Αλυσίδες Αξίας και Παραγωγική Αναβάθμιση Ακόμα ένας δρόμος επιτυχίας για τις μικρές επιχειρήσεις: Ρούχα και παπούτσια

Σύνοψη Παγκόσμιες Αλυσίδες Αξίας και παραγωγικές δυνατότητες μικρών επιχειρήσεων: πώς μοιράζονται τα οφέλη; Οι ευκαιρίες αναβάθμισης παραγωγικών δυνατοτήτων των τοπικών επιχειρήσεων εξαρτώνται από τη διάρθρωση της Αλυσίδας Αξίας που συμμετέχουν Στις βιομηχανίες ρούχων και παπουτσιών σημειώθηκαν σημαντικές βελτιώσεις στα προϊόντα και στην παραγωγική διαδικασία, αλλά δεν άλλαξε η θέση των επιχειρήσεων στην αλυσίδα Ως προς το ποιος ωφελείται, και πόσο, η προσέγγιση των Αλυσίδων της Αξίας προσφέρει μερικές υποθέσεις, αλλά η εμπειρική τεκμηρίωση παραμένει ακόμα ασθενής.

Ο τρόπος οργάνωσης του εμπορίου Η εμπορική δραστηριότητα μιας περιοχής επηρεάζει ουσιωδώς την οικονομική της ανάπτυξη. ΠΑΑ (GVC): ο τρόπος οργάνωσης του εμπορίου επιδρά στην πρόσβαση στις αγορές, στην απόκτηση παραγωγικών ικανοτήτων και στον επιμερισμό των ωφελειών από το εμπόριο. Σχέσεις παραγωγών και καταναλωτών: Στη βάση της αγοράς Δεκαετίες ‘70 και ‘80: ενδο-επιχειρησιακό εμπόριο (πολυεθνικές επιχειρήσεις και θυγατρικές). Δεκαετία ‘90: ηγετικές επιχειρήσεις από πλούσιες χώρες καθοδηγούν τις εμπορικές δραστηριότητες επιχειρήσεων αναπτυσσόμενων χωρών (οι οποίες παραμένουν τυπικά «ανεξάρτητες»

Αλυσίδες Αξίας Η σειρά διαδοχικών δραστηριοτήτων που είναι αναγκαίες για την παραγωγή ενός αγαθού ή μιας υπηρεσίας. Συχνά αυτές οι δραστηριότητες λαμβάνουν χώρα σε διαφορετικά σημεία του κόσμου (εξ ου και Παγκόσμιες αλυσίδες αξίας) Ορισμένες δραστηριότητες προσθέτουν περισσότερη αξία και είναι πιο κερδοφόρες από άλλες. Ορισμένοι παίκτες στην αλυσίδα έχουν μεγαλύτερη δύναμη από άλλους (ηγετικές επιχειρήσεις ή παγκόσμιοι αγοραστές). Διακυβέρνηση μιας αλυσίδας: ευκαιρίες και παγίδες =σχέσεις ανάμεσα σε ηγετικές επιχειρήσεις και τοπικούς παραγωγούς.

Γιατί παγκόσμιοι αγοραστές; Ορισμός του προϊόντος: διαφοροποίηση μέσω design, branding κάνει αναγκαία την τήρηση προδιαγραφών. Κίνδυνος χρεωκοπίας ή αποτυχίας του προμηθευτή: καθώς αυξάνει η σημασία του ανταγωνισμού που ΔΕΝ βασίζεται στην τιμή αλλά σε ποιοτικά στοιχεία του προϊόντος (ποιότητα, αξιοπιστία χρόνων παράδοσης, εργασιακοί και περιβαλλοντικοί κανόνες) οι παγκόσμιοι αγοραστές είναι εκτεθειμένοι στις αδυναμίες των επιδόσεων των παραγωγών. Ελαχιστοποίηση του χρόνου που μεσολαβεί από την παραγγελία στην πώληση ιδιαίτερα σημαντικός παράγοντας στα ρούχα και στα παπούτσια που αλλάζει συνεχώς η μόδα.

Τύποι διακυβέρνησης αλυσίδων Απόμακρες σχέσεις αγοράς: αν τυποποιημένα προϊόντα –πολλές επιχειρήσεις ικανές- αν προβλήματα με κάποιες, αντικαθίστανται από άλλες Ρυθμιστικές αλυσίδες: ανάπτυξη σχέσεων εντάσεως- πληροφορίας και αναπτύσσουν καταμερισμό δεξιοτήτων. Ο αγοραστής προσφέρει το σχέδιο και τις προδιαγραφές, οι τοπικοί παραγωγοί ανταποκρίνονται με ταχύτητα και επάρκεια. Υψηλή εμπιστοσύνη προς παραγωγούς. Αιχμάλωτα δίκτυα: έντονος έλεγχος από μια εταιρία επί των πολλών (προδιαγραφές προϊόντων, διαδικασιών και εποπτεία)= χαμηλή εμπιστοσύνη Ιεραρχικές σχέσεις: η ηγετική επιχείρηση αναλαμβάνει άμεση ιδιοκτησία ορισμένων δραστηριοτήτων της αλυσίδας (ενδο- εταιρικό ή ενδο-επιχειρησιακό εμπόριο, μητρική-θυγατρική κλπ.)

Διακυβέρνηση στις παγκόσμιες αλυσίδες ρούχων και παπουτσιών Το εμπόριο με τις αναπτυγμένες οικονομίες γίνεται ολοένα και περισσότερο μέσα από παγκόσμιες αλυσίδες αξίας; (Gereffi, 1999) Ρούχα: Τζην μεταξύ ΗΠΑ και Μεξικού (κυριαρχία μεγάλων αγοραστών, αιχμάλωτα δίκτυα παραγωγών). Αντίθετα, στα πλεκτά υπάρχει μεγαλύτερη ποικιλία τύπων αλυσίδας: μεγάλοι αγοραστές, μικροί έμποροι, ποικιλία προδιαγραφών και ελευθερίας. Ινδία (Tirrupur στο κράτος Tamil Nadu): μεγάλο cluster πλεκτικής (90% των Ινδικών εξαγωγών σε βαμβακερά πλεκτά). Πολλές αλυσίδες, άλλοτε ισχυροί αγοραστές, άλλοτε όχι. Το cluster στην Ludhiana (Punjab) για μάλλινα πλεκτά: χωρίς μεγάλους αγοραστές.

Διαχρονικές αλλαγές στα ρούχα Α. Ασία (Gereffi) «Τριγωνική μεταποίηση»: καθώς η παραγωγή μετακομίζει σε περιοχές φθηνότερης εργασίας, οι προηγούμενοι παραγωγοί γίνονται «ενδιάμεσοι παίκτες». Από Hong Kong και Taiwan Hong Kong: Li & Fung Αυξανόμενη συγκέντρωση και δύναμη στους αγοραστές Τι γίνεται όμως στην παραγωγή: κατακερματισμός συνεχίζεται ή αρχίζει νέα τάση συγκέντρωσης (στην Κίνα, πλέον);

Αλυσίδες παπουτσιών Δεκαετίες ‘80 και ‘90: ολοένα και περισσότεροι παραγωγοί παπουτσιών άρχισαν να παράγουν για λογαριασμό ενός φθίνοντος αριθμού παγκόσμιων αγοραστών. Σχέσεις αιχμαλωσίας αποτελούσαν τον κανόνα (Βραζιλία, Κίνα, Ινδία). Δεν είναι όμως παντού έτσι: τα παπούτσια μόδας από την Κίνα εξάγονται από μεγαλύτερο αριθμό μικρότερων εμπορικών οίκων, με πιο ισορροπημένες σχέσεις με τους παραγωγούς. Από τη Βραζιλία, κυρίως εξαγωγές προς ΗΠΑ γίνονται από μεγάλους αγοραστές. Προς την Ευρώπη μικρότερους και προς τη Λ.Αμερική ακόμα μικρότερους. Ιταλία: περισσότερο ισορροπημένες σχέσεις, αλλά υπεργολαβίες για λογαριασμό top brands. Και εμφάνιση «τριγωνικής μεταποίησης» (κυρίως Taiwan).

Τάσεις αναβάθμισης Τι σημαίνει αναβάθμιση; Στην παραγωγική διαδικασία Στο προϊόν Λειτουργική αναβάθμιση: ανάληψη νέων δραστηριοτήτων μέσα στην αλυσίδα –πιο απαιτητικές δεξιότητες Δια-κλαδική αναβάθμιση: μετακίνηση σε άλλους (συναφείς) κλάδους TV - υπολογιστές

Αναβάθμιση σε αιχμάλωτη αλυσίδα Οργανωτική διαδοχή: αλλαγή «αγοραστή» για λειτουργική αναβάθμιση Συμφωνημένη αναβάθμιση διαδικασίας ή/και προϊόντος (δεν είναι αυτόματη διαδικασία –χρειάζεται συνεχή επένδυση αλλά και τεχνική υποστήριξη Πότε πιθανότερη η υποστήριξη; Όταν νέα περιοχή/νέοι παραγωγοί Όταν αγοραστής είναι πρώην παραγωγός Όταν υπάρχει στενή παρακολούθηση

Γιατί υπάρχουν δυσκολίες στην αναβάθμιση πέραν της παραγωγής Διότι απειλεί τη θέση των ενδιάμεσων κρίκων της αλυσίδας. Επειδή το branding, το design, το μάρκετινγκ και οι λειτουργίες συντονισμού αποτελούν ιδιαίτερα απαιτητικές δεξιότητες. Απαιτούν σημαντικές επενδύσεις και εκθέτουν τις επιχειρήσεις σε κινδύνους

Πως προχωράει η αναβάθμιση; Κυρίως στις παραγωγικές διαδικασίες και στα προϊόντα Με μικρά βήματα Κυρίως εκεί που υπάρχει συγκέντρωση πολλών παρεμφερών επιχειρήσεων Παραμένει αμφίβολη η δυνατότητα λειτουργικής αναβάθμισης

Αναβάθμιση σε αλυσίδα που βασίζεται στην αγορά Όταν τα προϊόντα είναι σχετικά τυποποιημένα και οι αγοραστές παίρνουν (και δεν δίνουν) το σχέδιο – κυρίως μικρού μεγέθους. Παπούτσια στη Βραζιλία: σημαντική αναβάθμιση από πωλήσεις στη μεγάλη εθνική αγορά και εξαγωγές στη Λ. Αμερική Πλεκτά στην Ινδία: προτίμηση σε μικρούς αγοραστές –μεγαλύτερο περιθώριο αναβάθμισης δεξιοτήτων. Παπούτσια μόδας στην Ταϊβάν: από παραγωγοί έγιναν σχεδιαστές και προτιμούν μικρούς αγοραστές για διεθνή αγορά.

Αναβάθμιση με συμμετοχή σε διαφορετικού τύπου αλυσίδες Υπολογιστές στην Ταϊβάν: αναβάθμιση αν και η τεχνολογία αλλάζει γρήγορα. Σχέδιο από έναν αγοραστή, προσαρμογές και πώλησε σε άλλον αγοραστή. Διαδικασία εκμάθησης στην εσωτερική αγορά (πολύ σημαντική).