ΜΙΚΡΟ - ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ Γιάννης Πεχτελίδης 9/9/2018 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Βασικές έννοιες Καθημερινή δραστηριότητα και συμβολική αλληλεπίδραση Διαπραγμάτευση Στρατηγική Ρόλοι Η απόσταση από το ρόλο 9/9/2018 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Η αδυναμία της Μακρο-Κοινωνιολογίας Η συζήτηση για την εκπαίδευση συνήθως εξετάζεται σε ένα μάκρο-επίπεδο ανάλυσης και παρουσιάζεται αποσυνδεδεμένη από την καθημερινή σχολική πραγματικότητα 9/9/2018 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Κριτική της ΜΑΚΡΟ προσέγγισης Οι άνθρωποι απλά προϊόντα κοινωνικοποίησης. Αγνοεί την ανθρώπινη δημιουργικότητα και ελευθερία. Ακόμη, δεν δίνει πληροφορίες για το τι συμβαίνει στο «μαύρο κουτί» της εκπαίδευσης Δεν περιγράφει την πολυπλοκότητα της ζωής των μετεχόντων στη σχολική πραγματικότητα. 9/9/2018 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΜΙΚΡΟ - κοινωνιολογία Επίκεντρο η καθημερινή σχολική πραγματικότητα, η σχολική τάξη βασική μονάδα ανάλυσης Διερευνά: α)τη συγκρότηση εκπαιδευτικών κατηγοριών μέσω της αλληλεπίδρασης, β)το πώς κοινωνικοί παράγοντες όπως το φύλο, η κοινωνική τάξη, το μορφωτικό κεφάλαιο, υπεισέρχονται στο σχολείο. Πληθώρα δεδομένων και σκοπιά των μετεχόντων. 9/9/2018 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Καθημερινή δραστηριότητα Αν θέλουμε να κατανοήσουμε την εκπαίδευση αφετηρία η καθημερινή δραστηριότητα. Η σχολική πραγματικότητα ως μία σχετικά ανοιχτή και υπό-διαπραγμάτευση διαδικασία η σχολική εμπειρία κατασκευάζεται όχι απλά θεσμικά αλλά και από τους μετέχοντες σε αυτήν 9/9/2018 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Συμβολική αλληλεπίδραση Η ζωή της σχολικής τάξης συγκροτείται μέσω της αλληλεπίδρασης των ανθρώπων σ’ ένα θεσμικά καθορισμένο πλαίσιο. Η αλληλεπίδραση μια δυναμική διαδικασία στο πλαίσιο της οποίας το άτομο δεν θεωρείται παθητικό ούτε ανεπηρέαστο. Η κοινωνικοποίηση δεν περατώνεται ποτέ. 9/9/2018 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Κοινωνικοποίηση Η διαμόρφωση της ατομικής συμπεριφοράς και του εαυτού είναι μια διαδικασία συνεχούς μετασχηματισμού, εφόσον σε κάθε σχέση λαμβάνονται υπόψη οι προσδοκίες και οι απαιτήσεις των άλλων. 9/9/2018 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Αλληλεπίδραση κ εαυτός Τα άτομα πραγματοποιούν ανιχνευτικές κινήσεις προκειμένου να διαπιστώσουν ή να προβλέψουν τις αντιδράσεις των άλλων και εν συνεχεία προσαρμόζουν ή επαναπροσδιορίζουν τις δράσεις τους υπό το πρίσμα αυτών των αντιδράσεων (233-234) 9/9/2018 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Πρώτες συναντήσεις Συλλογή πληροφοριών, πρόβλεψη και έλεγχος της περίστασης Δύο στάδια: 1. Παθητικό στάδιο-ψευδαίσθηση επιβολής της τάξης 2.Ενεργητικό στάδιο-επεισόδια τεχνητής έντασης, έλεγχος των ορίων των εκπαιδευτικών 9/9/2018 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Η σχολική πραγματικότητα ως ένα τρίπτυχο α) η θεσμική οργάνωση του σχολείου, β) η κοινωνική προέλευση και οι πολιτισμικές αναφορές των μετεχόντων και γ) το υποκείμενο ως μια ενεργητική οντότητα που διαπραγματεύεται συνεχώς νέα νοήματα 9/9/2018 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Διαπραγμάτευση Κεντρική για κατανόηση της σχολικής εμπειρίας, παραπέμπει στη σχέση της «θεσμικής» με την πραγματιστική σχολική τάξη, καθώς και στο πώς πραγματώνεται σε δι-υποκειμενικό επίπεδο η θεσμικά ασύμμετρη σχέση εξουσίας των μετεχόντων. (258-260) 9/9/2018 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Διαπραγμάτευση Ενεργοποιείται σε ένα καθορισμένο πλαίσιο άνισης κατανομής της εξουσίας Οι μετέχοντες αναλαμβάνουν στρατηγική δράση για να επιλύσουν τα καθημερινά προβλήματα, λαμβάνοντας όμως υπόψη τούς δομικούς περιορισμούς και τα συμφέροντα της άλλης πλευράς. (235-236) 9/9/2018 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Στρατηγική Μια οργανωμένη, συνεκτική και επαναλαμβανόμενη δράση των μετεχόντων σε μια αντιφατική και προβληματική σχολική πραγματικότητα Η στρατηγική δράση των μετεχόντων δεν συνίσταται από τυχαία, ακανόνιστα και αυθόρμητα συμβάντα, ούτε εξαντλείται αποκλειστικά και μόνο στο δι-υποκειμενικό επίπεδο. (260) 9/9/2018 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Στρατηγικές αντίστασης και διαπραγμάτευσης Αναπτύσσονται σε συνάρτηση με τις παιδαγωγικές πρακτικές, τους τρόπους διδασκαλίας, εξέτασης και αξιολόγησης, τη μορφή της σχολικής γνώσης, καθώς και με τους «κόσμους» στους οποίους μετέχουν οι εμπλεκόμενοι. 9/9/2018 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Ρόλοι Θεσμικά υπαγορεύονται συγκεκριμένες θέσεις, καθώς και οι ερμηνείες των ρόλων που αντιστοιχούν σε αυτές Τα θεσμικά πρότυπα ερμηνείας των ρόλων περιορίζουν τους δυνάμει ερμηνευτές και άρα μειώνουν την αυτονομία τους. Οι ρόλοι οδηγούν στην ανάληψη ελεγχόμενων μορφών συμπεριφοράς. 9/9/2018 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Απόθεμα γνώσεων ενεργοποιείται μέσω των ρόλων Τα πρότυπα συμπεριφοράς ενσωματώνουν ένα σύνολο και γνώσεων για το πώς πρέπει κάποιος να πράξει στο κοινωνικό πεδίο 9/9/2018 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Ρόλος και εαυτός Σύμφωνα με τον Goffman, «κάθε ρόλος περιλαμβάνει κοινωνικές προσδοκίες, ρυθμίζει και επιβάλλει ένα πλαίσιο ερμηνείας του και μέσα από την προδιαγεγραμμένη ερμηνεία σκιαγραφεί μια συγκεκριμένη κοινωνική ταυτότητα για τον ερμηνευτή. Ο κοινωνικός ρόλος συνοδεύεται, λοιπόν, από έναν εν δυνάμει εαυτό κοινωνικά καθορισμένο» (Μακρυνιώτη, 1996: 28). 9/9/2018 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Ρόλος και κοινωνικοποίηση Το υποκείμενο μέσω της ερμηνείας ενός ρόλου συμμετέχει σε μια πραγματικότητα, μέρος της οποίας αποτελεί ο ρόλος Οι προδιαγραφές που ενεργοποιούνται διαμέσου της ερμηνείας του ρόλου ενσωματώνονται στην εμπειρία των ερμηνευτών. Ο ρόλος λοιπόν κοινωνικοποιεί τον ερμηνευτή του στα περιεχόμενα που περικλείει. 9/9/2018 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Απόσταση από το ρόλο Η ερμηνεία ενός ρόλου δεν σημαίνει αναγκαστικά και εσωτερίκευση του ρόλου άρα και αποδοχή του συγκεκριμένου κοινωνικού κόσμου στον οποίο αντιστοιχεί ο ρόλος 9/9/2018 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Κανονιστική και πραγματική διάσταση ρόλου Η ερμηνεία που αποκλίνει από τις επίσημες προδιαγραφές και άρα η απόσταση που δημιουργείται ανάμεσα στο άτομο και τον ρόλο δηλώνει τη μη κανονιστική διάσταση του ρόλου. Η περιφρόνηση και η απόσυρση από τον εαυτό που προδιαγράφεται στο πλαίσιο του ρόλου αποτελεί συνέπεια μιας άλλης ταύτισης του ατόμου 9/9/2018 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Διάφορες επιρροές και ταυτίσεις Διαφορά ανάμεσα στην τυπική και την πραγματική ανταπόκριση στο ρόλο του πειθήνιου μαθητή, επειδή η συγκεκριμένη θέση εξαρτάται από τους ποικίλους τρόπους με τους οποίους οι μαθητές αντιλαμβάνονται και ορίζουν την περίσταση στην οποία μετέχουν. 9/9/2018 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Κοινωνικές προσδοκίες κ ατομικοί ελιγμοί Οι κοινωνικές προσδοκίες των ρόλων περιορίζουν τους ερμηνευτές τους, αλλά παράλληλα προσδιορίζουν πεδία τα οποία μπορούν να χειριστούν με ευελιξία και να ελέγξουν. Η προσωπική δυνατότητα ελιγμών ως διακριτικό του ρόλου αποδίδεται από τον Goffman με τον όρο της απόστασης από το ρόλο. 9/9/2018 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Απόσταση από το ρόλο Αναντιστοιχία ανάμεσα στον τυπικό εαυτό και τον πραγματικό εαυτό, δηλαδή τον εαυτό που εμφανίζεται ύστερα από τις προσωπικές επιλογές. Απροθυμία πλήρους ταύτισης με τον κανονιστικό ρόλο, και αποστασιοποίηση από την ταυτότητα που απορρέει από αυτόν. 9/9/2018 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Απόσταση από το ρόλο Το άτομο αποδέχεται τον ρόλο με τους δικούς του όρους και έχει τη δυνατότητα να παρεμβάλλει στοιχεία ασύμβατα με τον τυπικό ρόλο, δείχνοντας ότι δεν είναι μόνον αυτό που υπαγορεύει ο επίσημος ρόλος. Το άτομο δηλαδή παρεμβαίνει ενεργητικά για να καθορίσει τον εαυτό του και την προσωπική του ταυτότητα σε αντιδιαστολή προς τις κοινωνικές προδιαγραφές του ρόλου. 9/9/2018 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Γλώσσα Οι δικαιολογίες, οι εξηγήσεις, οι απολογίες, τα αστεία, το χιούμορ τα μέσα με τα οποία το άτομο ζητά να αγνοηθούν γνωρίσματα της περίστασης και του ρόλου ως πηγές ορισμού του εαυτού του. Η εμπλοκή του ατόμου σε διορθωτικό έργο τοποθετεί σε προεξάρχουσα θέση τη γλώσσα, η οποία γίνεται σύμφωνα με τον Goffman ένα μέσο αποκατάστασης του εαυτού στην περίσταση. 9/9/2018 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Ετεροκαθορισμός και αυτοκαθορισμός του ατόμου Η θεωρία των ρόλων εστιάζει στη διάκριση ανάμεσα στο κοινωνικά αναμενόμενο και στο κοινωνικά πραγματικό σε σχέση με την ερμηνεία ενός ρόλου κ προσφέρει τη βάση για να συζητηθεί η συγκρότηση της ταυτότητας και η δόμηση του εαυτού από μια κοινωνιολογική οπτική. 9/9/2018 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ 2 βασικές παραδοχές 1. η προσωπική ταυτότητα είναι κ αυτή, μαζί με την κοινωνική, αποτέλεσμα κοινωνικής κατασκευής. Η ταυτότητα συνάρτηση του συνόλου ρόλων που κάθε άτομο αναλαμβάνει να ερμηνεύσει Ακόμη και η απόσταση από έναν ρόλο επικαλείται άλλους ρόλους που το ίδιο άτομο ερμηνεύει σε διαφορετικές κοινωνικές περιστάσεις. 9/9/2018 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ 2 βασικές παραδοχές 2. Η προσωπική και κοινωνική ταυτότητα μετασχηματίζονται ανάλογα με τις εμπειρίες και τους ερμηνευμένους ρόλους. Η μεταβολή εντάσσεται στη διαδικασία κοινωνικοποίησης και αποτελεί κάτι το αναμενόμενο. Ωστόσο, οι μεταβολές μπορεί να σημαίνουν βίαιες διαδικασίες που προκύπτουν από την αναντιστοιχία ανάμεσα στην κοινωνική και την προσωπική ταυτότητα. 9/9/2018 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Εθνογραφία της παιδικής ηλικίας Μεθοδολογικές δυσκολίες στη μελέτη της κουλτούρας των μικρών παιδιών λόγω θέσης και ηλικίας 9/9/2018 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Παράδειγμα: Η μελέτη μιας κοινότητας παιδιών William Corsaro – κουλτούρες συνομήλικων παιδιών προσχολικής ηλικίας Μεθοδολογικό πρόβλημα λόγω ενήλικης εμφάνισης και παρουσίας Γορίλες στην ομίχλη (Dian Fossey) 9/9/2018 ΕΘΝΟΓΡΑΦΙΑ, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ, ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ

ΕΘΝΟΓΡΑΦΙΑ, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ, ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ Στρατηγικές Corsaro Παθητική στάση στις αλληλεπιδράσεις Συμμετοχή στα στέκια παιδιών Ικανοποίηση απαιτήσεων παιδιών Μη λεκτική επικοινωνία, καθόταν κοντά σιωπηλός Απαντούσε σε ερωτήσεις αλλά δεν έκανε ερωτήσεις Ποτέ δεν ξεκινούσε ένα επεισόδιο αλληλεπίδρασης Δεν διευθετούσε διαμάχες Δεν καθοδηγούσε την δραστηριότητα κ δεν συνεργαζόταν 9/9/2018 ΕΘΝΟΓΡΑΦΙΑ, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ, ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ

Η ταυτότητα του ερευνητή Η ταυτότητα του Corsaro μετασχηματίστηκε από αυτή του ενηλίκου σε μια υβριδική, στην οποία τα παιδιά τον τοποθέτησαν/όρισαν ως «μεγάλο παιδί», «ημι-ενήλικα», ή «μεγαλύτερος αδελφός» 9/9/2018 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

5 δείκτες της αλλαγής ταυτότητας Το ψευδόνυμο που του έδωσαν τα παιδιά: Big Bill, Billo/Billone Τα παιδιά δεν σταματούσαν το παιχνίδι όταν εμφανιζόταν ο Corsaro Τα παιδιά δεν τον αντιλάμβάνονταν ως κάποιον με εξουσία Στα πάρτι γενεθλίων καθόταν στον κύκλο με τα παιδιά, ενώ οι γονείς/εκπαιδευτικοί σε απόσταση Τα πειράγματα των παιδιών στην Ιταλία για τις φτωχές γλωσσικές του δεξιότητες 9/9/2018 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ