نيرومندترين شما كسي است كه بر خشم خود غلبه كند. حضرت محمد (ص): نيرومندترين شما كسي است كه بر خشم خود غلبه كند. حضرت محمد (ص):

بسمه تعالی Endocriology هدف اختصاصی: مقدمه هورمونشناسی , انواع غدد درون ریز و ترشحات هورمونی ،گیرنده های هورمونی، بررسی مکانیسم عمل هورمونها.

اهداف ویژه: دانشجو باید ؛ 1-1= تعریف و اهمیت دستگاه درون ریز را بداند. 3-1= انواع غدد درون ریز و ترشحات انرا توضیح دهد. 4-1= نحوه ساخت , ذخیره و ترشح هورمونها را توضیح دهد. 5-1= انواع گیرنده های هورمونی و اهميت گیرنده ها را بداند. 6-1= با اصول کلی مکانیسم عمل هورمونها اشنا باشد.

مقدمه هورمونشناسي Exocrine & Endocrine glands كار و اهميت سيستم هورموني: 1- كنترل اعمال متابوليكي و توليد انرژي 2-كنترل واكنشهايي شيمايي در سلولها 3- كنترل عبور يونها و مواد از عرض غشا 4- كنترل رشد وترشح سلولي 5- كنترل رشد و توليد مثل 6- حفاظت بدن در برابر استرس و صدمات ناشي از ان سسيستمهاي هورموني متعدد بدن يك نقش كليدي در تنظيم تقريبا تمام اعمال ان شامل متابوليسم ، رشد ، تكامل ، تعادل اب و الكتروليتها ، توليد مثل و رفتار بازي مي كنند.بعنوان مثال بدون هورمون رشد شخص كوتوله مي شود. بدون تيروكسين و تري يدوتيرونين از غده تيروئيد تقريبا تمام وانشهاي شيميايي بدن كند مي شود و شخص نيز تنبل و كند مي شود. بدون انسولين از لوزالمعده ، سلولهاي بدن مي توانند مقدار اندكي از كربوهيدراتهاي غذا را براي تامين انرژي مورد استفاده قرار دهند. و بدون هورمونهاي جنسي ، تكامل جنسي و اعمال جنسي غايب خواد بود.

The cell communications اوتوكراين – پاراكراين – اندوكراين – نوروكراين – هموكراين – اينتراكراين.

Cytokines…? پپتيدهاي ترشح شده توسط سلولها به داخل مايع ميان بافتي. مي توانند بصورت مواد اوتوكراين، مواد پاراكراين يا هورمونهاي اندوكراين عمل كنند نمونه: اينترلوكينها و لينفوكاينها هورمونهاي سايتوكايني ( لپتين) = آديپتوكاينها سايتوكاينها پپتيدهاي ترشح شده توسط سلولها به داخل مايع ميان بافتي بوده و مي توانند بصورت مواد اوتوكراين، مواد پاراكراين يا يا هورمونهاي اندوكراين عمل كنند. نومنه سايتوكاينها عبارتند از اينترلوكينها و لينفوكاينها كه توسط سلولهاي كمك كننده ترشح مي شوند وروي ساير سلولهاي سيستم ايمني عمل مي كنند. هورمونهاي سايتوكايني ( مانند لپتين) كه توسط آديپوسيتها توليد مي شوند گاهي آديپوكاينها ناميده مي شوند.

انواع غدد درون ريز و ترشحات انها

انواع غدد درون ريز و ترشحات انها 1- صنوبري ( ) 2- هيپوتالاموس 3- هيپوفيز قدامي 4- هيپوفيز مياني 5- هيپوفيز خلفي 6- تيروئيد 7- پاراتيروئيد 8- قشر فوق كليوي 9- مغز فوق كليوي 10- لوزالمعده 11- گونادها ( بيضه و تخمدان ) تخمدان : ( استرو‍ژن ؛ پروژسترون ؛ اينهيبين و ريلاكسين ) 12- Placenta) )

گونادها...؟ بيضه :1-موجب پيشبرد تكامل سيستم توليد مثل مردانه 2- بروز صفات ثاويه جنسي تخمدان: 1-استروژن: موجب پيشبرد تكامل سيستم توليد مثل زنانه و2- بروز صفات ثاويه جنسي پروژسترون: 1- توليد شير رحمي توسط غدد آندومتر رحم 2- پيشبرد تكامل دستگاه ترشحي پستانها و...؟

Placenta…? 1- استروژن 2- پروژسترون 3- گونادوتروپين جفت انساني 4- سوماتوتروپين جفت انساني

كدام هورمون از غده هيپوفيز ترشح مي شود؟ الف- انسولين ب- پاراتورمون ج- هورمون رشد د- گلوكاگون

Others endocrine glands A- lungs B- kidny C- digestive system D- heart پروستگلندينها كه براي اولين بار در مايع مني ديده شده و از اسيد آراشيدونيك ساخته مي شوند انواع مختلفي دارند( ريه). نيتريك اوكسايد ( ريه)

ماهيت هورمون 1- local 2- general هورمونهاي تروفيك تقسيم بندي هورمونها: الف- پلي پپتيدي وپروتئيني ب- استروئيدي ج- امينه اي د- گليكوپروتئيني

تقسيم بندي هورمونها

كداميك از كوچكترين هورمونهاي پپتيدي بدن محسوب مي شود؟ الف- TRH ب- GnRH ج- GH د- ADH

ساخت ؛ ذخيره و ترشح هورمونها Nucleus---RER---SER---Golgi app---storage---secretion Prepro H-----Pro H-----Hormone ترشح سلولي: در بسياري از موارد ، محرك براي اگزوسيتوز يك افزايس در غلظت كلسيم سيتوسولي ناشي از دپولاريزاسسيون غشاي پلاسمايي است. در ساير موارد، تحريك يك گيرنده در سطح سلول درون ريز موجب افزايش ادنوزين مونو فسفات حلقوي و بدنبال ان فعال شدن پروتئين كينازها مي شود كه منجر به ترشح هورمون مي گردد. هورمونهاي پپتيدي محلول در ابند و اين امر به انها اجازه مي دهد تا به اساني وارد گردش خون شده و به بافتهاي هدفشان حمل گردند.

ترشح سلولي يا اگزوسيتوز...؟ 1- وجود محرك. 2- دپولاريزاسيون غشا و افزايش كلسيم داخل سلولي 3- ساير موارد: تحريك گيرنده ، افزايش cAMP ، فعال شدن پروتئين كينازها ، ترشح هورمون ترشح سلولي: در بسياري از موارد ، محرك براي اگزوسيتوز يك افزايس در غلظت كلسيم سيتوسولي ناشي از دپولاريزاسسيون غشاي پلاسمايي است. در ساير موارد، تحريك يك گيرنده در سطح سلول درون ريز موجب افزايش ادنوزين مونو فسفات حلقوي و بدنبال ان فعال شدن پروتئين كينازها مي شود كه منجر به ترشح هورمون مي گردد. هورمونهاي پپتيدي محلول در ابند و اين امر به انها اجازه مي دهد تا به اساني وارد گردش خون شده و به بافتهاي هدفشان حمل گردند.

نحوه ترشح هورمونها الف- هورمونهاي ذخيره ب- هورمونهاي تازه ساز

مدت اثر هورمونها 1- سريع الاثر ( كاته كولامينها ) 2- متوسط الاثر ( انسولين ) 3- طويل الاثر (هورمونهاي تيروئيدي ) T4----------------- T3 Testosterone---------------DHE

كنترل ترشح هورموني NFC & PFC

NFC…? وجود استيمولوس رهايش هورمون افزايش غلظت هورمون يا فراورده هاي حاصل از فعاليت هورمون يا فعاليت بيش از حد بافت سركوب ترشح هورمون كنترل فيدبكي ترشح هورمون: فيد بك منفي از فعاليت بيش از حد سيستمهاي هورموني جلوگيري مي كند. كنترل غلظت مناسب هورمون = تضمين يك سطح مناسب فعاليت هورمون در بافت هدف متغير كنترل شونده غالبا خود سرعت ترشح هورمون نيست بلكه درجه فعاليت بافت هدف است. تنظيم فيدبكي هورمونها مي تواند در كليه سطوح شامل نسخه برداري از ژن و مراحل ترجمه كه در سنتز هورمون دخالت دارند و مراحلي كه در پردازش هورمون يا ازاد كردن هورمون انبار شده دخالت دارند انجام مي شود.

PFC…? عمل بيولوژيكي هورمون موجب ترشح اضافي هورمون مي شود.

PFC…? اثر تحريكي استروژن روي هيپوفيز قدامي افزايش ترشح LH وتكرار اين عمل تا رها شدن تخمك

تغييرات دوره اي در آزاد شدن هورمونها؟ تغييرات فصلي مراحل مختلف تكامل پير شدن دوره شبانه روزي يا خواب

Receptors

گيرنده هاي هورموني تقسيم بندي گيرنده هاي هورموني: الف- غشايي ب - سيتوپلاسمي ج - هسته اي

گيرنده كدام يك از هورمونهاي زير در هسته سلول قرار دارد؟ الف- هورمون تستوسترون ب- هورمون تري يدوتيرونين ج- هورمون رشد د- هورمون پاراتيروئيد

گيرنده كدام يك از هورمونهاي زير در سيتوپلاسم سلول قرار دارد؟ الف- ADH ب- GH ج- T3 د- testosterone

تنظيم غلظت هورمونها در خون الف- تغيير در ترشح غدد درون ريز ب - تغيير در ترشح هورمون تروفيك ج – تغيير در سرعت تخريب د – نارسايي در كار گيرنده

مكانيسم عمل هورمونها 1- تغيير در نفوذ پذيري غشا 2- توليد پيكهاي درون ياخته اي 3- فعال كردن ژنها 4- توليد پروتئينها 5- تغيير فعاليت انزيمها

تغيير در نفوذ پذيري غشا عملا مواد ميانجي عصبي از قبيل استيل كولين و نوراپينفرين به گيرنده اي غشاي پس سيناپسي مي چسبند.

رسپتورهاي متصل به كانالهاي يوني...؟ 1- معدودي از هورمونها + فعال كردن گيرنده هاي متصل به كانال 2- قسمت اعظم هورمونهايي كه روي كانالهاي يوني عمل مي كنند اين كار را بطور غير مستقيم توسط مزدوج شدن با گيرنده ها ي متصل به جي پروتئينها يا گيرنده هاي متصل به آنزيم انجام مي دهند. رسپتورهاي متصل به كانالهاي يوني: عملا مواد ميانجي عصبي از قبيل استيل كولين و نوراپينفرين به گيرنده هاي غشاي پس سيناپسي مي چسبند.تغيير شكل فضايي گيرنده و تغيير رفتار كانال ، سديم ، پتاسيم ، كلسيم . قسمت اعظم اين اعمال بطور غير مستقيم از طريق مزدوج شدن با پروتئين جي انجام مي دهند.

تغيير در نفوذ پذيري غشا

رسپتورهاي متصل به جی پروتئینها G-Protein...؟ افزايش فاكتور نسخه برداري

توليد پيكهاي درون ياخته اي سيستم پيك دوم فسفوليپيدهاي غشاء سلولي PIP2 بعضي از هورمونها گيرنده هايي راكه در عرض غشا بين دو سوي ان كشيده شده اند را فعال مي كنند كه انزيم فسفو ليپلز متصل بهبرامدگيهاي داخل سلولي گيرنده را فعال مي كند. علاوه بر اين اپرات بخش ليپيدي دي اسيل گليسرول اسيد اراشيدونيك است كه پيش ساز پروستگلندينها و ساير هورمونهاي موضعي به شمار مي رود كه موجب اپرات متعددي در بافتها در سراسر بدن مي شوند.

PLC : A2 ( VASCULAR SMOOTH MUSCLES ) Catecholamines ( α receptors ) GnRH TRH GHRH ADH (v1 VASCULAR SMOOTH MUSCLES)

Proteinkinase C (PKC ) غدد درون ريز : 1- بخش مركزي ادرنال 2- بخش قشري ادرنال 3- سلولهاي بتاي پانكراس 4- هيپوفيز 5- پاراتيروئيد 6- سلولهاي ليديگ غدد برون ريز : 1- پانكراس ( اميلاز )2- پاروتيد( اميلاز و موسين) 3- سلولهاي حبابچه اي پيوندگاه عصب – عضله : ترشح استيل كولين هسته دم دار : ترشح استيل كولين سيستم ايمني و التهابي : پلاكتها : سنتز ترومبوكسان نوتروفيلها : توليد سوپر اكسيد ماستوسيتها : ازاد كردن هيستامين لنفوسيتها : فعال كردن سلولهاي B & T افزايش فاكتور نسخه برداري

توليد پيكهاي درون ياخته اي آدنيلات سيكلاز - cAMP افزايش فاكتور نسخه برداري

Increase production of c AMP ACTH HCG PTH CRH LH FSH TSH ADH ( V2 epithelial cells ) secretin

Continue…….. ANGIOTENSIN 2 ( cell epithelial ) CALCITONIN Catecholamins ( β recptors ) Glucagon

Decrease of c AMP Norephinephrin ( α2 ) Dopamine Somatostatin

cGMP? cGMP ANP & NO

كدام يك از تركيبات زير بعنوان پيك ثانويه عمل نمي كند؟ الف- ادنوزين منوفسفات حلقوي ب- گوانوزين منوفسفات حلقوي ج- گوانوزين تري فسفات د- كالمودولين

مجموعه كلسيم - كالمودولين 108تا 107 10-6 تا 10-5 علت ورود كلسيم 1- تغيير در پتانسيل الكتريكي غشا باشد كه كانالهاي كلسيمي غشا را باز مي كنند 2- هورمونهايي باشد كه با گيرنده هاي غشا وارد واكنش شده و كانالهاي كلسيمي را باز مي كنند. غلظت طبيعي كلسيم در بيشتر سلولهاي بدن حدود 10 بتوان منفي 8 تا 10 بتوان منفي7 مول در ليتر است كه براي فعال كردن سيستم كالمودولين كافي نيست. اما هنگامي كه غلظت كلسيم به 10 بتوان منفي 6 تا 10 بتوان منفي 5 مول در ليتر بالا برود مقدار كافي يون كلسيم با كالمودولين تركيب مي شود كه باعث انجام كليه اعمال داخل سلولي ان ميگردد.

بعضي از روندهاي متعدد سلولي كه با دخالت كالمودولين انجام مي شود. 1- فعال شدن كيناز زنجيره سبك ميوزين 2- فعال شدن فسفو دي استراز 3- قابليت نفوذ اتصالات شكافي 4- ترشح سلولي 5- ازاد شدن ميانجيهاي عصبي 6- فعال شدن گوانيلات سيكلاز 7- فعال شدن فسفو ليپاز A2 8- فعال شدن كلسيم ادنوزين تري فسفاتاز 9- از هم پاشيده شدن ميكروبوتولها 10- فسفوريلاسيون غشا 11- فعال شدن پروتئين كيناز وابسته به كلسيم

گيرنده هاي هورموني متصل به آنزيمها

هورمونهايي كه بطور عمده روي ماشين ژنتيكي سلول عمل مي كنند. هورمونهاي استروئيدي سنتز پروتئينها را افزايش مي دهند. افزايش روند نسخه برداري 2- افزايش RNA پيك ، انتشار ان به سيتوپلاسم و پيشبرد روند ترجمه در ريبوزومها ( Translation ) هورمونهاي تيروئيدي نسخه برداري از ژنها در هسته سلول را افزايش مي دهند. 2 صفت مهم هورمونهاي تيروئيدي: 1- مكانيسم ژنتيكي براي تشكيل انواع مختلف پروتئنهاي داخل سلولي احتمالا 100 عدد يا بيشتر را فعال مي كنند.( ساختماني يا آنزيمي) 2- اين هورمونها اعمال كنترلي خود را براي روزها يا حتي هفته ها ادامه مي دهند.