1.ΤΑ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ α. Ο πληθυσμός

Η ΕΚΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΕΚΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ 19ΟΥ ΑΙΩΝΑ 1830 : ίδρυση ανεξάρτητου ελληνικού κράτους : Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησος, Εύβοια, Βόρειες Σποράδες 1864 : Ιόνια νησιά 1881 : Θεσσαλία και Άρτα 1913 : νότια Ήπειρος, Μακεδονία, Νησιά Αιγαίου εκτός Δωδεκανήσων, Κρήτη 1923 : Δυτική Θράκη 1947 : Δωδεκάνησα

Ο ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ Μικρή πυκνότητα πληθυσμού (αραιοκατοικημένη) 1828 : 15 κάτοικοι ανά τ.χ : 43 κάτοικοι ανά τ.χ Στη δυτική Ευρώπη πάνω από 100 κ/τ.χ. Η αύξηση του πληθυσμού γοργή, αλλά πάντα αραιοκατοικημένη

ΟΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ Εξάντληση τόπου και ανθρώπων εδάφη γυμνά (υπερβόσκηση, υλοτομία, αγρανάπαυση) αίσθηση εγκατάλειψης Μικρές οικονομικές δυνατότητες και πενιχρά πλεονάσματα Ναυτικός αποκλεισμός 1854 έδειξε τις αδυναμίες (πείνα, αρρώστια, απώλειες) ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ ΤΟ 1824

β. Οι μετακινήσεις μέσα και έξω από την Ελλάδα (εσωτερική και εξωτερική μετανάστευση) Ελληνικές πόλεις : αναπτύσσονται, αλλά μικρές σε σύγκριση με Δ. Ευρώπης Μετανάστευση: Εσωτερική : από ύπαιθρος στις πόλεις : όχι εγκατάσταση-λίγες ευκαιρίες Εξωτερική : από ύπαιθρο στο εξωτερικό : λιμάνια Αν. Μεσογείου-Μ. Θάλασσας, Δούναβης, Ν. Ρωσία, Μ.Ασία, Αίγυπτος - τέλος 19ου-αρχές 20ου αιώνα λόγω σταφιδικής κρίσης προς Αμερική

Η εξωτερική μετανάστευση κατά το 19ο αιώνα ΑΙΓΥΠΤΟΣ Μ. ΑΣΙΑ ΝΟΤΙΑ ΡΩΣΙΑ ΔΟΥΝΑΒΗΣ

Η εσωτερική μετανάστευση

Το σταφιδικό ζήτημα H περιοχή της βόρειας και δυτικής Πελοποννήσου παρήγαγε καλής ποιότητας σταφίδα, η οποία ήταν ιδιαίτερα ανταγωνιστική στη διεθνή αγορά. Εκείνα τα χρόνια, η σταφίδα ήταν το κυριότερο εξαγωγικό προϊόν της χώρας κυρίως προς τη Μεγάλη Bρετανία. Mια ειδική συγκυρία, η φυλλοξήρα που έπληξε τα γαλλικά αμπέλια στα τέλη του 19ου αιώνα, αύξησε υπέρμετρα τη ζήτηση της πελοποννησιακής σταφίδας, αφού οι οινοπαραγωγοί της Γαλλίας αναπλήρωσαν τις απώλειές τους με ελληνικά σταφύλια. Στις δεκαετίες του 1880 και 1890 η παραγωγή σταφίδας αυξήθηκε με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, για να καλύψει τη γαλλική ζήτηση, ενώ παράλληλα αυξήθηκε και η τιμή της. Όμως από τα μέσα της δεκαετίας του 1890 η γαλλική παραγωγή άρχισε να επανέρχεται στο αρχικό της επίπεδο και η ζήτηση της ελληνικής σταφίδας έπεσε τόσο γρήγορα, όπως ακριβώς είχε αυξηθεί μερικά χρόνια νωρίτερα. Έτσι, στα τέλη της δεκαετίας του 1890 και στις αρχές της πρώτης δεκαετίας του 20ού αιώνα εκδηλώθηκε μια κρίση υπερπαραγωγής της σταφίδας,όπου ένα μεγάλο μέρος της παραγωγής έμενε αδιάθετο, ενώ η μικρή ποσότητα που απορροφούσε η αγορά είχε πολύ χαμηλή τιμή. Tο πρόβλημα αυτό ονομάστηκε σταφιδικό ζήτημα. Η αποτυχία των μέτρων αντιμετώπισης του προβλήματος από τις κυβερνήσεις της εποχής δημιούργησε μεγάλο αναβρασμό στη βόρεια και τη δυτική Πελοπόννησο, που σε ορισμένες περιπτώσεις έφτασε σε ένοπλες εξεγέρσεις. Mια λύση του σημαντικότατου αυτού προβλήματος ήταν η απορρόφηση ενός μεγάλου αριθμού σταφιδοπαραγωγών από το μεταναστευτικό ρεύμα της περιόδου προς την Aμερική.