ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΗ ΙΑΤΡΙΚΗ - ΙΑΤΡΙΚΗ ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΗ ΙΑΤΡΙΚΗ - ΙΑΤΡΙΚΗ ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ PERSONALIZED MEDICINE – PRECISION MEDICINE GENOMIC MEDICINE Μιχάλης Κουτσιλιέρης, MD (ΕΚΠΑ), Ph.D (McGill) Καθηγητής Πειραματικής Φυσιολογίας Ιατρική Σχολή, Σχολή Επιστημών Υγείας Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Adjunct Professor, Faculty of Medicine, Laval University, Quebec, Canada Distinguished Fellow, New Westminster Medical College, Vancouver, Canada International Committee & Adjunct Professor, Medical School, University of Cyprus Visiting Professor, Medical School, European University of Cyprus mkoutsil@med.uoa.gr www.physiology.med.uoa.gr

DISCLOSURE – ΔΗΜΟΣΙΟΠΟΙΗΣΗ DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS DISCLOSURE – ΔΗΜΟΣΙΟΠΟΙΗΣΗ Δεν παίρνω αμοιβή για τις ομιλίες μου και δεν είμαι επ’ αμοιβή σύμβουλος σε καμία Φαρμακευτική Εταιρεία στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό. Το Εργαστήριο Πειραματικής Φυσιολογίας, το οποίο διευθύνω από το 2004, έχει τα τελευταία χρόνια χρηματοδοτηθεί με “Institutional Support” από σειρά Φαρμακευτικών Εταιρειών στα πλαίσια Ερευνητικών Προγραμμάτων και του ΜΠΣ «Μοριακή & Εφαρμοσμένη Φυσιολογία» μέσω του ΕΛΚΕ (2007-2018): GLAXO AMGEN IPSEN MENARINI NOVARTIS SERONO ELI LILLY PFIZER ABBOTT GENESIS BOEHRINGER KLOX ELPEN

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ: “Ο περί φύσεως λόγος” DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ: “Ο περί φύσεως λόγος”

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ: “Ο περί φύσεως λόγος” Ο Άνθρωπος απέναντι στη Φύση DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ: “Ο περί φύσεως λόγος” MAN vs NATURE Ο Άνθρωπος απέναντι στη Φύση Cognition - Knowledge Νόηση - Γνώση

“PERCEPTION OF EXISTENCE” «ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ» DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS “PERCEPTION OF EXISTENCE” «ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ» “THE CONSCIOUSNESS OF EXISTENCE” IS A SUPREME GIFT… …. IS MAKES US “HUMAN”… BUT IT COMES WITH A COST ... “ perception of death " “Η ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ” ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΥΠΕΡΤΑΤΟ ΔΩΡΟ… …ΜΑΣ ΚΑΘΙΣΤΑ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ… ΕΡΧΕΤΑΙ ΟΜΩΣ ΜΑΖΙ ΜΕ ENA ΚΟΣΤΟΣ … “ αντίληψη του θανάτου ”

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ: “Ο περί φύσεως λόγος” DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ: “Ο περί φύσεως λόγος” «Η αντίληψη της ύπαρξης ανάγεται στη νόηση…» G. Berkeley (1685-1753) Το φαινόμενο της ζωής αρχή τέλος “Μια αστραπή είναι η ζωή… αλλά προλαβαίνουμε” Νίκος Καζαντζάκης

Η «συνείδηση του θανάτου» είναι η μητέρα όλων των θρησκειών DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS Η «συνείδηση του θανάτου» είναι η μητέρα όλων των θρησκειών «Αυτό που τρομοκρατεί τους περισσότερους στον θάνατο … … δεν είναι η “απώλεια του μέλλοντος”... ...αλλά η “απώλεια του παρελθόντος”» Milan Kuntera

«Ο θάνατος του Ιβάν Ιλίτς» Το παραμύθι των Χριστουγέννων DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS Η ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΜΑΣ ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΕΙ ... ... Η ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΜΑΣ ΣΩΖΕΙ Irvin D. Yalom «Ο θάνατος του Ιβάν Ιλίτς» Ο  ΛΕΩΝ ΤΟΛΣΤΟΪ  δίνει μια καταπληκτική περιγραφή της εσωτερικής κρίσης που προκαλεί στον άνθρωπο η παρουσία του θανάτου. Αφυπνιστική εμπειρία... Το παραμύθι των Χριστουγέννων (Φιλάργυρος Σκρούτζ) Ο ΑΚΙΡΑ ΚΟΥΡΟΣΑΒΑ σε ταινία που πραγματεύεται το θέμα της αλήθειας, της ανάμνησης και της πραγματικότητας. Δεν μπορείς να πάρεις από αυτόν τον κόσμο τίποτε από όσα απέκτησες ... … υπάρχεις μέσα από όσα πρόσφερες «...φτιάξε κάτι...»

Η συνείδηση του τέλους - ο φόβος του θανάτου DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS Η συνείδηση του τέλους - ο φόβος του θανάτου Ορισμένοι άνθρωποι αρνούνται το “δάνειο της ζωής” για να αποφύγουν το “χρέος του θανάτου” Irvin D. Yalom Πλούτος Εξουσία Φιληδονία Εγωισμός Φιλαργυρία

…Οι Άνθρωποι είναι “Θεοί” θνητοί ... … Gods are “Men” immortal ... DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS …Οι Άνθρωποι είναι “Θεοί” θνητοί ... … Gods are “Men” immortal ... The light of science - knowledge Το φώς της επιστήμης - γνώση

Η «αλήθεια» είναι “αιώνια” … DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS Η «αλήθεια» είναι “αιώνια” … Η “ανθρώπινη αλήθεια” είναι “περιστασιακή“

Significance of our existence Σημαντικότητα της ύπαρξής μας DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS Significance of our existence Σημαντικότητα της ύπαρξής μας

DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS … one day physiologists, philosophers and poets shall talk the same language … … μια μέρα φυσιολόγοι, φιλόσοφοι και ποιητές θα μιλάμε την ίδια γλώσσα … … “an organ is made up of its function”… … “η λειτουργία φτιάχνει το όργανο” … Claude Bernard

THE MIRACLE OF LIFE ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS THE MIRACLE OF LIFE ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ: “Ο περί φύσεως λόγος” DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ: “Ο περί φύσεως λόγος” … “an organ is made up of its function”… … “η λειτουργία φτιάχνει το όργανο” … Claude Bernard

PHYSIOLOGY: THE MUSIC SHEET OF THE “LIFE MELODY” DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS PHYSIOLOGY: THE MUSIC SHEET OF THE “LIFE MELODY” ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ: Η ΠΑΡΤΙΤΟΥΡΑ ΤΗΣ “ΜΕΛΩΔΙΑΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ”

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ: “Ο περί φύσεως λόγος” Exponential Growth of Knowledge DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ: “Ο περί φύσεως λόγος” Exponential Growth of Knowledge

Cellular Physiology G0 DNA REPAIR S G1 P53 M G2/M DIFFERENTIATION DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS P21 MDM-2 DNA REPAIR GADD45 S G1 P53 G0 M G2/M bax bad bcl2 DIFFERENTIATION Cellular Physiology CELL CYCLE - MITOSIS PROGRAMMED CELL DEATH TYPE I TYPE II TYPE III APOPTOSIS AUTOPHAGY NON LYSOSOMAL Yoshinori Ohsumi Nobel Prize 2016 Physiology & Medicine It is not Type I or Type II

Yoshinori Ohsumi Nobel Prize 2016 Physiology & Medicine DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS Yoshinori Ohsumi Nobel Prize 2016 Physiology & Medicine

Yoshinori Ohsumi, Tokyo Institute of Technology DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS Yoshinori Ohsumi, Tokyo Institute of Technology Nobel Prize 2016 Physiology & Medicine

Cellular Physiology G0 DNA REPAIR S G1 P53 M G2/M DIFFERENTIATION DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS P21 MDM-2 DNA REPAIR GADD45 S G1 P53 G0 M G2/M bax bad bcl2 DIFFERENTIATION Cellular Physiology CELL CYCLE - MITOSIS PROGRAMMED CELL DEATH TYPE I TYPE II TYPE III APOPTOSIS AUTOPHAGY NON LYSOSOMAL Yoshinori Ohsumi Nobel Prize 2016 Physiology & Medicine It is not Type I or Type II

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ: “Ο περί φύσεως λόγος” DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ: “Ο περί φύσεως λόγος”

DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS

DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS

DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS

THE PERFECTION PATHWAY - ΤΟ ΜΟΝΟΠΑΤΙ ΤΗΣ ΤΕΛΕΙΟΠΟΙΗΣΕΩΣ DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS THE PERFECTION PATHWAY - ΤΟ ΜΟΝΟΠΑΤΙ ΤΗΣ ΤΕΛΕΙΟΠΟΙΗΣΕΩΣ IMMORTAL CELLS ΑΘΑΝΑΣΙΑ PROGRAMMED CELL DEATH APOPTOSIS ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΕΝΟΣ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

-------------------------------------------------- DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS DNA -------------------------------------------------- CODING REGIONS (1.5%) NON-CODING REGIONS (88.5%)

«ήξεις αφήξεις, ουκ εν τω πολέμω θνήξεις» DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS «ήξεις αφήξεις, ουκ εν τω πολέμω θνήξεις» «ήξεις αφήξεις ουκ, εν τω πολέμω θνήξεις»

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ: “Ο περί φύσεως λόγος” DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ: “Ο περί φύσεως λόγος”

DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS

PHYSIOLOGY: THE MELODY OF LIFE ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ: Η ΜΕΛΩΔΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS PHYSIOLOGY: THE MELODY OF LIFE ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ: Η ΜΕΛΩΔΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS

PERSONALIZED MEDICINE DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS PERSONALIZED MEDICINE

DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS

DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS PRECISION MEDICINE

DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS

PRECISION/PERSONALISED MEDICINE DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS PRECISION/PERSONALISED MEDICINE

DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS

DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS PRECISION MEDICINE

Exponential Growth of Knowledge Doubling Time Of Medical Knowledge DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS Exponential Growth of Knowledge 1980 = 7 yrs 1 doubling 2010 = 3.5 yrs 2 doublings 1950 = 50 yrs Doubling Time Of Medical Knowledge 2020 = 0.2 yr = 73 days 4 doublings/yr Densen P, TACCA 122-48-58, 2011

ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ Core Curriculum: Structure & Function plus Clinical Skills – Clinical Situations

Simulation Technology (Skills) DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ Simulation Technology (Skills)

DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS

DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS PRECISION MEDICINE

DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS PRECISION MEDICINE 2016

DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS PRECISION MEDICINE

HUMAN RIGHTS & PRECISION MEDICINE DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS HUMAN RIGHTS & PRECISION MEDICINE

PRECISION MEDICINE Ευχαριστώ… DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS PRECISION MEDICINE Ευχαριστώ…

Μια αστραπή είναι η ζωή … αλλά προλαβαίνουμε… DEPARTMENT OF EXPERIMENTAL PHYSIOLOGY, MEDICAL SCHOOL, NATIONAL & KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS Μια αστραπή είναι η ζωή … αλλά προλαβαίνουμε… Νίκος Καζαντζάκης Κότρωνας Κότρωνας