξετάζει την ανάπτυξη του θεσμού του μουσείου παράλληλα με τις διεθνείς εκθέσεις . Χρησιμοποιώντας πολλές θεωρίες του γάλλου φιλοσόφου Michel Foucault επιχειρείται η ανάδειξη του μουσείου όχι μόνο ως δημόσιου τόπου όπου το βλέμμα αλλά και το σώμα και η συμπεριφορά πειθαρχείται, ελέγχεται, κατευθύνεται/ έννοιες της πειθαρχίας και του κοινωνικού ελέγχου Τελικά τοποθετείται το μουσείο στο κέντρο των νεωτερικών σχέσεων ανάμεσα στον πολιτισμό και τον γραφειοκρατικό έλεγχο αναπαραγωγής του

Μνημονικοί τόποι και η οικειοποίηση της ιστορίας (ή συναισθηματοποίηση του παρελθόντος) «Μιλούμε τόσο πολύ περί μνήμης επειδή δεν υπάρχει πλέον… Η συνείδηση του χάσματος με το παρελθόν συγχέεται με την αίσθηση μιας μνήμης θρυμματισμένης… Οι μνημονικοί τόποι γεννώνται και παίρνουν ζωή από την αίσθηση ότι δεν υπάρχει πλέον αυθόρμητη μνήμη, ότι πρέπει να δημιουργηθούν αρχεία, να τηρηθούν συμβολαιογραφικές πράξεις, να διατηρηθούν επέτειοι, να διοργανωθούν εορτασμοί… η διάλυση της μνήμης εξαγοράζεται από μια γενικευμένη επιθυμία καταγραφής» (P. Nora, 1984)

Α. Λιάκος «Γιατί η προφορική ιστορία;» Α. Λιάκος «Γιατί η προφορική ιστορία;» Αναπαράσταση και αναπαραστασιμότητα του παρελθόντος Απώλεια και τραύμα Από το γεγονός στην εμπειρία Το βλέμμα της ιστορίας δεν είναι το βλέμμα της μνήμης: το πρώτο είναι δημόσιο βλέμμα, το δεύτερο βιωματικό, πολλαπλό, υποκειμενικό Η συναισθηματοποίηση του παρελθόντος

Το μουσείο ανάμεσα στη γνώση και την εμπειρία; Το παρελθόν δεν μπορεί να το οικειοποιηθεί η γνώση μας απλώς ως παρελθόν χωρίς τη διανοητική διαμεσολάβηση. Το παρελθόν δομείται μέσα από ένα σύνθετο μηχανισμό διανοητικών παραδόσεων, προσανατολισμών και τεχνικών γνώσης, στις οποίες το παρελθόν εγγράφεται και με τις δυό μορφές του, ως γνώση και ως ιστορία

Ατομική ή Συλλογική Μνήμη; Εξατομικευμένη και Ιδιωτικοποιημένη αλλά την ίδια στιγμή συλλογική, γιατί υπάρχει ένας βαθμός συναίνεσης. Η μνήμη εν τέλει είναι κοινωνική γιατί συνδιαλέγεται με τις ιστορικές κοινωνικές συνθήκες. Μπορεί επίσης να ανασύρει ή και να δημιουργήσει συγκρουσιακές δυναμικές και ανισότητες (Collard, 1993)

Υλικότητα της μνήμης Η δημιουργία ενός οικείου νοερού χάρτη σε μια άγνωστη αχαρτογράφητη περιοχή ως μια στρατηγική επιβίωσης εκτοπισμένων πληθυσμών. Τα εικονίσματα, οι πέτρες, τα ρούχα, τα σκεύη είναι κομμάτια ενός υλικού πολιτισμού που μεταφέρθηκε, επανανοηματοδότησε τη νέα εγκατάσταση και ανακατασκεύασε έναν σημαίνοντα χώρο, ένα γεμάτο νόημα και μνήμες περιβάλλον (Hirschon- Filippaki, 1993)

Ανρί Μπερξόν, Υλη και Μνήμη [1896], 2013 Πρόκειται για το δεύτερο βιβλίο του Γάλλου φιλοσόφου Ανρί Μπερξόν, το οποίο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1896. Εδώ ο Μπερξόν καταπιάνεται με ένα κλασικό φιλοσοφικό πρόβλημα, αυτό της σχέσης σώματος και πνεύματος, με σκοπό να αμβλύνει τη συνακόλουθη διαμάχη ρεαλισμού και ιδεαλισμού, μέσα από τον επαναπροσδιορισμό της σχέσης ύλης και μνήμης.

Εκκινώντας από την αντίληψη του σώματος ως δράσης, ο Μπερξόν μας παρωθεί να απορρίψουμε το κοινό αξίωμα του ρεαλισμού και του ιδεαλισμού, σύμφωνα με το οποίο η αντίληψη είναι καθαρή γνώση και όχι δράση, είτε προέρχεται από το πράγμα το ίδιο (ρεαλισμός) είτε από την παράσταση του «πράγματος» (ιδεαλισμός). Ο Μπερξόν υποστηρίζει ότι η αντίληψη διακρίνεται ουσιωδώς από την αίσθηση (Ε. Παπαδημητρόπουλος, Δρ. Φιλοσοφίας)

Εσθήρ Σολομών, «Τα μουσεία ως αντικείμενα» Εσθήρ Σολομών, «Τα μουσεία ως αντικείμενα» Τόποι διεπιστημονικών αναρωτήσεων από το 1980 (δημιουργική αλληλεπίδραση) Εννοιολογική ρευστότητα: οικομουσεία, εναλλακτικές μορφές μουσειακές δράσεις (ψηφιακοί τόποι, εικονικές περιηγήσεις κα.) Εμείς και οι άλλοι: πολιτικές και οικονομικές σχέσεις πχ. μουσεία εθνολογικά, μουσεία λαογραφικά Εμπειρίες μετανάστευσης και μνήμης πχ. μουσεό μετανάστευσης Ellis Island της Νέας Υόρκης Τα μουσεία ως χώροι κοινωνικής σύγκρουσης και αμφισβήτησης (Air and Space Museum, Ουάσινγκτον, 1995).

Ε. Νάκου και Ανδρομάχη Γκαζή (επιμ), 2015, Η Προφορική Ιστορία στα μουσεία και την εκπαίδευση Η νέα κοινωνική ιστορία, μια ιστορία από τα κάτω, συνέβαλε στην ενσωμάτωσης περιθωριακών, «φιμωμένων» ομάδων και συνέβαλε στη διοχέτευσή τους στη συγκρότηση και ερμηνεία των μουσειακών συλλογών

Μελέτες περίπτωσης: Το μουσείο πόλης του Βόλου Το Βιομηχανικό μουσείο φωταερίου στο Γκάζι

Ηχητικοί περίπατοι Το Μουσείο Πόλης του Βόλου προσφέρει στους κατοίκους της πόλης  τρεις ιστορικούς περίπατους που βασίζονται στις προσωπικές αναμνήσεις Βολιωτών που έζησαν τα γεγονότα της δεκαετίας του 1940 από πρώτο χέρι. Οι διαδρομές περνάνε από μέρη που σημαδεύτηκαν στη λαϊκή μνήμη από τις εμπειρίες της Κατοχής και της Αντίστασης. Οι μαρτυρίες που θα ακούσετε ανακαλούν μια πολυφωνική και συχνά κρυφή ιστορία των πολυτάραχων και βασανιστικών αυτών χρόνων. Οι περισσότεροι μάρτυρες που μας αφηγήθηκαν τις ιστορίες αυτές τις έζησαν στην παιδική ή εφηβική τους ηλικία. Η πρώτη διαδρομή αφορά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο, ξεκινάει από το στρατόπεδο Γεωργούλα στη Νέα Ιωνία, έχει  7 στάσεις και καταλήγει στην πλατεία Ρήγα Φεραίου. Η δεύτερη διαδρομή αφορά την πείνα της Κατοχής, ξεκινάει από το Μουσείο Πόλης,  έχει 4 στάσεις και καταλήγει στo λιμάνι. Η τρίτη διαδρομή αφορά την Κατοχική βία και την Αντίσταση, ξεκινάει από τη Συναγωγή, έχει 7 στάσεις και καταλήγει στο Ηρώο στην Παραλία. Η κάθε διαδρομή διαρκεί περίπου μία με μιάμιση ώρα.

Βιομηχανική κληρονομιά Το Μουσείο άνοιξε για το κοινό το 2013 με στόχο την ανάδειξη και προστασία του παλαιού εργοστασίου φωταερίου της Αθήνας, ενός μνημείου βιομηχανικής κληρονομιάς που παρείχε ενέργεια και φωτισμό στην πρωτεύουσα για περίπου 130 χρόνια. Η επίσκεψη στο Μουσείο περιλαμβάνει ένα μουσειακό περίπατο με 13 στάσεις σε συγκεκριμένα σημεία του εργοστασίου. Μέσα από αυτή τη βόλτα, ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να ακολουθήσει τη γραμμή παραγωγής του φωταερίου, να θαυμάσει το μηχανολογικό εξοπλισμό και τα παλαιά μηχανήματα, να ανακαλύψει το ρόλο των επιχειρηματιών και των εργαζομένων του εργοστασίου, να γνωρίσει τις συνθήκες εργασίας και να εξοικειωθεί με έννοιες όπως η βιομηχανική κληρονομιά και αρχαιολογία. Το Μουσείο διαθέτει πλούσιο φωτογραφικό και αρχειακό υλικό, καθώς και οπτικοακουστικό υλικό από προβολές και συνεντεύξεις παλαιών εργαζομένων και κατοίκων της περιοχής. Εμπλουτίζεται επίσης με αντικείμενα από το ίδιο το εργοστάσιο.