ΘΕΜΑ 2016 Ανεργία και Απασχόληση και οι συνέπειες τους για την οικονομία. α) Αίτια και πολιτικές αντιμετώπισης της ανεργίας. β) Η επίδραση της σημερινής κατάστασης της απασχόλησης - ανεργίας στη βιωσιμότητα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα. γ) Η επίδραση της διοικητικής επιβολής κατώτατου μισθού στην απασχόληση – ανεργία.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ορισμοί Ανεργία: Το τμήμα του εργατικού δυναμικού, συνεπώς άτομα που θέλουν και μπορούν να εργαστούν και που δεν βρίσκει εργασία αποτελεί τους άνεργους της οικονομίας. εργατικό δυναμικό: Ο ικανός προς εργασία πληθυσμός, που επιπλέον θέλει να εργαστεί. ποσοστό ανεργίας: το ποσοστό του εργατικού δυναμικού που δεν βρίσκει απασχόληση.

α) Αίτια και πολιτικές αντιμετώπισης της ανεργίας Αίτια ανεργίας Οι αιτίες δημιουργίας της ανεργίας μας οδηγού στις εξής διακρίσεις: Τριβής: Οφείλεται στην αδυναμία εντοπισμού των κενών θέσεων από τους ανέργους. Σε αυτήν την περίπτωση οι άνεργοι έχουν τα προσόντα για να ανταποκριθούν στην εργασία που απαιτούν οι κενές θέσεις αλλά υπάρχει έλλειμμα πληροφόρησης ή μεγάλες γεωγραφικές αποστάσεις. Εποχική: Οφείλεται σε μεταβολές της παραγωγής ανά εποχές και είναι συνήθως μικρής διάρκειας. Παρουσιάζεται κυρίως σε αγροτικές εργασίες και τουριστικά επαγγέλματα.

α) Αίτια και πολιτικές αντιμετώπισης της ανεργίας (συνέχεια) α) Αίτια και πολιτικές αντιμετώπισης της ανεργίας (συνέχεια) Αίτια ανεργίας (συνέχεια) διαρθρωτική – δομική: Οφείλεται στην αδυναμία των ανέργων να καταλάβουν τις κενές θέσεις εργασίας, αφού στερούνται των απαραίτητων προσόντων που αυτές απαιτούν. Τέτοια προβλήματα ανακύπτουν από διαρθρωτικές αλλαγές στην οικονομία και από τεχνολογικές μεταβολές.

α) Αίτια και πολιτικές αντιμετώπισης της ανεργίας (συνέχεια) α) Αίτια και πολιτικές αντιμετώπισης της ανεργίας (συνέχεια) Αίτια ανεργίας (συνέχεια) κυκλική – ανεπαρκούς ζήτησης – κεϋνσιανή: Δημιουργείται σε περιόδους οικονομικής ύφεσης και καθόδου ή ακόμα και ελλιπούς μεγέθυνσης, ακολουθεί τις οικονομικές διακυμάνσεις και οφείλεται σε ανεπάρκεια της συνολικής ζήτησης της οικονομίας. Ο Keynes ήταν αυτός που εισήγαγε πρώτος την έννοια αυτή τη μορφή ανεργίας.

α) Αίτια και πολιτικές αντιμετώπισης της ανεργίας (συνέχεια) α) Αίτια και πολιτικές αντιμετώπισης της ανεργίας (συνέχεια) Πολιτικές αντιμετώπισης Ανάλογα με τη μορφή της ανεργίας: Τριβής και εποχική έχουν μικρή σημασία και δεν απασχολούν ιδιαίτερα τους οικονομολόγους και τις προτεινόμενες πολιτικές αντιμετώπισης από το Κράτος. Θα μπορούσε (για παράδειγμα) να αποτελεί μέτρο αντιμετώπισης η καλύτερη οργάνωση της πληροφόρησης για τις κενές θέσεις εργασίας, ώστε να μειώνεται ο χρόνος εύρεσης εργασίας από τον (έχοντα τα απαραίτητα προσόντα) άνεργο.

α) Αίτια και πολιτικές αντιμετώπισης της ανεργίας (συνέχεια) α) Αίτια και πολιτικές αντιμετώπισης της ανεργίας (συνέχεια) Πολιτικές αντιμετώπισης (συνέχεια) Για την κεϋνσιανή ανεργία: Η βασική πολιτική αντιμετώπισης αυτής της μορφής ανεργίας αφορά τις προτάσεις της κεϋνσιανής οικονομικής σχολής που βασίζονται στην τόνωση της ζήτησης (πολιτικές ζήτησης) και βασικά στην επεκτατική δημοσιονομική και στην επεκτατική νομισματική πολιτική (με σύντομη αναφορά στον κοινωνικό ρόλο του Κράτους – κοινωνική πολιτική) ειδικότερα σε φάση ύφεσης.

α) Αίτια και πολιτικές αντιμετώπισης της ανεργίας (συνέχεια) α) Αίτια και πολιτικές αντιμετώπισης της ανεργίας (συνέχεια) Πολιτικές αντιμετώπισης (συνέχεια) Για τη διαρθρωτική ανεργία: Αδυναμία της επεκτατικής δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής να λύσουν το πρόβλημα από την πλευρά της ζήτησης (αναφορά και σύντομη εξήγηση της θεωρίας του φυσικού ποσοστού ανεργίας των Μονεταριστών). Συνεπώς χρησιμοποίηση πολιτικών προσφοράς (τόνωση ανταγωνιστικότητας μέσω κινήτρων επενδύσεων, επανεκπαίδευση ανέργων και συνεπώς αύξηση παραγωγικότητας εργασίας και γενικότερα προσπάθεια μείωσης του μέσου κόστους παραγωγής (πιθανή αναφορά στο μέσο μακροχρόνιο κόστος των επιχειρήσεων - ¨φάκελος¨ - και στον τρόπο που αυτό μεταβάλλεται από τις επενδύσεις).

α) Αίτια και πολιτικές αντιμετώπισης της ανεργίας (συνέχεια) α) Αίτια και πολιτικές αντιμετώπισης της ανεργίας (συνέχεια) Πολιτικές αντιμετώπισης (συνέχεια) Κάνουμε σύντομη αναφορά στη διαμάχη μεταξύ νεοκλασικών και κεϋνσιανών οικονομολόγων για την επίδραση των διασταλτικών πολιτικών του Κράτους σε πληθωρισμό (αρχικά) και ανεργία (αργότερα), με αναφορά και των νομισματικών επιπτώσεων (πχ. αύξηση πληθωρισμού – μείωση ανταγωνιστικότητας – μείωση εξαγωγών και αύξηση εισαγωγών – υποτίμηση νομίσματος – τροφοδότηση νέου κύκλου εισαγόμενου πληθωρισμού).

β) Η επίδραση της σημερινής κατάστασης της απασχόλησης - ανεργίας στη βιωσιμότητα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα Η απάντηση θα περιστραφεί γύρω από τους εξής άξονες: Ύψος ανεργίας – απασχόλησης σήμερα και προοπτικές για το μέλλον: Δίνουμε όσα ποσοτικά στοιχεία γνωρίζουμε για την ανεργία (πχ. το ποσοστό της ανεργίας κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα κυμάνθηκε γύρω στο 25%). Σύνδεση ρυθμού ανάπτυξης με αύξηση απασχόλησης: Εξηγούμε σύντομα τη σχέση απασχόλησης – αύξησης ΑΕΠ.

β) Η επίδραση της σημερινής κατάστασης της απασχόλησης - ανεργίας στη βιωσιμότητα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα (συνέχεια) Αδυναμία ασφαλιστικού συστήματος λόγω μειωμένης απασχόλησης και ταυτόχρονα αυξημένων απαιτήσεων σε παροχές, πχ. επιδομάτων ανεργίας Αδυναμία των επιχειρήσεων να αποδώσουν εισφορές λόγω του μειωμένου κύκλου εργασιών – ύφεση Αύξηση αδήλωτης εργασίας και παράλληλα αύξηση φαινομένων εισφοροδιαφυγής

β) Η επίδραση της σημερινής κατάστασης της απασχόλησης - ανεργίας στη βιωσιμότητα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα (συνέχεια) Η σημασία κάποιων δημογραφικών χαρακτηριστικών πχ. γήρανση του εργατικού δυναμικού Ειδική αναφορά για την ανεργία στους νέους αδυναμία ενσωμάτωσης νέων τεχνολογιών και συνεπώς τροχοπέδη στη μελλοντική βελτίωση της ανταγωνιστικότητας Πιέσεις για ¨αναμόρφωση¨ ασφαλιστικού από τους δανειστές μας πχ. αύξηση ορίων συνταξιοδότησης, μείωση συντάξεων, μείωση παροχών από τους ασφαλιστικούς φορείς

γ) Η επίδραση της διοικητικής επιβολής κατώτατου μισθού στην απασχόληση – ανεργία Ουδέτερες επιδράσεις Αν ο κατώτατος μισθός είναι μικρότερος από αυτόν της ισορροπίας τότε δεν θα υπάρξει καμία επίδραση στην αγορά εργασίας.

γ) Η επίδραση της διοικητικής επιβολής κατώτατου μισθού στην απασχόληση – ανεργία (συνέχεια) Αρνητικές επιδράσεις Αν ο κατώτατος μισθός είναι μεγαλύτερος από αυτόν της ισορροπίας (δηλαδή αν επιβληθεί στην αγορά εργασίας υποχρέωση για απόδοση μισθού υψηλότερου από αυτόν που υπολογίζεται με τις δυνάμεις της αγοράς) τότε: Η προσφερόμενη εργασία θα υπερβαίνει τη ζητούμενη εργασία, οπότε θα προκύπτει πλεόνασμα εργασίας, που σημαίνει ανεργία. Θα είχαμε στρέβλωση της κατανομής των πόρων, που θα σήμαινε: δυσκολία εκμετάλλευσης οικονομιών κλίμακας και καθυστέρηση ανάπτυξης δυσκολία εκμετάλλευσης συγκριτικών πλεονεκτημάτων (και συνεπώς απώλεια ανταγωνιστικότητας, ¨απώλεια¨ ανταγωνισμού και τελικά απώλεια ευημερίας)

γ) Η επίδραση της διοικητικής επιβολής κατώτατου μισθού στην απασχόληση – ανεργία (συνέχεια) Θετικές επιδράσεις Μπορεί να ¨προστατεύσει¨ το εισόδημα του εργαζόμενου, βοηθώντας σε αναδιανεμητικούς στόχους του Κράτους και τελικά στη σταθεροποίηση – αν όχι στην ανάπτυξη – της οικονομίας.