Κοινή πολιτική κατά της παράνομης μετανάστευσης και του δουλεμπορίου Κοινή πολιτική κατά της παράνομης μετανάστευσης και του δουλεμπορίου Βασίλης Γ. Χατζόπουλος Καθηγητής στο Πάντειο Παν/μιο Επισκ. Καθηγητής στο Κολέγιο της Ευρώπης, Μπρυζ Δικηγόρος Αθηνών 11/7/2018 Βασίλης Γ. Χατζόπουλος

Διάγραμμα ύλης Εισαγωγή Πρόληψη της λαθρομετανάστευσης Καταστολή της λαθρομετανάστευσης Νομιμοποίηση παρανόμων Συντονισμός και συνεργασία 11/7/2018 Βασίλης Γ. Χατζόπουλος

Εισαγωγή 1.1. Το φαινόμενο: αύξηση της παράνομης μετανάστευσης Αύξηση της ζήτησης για μετανάστευση – αυστηρές πολιτικές υποδοχής Ενίσχυση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ: δυσκολεύουν τη νόμιμη διέλευση των συνόρων Θέσπιση της ευθύνης των μεταφορέων: δυσκολεύουν την πρόσβαση στα εξωτερικά όρια των κρατών Ανάπτυξη των(τηλ) επικοινωνιών/μέσων πλοήγησης κτλ: διευκολύνουν την επικοινωνία και τον συντονισμό των παρανόμων δικτύων 11/7/2018

Εισαγωγή 1.2. Η σημασία: Οποιαδήποτε πολιτική (νόμιμης) μετανάστευσης δε μπορεί να είναι αξιόπιστη αν είναι εφικτή η παράνομη Παράνομη είσοδος  παράνομη εργασία Παράνομη εργασία  παρανομία  Προβλήματα Ως προς τον αριθμό αλλοδαπών που μπορεί να απορροφήσει η οικονομία/κοινωνία υποδοχής Ως προς την αδυναμία ένταξης των παρανόμων 11/7/2018

Εισαγωγή 1.3. Η ευρωπαϊκή απάντηση Βαθμιαία ενίσχυση του πλαισίου καταστολής της λαθρομετανάστευσης: Τάμπερε’99, Λάκεν’01, Σεβίλλη’02, Θεσσαλονίκη’03, Πρόγραμμα της Χάγης’04 Υιοθέτηση του «Συνολικού Προγράμματος», 14/6/2002 7 σημεία Ενίσχυση της ασφάλειας των θεωρήσεων Ανταλλαγή και ανάλυση πληροφοριών Δράση πριν από τα σύνορα Συλλογική διαχείριση των συνόρων Επαναπατρισμός – επανεισδοχή Αστυνομική συνεργασία (EUROPOL) Επιβολή ποινικών κυρώσεων 11/7/2018

2. Πρόληψη 2.1 Δράση μέσα στην ΕΕ 2.1.1. Σε επίπεδο των ΚΜ Έλεγχος των συνόρων Πιλοτικά προγράμματα ενίσχυσης του ελέγχου (τεχνολογίες, μέθοδοι κτλ) και κοινών δράσεων: Triton, Orca, Ulysses, Visa..) Κοινά κέντρα για τα σύνορα (βλ. παρακ) Αναμόρφωση Κοινού Εγχειριδίου Σένγκεν Διασφάλιση των ταξιδιωτικών εγγράφων Κοινό μοντέλο Θεώρησης ΕΕ (Καν 1683/95) Άδειας παραμονής (Καν 1030/2002) Χρήση βιομετρικών στοιχείων Δημιουργία βάσεων δεδομένων VIS (//SIS) + EURODAC ICONet: ηλ. σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για τα μεταναστευτικά κύματα 2. Πρόληψη 11/7/2018

2. Πρόληψη 2.1 Δράση μέσα στην ΕΕ 2.1.2. Εκτός ΚΜ: μεταβίβαση (ιδιωτικοποίηση) αρμοδιοτήτων στους μεταφορείς Ευθύνη των μεταφορέων (οδγ. 2001/51) Υποχρέωση να εξασφαλίσουν την επιστροφή όσων δε γίνονται δεκτοί για είσοδο σε συγκεκριμένο ΚΜ Στο κράτος προέλευσης ή σε άλλο κράτος Με δικά τους μέσα ή (τουλάχιστον) έξοδα Πρόβλεψη αυστηρών ποινών για μεταφορά χωρίς τα απαραίτητα έγγραφα ΕΞΑΙΡΕΣΗ: όταν ο αλλοδαπός ζητά την υπαγωγή του σε καθεστώς διεθνούς προστασίας (ασύλου ή άλλης) Υποχρέωση των μεταφορέων για την κοινοποίηση προς τις αρμόδιες αστυνομικές/συνοριακές αρχές των στοιχείων των επιβατών (+ σύστημα προστασίας των προσωπικών δεδομένων – οδγ. 2004/82, καν 2016/679) 2. Πρόληψη 11/7/2018

2. Πρόληψη 2.2 Δράση στα κράτη προέλευσης - διέλευσης 2.2.1 Πρόληψη των μεταναστευτικών ρευμάτων Στα πλαίσια της προ-ενταξιακής πολιτικής Στα πλαίσια της διεθνούς (οικονομικής) συνεργασίας Στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής πολιτικής γειτονίας Στα πλαίσια άλλων προγραμμάτων Ειδικά για τη μετανάστευση: ΑΕΝΕΑS Γενικά: MEDA, TACIS, PHARE, CARDS Στα πλαίσια των προγραμμάτων δράσης της Ομάδας Εργασία Υψηλού Επιπέδου για το Άσυλο και τη Μετανάστευση (1988) 11/7/2018

2. Πρόληψη 2.2 Δράση στα κράτη προέλευσης - διέλευσης 2.2.2 Συμφωνίες επανεισδοχής Οι 3 γενιές Ανεξάρτητες διμερείς συμφωνίες Εναρμόνιση των διμερών συμφωνιών (’94-95) Ευρωπαϊκές συμφωνίες (Αμστερνταμ) Περιεχόμενο Υποχρέωση ανάληψης των προσώπων τα οποία Έχουν την εθνικότητα του συμβαλλόμενου κράτους Έχουν λάβει θεώρηση εισόδου από το συμβαλλόμενο κράτος Έχουν διέλθει μέσα από το συμβαλλόμενο κράτος Επιμερισμός εξόδων (μέχρι τα σύνορα) Επιχειρησιακή υποστήριξη: Ευρωπαϊκός Φορέας για τη διαχείριση και τη συνεργασία στα εξωτερικά σύνορα (Καν. 2007/2004  ΕΣΑ (Καν. 2016/1624) 11/7/2018

2. Πρόληψη 2.2 Δράση στα κράτη προέλευσης - διέλευσης 2.2.2 Συμφωνίες επανεισδοχής Χονγκογκ 2004 Μακάο 2004 Σρι Λάνκα 2005 Αλβανία 2006 Ρωσία 2007 Ουκρανία 2008 FYROM 2008 Βοζνία/Ερζεγοβίνη 2008 Μαυροβούνιο 2008 Σερβία 2008 Μολδαβία 2008 Πακιστάν 2010 Γεωργία 2011 Αρμενία 2014 Αζερμπαϊτζάν 2014 Τουρκία 2014 Πρ. Ακρωτήρι 2014 Μαλί 2016 11/7/2018

3. Καταστολή της λαθρομετανάστευσης 3.1. Ποινική καταστολή 3.1.1 Των διακινητών Οδγ. 2002/90: ορισμός των παρανόμων πράξεων Όποιος συνδράμει σε παράνομη είσοδο ΕΚΤΟΣ αν συντρέχουν ανθρωπιστικοί λόγοι Όποιος συνδράμει κατά την παραμονή, με σκοπό το κέρδος Απόφ. Πλαίσιο 2002/946: εναρμόνιση ποινών κ.α. 3.1.2 Των συναφών δραστηριοτήτων Απόφ. Πλ 2002/629  Οδγ 2011/36: για τη σωματεμπορία Απόφ. Πλ 2004/68  Οδγ 2011/92: για τη σεξουαλική εκμετάλλευση των παιδιών και την παιδοπορνογραφία 3.1.3 Δικαίωμα προσωρινής παραμονής των θυμάτων που συνεργάζονται με τις αρχές: οδγ. 2004/81. 11/7/2018

3. Καταστολή της λαθρομετανάστευσης 3.2 Επαναπροώθηση των παρανόμων 3.2.1 Αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων απομάκρυνσης (οδγ. 2001/40) και επιμερισμός εξόδων (απόφαση 2004/191) 3.2.2. Αλληλοβοήθεια Κατά την αεροπορική διέλευση (οδγ. 2003/110) Με την οργάνωση κοινών πτήσεων (αποφ. 2004/573) 3.2.3. Μερική εναρμόνιση (οδγ. 2008/115) Των όρων επαναπροώθησης Των σχετικών διαδικαστικών εγγυήσεων 3.2.4. Δράσεις εθελοντικής επιστροφής (λ.χ. Αφγανιστάν) 11/7/2018

4. Νομιμοποίηση παρανόμων 4.1. Γενικά Εξυπηρετεί Την ασφάλεια των αλλοδαπών Τη χάραξη και υλοποίηση μεταναστευτικής πολιτικής ΑΛΛΑ κίνδυνος προσέλκυσης παρανόμων μεταναστών Παρατηρείται «συστηματοποίηση» των νομιμοποιήσεων (κάθε 6 χρόνια στην ΕΕ/15) Διάφορες κατηγορίες, με κριτήριο τη διάρκεια, την κατηγορία ατόμων, τον λόγο, τη διαδικασία κτλ 4.2. Κριτήρια νομιμοποίησης Εδαφικό Οικονομικό Ανθρωπιστικό Προέλευσης 11/7/2018

5. Συντονισμός και συνεργασία 5.1 Europol/CEPOL 5.1.1 Europol Γιατί: στενότερη συνεργασία απ’ότι στην Interpol Πως: Θεσμοθέτηση από την ΣυνθΜααστριχτ Κ 1-9 Σύμβαση 1995, σε ισχύ το 1998 Πλήρης κοινοτικοποίηση με τη ΣυνθΛισσαβώνας Αρμοδιότητες: συγκεκριμένες αλλά εκτεταμένες Ναρκωτικά, όπλα, λαθρομετανάστευση + σωματεμπορία, τρομοκρατία, κλεμμένα αυτοκίνητα, προσβολές στη ζωή, περιουσία, περιβάλλον, πολιτισμό 11/7/2018

5. Συντονισμός και συνεργασία 5.1 Europol/CEPOL 5.1.1 Europol Λειτουργία Ανταλλαγή πληροφοριών + βάση δεδομένων Δομή συνεργασίας μεταξύ των αστυνομιών των ΚΜ Επιχειρησιακές αρμοδιότητες;;; + Εurojust Οργάνωση Νομική προσωπικότητα, έδρα (Χάγη), προσωπικό Σε τρία επίπεδα Προσωπικό EUROPOL Αξιωματικοί διασύνδεσης EUROPOL Εθνικά γραφεία EUROPOL 11/7/2018

5. Συντονισμός και συνεργασία 5.1 Europol/CEPOL 5.1.2 CEPOL: Ευρωπαϊκό Κολλέγιο Αστυνομίας -Απόφ 2000/820 Δίκτυο εθνικών σχολών εκπαίδευσης υψηλ/βθμων αξιωματικών 5.2 Κοινές ομάδες έρευνας (Σύμβαση 29/5/2000 + Απόφ. Πλαίσιο 2002/465) 5.3. Αρχή για τη διαχείριση και τη συνεργασία στα εξωτερικά σύνορα (Καν. 2007/2004)  ΕΣΑ/Frontex (Καν. 2016/1624) Πριν: διάφορα ερευνητικά – επιχειρησιακά κέντρα στα ΚΜ (θαλάσσια σύνορα στην Αθήνα και στη Μάλαγα, αέρια στη Ρώμη, ξηράς στο Βερολίνο κτλ) Σκοπός: συντονισμός των παραπάνω και των εθνικών σωμάτων για τη φύλαξη των συνόρων + επιχειρησιακή ετοιμότητα σε συνδυασμό με τις αρμόδιες εθνικές αρχές 11/7/2018

5. Συντονισμός και συνεργασία 5.4. Frontex (Κανονισμός 2007/2004 + ΕΣΑ (Καν. 2016/1624)– Βαρσοβία) Συντονίζει επιχειρησιακή συνεργασία ΚΜ για εξωτερικά σύνορα εκπαιδεύει συνοριοφύλακες – κοινές προδιαγραφές Πραγματοποιεί αναλύσεις κινδύνου Παρακολουθεί τις εξελίξεις ερευνών σχετικά με έλεγχο/επιτήρηση εξ. Συνόρων Στηρίζει/συντονίζει τα ΚΜ για επιχειρήσεις επαναπατρισμού ++ RABITs (Rapid Border Intervention Teams, Καν. 863/2007): 250-500 άτομα Στέλνονται για έκτακτες ανάγκες ύστερα από αίτηση ΚΜ ή/και με απόφαση του Συμβουλίου!!! (άρθρο 19 α και β: Greek clause!) Τίθενται υπό την διοίκηση των αρχών του ΚΜ  Ενσωματώθηκαν στον Καν ΕΣΑ 11/7/2018

5. Συντονισμός και συνεργασία 5.5. Αξιωματικοί διασύνδεσης Μετανάστευσης (Καν. 377/2004) Αποσπασμένοι σε τρίτες χώρες όπου κάνουν επιτόπια έρευνα και επαφές Δημιουργούν δίκτυο και ανταλλάσσουν πληροφορίες Συντάσσουν έκθεση προς το Συμβούλιο και την Επιτροπή 5.6. Άλλα όργανα 5.7. EUROJUST (απόφαση 2002/187) Συνεργασία σε διώξεις και έρευνες όπου 2 ΚΜ Δικαστική βοήθεια για την εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων και απελάσεων +++ Βάσεις δεδομένων: SIS, VIS, Eurodac, Dublinet, Europol, ICONet, FADO 11/7/2018 18