Ο δάσκαλος ως εμψυχωτής ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ» Γ΄ ΕΞΑΜΗΝΟ – 2016-2017 Ο δάσκαλος ως εμψυχωτής Βάλια Λουτριανάκη Δημοσιευμένο υλικό. Απαραίτητη η αναφορά του δημιουργού ως εξής: Λουτριανάκη, Β. (2016). Ο δάσκαλος ως εμψυχωτής. Σημειώσεις μαθήματος. Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Ρητορική: θεωρία και πράξη». Ανακτήθηκε από «www.freeopenclass.org» στις 2/11/16.

Ο δάσκαλος-εμψυχωτής : Θεωρεί το παιχνίδι αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης φύσης και βασικό εργαλείο και μέθοδο της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Δρα σε πολλά επίπεδα: Στο παιδαγωγικό, ώστε τα παιδιά να κινητοποιηθούν και να ανακαλύψουν διάφορους κώδικες επικοινωνίας και έκφρασης. Στο ψυχολογικό, βοηθώντας τα να αισθανθούν ασφάλεια και εμπιστοσύνη. Στο εκφραστικό, με δράσεις ατομικές και συλλογικές.

Ο δάσκαλος-εμψυχωτής : Συμμετέχει, δεν εξουσιάζει. Ακολουθεί τα παιδιά και δεν τα ελέγχει. Όταν παίζει με τα παιδιά, δεν τους διδάσκει. Δεν μένει αμέτοχος και απαθής στις συγκινήσεις και στα δρώμενα.

Για να παίξει σωστά το ρόλο του πρέπει: Να μπορεί να αφήσει ελεύθερο το σώμα του. Να απελευθερωθεί από αναστολές και εντάσεις. Να μπορεί να σταθεί μπροστά στα παιδιά χαλαρός, οικείος, ανθρώπινος, χωρίς επισημότητες και διδαχές. Να μπορεί με τη συμπεριφορά του να εμπνεύσει την ομάδα, να της δώσει κίνητρα. Να μην την κατευθύνει όπου θέλει. Να την καθοδηγήσει να ανακαλύψει τη χαρά του παιχνιδιού και της δημιουργίας. http://www.pi-schools.gr/download/programs/Oloimero/oloimero_03_05/ekp_yliko/5o_argoys/ueatrikh_agvgh.htm

«Εμψύχωση είναι η ανάπτυξη της δημιουργικής έκφρασης και των δεξιοτήτων μέσα από σχέσεις που βασίζονται στη συνεργατικότητα, την πρωτοβουλία και την αμοιβαία εμπιστοσύνη. Εμψύχωση είναι ακόμη η κινητοποίηση μιας ομάδας προς την κατεύθυνση ενός στόχου, η προσέγγιση του οποίου σηματοδοτεί την ενεργητική παρουσία της ομάδας στην κοινωνία» (Κόκκος, 2003: 212).

Η Φρυδάκη (2009: 149-150), επιχειρώντας να καθορίσει τα όρια νομιμοποίησης της εισηγητικής μορφής διδασκαλίας, υπογραμμίζει ότι δεν αρκεί να ρωτά ο εκπαιδευτικός κάθε τόσο αν όλοι κατάλαβαν το μάθημα ή ακόμα να χρησιμοποιεί όλα τα εποπτικά μέσα που διαθέτει.

Χρειάζεται να βρίσκεται σε εγρήγορση, για να παρακολουθεί τις «σιωπηρές ανταποκρίσεις» του ακροατηρίου του, να εναλλάσσει την παράδοση με άλλες μορφές διδασκαλίας, να αποφεύγει τον επιτηδευμένο διδακτισμό και να επιδιώκει να καταστήσει τους μαθητές κριτικούς ακροατές και ομιλητές με ικανότητα να δομούν τη σκέψη και τον λόγο τους

Εμπειρική μάθηση: «εκπαίδευση που συμβαίνει ως αποτέλεσμα της άμεσης συμμετοχής στα γεγονότα της ζωής». Ο μαθητής-ενεργό υποκείμενο μαθαίνει έχοντας ενδιαφέρον για ό,τι συμβαίνει γύρω του και στοχαζόμενος επάνω στην καθημερινή εμπειρία (Houle, 1980: 221)

Ο καταιγισμός ιδεών, η μελέτη περίπτωσης, η προσομοίωση, η επίδειξη, οι ομάδες εργασίας, η λύση προβλήματος, η συνέντευξη από ειδικό, η εκπαιδευτική επίσκεψη αποτελούν μεθόδους που μπορούν να προσδώσουν στο μάθημα υψηλό βαθμό βιωματικής εμπειρίας.

Παιχνίδι ρόλων, ομάδες εργασίας, συζήτηση στην τάξη, συζήτηση με διάταξη δύο κύκλων (εσωτερικός και εξωτερικός κύκλος), ταυτόχρονη συζήτηση ανά ζεύγη (εταιρική), μέθοδος σχεδίων εργασίας.... Καθεμία από τις προαναφερόμενες τεχνικές έχει ορισμένες προδιαγραφές, η μη τήρηση των οποίων μπορεί να οδηγήσει σε μη επιθυμητά ή και αρνητικά μαθησιακά αποτελέσματα.

Μέθοδοι και τεχνικές βιωματικής διδασκαλίας Μέθοδοι και τεχνικές βιωματικής διδασκαλίας Διερευνητική μέθοδος: α) μελέτη περίπτωσης (ανάλυση περιστατικού), β) «λύση προβλήματος», γ) λήψη απόφασης. Μικροδιδασκαλία. Προσομοίωση. Πειραματική – εργαστηριακή μέθοδος (φυσικές επιστήμες).

Συνεντεύξεις με ειδικούς επιστήμονες, ερευνητές, ανθρώπους του λόγου, της τέχνης, του πολιτισμού, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης… Η διδασκαλία με πολυμέσα ηλεκτρονικής τεχνολογίας. Θεατροκεντρικές μέθοδοι: παιχνίδι ρόλων, θεατρική παράσταση, δραματοποίηση με βάση συγκεκριμένο λογοτεχνικό κείμενο, δραματοποίηση με βάση ελεύθερο κείμενο. Οι ομάδες συνάντησης – Η Συμβουλευτική Η κριτική διδασκαλία και ο κριτικός στοχασμός (reflection).

Τεχνικές λόγου (ημερολόγιο, αφήγηση ιστοριών, δημιουργική γραφή). Παραγωγή και χρήση οπτικοακουστικών μέσων. Βιωματικές αναπαραστάσεις και παιχνίδια. Τεχνικές λόγου (ημερολόγιο, αφήγηση ιστοριών, δημιουργική γραφή). Δραστηριότητες εικαστικής δημιουργίας, παιχνίδι ρόλων και θεατρική δημιουργία. Β. Λουτριανάκη

Δεν αρκεί όμως να γνωρίζει κάποιος τις τεχνικές αυτές αλλά και να είναι σε θέση να τις επιλέξει και να τις εφαρμόσει.

Ένα βιωματικό μάθημα αποσκοπεί στη δημιουργία ενός φιλικού και υποστηρικτικού περιβάλλοντος, που δεν καλύπτει μόνο τις γνωστικές, αλλά και τις ψυχοσυναισθηματικές ανάγκες των μαθητών.

Τεχνικές υποστήριξης (scaffolding) Ο δάσκαλος: Παρουσιάζει τη δεξιότητα στους μαθητές. Λειτουργεί ως πρότυπο μίμησης. Σκέφτεται φωνακτά, ώστε να παρακολουθούν οι μαθητές τους συλλογισμούς και την πορεία σκέψης του. Εργάζεται στην αρχή με απλό υλικό (εύκολα κείμενα / θέματα). Σταδιακά αυξάνει τη δυσκολία του υλικού και περιορίζει τη δική του βοήθεια. Εντοπίζει τα σημεία δυσκολίας του μαθητή και εργάζεται με πρόσθετες ασκήσεις επάνω σε αυτά. Προτιμά την εργασία σε μικρές ομάδες. Χρησιμοποιεί κάποιους μαθητές ως πρότυπα (modeling). Διευκολύνει τη σκέψη τους με παροχή ερωτήσεων και όχι έτοιμων απαντήσεων. Δίνει συχνή ανατροφοδότηση. Παρέχει κίνητρα.