ΔΙΑΛΕΞΗ 9 Δραστηριότητα και κινητικότητα Ύπνος

Μηχανική του σώματος Αφορά στη συντονισμένη προσπάθεια του μυοσκελετικού και νευρικού συστήματος για την διατήρηση της ισορροπίας, στάσης, και σωματικής ευθυγράμμισης σε συνήθειες της καθημερινότητας Επίσης διευκολύνει την κίνηση του σώματος με τέτοιο τρόπο ώστε ένα άτομο να μπορεί να πραγματοποιήσει μία φυσική δραστηριότητα

Σωστή μηχανική του σώματος Κρατήστε την πλάτη, τον λαιμό, την λεκάνη και τα πόδια ευθυγραμμισμένα και αποφύγετε την στρέβλωση (η στρέβλωση της σπονδυλικής στήλης μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρό τραυματισμό) Σφίξτε τους μύες του στομάχου και συγκρατήστε την πύελο, αυτό παρέχει ισορροπία και προστατεύει την πλάτη Λυγίστε τα γόνατα, αυτό βοηθάει να σταθεροποιήσετε το κέντρο βάρους και επιτρέπει στους ισχυρούς μύες των ποδιών να πραγματοποιήσουν το σήκωμα

Σωστή μηχανική του σώματος Το άτομο με το βαρύτερο φορτίο συντονίζει τις προσπάθειες του προσωπικού που συμμετέχουν στην ανύψωση και στη μεταφορά. Το βέλτιστο ύψος για την κατακόρυφη ανύψωση είναι τα δύο πόδια (0,61 μέτρα) Διατηρείστε τον κορμό όρθιο και τα γόνατα λυγισμένα (πολλαπλές ομάδες μυών λειτουργούν ταυτόχρονα) Κρατήστε το βάρος που θα σηκωθεί όσο το δυνατόν πιο κοντά στο σώμα σας (επιτυγχάνει ισορροπία)

Μηχανική του σώματος Η τοποθέτηση των ασθενών για την διατήρηση σωστής ευθυγράμμισης είναι ουσιώδης για την αποφυγή επιπλοκών Επιπλοκές: έλκη πίεσης τα οποία μπορεί να αναπτυχθούν μέσα σε 24 ώρες και απαιτούν μήνες για να ιαθούν Για παράδειγμα, συσπάσεις πελματιαίας κάμψης ή πτώσης πέλματος είναι επιπλοκές που παρατηρούνται σε κατάκοιτους ασθενείς Η εφαρμογή των σωστών σωματικών μηχανισμών βοηθάει στο να επιτύχουν ένα βέλτιστο επίπεδο ανεξαρτησίας χωρίς να προκαλούνται τραυματισμοί στους επαγγελματίες υγείας

Ευθυγράμμιση σώματος Αναφέρεται στην κατάσταση των αρθρώσεων, των τενόντων, των συνδέσμων και των μυών στις διαφορετικές στάσεις του σώματος Όταν το σώμα είναι ευθυγραμμισμένο δεν προκαλείται υπέρμετρη πίεση σε αυτές τις δομές Ευθυγραμμισμένο σώμα σημαίνει πως το σώμα βρίσκεται σε ευθεία με την δύναμη της βαρύτητας και συνεισφέρει στην ισορροπία του σώματος Χωρίς αυτή την ισορροπία, το κέντρο της βαρύτητας μετατοπίζεται = αυξάνει τη δύναμη της βαρύτητας = προδιαθέτει το άτομο σε πτώσεις και τραυματισμούς

Αρχές ασφαλούς μεταφοράς ασθενή και τοποθέτησης Μηχανικοί γερανοί Όταν ένας ασθενής μπορεί να βοηθήσει, θυμηθείτε τις εξής αρχές: Όσο πιο πλατιά είναι η βάση της στήριξης, τόσο πιο σταθερός είναι ο νοσηλευτής Όσο πιο χαμηλό είναι το κέντρο βάρους, τόσο μεγαλύτερη είναι η σταθερότητα του νοσηλευτή Η ισορροπία ενός αντικειμένου διατηρείται όσο χρόνο η γραμμή της βαρύτητας περνάει από τη βάση της στήριξης Η παρατήρηση της κατεύθυνσης της κίνησης αποτρέπει την ανώμαλη στρέβλωση της σπονδυλικής στήλης Η ισοκατανομή της δραστηριότητας ανάμεσα στα χέρια και στα πόδια μειώνει τον κίνδυνο τραυματισμού της πλάτης Το γύρισμα, η κύλιση, ή η στροφή απαιτεί λιγότερο κόπο από την ανύψωση Όταν η τριβή μειώνεται ανάμεσα στο αντικείμενο και στην επιφάνεια, απαιτείται λιγότερη δύναμη για να μετακινηθεί

Χρήση ασφαλών και αποτελεσματικών μεθόδων μεταφοράς Η μεταφορά είναι μια εργασία του νοσηλευτή η οποία βοηθά εξασθενημένους ασθενείς ή ασθενείς με περιορισμένη κινητικότητα Η σωματική δραστηριότητα υποστηρίζει και βελτιώνει την κίνηση της άρθρωσης, αυξάνει τη δύναμη, προωθεί την κυκλοφορία του αίματος και ωφελεί το αναπνευστικό σύστημα Ο ασθενής ωφελείται ψυχολογικά αυξάνοντας την κοινωνική δραστηριότητα και την νοητική άσκηση καθώς αλλάζει το περιβάλλον του Μία από τις μεγαλύτερες έγνοιες κατά τη διάρκεια της μεταφοράς είναι η ασφάλεια του νοσηλευτή και του ασθενή Ο νοσηλευτής αποφεύγει τον αυτο-τραυματισμό κάνοντας χρήση της σωστής στάσης σώματος και εφαρμόζοντας αποτελεσματικές τεχνικές ανύψωσης

Μετακίνηση και τοποθέτηση ασθενή στο κρεβάτι Η σωστή τοποθέτηση του ασθενή είναι ζωτικής σημασίας για την διατήρηση της ευθυγράμμισης του σώματος και την άνεση, προλαμβάνοντας τραυματισμούς Ένας ασθενής με μειωμένη κινητικότητα μπορεί να προκαλέσει βλάβη στο μυοσκελετικό και καλυπτήριο σύστημα ενώ βρίσκεται κάτω Ο νοσηλευτής πρέπει να ελαχιστοποιεί αυτόν τον κίνδυνο διατηρώντας τη συνεχή κυκλοφορία και διορθώνοντας την ευθυγράμμιση του σώματος

Τοποθέτηση ασθενή στο κρεβάτι (1/2) Θέση Fowler: - Ημικαθιστή, πλάτη ανασηκωμένη 45-900 (ψηλή - χαμηλή) - Προαγωγή αναπνοής, σίτιση, ούρηση, αφόδευση - Απαραίτητα μαξιλάρια για υποστήριξη κεφαλής, άνω πλάτης - χρήσιμο το υποστηρικτικό πλαίσιο ποδιών - Προσοχή σε: υπερβολική κάμψη αυχένα / Σ.Σ., άσκηση πίεσης στα κάτω άκρα, έντονη έλξη ώμων, πτώση άκρου ποδιού Ύπτια ή ραχιαία θέση: - Κεφαλή, ώμοι ελαφρά ανασηκωμένα (εκτός αν αντενδείκνυται): επέκταση οπτικού πεδίου - Προσοχή στην πίεση σε πτέρνες, αγκώνες - Προσοχή στην υπερβολική κάμψη αυχένα / Σ.Σ., κάμψη ισχίων / έξω στροφή μηριαίου, υπερέκταση γονάτων Πρηνής θέση: - Συνήθως για σύντομο διάστημα: ιδίως στους κλινήρεις ασθενείς για πρόληψη κάμψης ισχίων/γονάτων - Προσοχή στο γύρισμα ασθενή, έκταση αυχένα / Σ.Σ.

Τοποθέτηση ασθενή στο κρεβάτι (2/2) Πλάγια θέση: - Το βάρος υποβαστάζεται από τη μια πλευρά της ωμοπλάτης και του λαγόνιου οστού - Άνετη, ανακουφίζει την πίεση στο ιερό οστό, πτέρνες - Αναγκαία υποστηρικτικά μαξιλάρια για σωστή τοποθέτηση - Προσοχή σε: πλάγια στροφή αυχένα / Σ.Σ. - Προσοχή σε: βραχίονα (να μην εμποδίζει την αναπνοή), πόδι αντίθετης πλευράς (υποστήριξη ώστε να μην είναι σε έσω στροφή), έσω στροφή και απαγωγή μηριαίου Κεκλιμένη πλάγια θέση: μαξιλάρια σε πλάτη, γαστροκνημία, μείωση πίεσης στον τροχαντήρα

Κινητικότητα (1/2) Η κινητικότητα αναφέρεται στη ικανότητα ενός ατόμου να μετακινείται ελεύθερα, ενώ η ακινησία αναφέρεται στην ανικανότητα του ατόμου να μετακινείται ελεύθερα. Κινητικότητα και ακινησία γίνονται καλύτερα αντιληπτές σαν τα άκρα μίας συνέχειας, με πολλούς βαθμούς μερικής κινητικότητας ενδιάμεσα. Μερικοί ασθενείς κινούνται διαρκώς στο συνεχές της κινητικότητας-ακινησίας ως αποτέλεσμα ασθένειας ή τραυματισμού. Άλλοι ασθενείς βιώνουν την ακινησία για ένα διάστημα αορίστου χρόνου.

Κινητικότητα (2/2) Ο βαθμός της κινητικότητας έχει σημαντική επίπτωση στην φυσιολογική, ψυχοκοινωνική και αναπτυξιακή ευημερία ενός ατόμου. Όταν η κινητικότητα μεταβάλλεται υπάρχει κίνδυνος δυσλειτουργίας για πολλά συστήματα του οργανισμού Διαταραγμένη κινητικότητα μπορεί να οδηγήσει σε μεταβολή της καρδιαγγειακής λειτουργίας, διαταραχή της φυσιολογικής λειτουργίας του μεταβολισμού, αύξηση κινδύνου για πνευμονικές επιπλοκές, ανάπτυξη ελκών κατακλίσεων και μεταβολές των ουρικών απεκκρίσεων

Κινητικότητα Αλλαγές στην κινητικότητα ενός ασθενούς απορρέουν από διάφορα προβλήματα υγείας (μυοσκελετικές παθήσεις = κατάγματα, διαστρέμματα, νευρολογικές παθήσεις) Μερικοί ασθενείς μπορεί στην πραγματικότητα να ακινητοποιηθούν για θεραπευτικούς σκοπούς (π.χ. σύσταση για ανάπαυση και μειωμένη δραστηριότητα) Συχνές αλλαγές θέσης, ασκήσεις για βαθιές αναπνοές και βήχα, ασκήσεις των μυών και των αρθρώσεων, αυξημένη πρόσληψη υγρών και διαιτητική πρόσληψη τροφών πλούσιων σε ίνες αποτελούν παραδείγματα μέτρων που μπορούν να μειώσουν τους κινδύνους της ακινησίας

Εκτέλεση Ασκήσεων Εύρους Κίνησης Μπορεί να είναι ενεργητικές (τις εκτελεί μόνος), παθητικές ή ενεργά ενισχυόμενες Σε κάθε πτυχή των καθημερινών δραστηριοτή-των, ενθαρρύνετε τον ασθενή να είναι όσο το δυνατόν ανεξάρτητος Ενσωματώστε ενεργητικές ασκήσεις εύρους κίνησης στις καθημερινές δραστηριότητες του ασθενούς Ενσωματώστε παθητικές ασκήσεις εύρους κίνησης στις δραστηριότητες του μπάνιου και της σίτισης

Ισομετρικές ασκήσεις Περιλαμβάνουν τη σύσπαση ενός μυός, ενώ πιέζουμε ένα σταθερό αντικείμενο ή αντιστεκόμαστε στην κίνηση ενός αντικειμένου (εκτέλεση κάμψεων και άρσεις των γοφών) Βοηθούν για την προώθηση της μυϊκής δύναμης, και παρέχουν την απαραίτητη ένταση για τη διατήρηση και ανάπτυξη των οστών

Εκτέλεση Ισομετρικών Ασκήσεων Οι ισομετρικές ή στατικές ασκήσεις περιλαμβάνουν σύσφιξη ή τέντωμα των μυών χωρίς να κινούνται μέρη του σώματος Μερικά άτομα, ωστόσο, δεν μπορούν να ανεχτούν τέτοια αύξηση της δραστηριότητας. Για αυτούς τους ανθρώπους, οι ισομετρικές ασκήσεις είναι πιο κατάλληλες Επηρεάζει θετικά την λειτουργία της καρδιάς και των πνευμόνων, βελτιώνει τον μυϊκό τόνο και έχει ευεργετικά αποτελέσματα για όλο το σώμα εάν οι ασκήσεις εκτελεστούν σωστά Πέρα από ασκήσεις εύρους κίνησης, ορισμένοι ακινητοποιημένοι ασθενείς είναι ικανοί να εκτελέσουν ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης

Εφαρμογή Ελαστικών Καλτσών και Συσκευή Διαδοχικής Συμπίεσης Η πρόληψη είναι η καλύτερη μέθοδος για την μείωση του κινδύνου εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης (ΒΦΘ) = οδηγεί σε ακινησία Η έγκαιρη κινητικότητα παραμένει το πιο αποτελεσματικό προληπτικό μέτρο Έγκαιρη εφαρμογή των ελαστικών καλτσών, της συσκευής διαδοχικής συμπίεσης (ΣΔΣ) ή της αντλίας του άκρου ποδός σε συνδυασμό με χαμηλή δόση ηπαρίνης αναφέρεται ως επιτυχής στην πρόληψη της ανάπτυξης ΒΦΘ

Ύπνος Ο ύπνος είναι περισσότερο απαραίτητος και από την τροφή Ο άνθρωπος δεν μπορεί να μείνει ξύπνιος για περισσότερες από τέσσερις έως επτά ημέρες Όταν φτάσει στα όριά του θα έχει παραισθήσεις και διανοητική σύγχυση Φαίνεται λοιπόν ότι ο ύπνος είναι μια απολύτως απαραίτητη κατάσταση Σχετίζεται με τον εγκέφαλο και όχι με το υπόλοιπο σώμα ή τον μυϊκό ιστό Η επιστημονική μελέτη του ύπνου άρχισε με την καταγραφή του ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος (ΗΕΓ), το οποίο μάλιστα συνδυάζεται με ταυτόχρονη καταγραφή του μυϊκού τόνου και των οφθαλμικών κινήσεων

ΣΤΑΔΙΑ ΥΠΝΟΥ Κατά τον ύπνο, μειώνεται ο μυϊκός τόνος και ο κοιμισμένος φαίνεται ότι χαλαρώνει και ξεκουράζεται Αυτό διαρκεί για μία με μιάμιση ώρα Το στάδιο αυτό των βραδέων κυμάτων, όπως ονομάζεται, διακόπτεται ξαφνικά από ένα παράδοξο στάδιο ύπνου, το στάδιο REM, (από τα αρχικά Rapid Eye Movements), δηλαδή ταχέων οφθαλμικών κινήσεων Η διάρκεια του σταδίου REM είναι μόλις μερικά λεπτά Μετά ο ύπνος επανέρχεται στην «ομαλή» του πορεία, με βραδέα κύματα Κάθε βράδυ ο άνθρωπος κάνει τέσσερις με πέντε τέτοιους κύκλους, ύπνου βραδέων κυμάτων και ύπνου REM

Παράγοντες που επηρεάζουν τον ύπνο Ηλικία: μείωση καθώς αυξάνει η ηλικία Σωματική άσκηση: αύξηση κόπωσης, προαγωγή χαλάρωσης (πριν τις ώρες ύπνου επιφέρει αϋπνία) Ψυχολογικό stress: μείωση, πτώση ποιότητας Πολιτισμικές επιδράσεις: διαφορές στα ωράρια, διάρκεια, τρόπους προαγωγής ύπνου Διατροφή: ελαφρύ γεύμα πλούσιο σε υδατάνθρακες προάγει τον ύπνο – το αντίθετο με βαρύ πρωτεϊνούχο γεύμα Λήψη αλκοόλ: μικρή ποσότητα προάγει τον ύπνο, μεγάλη ποσότητα μειώνει τον REM Καφεΐνη: αναστέλλει τη διάθεση για ύπνο Κάπνισμα: διεγερτική επίδραση - η διακοπή αυξάνει την υπνηλία την ημέρα, αυξάνει την ανησυχία τη νύχτα Περιβάλλον: οικειότητα, απαιτήσεις εργασίας Ασθένεια, πόνος, φάρμακα

Διαταραχές ύπνου (1/3) Επηρεάζουν την ποιότητα ζωής ασθενή: αυξημένος κίνδυνος ατυχημάτων Αϋπνία: δυσκολία στην έλευση ή/και διατήρηση του ύπνου (διακοπτόμενος ύπνος, πρόωρη αφύπνιση) - παροδική: stress, διέγερση, ταξίδια - μακροχρόνια: χρόνιος πόνος, κατάθλιψη Υπερυπνία: υπερβολικός ύπνος κυρίως στη διάρκεια της ημέρας – επί ψυχιατρικών προβλημάτων, χρήσης ουσιών Νυχτερινή μυοκλονία: εμφανής σύσπαση μυών με τίναγμα ποδιών, συνδυάζεται συχνά με αϋπνία

Διαταραχές ύπνου (2/3) Υπνοβασία, παραμιλητό, νυχτερινή ενούρηση Σύνδρομο άπνοιας ύπνου: παύση αναπνοής για σύντομα διαστήματα κατά τον ύπνο – αποφρακτική, κεντρική, μικτή - συχνότερη η αποφρακτική: χαλάρωση τοιχωμάτων αναπνευστικής οδού, συχνά λόγω ηλικίας - διακοπή αναπνοής για 10΄΄- 2΄: ακολουθείται από σύντομη αφύπνιση, συνυπάρχει με ροχαλητό - επεισόδιο μεγάλης διάρκειας: πτώση Ο2 στο αρτηριακό αίμα, αρρυθμίες, πτώση Α.Π., επικίνδυνες σε ασθενείς με καρδιαγγειακά προβλήματα - συχνότερη σε άνδρες μέσης ηλικίας - κεντρική άπνοια: διακοπή λειτουργίας διαφράγματος – θωρακικών μυών

Διαταραχές ύπνου (3/3) Ροχαλητό: αναπνοή με τραχείς ήχους, απόφραξη στο φάρυγγα ή τη ρινική κοιλότητα Προαγωγή ύπνου: - εξασφάλιση άνεσης, ήσυχου, θερμού, ασφαλούς περιβάλλοντος (κουδούνι ειδοποίησης, ελεύθερη πρόσβαση στην τουαλέτα, κιγκλίδωμα προστασίας σε ασθενή με πιθανή διέγερση) - ρουτίνες πριν τον ύπνο: θερμό λουτρό, ροφήματα, διάβασμα - κατά το δυνατό μείωση αφυπνίσεων (π.χ. νυχτερινή χορήγηση φαρμάκων) - αποφυγή λήψης αλκοόλ, υπνωτικών επί άπνοιας ύπνου - χορήγηση κατάλληλων φαρμάκων

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ