ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ & ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ (ΟΔΕ) ΜΠΣ «ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ» ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ «ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ & ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» Φοιτήτρια: Ελένη Χονδροπούλου Α.Μ.:16070 Διδάσκων Καθηγητής: Δημήτριος Μιχαήλ ΘΕΜΑ: «ECONOMIST:ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΩΝ ΣΚΑΝΔΙΝΑΒΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ (Ι)» Το αφιέρωμα του Βρετανικού περιοδικού «Economist», που δημοσιεύθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2013, εξετάζει το περίφημο «Σκανδιναβικό Μοντέλο» που από το 1945 μέχρι και σήμερα, αποτελεί παράδειγμα οικονομικής αποτελεσματικότητας, κοινωνικής αλληλεγγύης και κοινωνικής ευημερίας. Τρία από τα θέματα που πραγματεύεται: το Νέο Σκανδιναβικό Μοντέλο, οι Μετανάστες και η Πολιτιστική Επανάσταση, παρουσιάζονται παρακάτω.

Παρουσίαση των Σκανδιναβικών χωρών ECONOMIST: Το κοινωνικό και οικονομικό μοντέλο των Σκανδιναβικών χωρών ΤΟ ΝΕΟ ΣΚΑΝΔΙΝΑΒΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ Παρουσίαση των Σκανδιναβικών χωρών ΧΩΡΕΣ ΣΚΑΝΔΙΝΑΒΙΚΗΣ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΥ : ΣΟΥΗΔΙΑ ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ ΝΟΡΒΗΓΙΑ ΔΑΝΙΑ ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ : 26 εκατομμύρια ● Η Φινλανδία είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) και της Ευρωζώνης. ● Η Σουηδία και η Δανία είναι μέλη της Ε.Ε., αλλά εκτός ευρωζώνης. ● Η Νορβηγία έχει παραμείνει εκτός Ε.Ε..

ECONOMIST: Το κοινωνικό και οικονομικό μοντέλο των Σκανδιναβικών χωρών ΤΟ ΝΕΟ ΣΚΑΝΔΙΝΑΒΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ Οι μικρές αυτές χώρες του Βορρά βρίσκονται εδώ και πολλά χρόνια στις πρώτες θέσεις κάθε λίστας που αφορά στην ανταγωνιστικότητα της οικονομίας και στην ευημερία της κοινωνίας Η πιστοληπτική ικανότητά τους βαθμολογείται με ΑΑΑ και το ύψος του δημόσιου χρέους τους, είναι κάτω από το Μ.Ο. της ευρωζώνης Έχουν καταφέρει να αντιμετωπίσουν τις δυσμενείς επιπτώσεις της πρόσφατης οικονομικής κρίσης με ευελιξία και αντίσταση. Το Σκανδιναβικό θαύμα Το επίτευγμά τους αυτό έχει προσελκύσει το παγκόσμιο ενδιαφέρον

Τα σημαντικότερα επιτεύγματα της Σουηδίας στον οικονομικό τομέα: ECONOMIST: Το κοινωνικό και οικονομικό μοντέλο των Σκανδιναβικών χωρών ΤΟ ΝΕΟ ΣΚΑΝΔΙΝΑΒΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ Τα σημαντικότερα επιτεύγματα της Σουηδίας στον οικονομικό τομέα: Μείωση δημοσίων δαπανών από 63% του ΑΕΠ το 1993, σε 49% σήμερα. Μείωση ανώτερου φορολογικού συντελεστή, από το 1983 έως σήμερα, κατά 27%. Κατάργηση φόρων σε ακίνητα, υγεία, κληρονομιά. Μείωση εταιρικού φόρου. Μείωση δημόσιου χρέους από το 70% του ΑΕΠ το 1993, στο 37% του ΑΕΠ το 2010. Μετατροπή του ελλείμματος (11%) σε πλεόνασμα (0,3%). Επιτυχείς μεταρρυθμίσεις του συνταξιοδοτικού συστήματος.

Η εξήγηση του θαύματος (Getting to Denmark) ECONOMIST: Το κοινωνικό και οικονομικό μοντέλο των Σκανδιναβικών χωρών ΤΟ ΝΕΟ ΣΚΑΝΔΙΝΑΒΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ Η εξήγηση του θαύματος (Getting to Denmark) Το επίτευγμα των Σκανδιναβικών χωρών είναι αποτέλεσμα της εφαρμογής ενός νέου πολιτικού μοντέλου. Το μοντέλο αυτό αποτελεί την εξέλιξη του «τρίτου δρόμου» της Σκανδιναβίας, μεταξύ καπιταλισμού και σοσιαλισμού. Η εξέλιξη αυτή, συνδυάζει ακόμη πιο αποδοτικά, την αναδιανομή του κοινωνικού προϊόντος με έναν ελεύθερο και ανθηρό ιδιωτικό τομέα. Όπως χαρακτηριστικά παρατηρεί το Fraser Institute (Καναδάς) «αντί να επεκτείνουν το κράτος μέσα στην αγορά, επεκτείνουν την αγορά μέσα στο κράτος».

Οι Σκανδιναβικές χώρες δεν ευημερούσαν πάντα ECONOMIST:Το κοινωνικό και οικονομικό μοντέλο των Σκανδιναβικών χωρών ΤΟ ΝΕΟ ΣΚΑΝΔΙΝΑΒΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ Οι Σκανδιναβικές χώρες δεν ευημερούσαν πάντα • Η εικοσαετία 1970-1990 υπήρξε περίοδος υποχώρησης. Το μεγαλύτερο μέρος του 20ου αιώνα η Σουηδία συνδυάζει ελεύθερη οικονομία με κοινωνικό κράτος: «Volvo» και «Ericsson» – Σπίτι του Λαού (Folkhemmet). Με το πέρασμα των χρόνων το τιμόνι στρέφεται προς τα αριστερά, προκαλώντας αύξηση των δημοσίων δαπανών και φόρων. Οι επιχειρήσεις δέχονται πιέσεις. Ο ανταγωνισμός της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας εκτοπίζει εταιρείες-κολοσσούς που στήριζαν το κράτος πρόνοιας. Οι πόροι περιορίζονται. Το μέγεθος του Κράτους φτάνει στα όριά του. Η κοινωνική πολυμορφία προκαλεί ανισότητες και ανομοιογένεια.

Η πορεία της Σουηδίας προς την άνθηση ECONOMIST:Το κοινωνικό και οικονομικό μοντέλο των Σκανδιναβικών χωρών ΤΟ ΝΕΟ ΣΚΑΝΔΙΝΑΒΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ Η πορεία της Σουηδίας προς την άνθηση • Η εικοσαετία 1990-2010 υπήρξε περίοδος ανάκαμψης. Παρά τις δυσκολίες οι Σουηδοί δεν απαρνιούνται το παλιό τους μοντέλο, το δομούν όμως σε νέες βάσεις: ● θέτουν στο επίκεντρο τον άνθρωπο (όχι το κράτος), ● επιδεικνύουν αξιοθαύμαστη δημοσιονομική υπευθυνότητα, ● τάσσονται υπέρ της ελεύθερης επιλογής και του ανταγωνισμού και καταφέρνουν να εκσυγχρονίσουν το κράτος τους με: ● εκτεταμένες μεταρρυθμίσεις, ● χρηστή διακυβέρνηση, διαφάνεια στη διοίκηση και σεβασμό στον πολίτη ● πόλεμο στη διαφθορά και στα κατεστημένα συμφέροντα, ● τονωτικές ενέσεις στους μηχανισμούς της αγοράς, ● καινοτόμες ιδέες. Όλα τα παραπάνω αποτελούν στοιχεία της κουλτούρας τους. Ίσως εδώ να κρύβετε το μυστικό της επιτυχίας...

Η επιτυχία τους συνοψίζεται στα εξής: ECONOMIST: Το κοινωνικό και οικονομικό μοντέλο των Σκανδιναβικών χωρών ΤΟ ΝΕΟ ΣΚΑΝΔΙΝΑΒΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ Η επιτυχία τους συνοψίζεται στα εξής: Επέκταση της αγοράς μέσα στο κράτος Αξιολόγηση νοσοκομείων και σχολείων Επενδύσεις στην τεχνολογία Εφαρμογή καινοτόμων λύσεων: Ηλεκτρονική διακυβέρνηση, κινητή τηλεφωνία, συναλλαγές με πλαστικό χρήμα Αξιοποίηση των ταλέντων του πληθυσμού τους Υψηλή συμμετοχή γυναικών στο εργατικό δυναμικό Ωστόσο αδύναμα σημεία εξακολουθούν να υπάρχουν: Αρκετά υψηλές δημόσιες δαπάνες Υψηλή φορολογία –Μετακίνηση επιχειρήσεων στο εξωτερικό Εκμετάλλευση του κοινωνικού κράτους από μετανάστες που δεν προσφέρουν τίποτε Κοινωνική πολυμορφία που προκαλεί κοινωνικές εντάσεις

Η μετανάστευση δημιουργεί προβλήματα ECONOMIST: Το κοινωνικό και οικονομικό μοντέλο των Σκανδιναβικών χωρών ΟΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ Η μετανάστευση δημιουργεί προβλήματα Τα σπίτια του σουηδικού προγράμματος «Miliion Programme» (1965) τη δεκαετία του ΄80 μετατρέπονται σε κατοικίες Βαλκάνιων και Ελλήνων οικονομικών μεταναστών. Σήμερα γίνονται κατοικίες προσφύγων. Οι υψηλές εισροές μεταναστών και προσφύγων στη Σκανδιναβία: ● αυξάνουν την ανεργία, την πολιτισμική ανομοιογένεια , τις οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες, ● γεννούν ξενοφοβία και προκαλούν κοινωνικές εντάσεις, ● απειλούν την αρχή της αναδιανομής που αποτελεί την καρδιά του κράτους πρόνοιας (διότι καθιστούν τους ανθρώπους λιγότερο πρόθυμους να στηρίξουν την ανακατανομή).

Η ενσωμάτωση των μεταναστών είναι δύσκολη αποστολή…. ECONOMIST: Το κοινωνικό και οικονομικό μοντέλο των Σκανδιναβικών χωρών ΟΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ Δείκτες που αναδεικνύουν το μέγεθος του προβλήματος Για να μπορούν, οι χώρες της Σκανδιναβίας να ανταπεξέλθουν στις ανάγκες του κράτους πρόνοιας θα πρέπει να εργάζεται το 80% των ενηλίκων τους . Όμως: Μόνο το 51% των μη ευρωπαίων μεταναστών της Σουηδίας εντάσσεται στο εργατικό δυναμικό της χώρας (αντίστοιχο ποσοστό Σουηδών 84%). Μετανάστες ηλικίας 40 ετών (η ηλικιακή ομάδα που συνεισφέρει περισσότερο στον κρατικό προϋπολογισμό), καταβάλει, οριακά μόνο, περισσότερα από όσα λαμβάνει. Το 26% όλων των φυλακισμένων και το 51% των φυλακισμένων πάνω από 5 χρόνια , είναι ξένοι. Το 46% των ανέργων είναι μη ευρωπαίοι. Το 40% των μη ευρωπαίων είναι χαρακτηρισμένοι ως «φτωχοί» (αντίστοιχο ποσοστό Σουηδών 10%). Η ενσωμάτωση των μεταναστών είναι δύσκολη αποστολή….

Η μετανάστευση έχει διχάσει τις χώρες της Σκανδιναβίας ECONOMIST: Το κοινωνικό και οικονομικό μοντέλο των Σκανδιναβικών χωρών ΟΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ Η μετανάστευση έχει διχάσει τις χώρες της Σκανδιναβίας Σουηδία : Θεωρούν την ανοιχτή υποδοχή των ζητούντων άσυλο, αντάξια του πολιτισμού τους. Σήμερα: ● υπάρχουν και φωνές που κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. ● δέχονται εξειδικευμένους εργάτες με τη συναίνεση συνδικάτων. ● έχουν μέσο οικογενειακό εισόδημα μη ευρωπαίων 36% μικρότερο από το αντίστοιχο των Σουηδών (από 21% το 1991). Δανία : 1999 Αύξηση ποσοστών αντιμεταναστευτικών κομμάτων . Θέσπιση αυστηρότερων κανόνων μεταναστευτικής πολιτικής. Σήμερα: ● Μείωση στο χάσμα απασχόλησης μεταξύ Δανών και μη Δυτικών μεταναστών στο 24% (από 42% στα μέσα της δεκαετίας του ΄90). Η σημερινή Σκανδιναβική κοινωνία: ● Απαρτίζεται από εργάτες, επαγγελματίες και μετανάστες. ● Σε σχέση όμως με τον υπόλοιπο κόσμο, έχει τις μικρότερες κοινωνικές ανισότητες, ιδίως σε ότι αφορά την ισότητα των δύο φύλων.

Από το πολιτιστικό τέλμα στην πολιτιστική αναγέννηση ECONOMIST: Το κοινωνικό και οικονομικό μοντέλο των Σκανδιναβικών χωρών Η ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Από το πολιτιστικό τέλμα στην πολιτιστική αναγέννηση Είκοσι χρόνια πριν η Σκανδιναβία είχε περιέλθει σε πολιτιστικό τέλμα. Ακόμη και οι μεγαλύτερες πόλεις της, μετά τις 8 μ.μ. ήταν νεκρές. Σήμερα η κατάσταση έχει πλήρως αντιστραφεί: Η Στοκχόλμη είναι μια από τις πιο ζωντανές πρωτεύουσες της Ευρώπης. Σουηδοί μουσικοί παραγωγοί κάνουν καριέρα στο Hollywood. Επιτυχημένες τηλεοπτικές σειρές της Δανίας παίζονται σε όλο τον κόσμο. Τα Δανέζικα εστιατόρια θεωρούνται από τα καλύτερα του κόσμου και η Σκανδιναβική κουζίνα προσελκύει τουρισμό. Τα Σκανδιναβικά μυθιστορήματα εγκλήματος θεωρούνται από τα πιο κορυφαία στον κόσμο.

Πως η Σκανδιναβία μετατράπηκε σε πολιτιστική δύναμη ECONOMIST: Το κοινωνικό και οικονομικό μοντέλο των Σκανδιναβικών χωρών Η ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Πως η Σκανδιναβία μετατράπηκε σε πολιτιστική δύναμη Η άκρατη παγκοσμιοποίηση και το μεγάλο κύμα μεταναστών προκάλεσαν στους Σκανδιναβούς μια «κρίση ταυτότητας», η οποία εκτονώθηκε μέσα από την πολιτιστική έκρηξη. Πηγή έμπνευσης της πολιτιστικής δημιουργίας υπήρξε: • Η σχέση αγάπης-μίσους με την Αμερική (κάποιοι ισχυρίζονται ότι το Αμερικανικό όνειρο ζει πλέον στην Σκανδιναβία) • Ο πολιτισμός των μειονοτήτων • Η Σκανδιναβική παράδοση Η τεχνολογική επανάσταση βοήθησε στην πολιτιστική άνθηση διότι επιτρέπει στα προϊόντα, ιδίως του πολιτισμού (μουσική, εκδόσεις, θεάματα), να φτάνουν άμεσα στην άκρη του κόσμου.

Πρόκειται για «δημιουργικούς ανθρώπους»…. ECONOMIST:Το κοινωνικό και οικονομικό μοντέλο των Σκανδιναβικών χωρών ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η επιτυχία των Σκανδιναβών οφείλεται στο ότι έχουν πάντα κάτι καινούριο να προτείνουν. Είτε στην τεχνολογία , είτε στον πολιτισμό, πρωτοπορούν και πρωτοτυπούν. Η καινοτομία και ο νεοτερισμός είναι χαρακτηριστικά της κουλτούρας τους. Πρόκειται για «δημιουργικούς ανθρώπους»….