Δικαιώματα των ζώων και πρακτικές απολήξεις Περιβάλλον και Ηθική: διερευνώντας αξίες, υιοθετώντας νέες οπτικές Δικαιώματα των ζώων και πρακτικές απολήξεις Σταύρος Καραγεωργάκης Εκπαιδευτικός ΔΕ, Δρ. Ιστορίας και Φιλοσοφίας των Επιστημών και της Τεχνολογίας

Γιατί μας ενδιαφέρουν τα μη ανθρώπινα ζώα από ηθική σκοπιά; Ποια είναι η σχέση της περιβαλλοντικής ηθικής με τα δικαιώματα των ζώων; Υπάρχει αρμονία μεταξύ των δύο;

Πώς εμπλέκονται τα ζώα στην ανθρώπινη δραστηριότητα; Ένδυση 40 εκατομμύρια ζώα σκοτώνονται τον χρόνο για τη γούνα τους, εκ των οποίων τα 30 εκτρέφονται σε φάρμες.

Πώς εμπλέκονται τα ζώα στην ανθρώπινη δραστηριότητα; «Διασκέδαση» Περισσότερα από 100 εκατομμύρια ζώων σκοτώνονται κάθε χρόνο από κυνηγούς.

Πώς εμπλέκονται τα ζώα στην ανθρώπινη δραστηριότητα; Πειραματόζωα Χρησιμοποιούνται 115 εκατομμύρια ετησίως. Στη Ευρώπη τα πειραματόζωα φτάνουν τα 12 εκ. ετησίως. Στην Ελλάδα χρησιμοποιήθηκαν 47.000 το 2015.

Πώς εμπλέκονται τα ζώα στην ανθρώπινη δραστηριότητα; Διατροφή Περισσότερα από 15 δισεκατομμύρια ζώα σκοτώνονται κάθε χρόνο για τη διατροφή του ανθρώπου.

Πώς εμπλέκονται τα ζώα στην ανθρώπινη δραστηριότητα; Διατροφή Ένας κρεοφάγος άνθρωπος κατά τη διάρκεια τη ζωής του καταναλώνει περίπου: 1000 κοτόπουλα 50 γουρούνια 50 γαλοπούλες 5 μοσχάρια 5 πρόβατα 5 χήνες

Πώς συνδέεται η κατανάλωση κρέατος με την παγκόσμια πείνα Δέσμευση τεράστιων εκτάσεων γης για την παραγωγή ζωοτροφών. Σ’ αυτές τις εκτάσεις θα μπορούσαν να καλλιεργούνται δημητριακά για τους ανθρώπους.

Πώς συνδέεται η κλιματική αλλαγή με την κατανάλωση κρέατος Μεθάνιο Η βιομηχανική κτηνοτροφία είναι υπεύθυνη για το 35-40% της συνολικής ποσότητας εκπομπών μεθανίου, το οποίο επιβαρύνει κι αυτό με τη σειρά του σημαντικά το πρόβλημα του θερμοκηπίου. Μάλιστα, το μεθάνιο θεωρείται σοβαρότερος κίνδυνος από το διοξείδιο του άνθρακα για το φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Γιατί χρησιμοποιούμε τα ζώα για την ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών; Πόσο διαφέρουν από τον άνθρωπο; Δεν έχουν λογική; Δεν έχουν συναισθήματα; Δεν μιλούν; Δεν έχουν ψυχή;

Ποια όντα έχουν ηθική υπόσταση; οικοσυστήματα Μη ανθρώπινα ζώα Άνθρωποι Άντρες Λευκοί δυτικοί άντρες

Χορτοφαγία και σεβασμός των άλλων ζώων στην αρχαία Ελλάδα Διάσημοι χορτοφάγοι της αρχαιότητας: Επιμενίδης Εμπεδοκλής Πυθαγόρειοι Πορφύριος

Από πού προέκυψε η χορτοφαγική στάση στην αρχαία Ελλάδα Θρησκευτικοί λόγοι (Ορφικές παραδόσεις, Ζάλμοξις, μετενσάρκωση) Φιλοσοφικοί λόγοι (πυθαγόρεια φιλοσοφία)

Μετενσάρκωση «Ο πατέρας σηκώνει τον ίδιο του τον γιο, που έχει αλλάξει όψη και τον σφάζει με μια προσευχή, ο άμυαλος, καθώς φριχτά ουρλιάζει, τον θύτη ικετεύοντας. Αυτός όμως, κουφός στα ουρλιαχτά, τον σφάζει και ετοιμάζει στις αίθουσές του μακάβριο συμπόσιο. Έτσι ο πατέρας αρπάζει το γιο και τα παιδιά τη μάνα, και παίρνοντάς τους τη ζωή τρώνε τις σάρκες των ακριβών τους.» Εμπεδοκλής

Πορφύριος ο Τύριος Υπεράσπιση της χορτοφαγίας βάσει: θεολογικών φιλοσοφικών επιχειρημάτων Τα άλλα ζώα έχουν: ψυχή, λογική, συναισθήματα, ηθική, πολιτισμό, δυνατότητα επικοινωνίας και εκμάθησης

Η θεωρία για την απελευθέρωση των ζώων Peter Singer Η θεωρία για την απελευθέρωση των ζώων

Peter Singer: Η θεωρία για την απελευθέρωση των ζώων Βασικές αρχές όλα τα ζώα είναι ίσα η ισότητα δεν συνεπάγεται ίση μεταχείριση οι άνθρωποι είναι ειδιστές κριτήριο για τη συμμετοχή στην ηθική κοινότητα η δυνατότητα του αισθάνεσθαι

Peter Singer: Η θεωρία για την απελευθέρωση των ζώων Ειδισμός Ο ειδισμός είναι μια μορφή προκατάληψης υπέρ των συμφερόντων των μελών του ίδιου είδους και εναντίον των μελών των άλλων ειδών.

Peter Singer: Η θεωρία για την απελευθέρωση των ζώων «Αν ένα ον υποφέρει, δεν υπάρχει καμία ηθική δικαιολόγηση να αρνηθούμε να λάβουμε υπόψη αυτόν τον πόνο. Ανεξάρτητα από τη φύση αυτού του όντος, η αρχή της ισότητας επιβάλλει να λάβουμε υπόψη μας αυτόν τον πόνο όπως και κάθε άλλον παρόμοιο πόνο οποιουδήποτε άλλου όντος, στον βαθμό βέβαια που μπορούν να γίνουν τέτοιες χονδροειδείς συγκρίσεις. Αν ένα ον δεν είναι ικανό να υποφέρει, ή να βιώνει ευχαρίστηση ή απόλαυση, δεν υπάρχει τίποτα να πρέπει να λάβουμε υπόψη. Έτσι, το κριτήριο του αισθάνεσθαι (sentience) (χρησιμοποιώντας αυτόν τον όρο ως ένα βολικό, αν και όχι αυστηρώς συγκεκριμένη συντόμευση της δυνατότητας για πόνο και/ή ευχαρίστηση) είναι το μόνο θεμιτό όριο του ενδιαφέροντός μας για τα συμφέροντα των άλλων. Θα ήταν αυθαίρετο να αποφασίζαμε να χαράξουμε αυτό το όριο με βάση άλλα χαρακτηριστικά, όπως την ευφυΐα ή την ορθολογικότητα. Γιατί να μην επιλέγαμε ένα άλλο χαρακτηριστικό όπως το χρώμα του δέρματος;» Peter Singer, Η απελευθέρωση των ζώων

Peter Singer: Η θεωρία για την απελευθέρωση των ζώων Τερματισμός της βιομηχανικής κτηνοτροφίας Χορτοφαγική διατροφή Τερματισμός της χρήσης άλλων ζώων για «ψυχαγωγικούς λόγους» (τσίρκο, κυνήγι) Σημαντικός περιορισμός των πειραμάτων σε άλλα ζώα

Tom Regan: Η θεωρία για τα δικαιώματα των άλλων ζώων Δεν πρέπει να αντιμετωπίζουμε τα ζώα σαν εργαλεία για την ικανοποίηση των αναγκών μας. Έχουμε άμεσα ηθικά καθήκοντα προς τα άλλα ζώα. Τα όντα με εγγενή αξία έχουν δικαιώματα. Εγγενή αξία έχουν μόνο τα όντα που έχουν αυτοσυνειδησία, είναι ικανά να έχουν πεποιθήσεις και επιθυμίες, μόνο συνειδητοί δρώντες που μπορούν να συλλάβουν το μέλλον και να έχουν σκοπούς

Ο καταργητισμός του Gary Francione Καταργητισμός (abolitionism): προτείνει την άμεση παύση κάθε χρήσης των μη ανθρώπινων ζώων σε κάθε τομέα της ανθρώπινης δραστηριότητας.

Ο καταργητισμός του Gary Francione Ο αγγλικός όρος που χρησιμοποιεί abolitionism σημαίνει κατάργηση ή τερματισμός/παύση και παραπέμπει στο κίνημα για την κατάργηση και τερματισμό της δουλείας. Ο καταργητισμός προτείνει την άμεση παύση κάθε χρήσης των μη ανθρώπινων ζώων σε κάθε τομέα της ανθρώπινης δραστηριότητας. Αυτό συνεπάγεται μια βίγκαν διατροφή και αποχή από κάθε χρήση ζωικών προϊόντων. Ο καταργητισμός του Φραντσιόν δεν αναγνωρίζει καμία μέση λύση ούτε και κάποιο μεταβατικό στάδιο για το πέρασμα σε μια τέτοια στάση ζωής σε προσωπικό επίπεδο ή για την υιοθέτηση κανόνων στο δημόσιο πεδίο.

Σταθμοί για τα δικαιώματα των ζώων 25 Ιουνίου του 2008 η ισπανική βουλή ανακοίνωσε την απόδοση δικαιωμάτων στους ανθρωπίδες που δεν ανήκουν στο ανθρώπινο είδος.

Σταθμοί για τα δικαιώματα των ζώων Με μια απόφαση-ορόσημο, δικαστήριο της Αργεντινή χορήγησε το καθεστώς του «προσώπου χωρίς ανθρώπινη υπόσταση» με τα ανάλογα νομικά δικαιώματα, σε θηλυκό ουρακοτάγκο -που ζει εδώ και δυο δεκαετίες έγκλειστος σε ζωολογικό κήπο του Μπουένος Άιρες- έπειτα από αίτημα της οργάνωσης Αξιωματούχων και Δικηγόρων για τα Δικαιώματα των Ζώων (Afada). Η απόφαση ανοίγει το δρόμο για την απελευθέρωση της Σάντρα, ηλικίας  29 ετών, που γεννήθηκε σε ζωολογικό κήπο της Γερμανίας και έχει ζήσει έκτοτε σε καθεστώς αιχμαλωσίας. Η Afada υποστήριξε στο αίτημα της ότι η Σάντρα δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως «αντικείμενο», λόγω της νοημοσύνης της και του περίπλοκου τρόπου σκέψης της και το δικαστήριο το δέχθηκε. Οι ουρακοτάγκοι  ανήκουν στην οικογένεια των Hominidae- δηλαδή των μεγάλων πιθήκων, μαζί με τους γορίλες, τους χιμπατζήδες και τους ανθρώπους, με τους οποίους μοιράζονται κατά 97% το ίδιο DNA. «Η απόφαση», είπε ο δικηγόρος της Afada Πολ Μπουοπάρντε, «ανοίγει τον δρόμο όχι μόνο για τους μεγάλους πιθήκους, αλλά και για άλλα είδη που άδικα και αυθαίρετα στερούνται της ελευθερίας τους σε ζωολογικούς κήπους, πάρκα, τσίρκο και εργαστήρια». Η Σάντρα θα μεταφερθεί σε ανοικτό πάρκο προστασίας ζώων της Βραζιλίας, εκτός και εάν ο ζωολογικός κήπος καταθέσει έφεση μέσα στις επόμενες 10 ημέρες. Η υπόθεση της Σάντρα ήταν η πλέον πρόσφατη μιας σειράς προσπαθειών να χορηγηθεί το καθεστώς «προσώπου χωρίς ανθρώπινη υπόσταση» σε μέλη της οικογένειας των μεγάλων πιθήκων, οι οποίες όλες έχουν αποτύχει. Η νίκη στην υπόθεση της Σάντρα ήταν αποτέλεσμα έφεσης σε προηγούμενη απορριπτική απόφαση, την ώρα που μια αντίστοιχο αίτημα σε δικαστήριο της Νέας Υόρκης για την απελευθέρωση ενός χιμπατζή ονόματι Τόμι, δεν έγινε δεκτό με το σκεπτικό ότι «πρόσωπο» είναι οποιοδήποτε ον «που ο νόμος θεωρεί ικανό να έχει δικαιώματα και υποχρεώσεις και σε αντίθεση με τους ανθρώπους, οι χιμπατζήδες δεν έχουν νομικές υποχρεώσεις ή κοινωνικές ευθύνες και επομένως δεν μπορούν να λογοδοτούν για τις πράξεις τους». Εφημερίδα των Συντακτών, 23/12/2014

Σταθμοί για τα δικαιώματα των ζώων Η Ελλάδα έγινε η πρώτη χώρα στην Ευρώπη και η δεύτερη στον κόσμο που απαγόρευσε τα τσίρκο με ζώα! (πρώτη η Βολιβία) Ψήφιση του Ν.4039/2012 ο οποίος απαγορεύει τη λειτουργία τσίρκων με ζώα καθώς και κάθε είδους παραστάσεις με ζώα

Τα δικαιώματα των ζώων στο σχολείο Πιθανά θέματα με τα οποία μπορούμε να ασχοληθούμε στο πλαίσιο των περιβαλλοντικών προγραμμάτων: Αδέσποτα Κακοποίηση ζώων στην περιοχή του σχολείου Κρεοφαγία (π.χ. ενημερωτική καμπάνια στο σχολείο για τις οικολογικές συνέπειες της κρεοφαγίας ή ακόμα και για τις συνέπειές της στην υγεία των ανθρώπων). Κυνήγι Πειραματόζωα Εξαφάνιση απειλούμενων ειδών Κλιματική αλλαγή και βιομηχανική κτηνοτροφία

Τα δικαιώματα των ζώων στο σχολείο Καλές πρακτικές που σέβονται τα δικαιώματα των ζώων Να μην γίνονται σχολικές επισκέψεις σε χώρους που καταπατώνται τα δικαιώματα των ζώων (π.χ. ζωολογικοί κήποι, δελφινάρια, κλπ.) Τήρηση του κανονισμού για τα επιτρεπόμενα είδη των σχολικών κυλικείων, σύμφωνα με τον οποίο απαγορεύεται η χρήση κάθε αλλαντικού πλην της γαλοπούλας.

Οργανώσεις που μπορούν να σας βοηθήσουν Συμβιώνω με τα ζώα γύρω μου Πρόγραμμα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης στα σχολεία https://sumvionometazoa.wordpress.com/ Roots and Shoots Ελλάδας Πρόγραμμα της Jane Goodall που δραστηριοποιείται σε 130 χώρες. http://rootsandshoots.gr/ Καλλιστώ Εστίαση κυρίως στην καφέ αρκούδα, τον λύκο, το τσακάλι και τον λύγκα http://www.callisto.gr/

Οργανώσεις που μπορούν να σας βοηθήσουν WWF Έμφαση στα απειλούμενα είδη http://www.wwf.gr/ Δίκτυο Μεσόγειος SOS http://medsos.gr/ Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης https://eepf.gr/el

Σας ευχαριστώ! Σταύρος Καραγεωργάκης E-mail: ouzala@hotmail.com Τηλ.: 6974663634 Facebook: Stavros Karageorgakis