“ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΖΩΗΣ - ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ.” ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ & ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ “ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΖΩΗΣ - ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ.” Επιμέλεια: ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΓΡΗΓΟΡΑΚΗΣ (PhD, MSc, B.A.)

ΣΤΟΧΟΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ Εισαγωγή στον σκοπό, στις βασικές έννοιες και τους ορισμούς των ομαδικών ασφαλιστικών προγραμμάτων υγείας και σύνταξης.

ΟΜΑΔΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ Οι ομαδικές ασφαλίσεις είναι ασφαλιστικά προγράμματα τα οποία απευθύνονται σε ομάδες ατόμων που είναι είτε εργαζόμενοι σε μια επιχείρηση, είτε μέλη κάποιου μαζικού φορέα, π.χ. Συλλόγου, Σωματείου, Ένωσης κ.λ.π., είτε πελάτες Πιστωτικού Φορέα, Τράπεζας κ.λ.π. Οι ομαδικές ασφαλίσεις ανήκουν στις ασφαλίσεις προσώπων σύμφωνα με το δεύτερο κριτήριο διακρίσεων των Αρχών της Ιδιωτικής ασφάλισης. Source: Γκαραγκούνης(2008). Ιδιωτική Ασφάλιση. Ελληνικό Τραπεζικό Ινστιτούτο ΥΠΕΝΘΥΜΙΣΗ: Τα ομαδικά ασφαλιστήρια Ζωής & ΜΟΑ καθώς και Πυρός – Σεισμού για ενυπόθηκο δανεισμό από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.

ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΟΜΑΔΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ • Εκδίδεται ένα μόνο ασφαλιστήριο συμβόλαιο στο όνομα του συμβαλλομένου. Τα άτομα που είναι ασφαλισμένα σε ένα ομαδικό συμβόλαιο παίρνουν συνήθως ένα Πιστοποιητικό ασφάλισης ή ένα ενημερωτικό έντυπο που περιγράφει περιληπτικά τους όρους και τις καλύψεις του συμβολαίου. • Καλύπτεται μια ομάδα ανθρώπων που έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό (π.χ. υπάλληλοι, εργάτες, πελάτες, μέλη συλλόγου κ.λπ.). • Προβλέπεται κάλυψη με ενιαίο ασφάλιστρο για όλα τα μέλη ή ανάλογα με το ύψος του μισθού ή του δανείου. • Έχει χαμηλότερο κόστος από την ατομική ασφάλιση ζωής με τις αντίστοιχες καλύψεις. • Το κόστος μπορεί να καταβάλλεται: α. από τον Συμβαλλόμενο, β. από τον ασφαλισμένο, ή γ. και από τους δύο • Το ασφαλιστήριο μπορεί να προβλέπει σύναψη ατομικού ασφαλιστηρίου ζωής για τα μέλη μιας ασφαλισμένης ομάδας σε περίπτωση αποχώρησής τους, χωρίς να χρειάζονται ιατρικές εξετάσεις (μόνο για την κάλυψη του θανάτου). • Ο ελάχιστος αριθμός ατόμων που απαιτείται για τη σύναψη Ομαδικής Ασφάλισης είναι δέκα (10) • Μπορεί να προβλέπονται επιστροφές ασφαλίστρων σε περιπτώσεις καλών αποτελεσμάτων • Συνήθως προβλέπεται περίοδος αναμονής, δηλαδή χρονικό διάστημα «δοκιμασίας» του υποψηφίου από τον Συμβαλλόμενο – Εργοδότη, το οποίο ορίζεται από συμβόλαιο και κατά τη διάρκεια του οποίου δεν παρέχεται ασφάλιση. Source: Γκαραγκούνης(2008). Ιδιωτική Ασφάλιση. Ελληνικό Τραπεζικό Ινστιτούτο

UNDERWRITING ΟΜΑΔΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ Η διαδικασία εκτίμησης του αναλαμβανομένου κινδύνου στις Ομαδικές ασφαλίσεις διαφέρει από εκείνη των Ατομικών ασφαλίσεων Ζωής, όμως, ο κύριος στόχος και στις δύο περιπτώσεις παραμένει ίδιος, καθώς: ΕΠΙΛΕΓΟΝΤΑΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΤΕΤΟΙΟΙ ΩΣΤΕ ΔΕΝ ΘΑ ΑΠΟΚΛΙΝΟΥΝ ΑΙΣΘΗΤΑ ΑΠΟ ΤΑ ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ. Για να επιτευχθεί αυτό σχετικά με τις Ομαδικές ασφαλίσεις, πρέπει να τηρούνται ορισμένοι βασικοί κανόνες ανάληψης κινδύνων. Οι κυριότεροι από αυτούς είναι: • Η προς ασφάλιση ομάδα πρέπει να έχει δημιουργηθεί για οποιονδήποτε άλλο σκοπό, εκτός της Ομαδικής ασφάλισης (ΑΝΤΕΠΙΛΟΓH). Ο κανόνας αυτός π.χ. πληρούται απόλυτα στην περίπτωση εργαζομένων στον ίδιο εργοδότη. • Πρέπει να υπάρχει μια σχετικά σταθερή φάση ανανέωσης στη σύνθεση της ομάδας με την εισροή νέων μελών. Με την προϋπόθεση αυτή εξασφαλίζεται η διατήρηση του μέσου όρου ηλικίας της ομάδας σε επίπεδο τέτοιο, ώστε να μην δημιουργείται κίνδυνος υπέρμετρης αύξησης του ασφαλίστρου. Σε αντίθεση με ότι συμβαίνει στις Ατομικές ασφαλίσεις, οι Ομαδικές ασφαλίσεις γίνονται χωρίς ιατρική εξέταση των εργαζομένων ή συμπλήρωση ειδικού ερωτηματολογίου, εκτός βέβαια των περιπτώσεων όπου ο αριθμός της προς ασφάλιση ομάδας είναι μικρός ή τα προς ασφάλιση κεφάλαια πολύ μεγάλα. Source: Γκαραγκούνης(2008). Ιδιωτική Ασφάλιση. Ελληνικό Τραπεζικό Ινστιτούτο

UNDERWRITING ΟΜΑΔΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ Η διαδικασία εκτίμησης του αναλαμβανομένου κινδύνου στις Ομαδικές ασφαλίσεις διαφέρει από εκείνη των Ατομικών ασφαλίσεων Ζωής, όμως, ο κύριος στόχος και στις δύο περιπτώσεις παραμένει ίδιος, καθώς: ΕΠΙΛΕΓΟΝΤΑΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΤΕΤΟΙΟΙ ΩΣΤΕ ΔΕΝ ΘΑ ΑΠΟΚΛΙΝΟΥΝ ΑΙΣΘΗΤΑ ΑΠΟ ΤΑ ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ. Για να επιτευχθεί αυτό σχετικά με τις Ομαδικές ασφαλίσεις, πρέπει να τηρούνται ορισμένοι βασικοί κανόνες ανάληψης κινδύνων. Οι κυριότεροι από αυτούς είναι: • Η προς ασφάλιση ομάδα πρέπει να έχει δημιουργηθεί για οποιονδήποτε άλλο σκοπό, εκτός της Ομαδικής ασφάλισης (ΑΝΤΕΠΙΛΟΓH). Ο κανόνας αυτός π.χ. πληρούται απόλυτα στην περίπτωση εργαζομένων στον ίδιο εργοδότη. • Πρέπει να υπάρχει μια σχετικά σταθερή φάση ανανέωσης στη σύνθεση της ομάδας με την εισροή νέων μελών. Με την προϋπόθεση αυτή εξασφαλίζεται η διατήρηση του μέσου όρου ηλικίας της ομάδας σε επίπεδο τέτοιο, ώστε να μην δημιουργείται κίνδυνος υπέρμετρης αύξησης του ασφαλίστρου. Σε αντίθεση με ότι συμβαίνει στις Ατομικές ασφαλίσεις, οι Ομαδικές ασφαλίσεις γίνονται χωρίς ιατρική εξέταση των εργαζομένων ή συμπλήρωση ειδικού ερωτηματολογίου, εκτός βέβαια των περιπτώσεων όπου ο αριθμός της προς ασφάλιση ομάδας είναι μικρός ή τα προς ασφάλιση κεφάλαια πολύ μεγάλα. Source: Γκαραγκούνης(2008). Ιδιωτική Ασφάλιση. Ελληνικό Τραπεζικό Ινστιτούτο

ΠΑΡΟΧΕΣ ΟΜΑΔΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ (ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ) ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΖΩΗΣ: Η ασφάλιση ζωής στις Ομαδικές ασφαλίσεις παρέχεται με τη μορφή της Πρόσκαιρης ασφάλισης θανάτου ετήσιας διάρκειας. Το ποσό της παροχής καθορίζεται σε συνεργασία με τον Συμβαλλόμενο. Μπορεί να ορισθεί ίδιο ασφαλισμένο κεφάλαιο για όλους ή να συνδεθεί με το μισθό του κάθε ασφαλισμένου χωριστά (π.χ. 24 μηνιαίοι μισθοί). ΑΣΦΑΛΙΣΗ Μ.Ο.Α. ΑΠΟ ΑΣΘΕΝΕΙΑ Ή ΑΤΥΧΗΜΑ: Καθορίζεται με τον ίδιο τρόπο που καθορίζεται και στην Ατομική Ασφάλιση ζωής. ΑΣΦΑΛΙΣΗ Μ.Μ.Α. ΑΠΟ ΑΣΘΕΝΕΙΑ Ή ΑΤΥΧΗΜΑ: Καθορίζεται με τον ίδιο τρόπο που καθορίζεται και στην Ατομική Ασφάλιση ζωής. Συνήθως είναι το ίδιο και καταβάλλεται ποσοστό του ασφαλίσματος ανάλογο του ποσοστού αναπηρίας. ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΛΟΓΩ ΠΡΟΣΚΑΙΡΗΣ ΟΛΙΚΗΣ ΑΝΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΣΘΕΝΕΙΑ Ή ΑΤΥΧΗΜΑ: Η παροχή μπορεί να καθορίζεται ως ενιαίο ποσό για όλους καταβαλλόμενο μηνιαίως ή ως ποσοστό του μισθού του ασφαλισμένου και σε συνδυασμό με την αντίστοιχη παροχή του Κύριου Ασφαλιστικού του φορέα. ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΔΑΠΑΝΩΝ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗΣ (Π.Φ.Υ. & Δ.Φ.Υ) ΑΠΟ ΑΣΘΕΝΕΙΑ Ή ΑΤΥΧΗΜΑ: Ισχύουν με τον τρόπο που περιγράφεται στις Ατομικές ασφαλίσεις Source: Γκαραγκούνης (2008). Ιδιωτική Ασφάλιση. Ελληνικό Τραπεζικό Ινστιτούτο

ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΡΩΝ ΟΜΑΔΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ Επαρκές, για να μπορέσει να πληρώσει τις παροχές που υπόσχεται και να καλύψει τα διαχειριστικά κενά. Λογικό, δηλαδή ανταγωνιστικό. Δεδομένου ότι η ασφάλιση γίνεται μέσα σε μία έντονα ανταγωνιστική αγορά και το ασφάλιστρο σε σχέση με τις παρεχόμενες παροχές, πρέπει να είναι όσο το δυνατόν χαμηλότερο. Δίκαιο, με την έννοια ότι θα υπολογίζεται με βάση τον αναλαμβανόμενο κίνδυνο της συγκεκριμένης ομάδας. Θα πρέπει δηλαδή να λαμβάνονται υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε ομάδας (ηλικία, φύλο, επάγγελμα, συνθήκες δουλειάς, μέγεθος ομάδας κ.α.) και βάσει αυτών των χαρακτηριστικών να προσδιορίζεται το ασφάλιστρο. Source: Γκαραγκούνης (2008). Ιδιωτική Ασφάλιση. Ελληνικό Τραπεζικό Ινστιτούτο

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΟΜΑΔΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ (ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ)

ΟΜΑΔΙΚΑ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΦΟΡΕΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ & ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΓΙΑ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΑΣ ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΓΙΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ Το κεφαλαιοποιητικό σύστημα πλεονεκτεί έναντι του διανεμητικού συστήματος για τους εξής λόγους: • Διασφαλίζει τις παροχές: οι παροχές δηλαδή των εργαζομένων στηρίζονται στις αθροισμένες εισφορές για λογαριασμό τους και στις αποδόσεις από την επένδυση των εισφορών αυτών. • Ομαλοποιεί το κόστος: το κόστος των παροχών κατανέμεται καθ’όλη τη διάρκεια της ασφάλισης με αποτέλεσμα την αποφυγή της επιβάρυνσης κατά τη στιγμή της αποχώρησης των εργαζομένων. Source: Γκαραγκούνης (2008). Ιδιωτική Ασφάλιση. Ελληνικό Τραπεζικό Ινστιτούτο ΑΝΑΔΙΑΝΕΜΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ / ΕΡΓΟΔΟΤΙΚΕΣ ΕΙΣΦΟΡΕΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ & ΕΡΓΟΔΟΤΩΝ ΠΛΗΡΩΜΗ ΣΥΝΤΑΞΕΩΝ ΣΗΜΕΡΙΝΩΝ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΩΝ ΚΕΦΑΛΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΤΑΒΟΛΕΣ - ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΑΠΟΤΑΜΙΕΥΣΕΙΣ ΕΦΑΠΑΞ ΠΟΣΟ ΣΤΗ ΛΗΞΗ Ή ΕΓΓΥΗΜΕΝΗ ΣΥΝΤΑΞΗ

ΟΜΑΔΙΚΑ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Τα ομαδικά προγράμματα διαχείρισης κεφαλαίων υπόκεινται και σε άλλου είδους διακρίσεις: Α) Ανάλογα με την προέλευση της χρηματοδότησης των κεφαλαίων τους Β) Ανάλογα με τον τρόπο προσδιορισμού της παροχής. A.1) από τον εργοδότη ή νομικό πρόσωπο αποκλειστικά (non participating plan). A.2) κατά ένα μέρος από τον εργοδότη ή νομικό πρόσωπο και κατά ένα μέρος από τον κάθε επιμέρους ασφαλισμένο (participating plan). A.3) αποκλειστικά από τον κάθε επιμέρους ασφαλισμένο (συμβαίνει συνήθως σε περιπτώσεις που ασφαλίζονται μέλη συλλόγων επαγγελματιών). DEPOSIT ADMINISTRATION FUND (DAF) (Λογαριασμός Διαχείρισης Κεφαλαίων) Β.1) Ορισμένης εισφοράς (defined contribution) είτε Β.2) Ορισμένης παροχής (defined benefit).

ΟΜΑΔΙΚΑ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Β.1) Ορισμένης εισφοράς (defined contribution) Στα προγράμματα του τύπου αυτού ο Συμβαλλόμενος (π.χ. Επιχείρηση) καθορίζει το ύψος της μηνιαίας (ή ετήσιας) εισφοράς που θα καταβάλλει για κάθε ασφαλισμένο, η οποία μπορεί να είναι είτε ενιαίο ποσό, είτε ποσοστό επί του μηνιαίου μισθού του κάθε εργαζομένου. Η Ασφαλιστική επιχείρηση δημιουργεί ένα «Λογαριασμό» υπέρ του συνόλου των εργαζομένων και παράλληλα παρακολουθεί την εξέλιξη του «Λογαριασμού» σε ατομική βάση. Ο λογαριασμός αυτός αυξάνεται με: • τις καταβαλλόμενες εισφορές για το συγκεκριμένο ασφαλισμένο, • τις αποδόσεις από τις επενδύσεις των εισφορών Ο λογαριασμός αυτός μειώνεται με: • τις καταβαλλόμενες παροχές • τα έξοδα διαχείρισης και επένδυσης που εισπράττει η Ασφαλιστική επιχείρηση • τους φόρους και τα τέλη επί των επενδύσεων ΠΑΡΟΧΕΣ Οι παροχές των προγραμμάτων αυτών καταβάλλονται στους ασφαλισμένους όταν χάσουν την ιδιότητα του μέλους της ασφαλισμένης ομάδας (π.χ. λόγω αποχώρησης για συνταξιοδότηση ή λόγω παραίτησης, απόλυσης, διαγραφής, θανάτου, αναπηρίας κ.λπ.). Η παροχή ανέρχεται στο σύνολο ή ποσοστό επί του συνόλου του υπολοίπου του λογαριασμού του κάθε ασφαλισμένου (ανάλογα με τις προϋποθέσεις που έχουν καθοριστεί σε κάθε συμβόλαιο, π.χ. έτη συμμετοχής στο Πρόγραμμα, κανονική ή πρόωρη συνταξιοδότηση). Το ποσό της παροχής καταβάλλεται στον ασφαλισμένο ή στους δικαιούχους του είτε με τη μορφή του εφάπαξ ποσού είτε με τη μορφή μηνιαίου επιδόματος (ισόβιας ή περιορισμένης διάρκειας). Source: Γκαραγκούνης (2008). Ιδιωτική Ασφάλιση. Ελληνικό Τραπεζικό Ινστιτούτο

ΟΜΑΔΙΚΑ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Β.2) Ορισμένης παροχής (defined benefit). Στα Προγράμματα αυτού του τύπου ο Συμβαλλόμενος (π.χ. Επιχείρηση) καθορίζει σε συνεργασία με την Ασφαλιστική επιχείρηση το ύψος και το είδος της παροχής (εφάπαξ ή σύνταξη) που θα καταβληθεί στον ασφαλισμένο κατά την αποχώρησή του. Η Ασφαλιστική επιχείρηση υπολογίζει το κόστος του συγκεκριμένου προγράμματος με αναλογιστική μελέτη που γίνεται για κάθε ασφαλισμένη ομάδα. ΠΑΡΟΧΕΣ Οι παροχές των προγραμμάτων αυτών καταβάλλονται στους ασφαλισμένους όταν χάσουν την ιδιότητα του μέλους της ασφαλισμένης ομάδας (π.χ. λόγω αποχώρησης για συνταξιοδότηση ή λόγω παραίτησης, απόλυσης, διαγραφής, θανάτου, αναπηρίας κλπ.). Συνήθως υπολογίζονται σε συνάρτηση με το μηνιαίο μισθό των εργαζομένων και καταβάλλονται στο ασφαλισμένο ή στους δικαιούχους του είτε με τη μορφή εφάπαξ ποσού (π.χ. ένας μέσος τελικός μισθός για κάθε χρόνο υπηρεσίας) είτε με τη μορφή σύνταξης (π.χ. ποσοστό 2% ή 3% του τελικού μισθού για κάθε χρόνο υπηρεσίας), δηλαδή με τη μορφή μηνιαίου επιδόματος (ισόβιας ή περιορισμένης διάρκειας). Source: Γκαραγκούνης (2008). Ιδιωτική Ασφάλιση. Ελληνικό Τραπεζικό Ινστιτούτο