Ρίκα Δεληγιαννίδου Νίκος Κ. Μπάρκας e-mail : nbarkas@arch.duth.gr ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Δ.Π.Θ. ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑ : ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Ι - κτίριο και υλικά 11. Σοβάδες Διδάσκοντες Ρίκα Δεληγιαννίδου Νίκος Κ. Μπάρκας e-mail : nbarkas@arch.duth.gr Οι σημειώσεις βρίσκονται αναρτημένες στην ιστοσελίδα : http : // eclass.duth.gr ΤΜD127 1

ΣΟΒΑΔΕΣ Ο σοβάς παρασκευάζεται με ανάμιξη τσιμέντου, άμμου, ασβέστη και γίνεται στο εργοτάξιο με μπετονιέρες. Υπάρχουν πλέον και έτοιμοι σοβάδες σε σακί, που δεν χρειάζονται μπετονιέρες (έχουν προαναμεμιγμένα τα συστατικά και είναι δυνατόν να εφαρμοσθούν είτε με το χέρι είτε με μηχανές εκτόξευσης). Οι επιφάνειες πριν την εφαρμογή του σοβά πρέπει γενικά να είναι απαλλαγμένες από στρώματα σαθρά, σκόνες, ή λάδια. Επιφάνειες που είναι υγρές ή εμφανίζουν υγρασία σε κάποια μέρη πρέπει πρώτα να στεγνώσουν.

Εργαλεία εφαρμογής έτοιμων σοβάδων 1. Πήχης σοβατίσματος Η 2. Πήχης σοβατίσματος τραπεζοειδής 3. Ανοξείδωτη σπάτουλα φινιρίσματος (μεγάλη αμερικανική) 4. Ανοξείδωτη σπάτουλα φινιρίσματος (μικρή αμερικανική) 5. Ανοξείδωτη γωνιακή σπάτουλα 6. Μυστρί σοβατίσματος 7.Πλάνη ξυσίματος γωνιών 8.Πλάνη ξυσίματος γωνιών για λαμπάδες παραθύρων 9.Πριονωτή σπάτουλα για διαμόρφωση ταβανογωνίας 10. Χτένα σοβά για εφαρμογή δεύτερης στρώσης 11. Τριβίδι με σφουγγάρι 12. Ανοξείδωτη σπάτουλα ξυσίματος 13. Σπάτουλα διαμόρφωσης εσωτερικών γωνιών 14. Σπάτουλα διαμόρφωσης εξωτερικών γωνιών 15. Σφυρί, τσεκούρι 16. Ελαστικός πλαστικός κάδος 90lt 17. Δράπανο και αναδευτήρας για την ανάμειξη σοβά 18. Αλφαδοπήχης 19. Ψαλίδι κοπής γωνιόκρανων

Τα είδη των σοβάδων Έγχρωμοι σοβάδες Παρασκευάζονται με την ανάμιξη μαρμάρου, κεραμάλευρου, ασβέστη και τσιμέντου, συν όσο νερό χρειάζεται για εργασιμότητα με μυστρί. Με τη χρησιμοποίηση των έγχρωμων σοβάδων, ταυτόχρονα με την εφαρμογή του σοβά εξασφαλίζεται και ο χρωματισμός της επιφάνειας (χωρίς τελικό βάψιμο). Άλλα πλεονεκτήματα είναι ότι: τα χρώματα δεν αλλοιώνονται από τις καιρικές συνθήκες (εμπεριέχεται σε όλη τη μάζα του σοβά). δεν χρειάζεται συντήρηση, ούτε τοπικό βάψιμο σε περιπτώσεις μικροχτυπημάτων (το χρώμα υπάρχει σε όλη τη μάζα του σοβά). μπορεί να εφαρμοσθεί σε οποιοδήποτε επιθυμητό σχέδιο (λείο, σαγρέ κτλ) μπορεί εύκολα να βαφεί με διαφορετικό χρώμα.

Εφαρμογή έγχρωμου σοβά

Εφαρμογές έγχρωμου σοβά Θερμομονωτικοί και αδιάβροχοι σοβάδες Εξασφαλίζουν ταυτόχρονα και την επίχριση και τη θερμομόνωση της τοιχοποιίας. Περιέχουν συνήθως -ποσοστό 70% ως 75% πέρλες διογκωμένης πολυστερίνης εμποτισμένες με συγκολλητική ουσία -ποσοστό 25% τσιμέντο, υδράσβεστο και άλλα υλικά που βελτιώνουν την πλαστικότητα και συνεκτικότητα του σοβά. Οι αδιάβροχοι σοβάδες επιτρέπουν τον καθαρισμό της τοιχοποιίας με έκπλυση (με το λάστιχο ποτίσματος).

Εφαρμογή του σοβά Επιφάνειες από σκληρά πορώδη υλικά (τούβλα, τσιμεντόλιθοι) Οι επιφάνειες συνήθως δεν χρειάζονται κάποια προετοιμασία. Σε περιπτώσεις όπου υπάρχουν υλικά με ανομοιογενή απορροφητικότητα, τότε ασταρώνουμε για να αποφύγουμε την διαφορετική ωρίμανση του μίγματος (πιθανές ρηγματώσεις). Επιφάνειες μη απορροφητικές (συμπαγή τούβλα, σκυρόδεμα, προεπεξεργασμένα υποστρώματα για αδιαβροχοποίηση, pvc) Απαιτείται προεργασία με αστάρι το οποίο ενισχύει την πρόσφυση του σοβά. Σε ιδιαίτερες περιπτώσεις τοποθετείται υαλόπλεγμα ή ρίχνεται ένα χέρι «πεταχτό» για εξασφάλιση πρόσφυσης. Επιφάνειες ιδιαίτερα απορροφητικές (μαλακά αργιλικά τούβλα, porobeton, κυψελωτό σκυρόδεμα κτλ ) Η καλή απορροφητικότητα του υπόβαθρου αντιμετωπίζεται συνήθως με την ύγρανση (ράντισμα με νερό) της τοιχοποιίας πριν την εφαρμογή του σοβά. Αν η απορροφητικότητα της τοιχοποιίας είναι πολύ μεγάλη το αστάρωμα είναι απαραίτητο ώστε να εξασφαλίσουμε ομαλή ωρίμανση του σοβά. Στις περιπτώσεις αυτές, βοηθά η πρόσθεση στο μίγμα κάποιου επιβραδυντή πήξης.

Επιφάνειες από σκυρόδεμα «άγριας» επιφάνειας Επιφάνειες από σκυρόδεμα «άγριας» επιφάνειας. Επιτυγχάνεται καλή πρόσφυση όχι όμως και απορροφητικότητα. Ασταρώνουμε και εφαρμόζουμε στρώση σοβά που να ομαλοποιεί την επιφάνεια. Στις περιπτώσεις αυτές επιλέγουμε σοβά υδατοδιαπερατό διότι η παραμονή νερού στη μάζα του σοβά (που δεν μπορεί να εξατμιστεί) μπορεί να τον καταστρέψει. Επιφάνειες μεταλλικές. Αρχικά εφαρμόζεται αντισκωριακή προστασία των μεταλλικών επιφανειών και στη συνέχεια τις ασταρώνουμε. Κατόπιν τοποθετείται νευρομετάλ το οποίο λειτουργεί ως φορέας στήριξης του σοβά. Σ’ αυτού του είδους τις εφαρμογές γίνονται συνήθως 3 χέρια σοβά, ενώ το πάχος θα πρέπει να είναι > 1,5 cm. Επιφάνειες διαφορετικής τοιχοποιίας και επαφή τοίχου με δοκάρια που η ένωση έγινε με πολυουρεθάνη. Στα σημεία που υπάρχει διαφορετικό είδος τοιχοποιίας, τοποθετείται υαλόπλεγμα με μάτι 10 mm, σε πλάτος 20 cm τουλάχιστον σε κάθε πλευρά ενώσεως του ενός υλικού με το άλλο. Επιστρώνεται πρώτα κόλλα πλακιδίων για να γίνει η συγκόλληση του υαλοπλέγματος, ξαναπερνιέται ένα λεπτό στρώμα κόλλας για να καλυφθεί το υαλόπλεγμα και σοβατίζουμε.

Επιφάνειες ρηγματωμένες Απομακρύνεται οποιοδήποτε σαθρό δομικό υλικό από την τοιχοποιία περί τα 20 cm περιμετρικά της ρηγμάτωσης. Καθαρίζονται και επισκευάζονται καλά τα σημεία όπου υπάρχει το πρόβλημα, στη συνέχεια ασταρώνονται και σοβατίζονται. Επιφάνειες υποκείμενες σε πιθανές δονήσεις Στους αρμούς επαφής μεταξύ δοκαριών και τοιχοποιίας τοποθετούνται κατάλληλες σκοτίες ή ειδικά αρμοκάλυπτρα που έχουν δυνατότητα απορρόφησης των μικρομετακινήσεων και συστολοδιαστολών. Επιφάνειες εκτεθειμένες σε υγρασία Στεγνώνονται οι υγρές επιφάνειες και όπου είναι απαραίτητο στεγανοποιούνται. Αφού ασταρώθεί η επιφάνεια σοβατίζεται.    

Οδηγοί επιπέδωσης και γωνιόκρανα Πριν από το σοβάτισμα των επιφανειών τοποθετούνται μεταλλικοί οδηγοί επιπέδωσης σε απόσταση 2 περίπου μέτρων μεταξύ τους, ώστε να αλφαδιαστεί η προς επίστρωση επιφάνεια και να επιτευχθεί η τέλεια επιπέδωση του σοβά. Οι οδηγοί παραμένουν μέσα στο σοβά και λειτουργούν ως εκτονωτές των συστολοδιαστολών του σοβά. Οι οδηγοί επιπέδωσης μπορούν να κατασκευαστούν με το ίδιο το υλικό του σοβά, στρώνοντας και αλφαδιάζοντας το σοβά σε λωρίδες (πάχους 10 – 20 cm ) και σε απόσταση 2 περίπου μέτρων μεταξύ τους πάνω στην επιφάνεια προς πλήρωση. Αφού στεγνώσουν, χρησιμοποιούνται για την επιπέδωση όπως και οι μεταλλικοί. Τα γωνιόκρανα είναι έτοιμες γωνίες από αλουμίνιο ή γαλβανισμένο μέταλλο τις οποίες τοποθετούμε στις ακμές των τοίχων (γωνίες), για να τις προστατεύσουμε από πιθανό τραυματισμό.

Οδηγοί επιπέδωσης και απολήξεις Οδηγοί επιπέδωσης στο έργο Οδηγός επιπέδωσης Απόληξη σοβά Γωνιόκρανα Εύκαμπτο γωνιόκρανο γαλβανιζέ με pvc Γωνιόκρανο καμπυλωτό γαλβανισμένο με PVC ακμή Γωνιόκρανο σοβά γαλβανιζέ

Οι στρώσεις του σοβά Α’στρώση (πεταχτό): εξασφαλίζει την πρόσφυση των επόμενων στρώσεων στο τοίχο και την στεγανωτική ικανότητα του υποστρώματος, παρέχοντας ομοιόμορφη απορροφητικότητα και κάλυψη των ρωγμών που τυχόν υφίστανται στο υπόβαθρο. Β’ στρώση (χονδρό) : εξομαλύνει το υπόβαθρο, γεμίζει και ευθυγραμμίζει τις επιφάνειες πριν την εφαρμογή του τελικού επιχρίσματος. Μπορεί να χρειαστούν επάλληλες στρώσεις για να επιτευχθεί η επιθυμητή επιπέδωση πάνω στην οποία θα εφαρμοστεί το επίχρισμα. Γ’ στρώση (λεπτό) : έχει ουσιαστικό ρόλο την μορφοποίηση της τελικής επιφάνειας στο σχήμα και το χρώμα που επιθυμούμε. Στους αδιάβροχους σοβάδες λειτουργεί και ως υδατοπροστατευτικό φράγμα ως προς την εισχώρηση υγρασίας στον υπόλοιπο σοβά και στην τοιχοποιία.

Προσοχή κατά την εφαρμογή του σοβά 1_Κάθε στρώση πρέπει να «τραβήξει» καλά, πριν τη εφαρμογή της επόμενης, ώστε να καλυφθούν οι μικρορηγματώσεις και η συρρίκνωση της προηγούμενης στρώσης 2_Κάθε στρώση σοβά πρέπει να εφαρμόζεται πάνω στην προηγούμενη με ελαφρά πίεση του μέσου επίστρωσης, με σκοπό την σωστή εφαρμογή και την αποφυγή παγίδευσης φυσαλίδων αέρα μεταξύ των επάλληλων στρώσεων 3_Τα επιμέρους στρώματα σοβά πρέπει να εξομαλύνονται πριν την επόμενη στρώση 4_Τα επιμέρους στρώματα σοβά δεν πρέπει να είναι λεπτότερα από 5mm και παχύτερα από το τριπλάσιο της μέσης διαμέτρου των αδρανών του μίγματος. Γενικά οι στρώσεις του σοβά πρέπει να έχουν ομοιόμορφο πάχος ώστε να υπάρχει ταυτόχρονη ωρίμανση του μίγματος.

5_Τα επιχρίσματα (γενικά) δεν πρέπει να είναι ισχυρότερα από τα υποστρώματα τους. Αλλιώς εφαρμόζονται με τη βοήθεια μεταλλικού οπλισμού ή υαλοπλέγματος, ώστε να αποφευχθούν μικρορηγματώσεις και αποκολλήσεις 6_Η επίδραση των καιρικών συνθηκών Όταν υπάρχουν συνθήκες παγετού και καύσωνα καλύτερα να αναβάλλονται οι εργασίες σοβατίσματος διότι ενδέχεται να υπάρξει πρόβλημα στις αντοχές του μίγματος. Επίσης αν πνέουν θερμοί άνεμοι συνήθως στεγνώνουν γρήγορα τον σοβά που μόλις έχει εφαρμοσθεί με συνέπεια τη ρηγμάτωσή του. Για να αποφύγουμε τέτοια δυσάρεστα φαινόμενα πρέπει να ραντίζεται τακτικά η επιφάνεια με νερό. Σωστή εφαρμογή σοβατίσματος γίνεται όταν το περιβάλλον είναι δροσερό και η τοιχοποιία σκιάζεται πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την εφαρμογή του σοβά.

Εφαρμογή σοβά μιας στρώσης Αφού ολοκληρωθούν οι διαδικασίες προστασίας του υπόβαθρου, τοποθετηθούν οι οδηγοί επιπέδωσης και τα γωνιόκρανα, ακολουθεί η εφαρμογή του σοβά. α. Εφαρμογή του σοβά με μηχανή εκτόξευσης: Γεμίζουμε με το μίγμα την μηχανή σοβατίσματος. Αρχίζουμε την ρίψη από πάνω προς τα κάτω σε πάχος ανάλογο με αυτό των οδηγών επιπέδωσης. Κατόπιν επιπεδώνουμε το σοβά με πήχη ανάλογου μάκρους με αυτό της απόστασης των οδηγών επιπέδωσης και αφήνουμε το σοβά να «τραβήξει» β. Εφαρμογή του σοβά με το χέρι: Προετοιμάζουμε το μίγμα (σε μπετονιέρα) έτσι ώστε να έχουμε καλή εργασιμότητα. Απλώνουμε το μίγμα (με μυστρί) σε πάχος ανάλογο με αυτό των οδηγών επιπέδωσης. Στη συνέχεια επιπεδώνουμε το σοβά με πήχη ανάλογου μάκρους με αυτό της απόστασης των οδηγών επιπέδωσης και αφήνουμε το σοβά να «τραβήξει».

Εφαρμογή σοβά δύο ή περισσότερων στρώσεων α. Εφαρμογή με μηχανή σοβατίσματος: Ρίπτεται ο σοβάς από πάνω προς τα κάτω, σε στρώσεις πάχους 2cm περίπου προσέχοντας να έχει στεγνώσει η προηγούμενη στρώση πριν εφαρμοστεί η επόμενη (που θα καλύψει τις μικρορηγματώσεις του πρώτου σοβά). Συνεχίζεται η διαδικασία, γεμίσματος μέχρι το πάχος του σοβά να φτάσει στους οδηγούς επιπέδωσης. Οι στρώσεις πρέπει να εξομαλύνονται πριν την εφαρμογή της επόμενης. Κατά την τελευταία στρώση επιπεδώνεται η επιφάνεια με πήχη (μαστάρι) και αφού έχει «τραβήξει», ξύνεται και ευθυγραμμίζεται η επιφάνεια. Μετά 15’ η επιφάνεια βρέχεται ελαφρά με νερό και τρίβεται με ηλεκτρική μηχανή λειάνσεως ή με σπογγώδες τριβίδι.

β. Εφαρμογή με το χέρι Ετοιμάζεται προσεκτικά το μίγμα (σε μπετονιέρα) Απλώνεται το μίγμα με μυστρί, σε στρώσεις πάχους περίπου 2 cm προσέχοντας να έχει στεγνώσει η προηγούμενη στρώση πριν εφαρμοστεί η επόμενη. Συνεχίζεται η διαδικασία, γεμίσματος μέχρι το πάχος του σοβά να φτάσει στους οδηγούς επιπέδωσης. Οι στρώσεις πρέπει να εξομαλύνονται πριν την εφαρμογή της επόμενης. Κατά την τελευταία στρώση επιπεδώνεται η επιφάνεια με πήχη (μαστάρι) και αφού έχει «τραβήξει», ξύνεται και ευθυγραμμίζεται η επιφάνεια. Μετά 15’ η επιφάνεια βρέχεται ελαφρά με νερό και τρίβεται με ηλεκτρική μηχανή λειάνσεως ή με σπογγώδες τριβίδι.

Σωστή συντήρηση του σοβά • Γρήγορη αποκατάσταση των ρωγμών. Η ύπαρξη μικρορωγμών στην επιφάνεια του σοβά επιτρέπει τη διείσδυση του νερού στον τοίχο, με κίνδυνο τη δημιουργία αποκολλήσεων. • Χρωματισμός των επιχρισμάτων με υδατοπερατά χρώματα ώστε να μπορεί ο σοβάς να εξατμίζει τις μικροποσότητες υγρασίας που συγκεντρώνονται στα στρώματά του. • Βαφή με ελαιοχρώματα πρέπει να αποφεύγεται διότι η σύσταση τους είναι ασύμβατη με τα αλκαλικά υπόβαθρα. • Όπου υπάρχουν οπές αερισμού της τοιχοποιίας ή σωλήνες αποστράγγισης πρέπει να συνεχίζονται και στο σοβά. • Οι επικαλύψεις των στηθαίων (π.χ. με μάρμαρο ) και οι ποδιές των παραθύρων πρέπει να εξέχουν από τον τοίχο τουλάχιστον 5-6 cm και να φέρουν νεροσταλάκτες ώστε να μη γλείφει το νερό πάνω στο σοβά. • Φυτά αναρριχόμενα πρέπει να αποφεύγονται πάνω σε σοβατισμένες επιφάνειες διότι κατακρατούν υγρασία και ρύπους, εμποδίζοντας το σοβά να «αναπνέει ».