ESKEMA HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA IRAKURGAIA AURREKOA IRTEN

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA Irakurgaia «Alfajorea egiteko nik esandako guztia prestatu behar duzu. Hona hemen: pitxerkada bat ezti zuri. Hiru libra-erdi hur eta libra bat arbendol, txigortuta eta puskatuta. Ontza eta erdi kanela-hauts. Bi ontza anis-belar, launa adarme iltze eta martorri, txigortuta eta ehota. Libra bat sesamo txigortu. Zortzi libra ehotzeko hauts, gatzik eta legamiarik gabeko eta labean ongi-ongi erretako ogi-erroskoetatik atereak. Libra-erdi azukre hartu eta egin urazukrea, eta ondoren, gehitu eztia. Eztia hazten denean, bota osagaiak, hiru eskutada irin galbahetu eta ehotzeko hautsa. Ondoren, eho hori guztia, behar bezala nahasita gera dadin». Testu hori Erdi Aroko arabiar errezeta baten zati bat da; gaur egun ere errezeta hori erabiltzen dute Medina Sidoniako (Cadiz) gozogileek, alfajoreak egiteko. Gaur egun, ez dugu librarik eta ontzarik erabiltzen masa neurtzeko, ez eta pitxerkadarik ere bolumena neurtzeko. Nazioarteko Unitate Sistema daukagu gaur egun, eta ia herrialde guztiek erabiltzen dute. Alfajoreak egiteko osagaiak AURREKOA IRTEN

Bi aldagairen arteko erlazioaren adierazpen grafikoa HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA Edukien eskema Materia Propietateak Neurriak Oinarrizko magnitudeak Luzera Masa Tenperatura Denbora Magnitude eratorriak Azalera Bolumena Dentsitatea Zientzia zure esku Bi aldagairen arteko erlazioaren adierazpen grafikoa HASI AURREKOA IRTEN

Unitatearen azalpenerako baliabideak HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA Unitatearen azalpenerako baliabideak Materiaren propie- tateak Neurriak Materiaren propietateak Luzera Masa Tenperatura Denbora Azalera Bolumena Dentsitatea Estekak Adierazpen grafikoa egitea Zer unitate erabiliko dugu? HASI AURREKOA IRTEN

Berariazko propietateak HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA Materiaren propietateak Propietate orokorrak Berariazko propietateak Materia guztiaren ezaugarriak: Masa Bolumena Substantziak bereizteko balio dute. Zura Grafitoa Substantziak bereizteko, haien ezaugarrien berri izan behar da: Kolorea Dentsitatea AIREA AIREA Zaporea ZULATU PUXIKA Egoera fisikoa Masa du. Espazioa hartzen du Usaina AURREKOA IRTEN

Materiaren propietateak HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA Materiaren propietateak Propietate orokorrak Berariazko propietateak Materia guztiaren propietateak: Masa Bolumena Substantziak bereizteko balio dute Zura Grafitoa Substantziak bereizteko, haien ezaugarrien berri izan behar da: Kolorea Dentsitatea Airerik gabe, masa txikiagoa du Zaporea AIREA Egoera fisikoa ATZERA Masa du. Espazioa hartzen du Usaina AURREKOA IRTEN

Oinarrizko magnitudeak HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA Neurriak Nazioarteko Unitate Sistema: magnitude bakoitzari neurri-unitate bat ematen dio (m, kg, s, ºC eta abar.) Magnitude fisikoak Oinarrizko magnitudeak Neurri zuzen baten bidez adierazten dira, elkarrekiko independenteak dira eta elkarren arteko konbinazioen bidez adierazten dira gainerakoak. Neur edo kuantifika daitezkeen propietateak (luzera, masa, azalera, bolumena eta abar). Mahaiaren luzera Luzera (m) Masa (kg) Denbora (s) Lau esku-azpi Hiru arkatz Magnitude eratorriak Oinarrizko magnitudeen konbinazio matematikoa Unitatea Azalera (m2) Bolumena (m3) Dentsita-tea (kg/m3) NEURKETA- ERROREAK AURREKOA IRTEN

Neurriak Magnitude fisikoak Neurketa-errorea? 0,59 m 0,61 m 0,60 m HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA Neurriak Nazioarteko Unitate Sistema: magnitude bakoitzari neurri-unitate bat ematen dio (m, kg, s, ºC eta abar.) Magnitude fisikoak Neurketa-errorea? Neur edo kuantifika daitezkeen propietateak (luzera, masa, azalera, bolumena eta abar). Mahaiaren luzera Lau esku-azpi Hiru arkatz 0,59 m 0,61 m 0,60 m Neurri aritmetikoa Unitatea 0,59 + 0,61 + 0,60 1,8 = = 3 3 0,60 ATZERA AURREKOA IRTEN

Materiaren propietateak HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA Materiaren propietateak AURREKOA IRTEN

Metroaren multiploak eta azpimultiploak HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA Luzera Metroaren multiploak eta azpimultiploak Unitatea eta sinboloa Baliokidetasuna metrotan Kilometroa (km) 1.000 m Hektometroa (hm) 100 m Dekametroa(dam) 10 m Metroa (m) 1 m Dezimetroa (dm) 0,1 m Zentimetroa (cm) 0,01 m Milimetroa (mm) 0,001 m Mikrometroa (μm) 0,000001 m Nazioarteko Sistema Platinozko eta iridiozko barra Metroa luzera-unitate gisa definitzen du Unitate-aldaketak 1,67 m = 167 cm 2,5 cm = 0,025 m AURREKOA IRTEN

Masa Nazioarteko Sistema Balantzak HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA Masa Kilogramoaren multiploak eta azpimultiploak Nazioarteko Sistema Unitatea eta sinboloa Baliokidetasuna kilogramotan Tona (t) 1.000 kg Kilogramoa (kg) 1 kg Hektogramoa (hg) 0,1 kg Dekagramoa (dag) 0,01 kg Gramoa (g) 0,001 kg Decigramoa (dg) 0,0001 kg Zentigramoa (cg) 0,00001 kg Kilogramoaren patroia masa-unitate gisa Balantzak HANDITU Gramo-ehunenekoak SAKATU MASA NEURTZEKO Masa Betikoa Elektronikoa AURREKOA IRTEN

Masa - + Nazioarteko Sistema Balantzak HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA Masa Kilogramoaren multiploak eta azpimultiploak Nazioarteko Sistema Unitatea eta sinboloa Baliokidetasuna kilogramotan Tona (t) 1.000 kg Kilogramoa (kg) 1 kg Hektogramoa (hg) 0,1 kg Dekagramoa (dag) 0,01 kg Gramoa (g) 0,001 kg Dezigramoa (dg) 0,0001 kg Zentigramoa (cg) 0,00001 kg Kilogramoaren patroia masa-unitate gisa Balantzak ATZERA - DOITASUNA + AURREKOA IRTEN

Masa Nazioarteko Sistema Balantzak HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA Masa Kilogramoaren multiploak eta azpimultiploak Nazioarteko Sistema Unitatea eta sinboloa Baliokidetasuna kilogramotan Tona (t) 1.000 kg Kilogramoa (kg) 1 kg Hektogramoa (hg) 0,1 kg Dekagramoa (dag) 0,01 kg Gramoa (g) 0,001 kg Dezigramoa (dg) 0,000 1 kg Zentigramoa (cg) 0,00001 kg Kilogramoaren patroia masa-unitate gisa Balantzak ATZERA Masa patroia (pisua) SAKATU MASA NEURTZEKO Masa Betikoa Elektronikoa AURREKOA IRTEN

Masa Nazioarteko Sistema Balantzak HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA Masa Kilogramoaren multiploak eta azpimultiploak Nazioarteko Sistema Unitatea eta sinboloa Baliokidetasuna kilogramotan Tona (t) 1.000 kg Kilogramoa (kg) 1 kg Hektogramoa (hg) 0,1 kg Dekagramoa (dag) 0,01 kg Gramoa (g) 0,001 kg Dezigramoa (dg) 0,0001 kg Zentigramoa (cg) 0,00001 kg Kilogramoaren patroia masa-unitate gisa Balantzak ATZERA Oreka Masa Betikoa Elektronikoa AURREKOA IRTEN

Tenperatura-unitatea HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA Tenperatura Beroaren transmisioa Tenperatura-unitatea Airea 10 ºC-tan ºC K Izotza 10 ºC 100 373 2 ºC 273 Ura Tenperatura-igoera -273 0 ºC Celsius graduak Kelvin Nazioarteko Sistema SAKATU T.ª IGOTZEKO AURREKOA IRTEN

Tenperatura-unitateak HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA Tenperatura Beroaren transmisioa Tenperatura-unitateak Airea 10 ºC-tan ºC K Izotza 10 ºC 100 373 2 ºC 273 Ura Tenperatura-igoera -273 20 ºC Celsius graduak Kelvin Nazioarteko Sistema ATZERA SAKATU T.ª IGOTZEKO AURREKOA IRTEN

Tenperatura-unitateak HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA Tenperatura Beroaren transmisioa Tenperatura-unitateak Airea 10 ºC-tan ºC K Izotza 10 ºC 100 373 2 ºC 273 Ura Tenperatura-igoera 100 ºC -273 Celsius graduak Kelvin Nazioarteko Sistema ATZERA AURREKOA IRTEN

Denbora Nazioarteko Sistema Eguna (d): 24 orduko denbora-tartea HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA Denbora Nazioarteko Sistema Minutuak Segundoak Eguna (d): 24 orduko denbora-tartea Orduak Urtea: 365 eguneko denbora-tartea Minutua (min): 60 segundoko (s) denbora-tartea Ordua (h): 60 minutuko denbora-tartea Mendea: 100 urteko denbora-tartea AURREKOA IRTEN

Azalera Forma erregularreko objektuak: Nazioarteko Sistema HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA Azalera Azalera nola neurtzen den Metro koadroaren multiploak eta azpimultiploak Forma erregularreko objektuak: Unitatea eta sinboloa Baliokidetasuna metro koadrotan Kilometro koadroa (km2) 1. 000.000 m2 Hektometro koadroa (hm2) 10.000 m2 Dekametro koadroa (dam2) 100 m2 Metro koadroa (m2) 1 m2 Dezimetro koadroa (dm2) 0,01 m2 Zentimetro koadroa (cm2) 0,001 m2 Milimetro koadroa (mm2) 0,000001 m2 Hirukia Oinarria x altuera 2 Altuera Oinarria Nazioarteko Sistema Azalera-unitatea Objektu zirkularrak: Forma irregularreko objektuak: Zirkulua Iritzizko kalkulua π x r 2 Irudi erregularren azaleraren batura Azalera AURREKOA IRTEN

Bolumena Forma erregularreko solidoak: Forma irregularreko solidoak: HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA Bolumena Bolumena nola neurtzen den Litroaren multiploak eta azpimultiploak Bolumenaren eta edukieraren arteko baliokidetasunak Forma erregularreko solidoak: Unitatea eta sinboloa Baliokidetasu-na litrotan Kilolitroa (kL) 1.000 L Hektolitroa (hL) 100 L Dekalitroa (daL) 10 L Litroa (L) 1 L Dezilitroa (dL) 0,1 L Zentilitroa (cL) 0,01 L Mililitroa (mL) 0,001 L Edukiera 1 km3 1.000.000.000 kL 1 hm3 1.000.000 kL 1 dam3 1.000 kL 1 m3 1.000 L (1kL) 1 dm3 1 L 1 cm3 1 mL 1 mm3 0,001 mL Bolumena Kutxa 1m x 1m x 1m = 1m3 1 m 1 m 1 m Forma irregularreko solidoak: Nazioarteko Sistema Bolumen-unitatea Objektuaren bolumena Likidoak Gasak: Hasierako bolumena Gasaren bolumena Amaierako bolumena Solidoa Likidoaren bolumena AURREKOA IRTEN

Zenbait substantziaren dentsitateak HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA Dentsitatea Zenbait substantziaren dentsitateak Substantzia Dentsitatea (g/cm3) Ura 1,0 Olioa 0,9 Gasolina 0,7 Beruna 11,3 Burdina 7,9 Merkurioa 13,5 Olioa (dentsitate txikiagoa) Ura (dentsitate handiagoa) Dentsitatea nola neurtzen den Dentsitatearen definizioa: Masa kg Bolumena m3 Dentsitate-unitatea Nazioarteko Sistema Litro bat olioren masa 900 g-koa da Litro bat uren masa 1.000 g-koa da AURREKOA IRTEN

Adierazpen grafiko bat marrazteko urratsak HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA HASI Bi aldagairen arteko erlazioa Termometroa Adierazpen grafiko bat marrazteko urratsak 1 Paper-milimetratuan koordenatu-ardatzak marraztuko ditugu. 2 Puntuak grafikoan adieraziko ditugu. Ura 3 Grafikoa marraztuko dugu. Tenperatura (ºC) 100 80 60 40 20 Denbora (min) Tenperatura (ºC) 18 1 2 32 5 45 7 60 9 74 11 88 13 100 15 Denbora (min) 0 1 3 5 7 9 11 13 15 AURREKOA IRTEN

Espainiako Metrologia Zentroa Neurria HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA Estekak Espainiako Metrologia Zentroa SARTU WEB ORRI HONETARA Neurria SARTU WEB ORRI HONETARA HASI AURREKOA IRTEN

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA HASI AURREKOA IRTEN