2ο ΓΕΛ ΠΕΥΚΗΣ Πολιτιστικό πρόγραμμα σχολικού έτους 2016-2017 Υπεύθυνοι Καθηγητές: Ληξουριώτη Παναγιώτα- Βαϊόπουλος Δημήτρης Δελφοί: από τις αμφικτιονίες έως τη σύγχρονη δελφική ιδέα

ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΕ ΔΕΛΦΟΥΣ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ i) Όταν η ιστορία συναντιέται με την πολιτική, γεννιέται στην αρχαία Ελλάδα ο προπομπός της έννοιας της συναδέλφωσης: η Αμφικτιονία, ii) για να ακολουθήσει η Κοινωνία των Εθνών ως απόηχος του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου(προβλέφθηκε από τη συνθήκη των Βερσαλλιών , 1919), με βραχύβια πορεία λόγω της επικράτησης του φασισμού-ναζισμού, iii) για να συνεχίσει ως σύγχρονο πολιτικό μόρφωμα ο ΟΗΕ (ιδρύθηκε το 1945 από τις χώρες που νίκησαν στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο) iv) και να καταλήξει στην Ενωμένη Ευρώπη, που έχει τόσους υποστηρικτές όσους και επικριτές.

Ομονοούντων αδελφών συμβίωσιν παντός τείχους ισχυροτέραν είναι. Αμφικτιονικό πνεύμα. Στο πλαίσιο της παρακάτω φράσης κινείται το αμφικτιονικό πνεύμα: Ομονοούντων αδελφών συμβίωσιν παντός τείχους ισχυροτέραν είναι. Αντισθένης, 444-365 π.Χ., Κυνικός φιλόσοφος Μέσω των αμφικτιονιών επιτυγχάνεται το αμφικτιονικό πνεύμα. Ουσιαστικά πραγματώνεται η συνεργασία και η συνένωση φυλών ή πολιτειών με κύριο σκοπό την άμυνα και την ικανοποίηση πολιτικών, θρησκευτικών και οικονομικών αναγκών. Η δημιουργία των αμφικτιονιών εκτός των άλλων, αφορούσε και την εποπτεία των θησαυρών που υπήρχαν σε αυτά τα μεγάλα κοινά ιερά και την διαχείρισή τους. Αυτοί που σαν αδέλφια ενώνονται για έναν κοινό σκοπό, πιο δυνατοί κι από τα απόρθητα τα κάστρα στέκουν.

Αμφικτιονίες Οι αμφικτύονες εκτός των άλλων δικαιωμάτων τους είχαν και το δικαίωμα της κοπής νομισμάτων (μετά το πέρας του Φωκικού πολέμου (346 π.Χ.). Ο αργυρός στατήρας: (εμπρόσθια όψη ) κεφαλή Δήμητρας με πέπλο και στεφάνι από στάχυα, (οπίσθια όψη): ο Απόλλωνας που κάθεται σε ομφαλό. Κρατεί κλαδί δάφνης και στηρίζει το δεξί του χέρι στη λίρα. Στην επιγραφή φαίνονται οι λέξεις : ΑΜΦΙ ΚΤΙΟ.   Ορισμός: αρχικά ήταν η συνένωση φυλετικών ομάδων και είχε θρησκευτικό χαρακτήρα (7ο αιώνα π.Χ. , αμφικτιονία κεντρικής Ελλάδας και Θεσσαλίας). Έπειτα μετεξελίχτηκε σε συνένωση πόλεων- κρατών και δήμων, ενώ παράλληλα με τις θρησκευτικές απέκτησε πολιτικές, οικονομικές και αμυντικές αρμοδιότητες. Ετυμολογία: Αμφικτύονας :«αυτός που κατοικεί τριγύρω, ο γείτονας» ή Αμφί + κτοίνα = οικισμός.

Δελφική Αμφικτιονία Θρησκευτική & πολιτική ένωση Σημαντικότερη αμφικτιονία στην Αρχαία Ελλάδα Διοίκηση Αμφικτιονίας ασκούσε το Αμφικτιονικό Συνέδριο και η Αμφικτιονική Εκκλησία. Αντιπροσωπεία 12 φυλών από την κεντρική Ελλάδα & τη Θεσσαλία Διεξαγωγή Εαρινής Πυλαίας Συμμετοχή στο συνέδριο με 2 ψήφους και 2 αντιπροσώπους ανά φυλή Θρησκευτική & πολιτική ένωση

Αμφικτιονία των Δελφών ή Πυλαία  -Η αμφικτιονία αυτή προήλθε από την συγχώνευση άλλων 3 μικρότερων αμφικτιονιών, του Απόλλωνα της κοιλάδας των Τεμπών, της Δήμητρας στις Θερμοπύλες και του Πυθίου Απόλλωνα στους Δελφούς, όπου οι Κρήτες είχαν ιδρύσει ναό και μαντείο της Πυθίας. Η συγχώνευση αυτών των 3 αμφικτιονιών και η οργάνωση της εξ αυτής νέας προερχόμενης ήταν το μεγάλο έργο των Δωριέων, δια του οποίου η ιερατική πολιτεία των Δελφών, παρείχε ιδιάζουσα προστασία και εύνοια προς τους Δωριείς - Για να συνενώσουν αυτά τα 2 ιερά και να επιτύχουν την επικοινωνία για την λατρεία του Απόλλωνα, έστρωσαν από τους Δελφούς από την Δώριδα και την Θεσσαλία μέχρι και τον Όλυμπο ιερά οδό, δια της οποία περνούσαν οι ιερές πομπές κάθε ένατο έτος.

Αμφικτιονία των Δελφών ή Πυλαία ΙΔΡΥΣΗ: ήδη από τον 7ο αιώνα π.Χ. υπήρχε μία Αμφικτιονία των φυλών της κεντρικής Ελλάδας και της Θεσσαλίας, που είχαν αρχικά και τη μεγαλύτερη επιρροή στο συνέδριο. Η Αμφικτιονία είχε ως έδρα της το ιερό της Δήμητρας στην Ανθήλη, κοντά στις Θερμοπύλες. Στην Αμφικτιονία αυτή προσχώρησαν και οι Δελφοί. Με τον καιρό απέκτησε μεγάλες αρμοδιότητες στη διοίκηση του ιερού του Απόλλωνα, στους Δελφούς και ταυτόχρονα ισχυρές πολιτικές δυνάμεις. Η Δελφική Αμφικτιονία ήταν μια ομοσπονδία 12 φυλών της Στερεάς Ελλάδας και της Θεσσαλίας, που αποτελούσε αρχικά θρησκευτική ένωση, ενώ αργότερα απέκτησε και πολιτική σημασία. Το Αμφικτιονικό Συνέδριο λάμβανε χώρα δύο φορές το χρόνο και κάθε φυλή είχε δύο ψήφους. Η δύναμη που απέκτησε ήταν τέτοια που πρωταγωνίστησε στην περιοχή έως τουλάχιστον τον 4ο αιώνα π.Χ. Στο Αμφικτιονικό Συνέδριο της Κεντρικής Ελλάδας συμμετείχαν 12 ελληνικές φυλές που προέρχονταν από τη Θεσσαλία και τη Στερεά Ελλάδα: Οι Θεσσαλοί, οι Βοιωτοί (με κυρίαρχη τη Θήβα), οι Δωριείς (με κυρίαρχη τη Σπάρτη), οι Ίωνες (με κυρίαρχη την Αθήνα), οι Περραιβοί, οι Μάγνητες, οι Λοκροί, οι Οιταίοι, οι Αχαιοί, οι Φωκείς, οι Δόλοπες και οι Μαλλιείς. Αυτοί ήταν και τα μόνιμα μέλη του Συνεδρίου. Κάθε μια από αυτές τις 12 φυλές είχε δύο ψήφους. Η Δελφική Αμφικτιονία είχε τον έλεγχο της περιουσίας και λειτουργίας του ιερού, αφού όριζε τους ιερείς και τους άλλους αξιωματούχους, εκλέγοντάς τους πάντα από κατοίκους των Δελφών. Την άνοιξη συνεδρίαζαν στους Δελφούς, στο ιερό του Απόλλωνα και το φθινόπωρο στη μαλιακή πόλη Ανθήλη, κοντά στις Θερμοπύλες, στο ιερό της Δήμητρας. Από τον 4ο αιώνα π.Χ., το συνέδριο των Αμφικτυόνων στεγαζόταν σε ειδικό κτίριο δυτικά του ιερού, την Πυλαία.

Αμφικτιονία των Δελφών ή Πυλαία: Όργανα ΟΡΓΑΝΑ: Τη διοίκηση της Αμφικτιονίας ασκούσε το Αμφικτιονικό Συνέδριο, καθώς και η Αμφικτιονική Εκκλησία. Κάθε φυλή έστελνε 2 αντιπροσώπους σε κάθε συνέδριο. Από αυτούς, ο ένας λεγόταν Πυλαγόρας ή Αγορατρός, που εκλεγόταν κάθε χρόνο και βασικός του ρόλος ήταν η προάσπιση των συμφερόντων της πόλης του και η συζήτηση των προς ψήφιση αιτημάτων. Ο άλλος ονομαζόταν Ιερομνήμων, που συμμετείχε στο συμβούλιο της διοίκησης, ήταν αυτός που ψήφιζε, και ήταν υπεύθυνος για όλα τα θέματα του ιερού. Το Συνέδριο το συγκροτούσαν οι Ιερομνήμονες, δηλαδή τα 24 μόνιμα μέλη, που εκλέγονταν με κλήρωση από τις 12 φυλές της Αμφικτιονίας (δύο ψήφοι για κάθε φυλή), οι Πυλαγόρες, ένας Γραμματέας (που εκλεγόταν) και ένας Ιεροκήρυκας. Τέλος, η Αμφικτιονική εκκλησία αποτελείτο από τους Ιερομνήμονες, τους Πυλαγόρες και όσους βρίσκονταν για οποιοδήποτε λόγο στο ιερό την εποχή που λάμβανε χώρα η συνάντηση. Ήταν επιφορτισμένη μόνο με την έκδοση ψηφισμάτων και ουσιαστικά δε διέθετε σημαντική δύναμη.

Με την κατάρα κατά των παραβατών του όρκου των αμφικτιονιών Αμφικτιονικό Πνεύμα Δύο ήσαν οι θεμελιώδεις διεθνείς διατάξεις των αμφικτιονιών, δηλαδή νομίμων, που συμπληρώθηκαν αργότερα από άλλες 1. η απαγόρευση της καταστροφής αμφικτιονίας πόλης από άλλη σε καιρό πολέμου «μηδεμίαν τῶν ἀμφικτιονίδων ἀνάστατον ποιήσειν» 2. και η απαγόρευση της καταστροφής υδραγωγείου αμφικτιονίδος πόλεως «μηδ᾽ ὑδάτων ναματιαίων εἴρξειν, μήτ᾽ ἐν πολέμῳ μήτ᾽ ἐν εἰρήνῃ»   Κανείς άλλος θεσμός στην αρχαία Ελλάδα δεν επέδρασε τόσο στα ήθη του πολιτικού και του εθνικού βίου, όσο εκείνος της αμφικτιονίας. Με την κατάρα κατά των παραβατών του όρκου των αμφικτιονιών συγκρατούνταν οι έλληνες στους μεταξύ τους πολέμους στο επίπεδο της επιείκειας.

Αμφικτιονικό Πνεύμα Κανείς άλλος θεσμός στην αρχαία Ελλάδα δεν επέδρασε τόσο στα ήθη του πολιτικού και του εθνικού βίου, όσο εκείνος της αμφικτιονίας. Με την κατάρα κατά των παραβατών του όρκου των αμφικτιονιών: «ἡ γῆ των νὰ μὴν παράγῃ καρπούς, αἱ γυναῖκές των νὰ γεννῶσι τέρατα, νὰ ἐξαφανισθῶσιν αὐτοί τε, ἡ πόλις των καὶ ἡ φυλή των καὶ αἱ πρὸς τοὺς θεοὺς θυσίαι των νὰ μὴν γίνωνται δεκταὶ» Αισχ. «κατὰ Κτησιφῶντος» 117 συγκρατούνταν οι έλληνες στους μεταξύ τους πολέμους στο επίπεδο της επιείκειας.

ΠΡΩΤΟΣ ΙΕΡΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 595 - 586 π.Χ. Ιεροί Πόλεμοι ΠΡΩΤΟΣ ΙΕΡΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 595 - 586 π.Χ. . - Οι Αμφικτύονες αποφασίζουν να τιμωρήσουν τους κατοίκους της Κρίσσας, που εκμεταλλεύονταν τους προσκυνητές και τους επίσημους απεσταλμένους των πόλεων στους Δελφούς, που έφταναν από το λιμάνι της Κίρρας. - Η Αμφικτιονία (υπό των Θεσσαλών) μαζεύει στρατό και διαλύει τις δύο πόλεις, απαγορεύοντας κάθε δραστηριότητα στην Κίρρα και το Κρισσαίο Πεδίο. ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΙΕΡΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 448 π.Χ. -Το 458 π.Χ., οι Φωκείς καταλαμβάνουν τους Δελφούς και οι Σπαρτιάτες τους διώχνουν . -Οι Φωκείς με τη βοήθεια των Αθηναίων καταλαμβάνουν ξανά τους Δελφούς μέχρι το 421 π.Χ., που τα ιερό ξαναβρίσκει την αυτοδυναμία του.

ΤΡΙΤΟΣ ΙΕΡΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 356 - 346 π.Χ. -Το 356 π.Χ., η Αμφικτιονία επιβάλλει πρόστιμο στους Φωκείς γιατί καλλιέργησαν εκτάσεις που ανήκαν στο ιερό . Αθηναίοι- Λακεδαιμόνιοι συμμαχούν υπέρ των Φωκέων, φοβούμενοι την ανάμιξη του Φιλίππου Β' της Μακεδονίας στις υποθέσεις της Νότιας Ελλάδας.- Οι Φωκείς καταλαμβάνουν τους Δελφούς με αρχηγό τον Φιλόμηλο. Όμως ο Φίλιππος, το 346 π.Χ., επεμβαίνει και απελευθερώνει τους Δελφούς. -Το Συμβούλιο τιμωρεί σκληρά τους Φωκείς:υποχρεώνονται σε μεγάλη αποζημίωση και χάνουν τις ψήφους τους στο Συμβούλιο. Αυτές δίνονται στον Φίλιππο και τους Μακεδόνες. ΤΕΤΑΡΤΟΣ ΙΕΡΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 339 - 338 π.Χ. -Με την εξάλειψη του φόβου για τους Φωκείς, οι κάτοικοι της Άμφισσας αρχίζουν να καλλιεργούν εκτάσεις στο Κρισσαίο πεδίο και να δημιουργούν κτίρια στην πόλη της Κίρρας - Υποστηρίζοντας τους συμμάχους τους Θηβαίους στο Αμφικτιονικό Συνέδριο προσπαθούν να κατηγορήσουν τους Αθηναίους για ιεροσυλία. - Ο πυλαγόρας της Αθήνας, όμως, ρήτορας Αισχίνης κατάφερε να αντιστρέψει τις κατηγορίες και να τους καταγγείλει για καταπάτηση της γης του Απόλλωνα και της απαγορευμένης Κίρρας. - Ο Φίλιππος αναλαμβάνει το 339 π.Χ. να τιμωρήσει τους κατοίκους της Άμφισσας εκ μέρους της Αμφικτιονίας και η Άμφισσα καταστρέφεται

Σε πολλές άλλες περιοχές της Ελλάδας υπήρχαν αμφικτιονίες Σε πολλές άλλες περιοχές της Ελλάδας υπήρχαν αμφικτιονίες. Είχαν θρησκευτικές αρμοδιότητες κυρίως, αφού συνδέονταν με κάποιο ιερό και είχαν τοπικό χαρακτήρα. Από τις πιο γνωστές είναι: στην Ογχηστό της Βοιωτίας (ιερό του Ποσειδώνα) στη Καλαυρία Πόρου (ιερό του Ποσειδώνα) στη Τριφυλλία (ιερό του Ποσειδώνα) στη Δήλο (ιερό του Απόλλωνα) στο Άργος (ιερό του Πυθαέως Απόλλωνα). Άλλη γνωστή αμφικτιονία είναι η αμφικτιονία των έξι Δωρικών πόλεων στη Μικρά Ασία, στο Τριοπικό ιερό του Απόλλωνα. Η δημιουργία των αμφικτιονιών, εκτός των άλλων, αφορούσε και την εποπτεία των θησαυρών που υπήρχαν σε αυτά τα μεγάλα κοινά ιερά και την διαχείρισή τους. Άλλες Αμφικτιονίες

Συνέπειες Αμφικτιονιών Η δημιουργία της αμφικτυονίας σε μια εποχή κατά την οποία ακόμα τόσο η Αθήνα, όσο και η Σπάρτη ή η Θήβα δεν είχαν ακόμη αποκτήσει ηγετικό ρόλο στην Ελλάδα, είχε σαν αποτέλεσμα φυλές με ελάχιστη δύναμη όπως οι Μαλιείς ή οι Περραιβοί να έχουν τις ίδιες δυνατότητες και την ίδια αξία με τις ισχυρές δυνάμεις εντός του συμβουλίου. Η αίγλη του μαντείου των Δελφών έδωσε τεράστια δύναμη στο συνέδριο, ιδίως κατά την εποχή πριν και μετά τους Περσικούς Πολέμους. Ωστόσο, με την είσοδο των Μακεδόνων και αργότερα την αύξηση της επιρροής των Αιτωλών και των Ρωμαίων καθώς και οι διάφορες συμμαχίες και αντιπαλότητες μεταξύ των πόλεων δεν άφησαν ανεπηρέαστη την ομοσπονδία.

Κατάληξη Αμφικτιονιών - Μετά το θάνατο του τελευταίου Αντωνίνου αυτοκράτορα και έπειτα από σχεδόν μια χιλιετία ύπαρξης του θεσμού, μειώθηκε η ισχύς του και αντικαταστάθηκε από το Πανελλήνιον (Αδριανός). -Ουσιαστικά έπαψε να υπάρχει, ακολουθώντας την παρακμή του αρχαίου Ελληνικού κόσμου και την ροή του χρόνου που προετοίμαζε την μετάβαση σε μια νέα εποχή... Κατάληξη Αμφικτιονιών

Παραπομπή ἐλθοῦσαι μετ' αὐτῶν. Λακεδαιμόνιοι δὲ μετὰ ταῦτα τὸν ἱερὸν καλούμενον πόλεμον ἐστράτευσαν, καὶ κρατήσαντες τοῦ ἐν Δελφοῖς ἱεροῦ παρέδοσαν Δελφοῖς· καὶ αὖθις ὕστερον Ἀθηναῖοι ἀποχωρησάντων αὐτῶν στρατεύσαντες καὶ κρατήσαντες παρέδοσαν Φωκεῦσιν (Θουκυδίδη ιστορία, βιβλ. Α)

Πολιτιστικό πρόγραμμα 2ου Λυκείου Πεύκης 2016-2017 Δελφοί: από τις αμφικτιονίες έως τη σύγχρονη δελφική ιδέα Επιμέλεια: Ληξουριώτη Παναγιώτα- Βαϊόπουλος Δημήτρης Συγγραφική ομάδα μαθητών: Βλαχογιάννη Δανάη(Β3), Μάρακα Νεφέλη(Β3), Παπαθανασίου Χαρά(Β4) ,Μισόγλου Νάγια (Β4), Παυλίδης Μιχάλης(Β4), Παπαλιάκος Νικόλαος (Β4) Υπόλοιποι μαθητές: Ότσκα Άντζελα (Β4), Μπεκίρι Μελίνα (Β4), Κολέτσου Άννα-Μαρία (Α2), Κωνσταντινίδη Νίκη (Β3),Αλεξοπούλου Γερασιμούλα (Β1), Αντωνακέλλης Ευστράτιος (Α1), Ξενακούδης Φίλιππος (Α2), Μαλανδράκης Παναγιώτης (Α2), Μωραΐτη Θωμαΐς (Α2), Μωραγιάννης Νεκτάριος (Α2), Κεχρής Βασίλειος (Α2), Αλεξανδρή Ηλιάννα (Β1), Τσουκλείδης Σαράντης (Α4), Τριάντος Νικόλαος (Α4), Τσουκλείδης Νικόλαος (Α4) , Παυλίδου Ελένη (Β4), Κατσαρός Σπυρίδων (Β3), Κολέτσου Γαρυφαλλιά (Α2), Κατσιούλα Ευθυμία (Α2), Καρδαρά Μαρία (Α2), Καρασάββα Σοφία (Α2), Χαρμαντά Βιολέττα (Α4), Μίχα Ευαγγελία (Γ3), Καραθανάση Λυδία (Γ4).

Ενδεικτική βιβλιογραφία-δικτυογραφία https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%B5%CE%BB%CF%86%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%91%CE%BC%CF%86%CE%B9%CE%BA%CF%84%CF%85%CE%BF%CE%BD%CE%AF%CE%B1 http://www.apologitis.com/gr/ancient/ieroi_polemoi.htm#%CE%9F%CE%A1%CE%93%CE%91%CE%9D%CE%99%CE%A3%CE%9C%CE%9F%CE%A3 http://kirkbyhighschool.net/wp-content/uploads/2016/11/GCSE-Unit-1-Topic-2-booklet.docx http://www.onassis.org/onassis-magazine/issue-61/social-nation Ηhttp://historyreport.gr/index.php/Εκατό-χρόνων-αναμνήσεις/Α-Παγκόσμιος-Πόλεμος/1140-Η-Κοινωνία-των-Εθνών- https://el.wikipedia.org/wiki/Κοινωνία_των_Εθνών#.CE.93.CE.B5.CE.BD.CE.B9.CE.BA.CE.AD.CF.82_.CE.B1.CE.B4.CF.85.CE.BD.CE. http://tvxs.gr/news/san-simera/mia-eirini-poy-tha-esoze-ton-kosmo-ap-toys-polemoys-68-xronia-oie http://www.huffingtonpost.gr/2015/10/24/diethnes-70_n_8376090.html https://europa.eu/european-union/about-eu/history_el  http://www.europarl.gr/resource/static/files/-  http://www.foreignaffairs.com/articles/138010/timothy-garton-ash/the-cri... http://www.tanea.gr/news/world/article/5212953/diethnhs-amnhstia-patagwdhs-h-apotyxia-hgetwn-kai-ohe-na-prostateysoyn-toys-amaxoys-to-katastrofiko-2014/ Μανόλης Κούμας, Μικρά κράτη, συλλογική ασφάλεια, Κοινωνία των Εθνών: Η Ελλάδα και το ζήτημα του αφοπλισμού 1919–1934, Λευκωσία: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κύπρου, 335 σελ. ISBN 978-9963-700-24-0 Γ.Δ. Καψάλης, Εκπαιδευτικός Σύμβουλος, Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος Δ, σσ. 405 – 407 Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους - Βιβλίο Δεύτερο Πρωτοϊστορικοί Χρόνοι». Βασίλειος Χ. Πετράκος «Δελφοί». Πέτρος Καλονάρος «Ιστορία της Πόλεως Αμφίσσης». Πάνος Βαλαβάνης, Ιερά και Αγώνες στην Αρχαία Ελλάδα. Ολυμπία – Δελφοί – Ίσθμια – Νεμέα – Αθήνα, Αθήνα, 2004, 184.