ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΙΣ

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ Η εκούσια (απόπειρα αυτοκτονίας) ή ακούσια (ατύχημα-υπέρβαση δόσης) είναι πιθανή σε κάθε ασθενή που παρουσιάζει ανεξήγητη αλλαγή στη διανοητική σφαίρα ή τη συμπεριφορά Ασθενείς που διατηρούν ικανοποιητικό επίπεδο συνείδησης: τοποθέτηση IV καθετήρα, αποστολή αίματος για προσδιορισμό στάθμης ουσιών (τοξικολογικές εξετάσεις), Η.Κ.Γ. (αρρυθμίες), πρόκληση εμέτου, γαστρική πλύση Ασθενείς με μειωμένο επίπεδο συνείδησης: επιπλέον των παραπάνω, χορήγηση Ο2 με μάσκα, N/S ή D/W 5%, λήψη αερίων αρτηριακού αίματος (αερισμός, οξέωση), ιστορικό-πληροφορίες από συνοδούς (τύπος/χρόνος λήψης φαρμάκου), πλήρης φυσική εξέταση με έμφαση στο νευρικό σύστημα Ο ασθενής σε πλάγια κατακεκλιμένη θέση με το κεφάλι προς τα κάτω, δεν προκαλούμε έμετο (πρόληψη εισρόφησης)

ΣΥΝΗΘΗ ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ (1) Παρακεταμόλη (45% περιπτώσεων) Μεταβολίζεται στο ήπαρ – επί υπερδοσολογίας παράγεται τοξικός μεταβολίτης που καταστρέφει τα κύτταρα, προκαλώντας ηπατική ανεπάρκεια Απαιτούνται 15gr ή 150mgr ανά kgr βάρους – οι πληροφορίες που δίνει ο ασθενής σχετικά με την ποσότητα και το χρόνο λήψης πιθανώς να μην είναι αξιόπιστες Ιδιαίτερα επιρρεπείς οι ασθενείς με χρόνιο αλκοολισμό ή υποσιτισμό (αρκεί η μισή ποσότητα φαρμάκου) Τα συμπτώματα αργούν γενικά να εμφανισθούν: ναυτία/έμετος σε λίγες ώρες, άλγος στο δεξιό υποχόνδριο με επιδείνωση εμέτων το 2ο 24ωρο Ο έλεγχος ηπατικής λειτουργίας αρχίζει να δίνει παθολογικά ευρήματα μετά τις πρώτες 18 ώρες, ενώ η μέγιστη ηπατική βλάβη προκαλείται μετά από 4 ημέρες Γενικά καταλήγει σε ίκτερο και ηπατική εγκεφαλοπάθεια Ν-ακετυλοκυστεϊνη, μεθειονίνη: αντίδοτα, προστατεύουν το ήπαρ Ναλοξόνη: αναστροφή νευρολογικών συμπτωμάτων

ΣΥΝΗΘΗ ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ (2) Σαλικυλικά Ήπια συμπτώματα (<200mg ανά kgr βάρους): υπεραερισμός, ήπιος λήθαργος Μέτρια συμπτώματα (200-300mg): έμετος, εφίδρωση, ίλιγγος, υπερθερμία, λήθαργος ως κώμα Βαριά συμπτώματα (>300mg): επιληπτικοί σπασμοί, κώμα, shock Η αρχική αναπνευστική αλκάλωση μεταπίπτει σε μεταβολική οξέωση Συχνά υπάρχει έλλειμμα όγκου, ηλεκτρολυτικές διαταραχές (υπερνατριαιμία, υποκαλιαιμία), τετανία, διαταραχές γλυκόζης, νεφρική ανεπάρκεια Απαραίτητη η πλύση στομάχου, ίσως χρειαστεί αιμοκάθαρση

ΣΥΝΗΘΗ ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ (3) Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά Αρχικά ξηροστομία, θολή όραση, μυδρίαση >750mg: λήθαργος ως κώμα, αναπνευστική καταστολή και οξέωση, αρρυθμίες, σπασμοί Χαρακτηριστική προοδευτική επιδείνωση με το πέρασμα του χρόνου Γαστρική πλύση, χορήγηση ενεργού άνθρακα, συνεχής αιμοδυναμική παρακολούθηση Βενζοδιαζεπίνες Αταξία, δυσαρθρία, ζάλη, νυσταγμός, μυϊκή αδυναμία, σπάνια υπόταση, αναπνευστική καταστολή, κώμα Ιδιαίτερα επικίνδυνα αν ληφθούν μαζί με άλλες ουσίες (αλκοόλ, αντικαταθλιπτικά, οπιοειδή) Η υποστηρικτική αγωγή συνήθως είναι αρκετή, αντίδοτο η φλουμαζενίλη

ΣΥΝΗΘΗ ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ (4) Βαρβιτουρικά Καταστολή Κ.Ν.Σ., κώμα που εξαρτάται από τη συγκέντρωσή τους στον εγκέφαλο (ταυτόχρονη λήψη άλλων ουσιών) Καταργημένα αντανακλαστικά, καταστολή αναπνευστικού, οξέωση, ατελεκτασία, ARDS, υποθερμία, υπόταση, φυσαλιδώδεις αλλοιώσεις δέρματος Ενδοτραχειακή διασωλήνωση (πρόληψη πνευμονίας από εισρόφηση), θέρμανση, χορήγηση διττανθρακικών, αιμοδιήθηση με ενεργό άνθρακα Οπιοειδή (μορφίνη, πεθιδίνη, ηρωίνη, μεθαδόνη) Βαριά καταστολή αναπνευστικού με υποξία/οξέωση, μύση, κώμα, πιθανή πνευμονία, πνευμονικό οίδημα, αρρυθμίες (επίσης αναζητούνται τσιμπήματα στο δέρμα) Χορήγηση Ο2 μηχανικός αερισμός, αντίδοτο η ναλοξόνη

ΣΥΝΗΘΗ ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ (5)

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΩΝ (1) Γενικά: Χορήγηση σιροπιού για την πρόκληση εμέτου (επανάληψη δόσης σε 20 λεπτά): μόνο επί ικανοποιητικού επιπέδου συνείδησης Αν δεν αποδώσει: γαστρική πλύση με τον ασθενή σε πλάγια αριστερή θέση (κεφάλι προς τα κάτω) Χρήση στοματογαστρικού καθετήρα μεγάλης διαμέτρου (36Fr), αν χρειαστεί ΕΔΤ διασωλήνωση Χορηγούνται 200-300ml χλιαρού N/S πολλές φορές (σύνολο 3-6Lt) μέχρι να αναρροφηθεί γαστρικό περιεχόμενο χωρίς τοξική ουσία Το πρώτο δείγμα στέλνεται για τοξικολογική εξέταση

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΩΝ (2) Ενεργός άνθρακας: εναιώρημα, 50-100gr από το στόμα ή τον καθετήρα (δε χορηγείται όταν η δηλητηρίαση αφορά παρακεταμόλη) – μπορούν να δοθούν επαναλαμβανόμενες δόσεις κάθε 4-6 ώρες Καθαρτικά: χορηγούνται για την απομάκρυνση του συμπλέγματος άνθρακας-φάρμακο Αύξηση διούρησης (3-6ml ανά kgr βάρους ανά ώρα): αυξημένη κάθαρση φαρμάκων που ανταποκρίνονται σ΄αυτή την τεχνική, σε συνδυασμό με αλκαλοποίηση ούρων (παγίδευση ιονισμένων στοιχείων) Αιμοκάθαρση: μόνο σε βαριά δηλητηρίαση με συγκεκριμένα φάρμακα (αιθυλενογλυκόλη, βαριά μέταλλα, μεθανόλη, μανιτάρια) – μπορεί να βελτιώσει τις ηλεκτρολυτικές διαταραχές, την υπόταση και την υπο/υπερθερμία

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΩΝ (3)

ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ ΑΠΟ ΜΟΝΟΞΕΙΔΙΟ ΑΝΘΡΑΚΑ Άχρωμο, άγευστο, βαρύτερο του αέρα αέριο – συνήθεις πηγές παραγωγής του η εξάτμιση των αυτοκινήτων και ο καπνός Τοξικότητα υψηλότερη αν ο ασθενής είναι αναιμικός ή υπερμεταβολικός Μείωση μεταφορικής ικανότητας αίματος: 220 φορές μεγαλύτερη χημική συγγένεια με την αιμοσφαιρίνη από το Ο2 – 0,1% συγκέντρωση μειώνει τη μεταφορική ικανότητα κατά 50% Επίσης δεσμεύει τα κυτοχρώματα στα μιτοχόνδρια και μειώνει την αποδέσμευση Ο2 στους ιστούς Προοδευτικά επιδεινούμενη κεφαλαλγία, αδυναμία, ζάλη, διαταραχές όρασης, ναυτία/έμετος, συγκοπτική κρίση, αύξηση αναπνοών/σφύξεων Σε κορεσμό αίματος >60%: κώμα, σπασμοί, καταστολή αναπνοής/κυκλοφορίας, θάνατος Χορήγηση Ο2 100%, ενδοτραχειακή διασωλήνωση, θεραπεία με υπερβαρικό Ο2

ΛΗΨΗ ΝΑΡΚΩΤΙΚΩΝ Σημεία-συμπτώματα: Πρώιμη διέγερση: ευφορία, έξαψη, φλυαρία, συναισθηματική αστάθεια, ευερεθιστότητα, στερεότυπες κινήσεις (τικ), μυδρίαση ή μύση, τρόμος/συσπάσεις προσώπου, εφίδρωση, παρανοειδής συμπεριφορά, ταχυκαρδία, υπέρταση, υπεραερισμός Προχωρημένη διέγερση: αυξημένα αντανακλαστικά, σπασμοί, υπερθερμία, αδυναμία ανταπόκρισης σε ερεθίσματα, αρρυθμίες, ανώμαλη αναπνοή, υποξία, κυάνωση Πλήρης καταστολή: παράλυση, κώμα, πνευμονικό οίδημα, ανακοπή Σύνδρομο στέρησης: Βαθμός Ι-ΙΙ: δακρύρροια, ρινόρροια, εφίδρωση, ανησυχία, μυδρίαση, ανόρθωση τριχών, μυαλγίες, αρθραλγίες, κοιλιακός πόνος, αϋπνία Βαθμός ΙΙΙ-ΙV: ταχυκαρδία, υπέρταση, ταχύπνοια, διάρροια, έμετος, αφυδάτωση, κουλουριασμένη θέση, έντονη ανησυχία Άλλες επιπλοκές: λοιμώξεις (ενδαγγειακές, πυώδεις συλλογές, αποστήματα, αιματογενή νοσήματα), υποθρεψία, κατάγματα

ΛΗΨΗ ΑΛΚΟΟΛ Οξεία αλκοολική δηλητηρίαση: Εκτίμηση επιπέδου συνείδησης, τοποθέτηση σε πλάγια θέση (πρόληψη εισρόφησης) Ενυδάτωση με D/W (πρόληψη αφυδάτωσης, υπογλυκαιμίας) Χρόνιος αλκοολισμός Κώμα, έλλειψη αντανακλαστικών, υποαερισμός, μυδρίαση Τρομώδες παραλήρημα: όψιμο σύνδρομο 2-4 ημέρες μετά τη διακοπή αλκοόλ – βαριά κατάσταση με έντονη συμπτωματολογία από το Κ.Ν.Σ. (τρόμος, αϋπνία, σπασμοί, παραισθήσεις) Σύνδρομο Wernicke-Korsakoff: αταξία, άνοια, υποθερμία, κώμα Ηπατική εγκεφαλοπάθεια, κιρσοί οισοφάγου, γαστρίτιδα, έλκος στομάχου, παγκρεατίτιδα, υποθρεψία Χορήγηση βενζοδιαζεπινών (πρόληψη στερητικού συνδρόμου), αναπνευστική υποστήριξη, ενυδάτωση με D/W, χορήγηση θειαμίνης, έλεγχος για άλλους τραυματισμούς, μεταφορά σε κέντρο αποτοξίνωσης

ΑΥΤΟΧΕΙΡΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ Παράγοντες κινδύνου: ψυχιατρικές ασθένειες (1η εβδομάδα μετά την έξοδο από το νοσοκομείο-μη συμμόρφωση με αγωγή), αλκοολισμός, ναρκωτικά, ιστορικό προηγούμενης απόπειρας, άνεργοι, ανύπαντροι, κοινωνική απομόνωση, ηλικία-φύλο (75 για άνδρες, 55-65 για γυναίκες), χρόνια νοσήματα, πόνος Συνηθέστεροι τρόποι αυτοκτονίας: υπερβολική δόση φαρμάκων, απαγχονισμός, πνίξιμο, πτώση από ύψος, τραύματα αγγείων Αντιμετώπιση: Εκτίμηση απειλής για τη ζωή από την απόπειρα Τοποθέτηση σε ήρεμο/ασφαλές περιβάλλον – εφησυχασμός ασθενή, μη κριτική προσέγγιση, σεβασμός προσωπικότητας, διαφύλαξη απορρήτου Φυσικός περιορισμός για την αποτροπή πρόσθετων βλαβών ή φυγής Επικοινωνία με οικεία πρόσωπα: ενημέρωση, λήψη πληροφοριών Ψυχιατρική εκτίμηση, παραπομπή σε κατάλληλες υπηρεσίες (μεγάλη πιθανότητα μελλοντικής επανάληψης απόπειρας)

ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ Απώλεια αναγνώρισης πραγματικότητας: αυταπάτες, άγχος, ψευδαισθήσεις, αποδιοργάνωση σκέψης, ψυχοκινητική διέγερση/καταστολή, απότομες αλλαγές συμπεριφοράς Αιτιολογία: Πρωτοπαθείς διαταραχές: μανιοκατάθλιψη, σχιζοφρένεια Οργανικά ψυχοσύνδρομα: άνοια, εγκεφαλίτιδα κλπ. Τοξική/φαρμακευτική ψύχωση: παραισθησιογόνα, αμφεταμίνες Χειρισμός: Πώς προσήλθε ο ασθενής; (οικειοθελώς, από συγγενείς) Εργαστηριακά: αποκλεισμός οργανικών αιτιών Ίσως χρειαστεί άμεση ακινητοποίηση – προστασία ασθενή και προσωπικού από τραυματισμούς Φάρμακα: αντιψυχωσικά (αλοπεριδόλη), αντιχολινεργικά (βιπεριδένη), βενζοδιαζεπίνες (λοραζεπάμη)