ENERGJIA

Energjia (greq. ενεργός, energos, "në punë") në fizikë, është aftësia e ndërveprimit të një sistemi me një tjetër. Energjia ka të bëjë edhe me fuqinë e kërkuar për të lëvizur apo zhvendosur një peshë në një largësi të caktuar.

Sa më e rëndë të jetë pesha ose sa më e gjatë largësia, aq më shumë energji nevojitet. Ka shumë lloje energjish: energji kimike nga fosilet djegëse, energji elektrike nga shfrytëzimi i fuqisë se ujit, energji diellore, energjia e erës, energji termale, dhe energji bërthamore nga ndarja e atomit.

Nje nga menyrat me te hershme per prodhimin e energjise eshte ajo e hidrocentraleve kur perdoret fuqia e ujit per prodhimin e energjise. Menyra tjeter dhe me e perhapur per kohet ku jetojme jane termocentralet Termocentral do te thote nje impiant tekniko industrial per prodhimin pjeserisht te energjise elektrike dhe termike.Me ate termike kuptohet perdori i saj per ngrohje .

Energjia elektrike mund të përfitohet në disa mënyra si p Energjia elektrike mund të përfitohet në disa mënyra si p.sh:me anë të energjisë së erës,asaj diellore,ujore,lendët e djegshme si qymyri etj.

Hidrocentralet Hidrocentralet bëjnë shndërrimin e energjisë potenciale të rëniës së ujit në energjinë mekanike me anë të turbinës hidrulike dhe pastaj gjeneratori shndërron energjinë mekanike në atë elektrike. Ka dy lloje të hidrocentraleve: Hidrocentralet rrjedhëse, në të cilat uji vazhdimisht rrjëdh dhë të cilat kanë një rezervuar të ujit të limituar. Hidrocentralet akumuluese, në të cilat uji shfrytëzohet nga liqeni akumulues.[

DIGA E HOOVERIT

Pjesët e një hidrocentrali:

HIDROCENTRALI NË DIBËR Për njëmbëdhjetë muaj, gjatë këtij viti, Hidrocenrali “Spile” në Dibër, ka prodhuar 461 milionë kilovat orë energji elektrike, prodhim rekord i këtij viti. Prodhimi i realizuar   është gati për 60 për qind më shumë se sa planifikimi i vitit. Plani vjetor i prodhimit në këtë objekt elektroenergjetik sillet deri më 290 milionë kilovat orë energji elektrike. Kjo mundësohet në saj të hidrologjisë së volitshme të rajonit i cili është i përfshirë me rrjedhje të mëdha uji.

TERMOCENTRALI Në termocentrale si lëndë djegëse përdoret thëngjilli, vajguri ose gazi natyror. Në fillim si lëndë djegëse është përdorur vajguri por me rritjen e konsumimit të benzinës për automobila dhe me rritjen e çmimit kjo doli nga përdorimi, kurse sot përdorim të madh ka gazi natyrorë.

Pjesët përbërëse të një termocentrali janë: Depo e thëngjillit Kalldaja Trubina Gjeneratori dhe sistemi elektrik

Pamja e një Termocentrali:

Centralet Bërthamore Centralet bërthamore bëjnë gjenerimin e elektricitetit në mënyrë të njejtë sikurse te cenralet me lëndë djegëse nga fosilet, pra si në termocentrale. Pëparësitë e centralit bërthamor janë rezervat e bollshme dhe ҫmimi i ulët i lëndës djegëse, ndotja dhe funksionimi i lirë në kushte normale, ndërsa si mangësitë e centraleve bërthamore mund të quhen rrjedhjet ose dështimi i paisjeve nga cka mund të kete lëshim të gazit radioaktiv ose i lëngut (ujit) që mund të shkaktojë rrezik për shëndetin e kumunitetit të afertë.

Pjesë të centraleve bërthamore janë: Reaktori dhe Reaktori me ujë në shtypje të lartë

Në figurë janë paraqitur disa shufra të grumbulluar që formojnë lëndën djegëse për reaktor, të cilat formohen nga uraniumi i pasuruar. UO2 presohet në pilula dhe pilulat bashkohen në tufë duke formuar shufrat në mënyrë të njejtë. Në reaktor kryhet procesi i fuzionit të lëndës djegëse bërthamore e cila shpërbëhet nga bombardimi i bërthamës së tij me neutrone, gjatë këtij procesi bëhet lirimi i neutroneve të reja të cilat kanë shpejtësi të mjaftueshme për ta mbajtur shpërbërjen.

ENERGJIA SOLARE Energjia e diellit është burim i renovueshëm dhe i pakufishëm, nga i cili rrjedhin pjesa më e madhe e burimeve të energjisë në tokë, kjo energji paraqet sasinë e energjisë e cila mbartet me rrezet e diellit. Energjia e diellit më së shpeshti përdoret për shëndërrim në energji të nxehtësisë në sistemet për ujë të ngrohtë dhe ngrohje dhe në centralet solare, ndërsa për shndërrim në energji elektrike përdoren sistemet fotovoltaike. Intesiteti mesatar i rrezatimit të diellit në atmosferë ështe mesatarisht 1.37(kW/m2) e cila njihet si konstanta e diellit (solare).Gjatë kushteve normale në sipërfaqen e tokës mund të arrihet intesitet i rrezatimit prej 1.0(kW/m2), dhe vlera e vertetë varet nga lokacioni, stina e vitit, koha e ditës, kushtet atmosferike.

Llojet e sistemeve diellore: Sistemet diellore të temperaturave të ulëta, Kolektorët diellor për ngrohje të ujit, Përgatitja e ujit të ngrohët, avujve. Sistemet diellore passive: Ngrohja natyrore e hapësirës. Centralet diellore dhe Sistemet fotovoltaike.

Central Diellorë: Në këtë central sistemi i deponimit apsorbon një pjesë të nxehtësisë të prodhuar nga fushat me celula diellore parabolike gjatë ditës.Turbinat prodhojnë energjinë elektrike gjatë nates duke përdorur këtë nxehtësi. Ky proces mundëson dyfishimin e numrit të orëve të punës në vit të centralit.

Punoi: Luan Bekteshi Sh.f.m.u:Shkolla e Gjelbërt Prishtinë 20.10.2011