Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ

ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ Διάρκεια συγκέντρωσης προσοχής Δικτυωτός σχηματισμός : περιοχή εγκεφάλου που ενεργοποιεί τον οργανισμό και θεωρείται ότι παίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση της προσοχής

ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΟΧΗ ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΟΧΗ : Η ικανότητα να επικεντρώνει κανείς την προσοχή του σε πλευρές της εμπειρίας που είναι σχετικές με μια εργασία, αγνοώντας πληροφορίες που είναι άσχετες ή αποσπούν την προσοχή.

ΜΝΗΜΗ : ΣΥΓΚΡΑΤΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΚΛΗΣΗ ΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ : Η μνήμη των γεγονότων αναφέρεται στις αποθηκευμένες αναμνήσεις γεγονότων (π.χ. στο τι φάγαμε για πρωινό) Η μνήμη των γεγονότων που περιλαμβάνουν αυτοβιογραφικές αναμνήσεις γεγονότων που συνέβησαν σε μας, είναι αυτή που οι περισσότεροι άνθρωποιθεωρούν ως “φυσική μνήμη”. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΝΗΜΗ : Η στρατηγική μνήμη αναφέρεται στις διαδικασίες που απαιτεί η συνειδητή προσπάθειά μας να συγκρατήσουμε ή να ανασύρουμε πληροφορίες (π.χ.οπως ο αριθμός ενός τηλεφώνου) Η στρατηγική μνήμη διευκολύνεται πολύ από τις μνημονικές στρατηγικές, πολλές από τις οποίες τις αποκτούμε γιατί είναι χρήσιμες για τη συγκράτηση των πληροφοριών.

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΜΝΗΜΗΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ : Στρατηγική μνήμης κατά την οποία το άτομο επαναλαμβάνει τα στοιχεία που προσπαθεί να συγκρατήσει στη μνήμη του. ΟΡΓΑΝΩΣΗ : Στρατηγική μνήμης που περιλαμβάνει την ταξινόμηση των ερεθισμάτων σε ομάδες που έχουν κάποιο νόημα, τις οποίες είναι πιο εύκολο να συγκρατήσει κάνεις στην μνήμη του.

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ : Στρατηγική ανάκλησης μνήμη η οποία περιλαμβάνει την πρόθεση κάποιου πράγματος στα κομμάτια των πληροφοριών που προσπαθεί να συγκράτηση κάποιος ή τη δημιουργία νοηματικών συνδέσμων μεταξύ τους. ΑΝΑΚΤΗΣΗ : Σύνολο στρατηγικών που έχει στόχο του την παραλάβει πληροφοριών από την αποθήκη μακράς διάρκειας

Μέσος όρος του επιπέδου ανάκλησης των παιδιών κατά ηλικία και μέθοδο ανάκτησης.

Μεταμνήμη και Επιδόσεις Μνήμης Μεταμνήμη: Η γνώση που έχει κανείς για τη μνήμη και τις διεργασίες αυτής. Τα παιδιά εμφανίζουν μεταμνήμη αν αναγνωρίζουν, για παράδειγμα, ότι υπάρχουν όρια στο πόσα μπορούν να θυμούνται, ότι ορισμένα πράγματα είναι ευκολότερο να τα θυμάται κανείς απ’ ό,τι άλλα ή ότι ορισμένες στρατηγικές τα βοηθούν περισσότερο να θυμούνται πληροφορίες απ’ ό,τι άλλες.

Οι γνώσεις σχετικά με τη μνήμη αυξάνονται σε εντυπωσιακό βαθμό ανάμεσα στα 4 και τα 12 χρόνια καθώς τα παιδιά αρχίζουν σιγά σιγά να θεωρούν το μυαλό σαν ένα δραστήριο δημιουργικό όργανο που αποθηκεύει μόνο ερμηνείες (και όχι αντίγραφα) της πραγματικότητας. Η γνώση των μνημονικών στρατηγικών (οργάνωση, συσχέτιση, εσωτερική επανάληψη) αναπτύσσεται με πολύ αργό ρυθμό. Τα παιδιά κάτω των 7 πολλές φορές δεν γνωρίζουν πως οι στρατηγικές αυτές μπορούν να βοηθήσουν στην απομνημόνευση ή δεν γνωρίζουν τις στρατηγικές. Τα παιδιά των 7 με 9 χρονών έχουν κάποια κατανόηση των στρατηγικών και αντιλαμβάνονται πως η οργάνωση και η εσωτερική επανάληψη είναι καλύτερες μέθοδοι από το απλά να κοιτάζουν ή να κατονομάζουν τα αντικείμενα μία φορά. Μετά τα 11 αντιλαμβάνονται πως η οργάνωση είναι αποτελεσματικότερη από την εσωτερική επανάληψη. Επίσης η μεταμνήμη δεν επηρεάζει τις επιδόσεις του ατόμου σε ασκήσεις μνήμης αλλά έρευνες αποκαλύπτουν πως τα παιδιά τα οποία εκπαιδεύονται στην χρήση μνημονικών στρατηγικών έχουν συχνά καλύτερα αποτελέσματα όταν δίνουν στα παιδιά να καταλάβουν πως οι στρατηγικές απομνημόνευσης έχουν καλύτερα αποτελέσματα στις επιδόσεις τους. Ο William Fabricius και η Lynn Cavalier ρώτησαν παιδιά 4,5 και 6 ετών (1) αν γνώριζαν ότι το να κατονομάζουν τα αντικείμενα, που ήθελαν να θυμηθούν, τα βοηθούσε να τα ανακαλέσουν στην μνήμη τους και (2) αν μπορούσαν να εξηγήσουν γιατί η κατονομασία είναι μία αποτελεσματική τεχνική. Το αποτέλεσμα ήταν πως τα παιδιά τα οποία γνώριζαν ήδη την διαδικασία της κατονομασίας σπάνια κατονόμαζαν τα αντικείμενα εκτός αν γνώριζαν το γιατί η κατονομασία τα βοηθούσε να ανακαλέσουν τα αντικείμενα στην μνήμη τους.

Γνωστική βάση και Ανάπτυξη της Μνήμης Γνωστική Βάση και Ανάπτυξη της Μνήμης Γνωστική Βάση: Οι πληροφορίες που έχει κανείς σχετικά με ένα θέμα ή ένα τομέα γνώσης Τα παιδιά που έχουν αποκτήσει εμπειρία σε ένα συγκεκριμένο τομέα έχουν μεγαλύτερη χωρητικότητα μνήμης όταν τους ζητούνται πληροφορίες που έχουν σχέση με την ειδικότητά τους.

Παράγοντας Εξελικτικές τάσεις ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΗΣ ΜΝΗΜΗΣ Τα μεγαλύτερα παιδιά έχουν μεγαλύτερη ικανότητα επεξεργασίας πληροφοριών από ότι τα μικρότερα, με την έννοια ότι επεξεργάζονται τις πληροφορίες γρηγορότερα, αφήνοντας περισσότερο χώρο στην εργαζομένη μνήμη για την αποθήκευση των πληροφοριών και για άλλες γνωστικές διεργασίες. ΜΝΗΜΟΝΙΚΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ Τα μεγαλύτερα παιδιά χρησιμοποιούν αποτελεσματικότερες μνημονικές στρατηγικές για την κωδικοποίηση, την αποθήκευση και την ανάκτηση των πληροφοριών. ΜΕΤΑΜΝΗΜΗ Τα μεγαλύτερα παιδιά γνωρίζουν περισσότερα για τις διεργασίες της μνήμης και η μεγαλύτερη μεταμνήμη τους τους επιτρέπει να επιλέγουν τις καταλληλότερες στρατηγικές σε κάθε περίπτωση και να τις κατευθύνουν με μεγαλύτερη προσοχή. ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΒΑΣΗ Τα μεγαλύτερα παιδιά έχουν γενικά περισσότερες γνώσεις και η μεγαλύτερη γνωστική βάση βελτιώνει την ικανότητά τους να μαθαίνουν και να θυμούνται.

Συνοψίζοντας: Πώς θα μπορούσαμε να συνοψίσουμε τα θέματα που εξετάσαμε; Ένας τρόπος είναι να ξανακοιτάξουμε τον παραπάνω πίνακα που παρουσιάζει τέσσερα γενικά συμπεράσματα σχετικά με την ανάπτυξη της στρατηγικής μνήμης, τα οποία αποδέχονται σήμερα οι περισσότεροι εξελικτικοί ψυχολόγοι. Θα πρέπει επίσης να σημειώσουμε ότι τα τέσσερα αυτά χαρακτηριστικά της ανάπτυξης δεν αναπτύσσονται ανεξάρτητα, αλλά αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους. Για παράδειγμα, ο αυτοματισμός ορισμένων διεργασιών μπορεί να αφήνει αρκετό χώρο ελεύθερο στην εργαζόμενη μνήμη του παιδιού, ώστε να υπερβολική νοητική προσπάθεια σε μικρότερη ηλικία. Επίσης, καθώς διευρύνεται η γνωστική βάση του παιδιού του επιτρέπει να επεξεργάζεται ταχύτερα τις πληροφορίες και να βρίσκει τρόπους να τις ταξινομέι και να τις επεξεργάζεται. Δεν υπάρχει λοιπόν μία μόνο εξήγηση για την ανάπτυξη των δεξιοτήτων της μνήμης. Όλες οι ικανότητες που εξετάσαμε παίζουν η καθεμία το δικό της σημαντικό ρόλο στη βελτίωση της στρατηγικής μνήμης του παιδιού.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΡΑΝΔΡΕΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΜΑΡΕΝΤΗ Σπυροσ κανελλακησ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΡΑΝΔΡΕΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΜΑΡΕΝΤΗ Σπυροσ κανελλακησ