ΚΑΡΚΙΝΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΝΕΦΡΟΥ

Καρκίνος Είναι μία βιολογική επανάσταση στην οποία μία ομάδα κυττάρων παύει να πειθαρχεί στη νομοτέλεια της βιολογικής εξέλιξης που διέπει τα άλλα κύτταρα με αποτέλεσμα να προκληθεί μία μη ελεγχόμενη ανάπτυξη των κυττάρων αυτών που οδηγεί σ' ένα καταστρεπτικό αποτέλεσμα.

Η παρουσία τους φανερώνει νεοπλασία?? Καρκινικοί δείκτες Η παρουσία τους φανερώνει νεοπλασία?? Συνήθως πρωτεΐνες χαμηλού μοριακού βάρους Βιολογική ιδιότητα (±) Παράγονται από τα καρκινικά κύτταρα Από άλλους ιστούς του οργανισμού σαν απάντηση στις βιοχημικές αλλαγές οφειλόμενες στη νεοπλασία Ποιοτικά – Ποσοτικά ανιχνεύσιμες (αίμα, ούρα, ιστούς)

Καρκινικοί δείκτες Ένζυμα – Ισοένζυμα (PSA, PAP, LDH) Ορμόνες (hCG, VMA, Homovanillic acid) Καρκινοεμβρυϊκά αντιγόνα (AFP, CEA) Καρκινικά αντιγόνα (CA15.3, CA27.29)

Καρκινικοί δείκτες Ευαισθησία (Θετικός στους πάσχοντες) Ε= AΘ/AΘ+ΨΑ Ειδικότητα (Αρνητικός στους μη πάσχοντες) Ε= ΑΑ/ΑΑ+ΨΘ Θετική προγνωστική αξία (πιθανότητα νόσου) ΘΠΑ=ΑΘ/ΑΘ+ΨΘ

Ιδανικός καρκινικός δείκτης Αύξηση της συγκέντρωσης μόνο στις νεοπλασίες (screening test) Παράλληλη αύξηση των επιπέδων του με το στάδιο της νόσου (Πρόγνωση) Μη ανιχνεύσιμο μετά ριζική θεραπεία (μικρή Τ1/2, Follow-up) Εύκολα ανιχνεύσιμο στο αίμα ή σε άλλα βιολογικά υγρά-ιστούς Οικονομικό

Ουροδόχος Κύστη ΒΤΑ Πειραματικοί BTA stat BTA TRAK Lewis NMP22 FDP Διαθέσιμοι ΒΤΑ BTA stat BTA TRAK NMP22 FDP Τελομεράση HA/HAase Πειραματικοί Lewis BLCA-4 Survivan Microsattelite repeats

BTA (bladder tumor antigen) ΒΤΑ: Ανιχνεύει στα ούρα, μεγάλου μοριακού βάρους προϊόντα διάσπασης της βασικής μεμβράνης του ουροθηλίου ΒΤΑ stat -ΤRΑΚ: πρωτεΐνη των ούρων που μοιάζει με τον παράγοντα Η του ανθρώπινου συμπληρώματος Υψηλά ποσοστά ΨΘ μακροσκοπική αιματουρία φλεγμονή λιθίαση

NMP22 (Nuclear Matrix Proteins) Ανιχνεύει πυρηνικό πλέγμα νουκλεοπρωτεινών στα ούρα Υψηλά ποσοστά ΨΘ μακροσκοπική αιματουρία

FDP (Fibrogen Degradation Products) Ανιχνεύει προϊόντα διάσπασης του ινοδωγόνου στα ούρα. Υψηλά ποσοστά ΨΘ μακροσκοπική αιματουρία

Υαλουρονικό οξύ Υαλουρονιδάση Ανιχνεύει υαλουρονικό οξύ/ υαλουρονιδάση των ούρων. Δεν ανιχνεύει GI όγκους

ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ BTA 38%-83% 46%- 73% NMP22 49%-66% 60%-80% FDP 48%-68% 80% HA/HAase 90%

Προστάτης

PAP (Όξινη προστατική φωσφατάση) Αυξημένη στον προστάτη Ανιχνεύεται μετά την αφαίρεση του αδένα Αυξάνεται σε νεφρικές, σκελετικές, ηπατικές νόσους

PSA (Ειδικό Προστατικό Αντιγόνο) 1984 Chu et al. Γλυκοπρωτεΐνη 28.430 D. 19q13.2 - 19q13.4 Πρωτεάση (όμοια χυμοθρυψίνης) Κυλινδρικά επιθηλιακά κύτταρα των προστατικών πόρων και κυψελίδων Δεν ανευρίσκεται στα βασικά κύτταρα

PSA (Ειδικό Προστατικό Αντιγόνο) Διαφυγή δια μέσου του «αιματο-προστατικού» φραγμού (προστατικά επιθηλιακά κύτταρα, βασικά κύτταρα, βασική μεμβράνη, προστατικό στρώμα, βασική μεμβράνη, επιθηλιακά κύτταρα των τριχοειδικών ή λεμφαγγειακών αγγείων) α1-αντιχυμοθρυψίνη (ACT) α2-μακροσφαιρίνη (Α2Μ) (μη ανιχνεύσιμη)

PSA Free PSA Άλλα f PSA ProPSΑ BPSA Complexed PSA Intact PSA PSA-A2M PSA-API PSA-ACT Άλλα f PSA ProPSΑ BPSA Complexed PSA Intact PSA PSA complexes

PSA Ειδικός προστατικός όχι ειδικός καρκινικός δείκτης οξεία προστατίτιδα οξεία επίσχεση δακτυλική εξέταση μάλαξη του προστάτη (X 1,5- 2) βιοψία του προστάτη (> 2 εβδομάδες) εκσπερμάτιση (48 ώρες) Μετά την εφαρμογή θεραπείας θεωρείται ειδικός καρκινικός δείκτης.

PSA Πιθανότητα ανάδειξης καρκίνου 0 – 2,5 ng/ml 1% 2,6 – 4 ng/ml 22%

F/Τ PSA >25% ΚΥΠ <12% PCa >25% ΚΥΠ <12% PCa 29% των αρνητικών βιοψιών για PSA 4-10ng/ml θα μπορούσαν να μην είχαν γίνει ενώ η μέθοδος θα διατηρούσε την ευαισθησία της

TRUS DRE PSA

Ριζική προστατεκτομή Μη ανιχνεύσιμο (PSA < 0,1 ng/ml) Ο απαιτούμενος χρόνος 3 – 4 εβδομάδες (κοινά αντιδραστήρια) 6 – 8 εβδομάδες (υπερευαίσθητα) Η πρώτη μέτρηση στους 3 μήνες

Βιοχημική Υποτροπή Υποτροπή (PSA > 0,2 ng/ml /2 μετρήσεις) 53% κλινική υποτροπή (PSA > 0,4 ng/ml /2 μετρήσεις) 100% κλινική υποτροπή (6-49 μήνες) Υποτροπή

1-2% νεοπλασιών 12% 20 – 35 ετών Συχνότερος 15 – 34 ετών Επίπτωση 3% -4%/ 100000

(β-hCG) Xοριακή γοναδοτροπίνη Γλυκοπρωτεΐνη με μοριακό βάρος 38.000 Συγκυτιοτροφοβλαστικά κύτταρα του πλακούντα στη κύηση (T½) 24 ώρες, παραμονή υψηλών επιπέδων της επτά ημέρες μετά την ορχεκτομή υποδηλώνει μεταστατική νόσο Αμιγές χοριοκαρκίνωμα 100% Εμβρυϊκό καρκίνωμα 40-60% Αμιγές σεμίνωμα 5-10%

(AFP) Άλφα-εμβρυϊκή φετοπρωτεϊνη Γλυκοπρωτεΐνη με μοριακό βάρος 70.000 Λεκιθικό ασκό, ήπαρ και γαστρεντερικό του εμβρύου (T½) 5 ημέρες, παραμονή υψηλών επιπέδων 4 εβδομάδες μετά την ορχεκτομή υποδηλώνει μεταστατική νόσο Η AFP δεν αυξάνεται ποτέ σε αμιγές σεμίνωμα ή σε χοριοκαρκίνωμα.

(LDH) Γαλακτική δεϋδρογενάση Κυτταρικό ένζυμο 134.000 Μη ειδικός δείκτης Αυξάνεται σε κάθε τύπο ορχικού όγκου από γεννητικά κύτταρα Χρησιμοποιείται κυρίως ως μέτρο του καρκινικού φορτίου

(PLAP) Αλκαλική φωσφατάση του ανθρώπινου πλακούντα Εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα Ειδικός δείκτης για το σεμίνωμα Αυξημένη στους καπνιστές Σήμερα δεν χρησιμοποιείται

Προγνωστικές ομάδες μη-σεμινωματωδών όγκων προχωρημένου σταδίου σύμφωνα με την ταξινόμηση της International germ cell consensus classification (IGCCC)

Ομάδα καλής πρόγνωσης (πλήρης ύφεση στο 97%) α) Πρωτοπαθής εντόπιση στον όρχι β) AFP < 1000 ng/ml γ) β-hCG < 5.000mUI/ml δ) LDH < 1.5 φορές της φυσιολογικής τιμής ε) Απουσία μεταστάσεων σε ήπαρ, εγκέφαλο, οστά (πνευμονικές μπορεί να υπάρχουν)

Ομάδα ενδιάμεσης πρόγνωσης ( πλήρης ύφεση στο 80%) α) Πρωτοπαθής εντόπιση στον όρχι β) AFP 1000-10.000 ng/ml γ) β-hCG 5.000-50.000mUI/ml δ) LDH 1.5-10 φορές υψηλότερη ε) Απουσία μεταστάσεων σε ήπαρ, εγκέφαλο, οστά (πνευμονικές μπορεί να υπάρχουν)

Ομάδα πτωχής πρόγνωσης (πλήρης ύφεση στο 70%) α) Πρωτοπαθής όγκος στο μεσοθωράκιο β) LDH > 10 γ) β-hCG > 50.000 mUI/ml δ) AFP > 10.000 ng/ml ε) Παρουσία μεταστάσεων σε ήπαρ, εγκέφαλο, οστά

Νεοπλάσματα Νεφρικού Παρεγχύματος

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ 200.000 νέες περιπτώσεις και 100.000 θανάτους ανά έτος παγκόσμια τρίτη συχνότερη νεοπλασία του ουροποιητικού η πιο θανατηφόρος ουρολογική κακοήθη νόσος η επίπτωση αυξάνεται κατά 2.5% ανά έτος 20-30% των ασθενών εμφανίζονται με μεταστατική νόσο 30-40% των ασθενών που υποβάλλονται σε νεφρεκτομή για κλινικά εντοπισμένη νόσο αναπτύσσουν μεταστατική νόσο.

2002

2002 2002

Επιθηλιακά νεοπλάσματα

Καλοήθεις μεσεγχυματογενείς όγκοι Αγγειομυολίπωμα Λειομύωμα Ογκος από κύτταρα της παρασπειραματικής συσκευής ΄Ινωμα της μυελώδους μοίρας Αιμαγγείωμα Λεμφαγγείωμα Λίπωμα Μύξωμα Νευρογενείς όγκοι Καλόηθες ινώδες ιστιοκύτωμα Ογκοι της νεφρικής κάψας Κακοήθεις μεσεγχυματογενείς όγκοι Λειομυοσάρκωμα Λιποσάρκωμα Οστεογενές σάρκωμα Ραβδομυοσάρκωμα Αγγειοσάρκωμα Χονδροσάρκωμα Ινοσάρκωμα Αιμαγγειοπερικύτωμα Κακόηθες ινώδες ιστιοκύτωμα Μικτοί επιθηλιακοί και μεσεγχυματογενείς όγκοι Κυστικό νέφρωμα και κυστικό μερικώς διαφοροποιημένο νεφροβλάστωμα Μεσοβλαστικό νέφρωμα των ενηλίκων Κυστικό αμάρτωμα της νεφρικής πυέλου Βλάβες που μοιάζουν με όγκο (tumour-like lesions) Ξανθοκοκκιωματώδης πυελονεφρίτις Μαλακοπλακία Νεφρικές κύστεις Ενδαγγειακή θηλώδης ενδοθηλιακή νεοπλασία (όγκος του Mason) Νόσος των Rosai-Dorman Ινοεπιθηλιακός πολύποδας Adrenal rests Όγκοι του λεμφικού ιστού Λέμφωμα Λεμφοσάρκωμα Δικτυοκυτταρικό σάρκωμα Λευχαιμία Νεοπλάσματατης παιδικής ηλικίας Όγκος του Wilms Μεσοβλαστικό νέφρωμα Πολυκυστικό νέφρωμα

Μεταστατικός νεφρικός καρκίνος Η διάμεση επιβίωση των ασθενών είναι 12 μήνες 5-ετής επιβίωση στη μεταστατική νόσο < 20% Αντοχή στην Χημειοθεραπεία Αναπτύσσει εύκολα μηχανισμούς ανοσολογικής διαφυγής στην ανοσοθεραπεία Η ανταπόκριση στην καθιερωμένη θεραπευτική με κυτταροκίνες (INF-α, IL-2) είναι < 20%

Παράγοντες Κινδύνου Κάπνισμα Αύξηση της ηλικίας, άνδρες Αύξηση της ηλικίας, άνδρες  Έκθεση στον αμίαντο και στο κάδμιο Παχυσαρκία Αρτηριακή υπέρταση, διουρητικά Χρόνια αιμοκάθαρση Κληρονομικά, γενετικά σύνδρομα: Von Hippel–Lindau οζώδης σκλήρυνση

von Hippel-Lindau syndrome (VHL) 40% πιθανότητες να αναπτύξουν διαυγοκυτταρικό καρκίνωμα Μετάλλαξη στο γονίδιο VHL (3p)(ογκοκατασταλτικό γονίδιο)

Συμπτωματολογία Αιματουρία, Πόνος, βάρος, ψηλαφητή μάζα Αιφνίδια εμφάνιση κιρσοκήλης Δύσπνοια, βήχας, οστικοί πόνοι ΑΥ, αναιμία, αδυναμία, απώλεια βάρους Πυρετός άγνωστης αιτιολογίας ΑΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΗ Παρανεοπλασματικά σύνδρομα Ερυθροκυττάρωση Υπερασβεστιαιμία Σύνδρομο Stauffer

Διάγνωση Φυσική εξέταση Εργαστηριακές εξετάσεις Απεικονιστικές εξετάσεις ΝΟΚ, US, IVP, CT, MRI, Αγγειογραφία, Φλεβογραφία κάτω κοίλης, Σπινθηρογράφημα οστών

Τx: Ο όγκος δεν μπορεί να εκτιμηθεί. T0: Δεν υπάρχει ένδειξη πρωτοπαθούς όγκου. T1: Όγκος διαμέτρου <7 cm, περιορισμένος στο νεφρό. Τ1a: Όγκος διαμέτρου <4 cm. T1b: Όγκος διαμέτρου >4 cm αλλά <7 cm. T2: Όγκος διαμέτρου >7 cm, περιορισμένος στο νεφρό. T3: Ο όγκος επεκτείνεται στα μεγάλα αγγεία ή διηθεί το επινεφρίδιο ή τους περινεφρικούς ιστούς, αλλά δεν επεκτείνεται πέρα από την περιτονία του Gerota. T3a: Ο όγκος διηθεί το επινεφρίδιο ή τους περινεφρικούς ιστούς, αλλά όχι πέρα από την περιτονία του Gerota. Τ3b: Ο όγκος επεκτείνεται μακροσκοπικά στη νεφρική φλέβα ή την υποδιαφραγματική κάτω κοίλη φλέβα. T3c: Ο όγκος επεκτείνεται μακροσκοπικά στην πάνω από το διάφραγμα κάτω κοίλη φλέβα. T4: Ο όγκος επεκτείνεται πέρα από την περιτονία του Gerota. Nx: Οι επιχώριοι λεμφαδένες δεν μπορούν να εκτιμηθούν. N0: Δεν υπάρχει μετάσταση στους επιχώριους λεμφαδένες. N1: Μετάσταση σ’ ένα λεμφαδένα. N2: Μετάσταση σε περισσότερους από ένα λεμφαδένες. Mx: Η ύπαρξη απομακρυσμένων μεταστάσεων δεν μπορεί να εκτιμηθεί. M0: Δεν υπάρχουν απομακρυσμένες μεταστάσεις. M1: Υπάρχουν απομακρυσμένες μεταστάσεις. ΤΝΜ 2002

Σταδιοποίηση (Robson)

Σταδιοποίηση

Θεραπεία Χειρουργική Στοχευμένες θεραπείες Ανοσοθεραπεία Ακτινοθεραπεία Χημειοθεραπεία

Χειρουργική

Στοχευμένες θεραπείες sunitinib (Sutent) sorafenib (Nexavar) Αντιαγγειογεννετικά temsirolimus (Torisol) Αντιαγγειογεννετικά