X. Οικονομική και Νομισματική Ένωση Βασίλης Γ. Χατζόπουλος Επίκ. Καθηγητής στο ΔΠΘ Επισκ. Καθηγητής στο Κολέγιο της Ευρώπης, Μπρυζ Δικηγόρος 11/15/2018 Βασίλης Γ. Χατζόπουλος

Διάγραμμα ύλης Νομισματική πολιτική Οικονομική πολιτική Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης _____________________________________ Βιβλιογραφία: Μούση, 117-138 11/15/2018 Βασίλης Γ. Χατζόπουλος

1.1 Γιατί είναι απαραίτητη; Από πλευράς νομισματικής 1. Νομισματική πολιτική 1.1 Γιατί είναι απαραίτητη; Από πλευράς νομισματικής Η δυνατότητα υπο/υπερτίμησης του εθνικού νομίσματος ανατρέπει τους όρους λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς Υποτίμηση= δασμός στις εισαγωγές και ενίσχυση στις εξαγωγές Υπερτίμηση= περιορισμός των εξαγωγών Η ανασφάλεια (ανατροπή της ισορροπίας των συμβάσεων) που προκύπτει αποτρέπει τις επενδύσεις σε άλλες χώρες 11/15/2018 Βασίλης Γ. Χατζόπουλος

1.1 Γιατί είναι απαραίτητη; Από πλευράς οικονομικής 1. Νομισματική πολιτική 1.1 Γιατί είναι απαραίτητη; Από πλευράς οικονομικής Επιταχύνει τη μετάδοση των κυκλικών διακυμάνσεων της οικονομίας και των μέτρων αντιμετώπισής τους Αποτρέπει την κερδοσκοπία εις βάρος της οικονομικής πολιτικής των ΚΜ Καθιστά αδύνατη την χάραξη εθνικών συγκυριακών πολιτικών, οι οποίες είναι ούτως ή άλλως εξασθενημένες (παγκοσμιοποίηση) 11/15/2018 Βασίλης Γ. Χατζόπουλος

1. Νομισματική πολιτική 1.2 Ιστορική αναδρομή 1944 – 15/8/71: Σύστημα Bretton Woods Βασισμένο στον χρυσό Βασισμένο στο μετατρέψιμο Δολάριο 1971: Κοινοτικό νομισματικό φίδι (+/- 2,25%) 1978: Ευρωπαϊκό Νομισματικό Σύστημα (+/- 2,25% ή +/- 6% από καλάθι ECU) 2/8/93: Διευρυμένο ΕΝΣ (+/- 15% από καλάθι ECU) 1/1/99: Μηχανισμός Συναλλαγματικών Ισοτιμιών (+/- 15% από Ευρώ) 11/15/2018 Βασίλης Γ. Χατζόπουλος

Το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Σύστημα (από 1978 – 31-12-1998) +15% +2,25% Καλάθι ΕCU -2,25% -15% 11/15/2018 Βασίλης Γ. Χατζόπουλος

Ο Μηχανισμός Συναλλαγματικών Ισοτιμιών (από 1-1-99) +15% Ευρώ -15% 11/15/2018 Βασίλης Γ. Χατζόπουλος

1. Νομισματική πολιτική 1.3 Τα στάδια εγκαθίδρυσης της ΟΝΕ 1ο στάδιο: 1990 – 31/12/93: Σύγκλιση μεταξύ οικονομικών πολιτικών Συνεργασία μεταξύ κεντρικών τραπεζών Όργανα: Νομισματική Επιτροπή & Ευρωπαϊκό Ταμείο Νομισματικής Συνεργασίας 2ο στάδιο: 1/1/94 – 31/12/98: Αποφυγή υπερβολικών δημοσιονομικών ελλειμμάτων Εξασφάλιση της ανεξαρτησίας των κεντρικών τραπεζών Κατάργηση προνομιακής πρόσβασης των δημοσίων αρχών στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα Όργανο: Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ίδρυμα 3ο στάδιο: 1/1/99 - 11/15/2018 Βασίλης Γ. Χατζόπουλος

1.4. Κριτήρια συμμετοχής των ΚΜ 1. Νομισματική πολιτική 1.4. Κριτήρια συμμετοχής των ΚΜ Αξιολόγηση των Κρατών (με βάση έκθεση του ΕΝΙ) σε σχέση με τα 4 κριτήρια σύγκλισης: Ο πληθωρισμός του τελευταίου έτους να μην υπερβαίνει περισσότερο από 1,5% αυτόν των 3 καλύτερων ΚΜ Τα επιτόκια του τελευταίου έτους να μην υπερβαίνουν περισσότερο από 2% αυτά των 3 καλύτερων ΚΜ Το δημοσιονομικό έλλειμμα να μην υπερβαίνει το 3% του ΑΕΠ Το κρατικό χρέος να μην υπερβαίνει το 60% του ΑΕΠ 11/15/2018 Βασίλης Γ. Χατζόπουλος

1.5 Χαρακτηριστικά της ΟΝΕ 1. Νομισματική πολιτική 1.5 Χαρακτηριστικά της ΟΝΕ Μετέχουν όλα τα κράτη εκτός από (με παρέκκλιση) Δεν πληρούν τα κριτήρια: Ελλάδα, Σουηδία Δεν θέλουν: Η.Β., Δανία Το Ευρώ, αποτελεί αυτοτελές νόμισμα (όχι καλάθι) η αξία του προς τα συμμετέχοντα νομίσματα καθορίζεται αμετάκλητα Η εισαγωγή του Ευρώ Ως λογιστικής μονάδας, ήδη από το 1999 Ως τραπεζογραμματίων και νομισμάτων: 1/1/2002 11/15/2018 Βασίλης Γ. Χατζόπουλος

1. Νομισματική πολιτική Όργανα: Χαρακτηριστικό (θεσμικό): Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (έδρα: Φραγκφούρτη) Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών (ΕΚΤ + Τράπεζες 15 ΚΜ) Οικονομική και Δημοσιονομική Επιτροπή Χαρακτηριστικό (θεσμικό): Ορισμός του Προέδρου και 2 αντιπροέδρων της ΕΚΤ από τις κυβερνήσεις των ΚΜ, ύστερα από σύμφωνη γνώμη του ΕυρΚοιν Πλήρης ανεξαρτησία της ΕΚΤ και των κεντρικών τραπεζών από την πολιτική εξουσία Η ΕΚΤ εκδίδει κανονισμούς και λαμβάνει αποφάσεις για θέματα της αρμοδιότητάς της Οι χώρες με παρέκκλιση εκπροσωπούνται στα όργανα της ΟΝΕ αλλά δεν συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων που αφορούν στο ενιαίο νόμισμα 11/15/2018 Βασίλης Γ. Χατζόπουλος

2. Οικονομική πολιτική 2.1 Αρμοδιότητα των Κρατών, αλλά συντονισμός Σε επίπεδο γενικών αρχών: οικονομία της ανοιχτής αγοράς και ανταγωνισμός Ειδικότερα όσον αφορά στη δημοσιονομική πειθαρχία: Απαγόρευση (101 –103 ΣυνθΕΚ)… υπεραναλήψεων ή άλλων πιστωτικών διευκολύνσεων από την ΕΚΤ ή τις Κεντρικές Τράπεζες προς τις δημόσιες αρχές (κοινοτικές, εθνικές, περιφερειακές) Κάθε μέτρου που θεσπίζει προνομιακή πρόσβαση των δημόσιων αρχών στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα Ευθύνης των ΚΜ ή της Κοινότητας για τις υποχρεώσεις που αναλαμβάνουν οι αρχές, οργανισμοί και επιχειρήσεις ΚΜ 11/15/2018 Βασίλης Γ. Χατζόπουλος

2. Οικονομική πολιτική 2.1 Αρμοδιότητα των Κρατών, αλλά συντονισμός Σε επίπεδο τρέχουσας συνεργασίας: Η Επιτροπή συντάσσει, σε ετήσια βάση Έκθεση για την πορεία της οικονομίας των ΚΜ Σύσταση προς το Συμβούλιο για την υιοθέτηση Σχεδίου  Το Συμβούλιο συντάσσει ετήσιο Σχέδιο των γενικών προσανατολισμών των οικονομικών πολιτικών των ΚΜ  Συζητείται στο ΕυρΣυμβ Το Συμβούλιο (ειδ. Πλειοψηφία) διατυπώνει Σύσταση με κοινούς στόχους και προσανατολισμούς Αν ΚΜ δεν συμμορφώνεται προς τη Σύσταση: του απευθύνονται ειδικές Συστάσεις Για ειδικές έκρυθμες καταστάσεις το Συμβούλιο αποφασίζει (ομόφωνα) επί προτάσεως της Επιτροπής 11/15/2018 Βασίλης Γ. Χατζόπουλος

3. To σύμφωνο σταθερότητας και ανάπτυξης >> Σύστημα διασφάλισης της δημοσιονομικής πειθαρχίας των κρατών 3.1 Θεσμικά Νομική βάση: 104 ΣυνθΕΚ: τα κράτη αποφεύγουν τα υπερβολικά δημοσιονομικά ελλείμματα 99 ΣυνθΕΚ: συντονισμός και πολυμερής εποπτεία των οικονομικών πολιτικών των κρατών Περιεχόμενο Ψήφισμα του Ευρ Συμβουλίου του Άμστερνταμ (6-1997) Κανονισμός (ΕΚ)1466/97«σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης» Κανονισμός (ΕΚ) 1467/97 «συστάσεις και κυρώσεις» 11/15/2018 Βασίλης Γ. Χατζόπουλος

3. To σύμφωνο σταθερότητας και ανάπτυξης 3.2. Ουσιαστικά Πρόβλεψη ότι μέχρι το 2004 (2006) οι προϋπολογισμοί των κρατών θα είναι ισοσκελισμένοι (όχι ελλειμματικοί) Περιθώριο δημοσιονομικού ελλείμματος μέχρι 3% ΑΕΠ, ώστε να καταπολεμούνται οι κυκλικές διαταραχές της οικονομίας Υποβολή προς τα Όργανα ετήσιου «Προγράμματος Σταθερότητας» ή «Προγράμματος Σύγκλισης» (αν εκτός ευρω-ζώνης) και έγκρισή του Σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης, υποβολής συστάσεων και επιβολής ποινών στα κράτη τα οποία δεν συμμορφώνονται προς το εγκεκριμένο «Πρόγραμμα Σύγκλισης» 11/15/2018 Βασίλης Γ. Χατζόπουλος