بيماريهاي ناشي از عوامل فيزيكي

علل توجه به شرائط فيزيكي محيط كار مقدمه علل توجه به شرائط فيزيكي محيط كار افزايش بازده كار؛ جلوگيري از سوانح و حوادث؛ تاثير روحي-رواني بر كارگران؛ ”افزايش بهره وري“

خصوصيات فردي، نوع پوشش،كيفيت هواي محيط دماي محيط كار دماي مطلوب محيط كار: 21-18 درجه سانتيگراد دماي مطلوب بدن در محيط كار: 38-36 درجه سانتيگراد عوامل مؤثر بر دماي محيط كار: خصوصيات فردي، نوع پوشش،كيفيت هواي محيط

روشهاي مقابله بدن با گرما فيزيكي: (پوست، ريه ها) در دماي متوسط: تشعشع، هدايت،انتقال دما به محيط، در دماي بالا: تعريق، دفع بخار آب؛ شيميائي: كاهش سوخت و ساز عضلاني؛

عدم توانائي فعاليت بدني نتيجه كمبود آب در بدن 8-5 درصد وزن بدن: افت بازده كار(خستگي، تحريك پذيري، خواب آلودگي، عطش، تاكيكاردي) 10 درصد وزن بدن: عدم توانائي فعاليت بدني 15 درصد وزن بدن: شوك هيپوولميك، مرگ ”دفع نمك از بدن“

تاثير گرما مشكلات عمومي:‌ بيماريها: بي علاقگي و غيبت، كاهش بازده كار، خستگي و تحريك پذيري، بيماريها: كرامپهاي عضلاني: كار هاي سنگين + محيط گرم دفع آب و سديم كرامپ عضلاني توام با درد، دست و بازو، شكم

ادامه گرما زدگي: آستني: كار در هواي گرم و زير نور آفتاب اختلال در مركز تنظيم حرارت بدن پوست گرم و خشك، سيانوز، بيهوشي آستني: تعريق زياد در حين كار ضعف، سرگيجه، خستگي، اسهال و استفراغ، پوست مرطوب، نبض تند و ضعيف، كاهش BP

پيشگيري حرارت محيط: گرماي ناشي از كار: ايزوله كردن منبع گرمائي از طريق: سطوح انعكاس دهنده، سطوح جاذب حرارت،... ايزوله كردن كارگران به وسيله: لباسهاي مخصوص، تعبيه اطاقك مخصوص،... گرماي ناشي از كار: استفاده از افراد مقاوم به گرما، استراحت كوتاه مدت در محيطهاي خنك، نوشيدنيهاي خنك، نمك

سرما نحوه عمل سرما در بدن: نتيجه سرما: اختلال در گردش خون موضعي، تخريب انتهاهاي عصبي، انجماد مايعات بدن، نتيجه سرما: حرارت مركزي بالاتر از 35 درجه سانتيگراد حرارت مركزي حدود 30 درجه سانتيگراد حرارت مركزي 24 درجه سانتيگراد

عوارض و بيماريها ”عمومی“ ”موضعي“ سرمازدگي: لرز و بيقراري، درد عضلاني(پشت گردن)، تشديد رفلكسها، پر فشاري، تاكيكاردي، تاكي پنه، خواب آلودگي، اغماء، ”موضعي“ يخ زدگي/ ژلور: (اختلال گردش خون در نسوج جلدی) مرحله اول: رنگ پريدگي، هيپوترمي موضعي، بي حسي مرحله دوم: نكروز نسجي ناشي از تغيير در حالت كلوئيدي سلول

موضوعات مهم در ژلور ضايعه معمولا از نسوج سطحي شروع ميشود؛ ضايعه عموما در انتهاها بروز ميكند؛ براي بروز ضايعه به سرماي شديد نياز نيست؛ مرحله دوم داراي چهار درجه است: پرخوني ساده، پرخوني + تاول، نكروز كامل پوستي، نكروز نسوج عمقي،

پيشگيري به حد اقل رساندن مواجهه با سرما، به كارگيري كارگران مقاوم به سرما، پوشش مناسب توسط كارگران، استراحت دوره اي در محيط گرم، استفاده از غذاي گرم و حمام آب گرم،

تغييرات فشار فشار هوا در سطح دريا: فشار هواي وارده بر سطح بدن: 760 mmhg فشار هواي وارده بر سطح بدن: 20-17 هزار كيلوگرم

در فشار هواي عادي بين هواي آزاد بيرون از بدن و گازهاي آزاد و محلول در بدن تعادلي برقرار است. در ارتفاعات به تدريج بدن تطابق يافته، مجددا تعادل برقرار ميشود.

كاهش فشار هوا فشار هوا در 5500 متري فشار هوا در 8000 متري 380 mmhg فشار هوا در 8000 متري 250 mmhg فشار هوا در 16000 متري 76 mmhg كاهش فشار هوا كاهش فشار اكسيژن، كاهش درجه حرارت، افزايش مقدار اشعه UV

عوارض تنگي نفس، كرخي و مورمور شدن اندامها، سوزش و خارش پوست، ناراحتي هاي گوارشي، اختلالات گردش خون، شنوائي و بينائي

افزايش فشار هوا يك اتمسفر افزايش فشار به ازاي 10 متر عمق آب، افزايش فشار افزايش تدريجي قدرت حل شدن گازها صعود ناگهاني ايجاد حبابهاي گازها

عوارض عمدتا ناشي از رفع ناگهاني فشار هوا است. عوارض به دليل آزاد شدن حبابهاي نيتروژن در خون و انتشار آن در نسوج مختلف ايجاد ميشود. درد و بي حسي اطراف مفاصل و استخوانها، درد صورت، سرگيجه، تهوع و استفراغ، وزوزگوش، عدم تعادل، عوارض ناشي از آمبولي گاز

پيشگيري انتخاب كارگران مناسب شرائط كار، آموزش و توجیه کارگران، افراد چاق،الكلي،بيماران قلبي-عروقي، بيش از 35 سال، سينوزيت، ... آموزش و توجیه کارگران، محدوديت ساعات كار متناسب با فشار محيطي، رعايت دقيق مراحل كاهش فشار، استفاده از محفظه Caisson،

روشنائي تقسيم بندي مادون قرمز nm 780- mm1 نور مرئي nm 380- nm 780

بخشهاي اشعه UV ناحيه طول موج بلند 315- 400 ناحيه طول موج بلند 315- 400 قابليت عبور از شيشه، تغيير رنگ پوست بدون اريتم ناحيه طول موج متوسط 280- 315 سنتز ويتامين D ، ايجاد اريتم پوستي ناحيه طول موج كوتاه كمتر از 280 اثرات فتوشيميائي، اثرات ميكروبك كشي قوي

خصوصيات امواج IR در صورت تراكم، تاثيرات گرمائي روي پوست دارند. چشم انسان براي طول موج nm550 (سبز-زرد) بيشترين حساسيت را داراست. امواج UV با طول موج كمتر از nm 320 براي نسوج بدن مضر است و روي پوست ايجاد لكه هاي قرمز وتاول مي كند. پرتو فرا بنفش موجود در نور آفتاب يكي از عوامل مهم ايجاد سرطان پوست است.

تاثير نور مناسب در محيط كار دقت عمل، سلامت چشم، انجام دقيقتر، باكيفيت تر و راحت تر كار، كاهش ميزان حوادث، جلوگيري از خستگي زودرس،

منابع نور نسبت مساحت پنجره به مساحت كف كارگاه نوع كار روشنائي طبيعي (روز) سالم ترين و ارزان ترين، داراي خواص ضد عفوني كننده، نسبت مساحت پنجره به مساحت كف كارگاه نوع كار يك سوم تا يك پنجم كارهاي ظريف يك پنجم تا يك هفتم كارهاي معمولي يك دهم انبارها و راهروها

بيماريها كاتاراكت (آب مرواريد) در نتيجه تاثير اشعه IR به عدسي چشم و افزايش درجه حرارت، تغييرات شيميائي در نسج عدسي اتفاق مي افتد. در صنايع شيشه و ذوب فلزات ديده مي شود. راه پيشگيري، استفاده از عينكهاي ايمني جاذب اشعه IR است

ادامه عوارض ناشي از UV سوختگي هاي پوست، درماتيت، سرطان پوست، كراتيت جوشكاري،

سر و صدا صوتي نامطلوب، ناخوشايند و يا ناخواسته؛ مخلوطي از اصوات مختلف با طول موجها و شدتهاي متفاوت كه تركيب مشخص و معيني نداشته، براي گوش ناخوشايند مي باشد؛

نكات هرچه شدت دوام صوت بيشتر باشد، اثرات نامطلوب آن بر انسان زيادتر است؛ هرچه صوت زيرتر باشد، زيان آن از صوت بم با همان شدت بيشتر است؛ حساسيت افراد به سر و صدا متفاوت است؛ هرچه سن بالاتر برود، براثر سر و صداي شديد زودتر دچار عوارض مي شود؛

نكات (ادامه) اصوات باشدت 35-55 db صداهاي طبيعي هستند؛

اثرات سر و صدا بر كارگران اثرات فيزيولوژيكي صدا: خستگي شنوائي و حالت ماسكه كردن (از حدود 90 db شروع مي شود)؛ اثرات فيزيولوژيكي-رواني صدا: كاهش بازده كاري؛ اثرات پاتولوژيكي صدا: كاهش قدرت شنوائي؛

اثرات فيزيولوژيكي خستگي شنوائي: به نسبت افزايش شدت صوت زياد مي شود؛ ممكن است با وزوز گوش و ياسوت كشيدن همراه باشد؛ اثر ماسكه كردن: حالتي كه رسائي و قابليت شنيدن يك صدا وقتي سر و صداي زياد وجود دارد كم شود و حالت هوشياري در شنوائي كاهش يابد؛ صداي ماسكه كننده حد قابليت شنوائي بعضي اصوات را تغيير مي دهد (به ويژه اصواتي كه به فركانس صداي ماسكه كننده نزديك باشند)؛ وقتي شدت صداي ماسكه كننده زياد شود، اثرات آن پيشرفت كرده، فركانسهاي بالاتر را نيز شامل مي شود؛

اثرات فيزيولوژيكي (ادامه) اثرات غير اختصاصي: افزايش تعداد ضربان قلب، افزايش فشار خون، تاكي پنه، باز شدن مردمكها، كم شدن ميدان ديد، كاهش قدرت تشخيص رنگها، شب كوري، تاثر بر ميزان قند خون و هورمونهاي مترشحه داخلي؛

اثرات فيزيولوژيكي-رواني صدا سر و صدا مي تواند اختلالات خواب ايجاد نمايد، طرز ايفاي كار و وظايف را تغيير دهد و موجب تحريك اعصاب شود؛ سر و صدا مي تواند موجب اشكال در تطابق يافتن انسان با محيط كار و يا حتي محيط خانواده و اجتماع گردد؛ سر و صدا موجب كاهش بازده كاري مي شود؛ كاهش 5/14% از سر و صدا 8/8% افزايش بازده كار 29% كاهش اشتباه ماشين نويسها

اثرات پاتولوژيكي صدا مهمترين اثر پاتولوژيكي صدا، كاهش شنوائي است؛ كاهش شنوائي ممكن است موقت يا دائمي باشد؛ افت دائمي در قدرت شنوائي هميشه با افت موقت شروع مي شود؛ كري دائمي علاوه بر تاثير قابل توجه بر توانائي شغلي، بر شخصيت و اعتماد به نفس فرد نيز تاثير منفي مي گذارد؛

جدول درجه شنوائی برحسب شدت صوت درجه شنوائي شدت صوت نقص مهمي وجود ندارد نشنيدن صدا با شدت 20 db نقص در مكالمه نشنيدن صدا با شدت 30 db سنگيني گوش نشنيدن صدا با شدت 45 db كري نشنيدن صدا با شدت 85 db

كنترل سر و صدا صداي زياد در محيط كار يعني نامناسب بودن طرح و نصب ابزار كار؛ كاهش صدا در منبع توليد: (نصب مناسب، تجزيه فركانسهاي صدا و حذف فركانسهاي خطرناك از طريق تعويض قطعات، استفاده از وسايل خنك كننده اي كه صداي كمتري توليد مي كنند، تعمير و نگهداري به موقع و مناسب ماشينها، نصب صدا خفه كن در مسير خروجي هوا، گازها و اگزوز ماشينها، استفاده از پايه هاي فنري،نمدي، چوب پنبه اي، پشمي، لاستيكي و بالشتكهاي هوا به منظور كاهش ارتعاش و صداي توليدي آن، ...)؛

حفاظت انفرادي: (Ear Plug, Ear Muff)؛ جلوگيري از انتقال صدا: (افزايش فاصله بين منبع توليد صدا و كارگر، ايجاد عايق صدا، محصور كردن منبع توليد صدا، محصور كردن محيط كار كارگر، ...)؛ حفاظت انفرادي: (Ear Plug, Ear Muff)؛ هدف اصلي كنترل صدا كاهش تراز صدا تا حد بيضرر و قابل قبول

بيماريها و عوارض ناشي از ارتعاشات ارتعاشات مي توانند بيماريهاي ناشي از كار توليد كنند؛ كيفيت و علائم بيماري به محل تماس بدن با جسم مرتعش، فركانس ارتعاشات، عوامل محيطي (سر و صدا، حرارتهاي محيطي بالا، كارسنگين)، وضع بدني نامناسب و... بستگي دارد؛ ضايعات استخواني: كاهش كلسيم استخوان، ايجاد كيستهاي استخواني؛ ضابعات بافت نرم: لاغري عضلات، آسيب عصبي، درد، تورم، قرمزي؛

بيماريها و عوارض ناشي از ارتعاشات (ادامه) ضايعات مفصلي: بيشتر در مچ، آرنج و شانه؛ عوارض عمومي: عدم تمايل به كار، بي حوصلگي، عصبي و حساس شدن، اختلال شنوائي، بيخوابي؛ بيماري رينو: ايجاد عوارض عروقي، سفيدي كف دست، كبودي كف دست، تضعيف قدرت عضلات انگشتان و دست، لاغري ماهيچه ها؛ مهم: به جز تظاهرات عروقي كه اجتناب سريع از ارتعاشات را طلب مي كند، ساير اختلالات مدتها قابل تحمل است؛

پيشگيري از بيماريها و عوارض ناشي از ارتعاشات محكم كردن پايه هاي ماشين؛ حذف قطعات لرزان و آزاد ماشين؛ جلوگيري از انتقال ارتعاش (بسترهاي شني، صفحات عايق ارتعاش)؛ استفاده از ماشين آلات با ار تعاش كمتر (موتور الكتريكي به جاي ديزلي)؛ استفاده از پايه هاي قابل انعطاف‌ (فنر، لاستيك فشرده، كائوچو)؛ بازرسي و كنترل مداوم دستگاهها و سفت و محكم كردن قطعات؛ تعليم كارگران به منظور استفاده صحيح از دستگاهها؛ كاهش مدت كار روزانه، منقطع كردن مدت كار؛ حتي المقدور جدا كردن كارگر از محوطه هاي داراي سر و صداي زياد و ارتعاش؛

بيماريها و عوارض ناشي از تشعشعات و مواد راديواكتيو انواع اشعه ها: اشعه هاي يونيزان (راديواكتيو): انرژي موجود در اشعه، در اتمهائي كه آنرا دريافت مي كنند توليد يونيزاسيون مي كند (αβγχ)؛ اشعه هاي غير يونيزان: قسمتي از طيف الكترو ماگنتيك كه فوتونهاي منتشر در آن قادر نيستند در اتمهاي مولكولهائي كه آنها را جذب مي كنند توليد يونيزاسيون نمايند (اشعه هاي ماوراء بنفش، مادون قرمز و مرئي)؛

عناصر و مواد راديو اكتيو عدد اتمي: تعداد پروتونهاي هسته؛ عدد جرمي (جرم اتمي): مجموع تعداد پروتونها و نوترونهاي هسته؛ ايزوتوپ: اتمهائي كه عدد اتمي مساوي و جرم اتمي متفاوت دارند؛ مواد راديواكتيو: ايزوتوپهائي از يك عنصر كه در حال برانگيختگي و حالتي غير ثابت بوده، با جذب يا دفع يك يا چند نوكلئون (مجموع ذرات تشكيل دهنده اتم)، همچنين با تشعشع انرژي زائد، اتم آنها به حالت تعادل در مي آيد (عناصري كه هسته اتم آنها ناپايدار است و به تدريج شكسته شده ذراتي از آنها به خارج پرتاب مي شود)؛ اجسام راديواكتيو از خود سه نوع اشعهαβγ منتشر مي كنند؛

مواد راديواكتيو راديواكتيو طبيعي: ناشي از تشعشعات كيهاني و ديگر منابع طبيعي؛ راديواكتيو مصنوعي: از سه منبع تحقيقات و صنعت، طب و انفجارات هسته اي ناشي مي شود؛ نيمه عمر مواد راديواكتيو: مدت زماني كه طي آن تعداد اتمهاي عنصر راديواكتيو نصف مي شود؛ نيمه عمر بيولوژيكي: مدت زماني كه شماره كلي اتمهاي راديواكتيو كه در بدن وجود دارد با خارج ساختن آنها به روش بيولوژيك مقدارش به نصف كاهش يابد؛

اثرات بيولوژيكي پرتوهاي يونساز سلولهاي تشكيل دهنده اندامهاي مختلف بدن از نظر ميزان حساسيت نسبت به پرتوهاي يونساز با هم تفاوت دارند: قانون برگونيه تريبوندو: حساسيت سلولي با قدرت توليدي و تكثير آن رابطه مستقيم دارد؛ هرچه ميزان سوخت و ساز سلول بيشتر باشد مقاومت كمتري در برابر پرتوهاي يونساز نشان مي دهد؛ هرچه فعاليت تقسيمي سلول زيادتر و مدت تقسيم (حفظ قابليت تقسيم) آن طولاني تر باشد، سلول حساس تر است؛

اثرات پرتوهاي يونساز بر موجود زنده اثرات زودرس (حاد): علائم بيماري و ضايعات به مقدار دوز جذب شده و مدت زمان پرتوگيري بستگي دارد؛ ضايعات ناشي از پرتوگيري حاد بر حسب ميزان دوز به سه دسته تقسيم مي شوند: ضايعات مراكز خونساز: پرتوگيري حاد بيش از 200 راد؛ ضايعات دستگاه گوارش: بيش از 1000راد؛ ضايعات سيستم اعصاب مركزي: بيش از 1500-2000راد؛

ضايعات مراكز خونساز حساسترين دستگاه بدن د رمقابل پرتوهاي يونساز؛ ضايعه در مغز استخوان ايجاد شده، از سلولهاي خونساز تهي مي شود، كاهش گلبولهاي خون، كاهش قدرت سيستم ايمني، عفونت، اختلالات انعقادي، آنمي؛ مرگ در عرض كمتر از يكماه؛

ضايعات دستگاه گوارش صدمه به سلولهاي پوششي دستگاه گوارش؛ علائم: اختلالات خوني، اسهال شديد، استفراغ، كاهش وزن، عفونت دستگاه گوارش؛ مرگ د رعرض يكهفته پس از پرتوگيري؛ مهم: اگر موجود زنده بتواند از آسيب دستگاه گوارش نجات پيدا كند (سلولهاي پوششي با تكثير خود مخاط را بپوشانند)، بيمار از آسيب دستگاه خونساز نجات نخواهد يافت؛

ضايعات سيستم اعصاب مركزي علائم: تشنج، اغماء، بيهوشي و مرگ در عرض چند ساعت تا چند روز؛ علائم مشترك موجود در هر سه دسته: تهوع و استفراغ، احساس خفگي و افسردگي، افزايش درجه حرارت، تغييرات خوني؛

اثرات دیررس (مزمن) علائم سالها پس از پرتوگيري (حاد، مزمن) بروز مي كند؛ علائم سالها پس از پرتوگيري (حاد، مزمن) بروز مي كند؛ امكان بروز صدمات ديررس پس از پرتوگيري با دوز كم بسيار بيشتر از پرتوگيري با دوز زياد در مدت زمان كوتاه است؛ مهمترين صدمات ديررس عبارتند از: سرطان در اعضاي مختلف، آب مرواريد، صدمات ژنتيكي؛

مقادير مجاز پرتوگيري مقدار پرتو دريافتي كه اگر بدن شخص به طور مداوم و يا در مدت معيني آن را جذب كند هيچگونه اثر سوئي در اعضاء و دستگاههاي بدن او ديده نشود؛ متوسط پرتوگيري سالانه براي تمام بدن: در شاغلين با پرتوها: كمتر از 5 رم (Rem)؛ در افراد عادي: كمتر از 5/0 رم (Rem)؛

موفق باشيد