ΣΥΜΤΩΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΠΟΛΛΑΠΛΗ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ Αναστασία Μπαλντούμα1, Αικατερίνη Βάσιου2, Ελένη Μολώνη2 1 Νοσηλεύτρια MSc, PhDc, Π.Γ.Ν.Ιωαννίνων, 2 Νοσηλεύτριες, Π.Γ Ν.Ιωαννίνων Εισαγωγή: Η Πολλαπλή Σκλήρυνση ( ΠΣ) είναι μια από τις συχνότερες αιτίες νευρολογικής ανικανότητας μεταξύ ατόμων νεαρής και μέσης ηλικίας. Είναι μια χρόνια, αυτοάνοση νόσος με κύριο χαρακτηριστικό την απομυελίνωση που υφίσταται το ΚΝΣ σε ποικίλα τμήματά του με συνέπεια την αξονική δυσλειτουργία και την εκδήλωση νευρολογικών διαταραχών. Τα συμπτώματα, η σοβαρότητα και η πορεία της ποικίλλουν ευρέως, ανάλογα με τη θέση και την έκταση της βλάβης εντός του νευρικού συστήματος. Η νόσος συνήθως εξελίσσεται με την πάροδο των ετών οδηγώντας σε ποικίλο βαθμό αναπηρίας σε ορισμένους, αν όχι σε όλους τους ασθενείς. H ΠΣ χαρακτηρίζεται από ποικιλία συμπτωμάτων όπως διπλωπία, αταξία, κινητικές, αισθητικές, ορθοκυστικές και σεξουαλικές διαταραχές, καθώς και γνωσιακές διαταραχές στους τομείς της μνήμης, της προσοχής, και των εκτελεστικών λειτουργιών. Ο αντίκτυπος της νόσου στη λειτουργικότητα σχετίζεται με το στάδιο της ασθένειας, το βαθμό αναπηρίας, την σωματική και την συναισθηματική υγεία, την προσωπικότητά του πάσχοντα, την απασχόληση και την οικονομική του κατάσταση, την κοινωνική δραστηριότητα, και την υποστήριξη που δέχεται από το οικογενειακό περιβάλλον. Οι συναισθηματικές και νοητικές διαταραχές αποτελούν την σημαντικότερη αιτία ανικανότητας και επηρεάζουν αρνητικά την ποιότητα ζωής. Με την επιδείνωση της αναπηρίας τα άτομα καθίστανται ολοένα πιο εξαρτημένα από τη φροντίδα των ατόμων του αμέσου περιβάλλοντός τους. Αποτελέσματα: Η ΠΣ απαιτεί εξατομικευμένη θεραπεία καθώς κάθε ασθενής εμφανίζει διαφορετική ομάδα συμπτωμάτων, τα οποία μεταβάλλονται περιοδικά και μπορεί να αλλάξουν σε βαρύτητα και διάρκεια, ακόμη και στο ίδιο άτομο. Η έγκαιρη διάγνωση και η αντιμετώπιση με τις κατάλληλες θεραπείες μπορεί να συμβάλλει στον περιορισμό των συμπτωμάτων της ΠΣ και να καθυστερήσει την αναπηρία. Στα αρχικά στάδια της νόσου τα συμπτώματα μπορεί να έχουν διαλείπουσα πορεία αλλά συχνά η πορεία της νόσου είναι προοδευτική με συσσώρευση αναπηρίας σε μικρότερο ή μεγαλύτερο χρονικό διάστημα με αποτέλεσμα χαμηλότερη ποιότητα ζωής. Μια από τις κλασσικότερες αρχικές εκδηλώσεις είναι η οπτική νευρίτιδα, στο 25% των ασθενών. Η κόπωση αναφέρεται σε ποσοστό 75–90%, η σπαστικότατα πλήττει το 75% των ασθενών, το άγχος, μπορεί να εμφανίζεται σε συνδυασμό με κατάθλιψη στο 25-41%. Η νόσος γενικά προσβάλλει νεαρούς ενήλικες ηλικίας 20 έως 40 ετών και συχνά παρεμβαίνει στη ζωή και στην επαγγελματική τους σταδιοδρομία. Η υψηλότερη επίπτωση της ΠΣ εμφανίζεται μεταξύ των 25 και 29 ετών. Η μέγιστη επίπτωση, ωστόσο, εμφανίζεται στην ηλικιακή ομάδα μεταξύ 40-49 ετών τόσο στους άντρες όσο και στις γυναίκες, αν και έχει περίπου διπλάσια συχνότητα στις γυναίκες από ότι στους άντρες. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι 15 χρόνια μετά τη διάγνωση συνεχίζει να εργάζεται μόλις το 20-30% των ασθενών. Μεθοδολογία: Πραγματοποιήθηκε αναζήτηση ανασκοπικών άρθρων και δημοσιευμένων ερευνητικών μελετών κατά την τελευταία πενταετία, στο Pubmed για την εντόπιση και αξιολόγηση των συμπτωμάτων καθώς και για τις επιπτώσεις της ασθένειας. Συμπεράσματα: Η πρόοδος στην ιατρική έρευνα, η διαθεσιμότητα νέων θεραπειών, σε συνδυασμό με την καλύτερη ιατρονοσηλευτική φροντίδα, το σεβασμό της προσωπικότητας και τις ιδιαίτερες ανάγκες του ατόμου, καθώς και η κατανόηση της πάθησης σε συνέργεια με την πρώιμη διάγνωση των συμπτωμάτων συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών με ΠΣ.  Σκοπός: Να αναδειχθεί ότι η πρώιμη εντόπιση των συμπτωμάτων οδηγεί στην αποτελεσματικότερη διαχείριση των συμπτωμάτων με επίδραση στη βαρύτητα της νόσου και την πρόγνωση της. Phillips, C.J., 2004. The cost of multiple sclerosis and the cost effectiveness of disease-modifying agents in its treatment. CNS Drugs 18, 561-574. Campbell, J.D., Ghushchyan, V., Brett-McQeen, R., Cahoon-Metzger, S., Livingston, T., Vollmer, T., Corboy, J., Miravalle, A., Schreiner, T., Porter, V., Nair, K., 2014. Burden of multiple sclerosis on direct, indirect costs and quality of life: National US estimates. Mult. Scler. Relat. Disord. 3,227-236. Ferentinos, P., Kontaxakis, V., Havaki-Kontaxaki, B., Dikeos, D., Lykouras, L., 2011. Psychometric evaluation of the Fatigue Severity Scale in patients with major depression. Qual. Life Res. 20, 457-465. Figved, N., Myhr, K.-M., Larsen, J.-P., Aarsland, D., 2007. Caregiver burden in multiple sclerosis: the impact of neuropsychiatric symptoms. .J Neurol.Neurosurg. Psychiatry 78(10), 1097-1102.