Ο δικαστικός έλεγχος των αποφάσεων της Επιτροπής Ανταγωνισμού Κλεοπάτρα Καλλικάκη, Εφέτης Δ.Δ., Δ.Ν. Διοικητικό Εφετείο Αθηνών Κύπρος Οκτ 2017

Το νομικό πλαίσιο άρθρο 30 ν.3959/11 « 1. Οι αποφάσεις της Επιτροπής Ανταγωνισμού υπόκεινται σε προσφυγή ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών …..» άρθρο 79 Κ.Δ.Δ. (ν.2717/1999) «1. Το δικαστήριο ελέγχει την προσβαλλόμενη πράξη ή παράλειψη κατά το νόμο και την ουσία, ...... 2. ..... το δικαστήριο, ... είτε δέχεται την προσφυγή εν όλω ή εν μέρει και ακυρώνει ολικώς ή μερικώς την πράξη ή την τροποποιεί, είτε απορρίπτει την προσφυγή. 3 Το δικαστήριο ακυρώνει την πράξη και αναπέμπει την υπόθεση στη Διοίκηση για να ενεργήσει τα νόμιμα : α) αν η πράξη έχει εκδοθεί από αναρμόδιο όργανο ή από συλλογικό όργανο που δεν έχει νόμιμη συγκρότηση ή σύνθεση, ή β) αν συντρέχει παράβαση ουσιώδους τύπου της Διαδικασίας, που έχει ταχθεί για την έκδοση της πράξης, ή γ) αν η Διοίκηση δεν έχει ασκήσει τη διακριτική της εξουσία ….4….5…. 6....».

Η διαδικασία Προσφυγή Παραδεκτό Νομικοί λόγοι Ουσιαστικοί λόγοι Εκτίμηση στοιχείων Κρίση - Απόφαση

Εκτίμηση στοιχείων - Κρίση Οικονομικά κλπ. στοιχεία Τεχνική κριίση ΑΠΟΦΑΣΗ

Ο ασκούμενος έλεγχος Παραδεκτό (προσφυγής – παρέμβασης) Βάσιμο Παράβολο Νομιμοποίηση – Έννομο συμφέρον (ΔΕΑ 4163/2017, 5033/2014, 4668/2013) Προθεσμία κλπ. Βάσιμο Νόμω - Ουσία

Οι εξεταζόμενοι λόγοι Λόγοι νομιμότητας Ουσιαστικοί λόγοι Εξωτερικοί: μη νόμιμη συγκρότηση (ΔΕΑ 2938/14 κ.α), μη νόμιμη σύνθεση (ΔΕΑ 1494/2011, αντιθ. ΔΕΑ 6330/2014, ΔΕΑ 869/2013), παραβίαση αρχής αμεροληψίας (ΔΕΑ 3657/13 κ.α), στέρηση δικαιώματος προηγούμενη ακρόασης (ΔΕΑ 342/16 κ.α.) Εσωτερικοί (ορθή ερμηνεία, εφαρμογή κλπ.) Ουσιαστικοί λόγοι (αμφισβήτηση συνδρομής πραγματικών περιστατικών και πραγματικής κρίσης Επιτροπής)

Ο ουσιαστικός έλεγχος (1/6) Έννοια Διαμόρφωση ουσιαστικού περιεχομένου πράξης κλπ., μετά από διάγνωση πραγματικών περιστατικών Υποκατάσταση στην κρίση Επιτροπής- αυτοτελής κρίση (π.χ.ΣτΕ 48/2013: το διοικητικό εφετείο δεν προέβη σε δική του ουσιαστική εκτίμηση περί του επιτρεπτού της συγκέντρωσης) Προϋπόθεση Προηγούμενη κρίση Επιτροπής (π.χ. ΔΕΑ 5484/14 Μη εξέταση από Επιτροπή καταγγελίας για περιορισμό πωλήσεων φαρμάκων ως προς δύο φάρμακα ελλείψει στοιχείων για μερίδια αγοράς / Μερική ακύρωση - αναπομπή).

Ο ουσιαστικός έλεγχος (2/6) Προβλήματα – Όρια ελέγχου Πολύπλοκα τεχνικά ζητήματα (ανάγκη εξειδικευμένων γνώσεων) Εκτίμηση οικονομικών κλπ. τεχνικών στοιχείων ως αποδεικτικών μέσων Τεχνικές κρίσεις (όριο ελέγχου)

Ο ουσιαστικός έλεγχος (3/6) Αντιμετώπιση προβλημάτων Ανάγκη εξειδικευμένων γνώσεων: Πραγματογνωμοσύνη ΔΕΑ 1067, 1068/2014 Κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης ΑΕΠΙ κατά την επιβολή συγκεκριμένων ποσοστών προμήθειας επί των εισπράξεων για μηχανικά κλπ. δικαιώματα δημιουργών. Η εξέταση του ισχυρισμού της προσφεύγουσας ότι κατά τον προσδιορισμό του εύλογου ύψους προμηθειών έπρεπε να χρησιμοποιηθεί η μέθοδος της κοστολογικής ανάλυσης και όχι η μέθοδος σύγκρισης με άλλους ΟΣΔ ειδικές οικονομοτεχνικές γνώσεις

Ο ουσιαστικός έλεγχος (4/6) 2. Τεχνικές κρίσεις Αναπομπή στη Διοικηση ΔΕΑ 3522/2007 (δημόσια έργα - έκπτωση συμβατικού τιμήματος εξαιτίας αποκλίσεων σε τεχνικά χαρακτηριστικά. Αναπομπή στη Διοίκηση - βλ.και ΣτΕ 1190/15 Το δικαστήριο της ουσίας όφειλε, .... να αναπέμψει την υπόθεση στην τελωνειακή αρχή, εφόσον το ίδιο τυχόν αδυνατούσε, ενόψει και του ιδιάζοντος τεχνικού χαρακτήρα του ζητήματος, να εκφέρει ίδια ουσιαστική κρίση)

Ο ουσιαστικός έλεγχος (5/6) Οικονομικά στοιχεία (οριοθέτηση σχετικής – γεωγραφικής αγοράς, δεσπόζουσα θέση, επιπτώσεις συγκέντρωσης κλπ.) 1. Μη λήψη υπόψη -ΔΕΑ 527/16 Δεν απαιτείται, κατ’ αρχήν, από την άποψη διαπίστωσης της παράβασης, ειδική οικονομική ανάλυση ούτε για τις συνθήκες της οικείας αγοράς, αλλά ούτε και για τον προσδιορισμό της, δοθέντος ότι τα ίδια τα μέρη, με την σύμπραξη, κατασκευάζουν τεχνητά μια ιδιαίτερη, απομονωμένη, αγορά, στεγανοποιημένη από την ομαλή λειτουργία των κανόνων του ανταγωνισμού. - ΔΕΑ 869/2013 (βλ.και 4055/2017) Για την οριοθέτηση σχετικής αγοράς λαμβάνεται υπόψη ότι τα αλμυρά σνακ, κατά τα κοινώς γνωστά, α) έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά και συστατικά από τα άλλα προϊόντα, όσον αφορά την πρώτη ύλη, β) καταναλώνονται κατά βάση, από άτομα νεότερης ηλικίας σε σχέση με τους ξηρούς καρπούς και τα σνακ από αλεύρι, γ) διαφοροποιούνται ουσιωδώς ως προς τις τιμές .... Κλπ. «Ενόψει των ανωτέρω στοιχείων, που έχουν βαρύνουσα σημασία για την οριοθέτηση της σχετικής αγοράς προϊόντων, τα στοιχεία που επικαλείται η προσφεύγουσα (οικονομικές μελέτες, αναλύσεις κλπ.) προς απόδειξη των ισχυρισμών της, δεν μπορούν να στηρίξουν αντίθετη κρίση».

Ο ουσιαστικός έλεγχος (6/6) 2.Εκτίμηση οικονομικών στοιχείων ΔΕΑ 2458/2017 (παιδικές πάνες) Το Δικαστήριο προκειμένου να κρίνει ως προς κατοχή δεσπόζουσας θέσης συνεκτίμησε , μεταξύ άλλων, οικονομικές αναλύσεις, πορίσματα οικονομικών ερευνών κλπ. ΔΕΑ 213/2013 (υπόθεση συγκέντρωσης) Το Δικαστήριο προκειμένου να αποφανθεί ως προς τις επιπτώσεις συγκέντρωσης εταιρειών πετρελαιοειδών προέβη σε αξιολόγηση πολλαπλών οικονομικών κλπ. στοιχείων, όπως διάγραμμα αγοράς των συμμετεχουσών επιχειρήσεων ανά επηρεαζόμενη αγορά πριν και μετά την πραγματοποίηση της συγκέντρωση, πίνακες με μερίδια αγοράς και συγκέντρωσης στις σχετικές αγορές, στους οποίους αναφέρονται τα μέτρα συγκέντρωσης με τους δείκτες CR-4, CR-8 και το δείκτη Hirschman-Herfindahl (HHI) μετά την πραγματοποίηση της συγκέντρωσης (ΗΗΙpost) και πριν την πραγματοποίηση της συγκέντρωσης (HHIpre) καθώς και το βαθμό μεταβολής αυτού (ΔΗΗΙ).

Η απόφαση του Διοικητικού Εφετείου (1/2) Τροποποίηση ουσιαστικών εκτιμήσεων ΔΕΑ 1103/2017 (κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης ΑΕΠΙ για επιβολή δυσανάλογων ποσοστών προμηθειών στους δημιουργούς) : Το Δικαστήριο προσδιόρισε το ίδιο τα ποσοστά εύλογης προμήθειας που έπρεπε να επιβάλλει η ΑΕΠΙ στους δημιουργούς για την είσπραξη διαφόρων δικαιωμάτων, τροποποιώντας σχετική απόφαση Επιτροπής. Μεταβολή αιτιολογίας (ή και νομικής βάσης) . ΔΕΑ 2458/2017 Το Δικαστήριο έκρινε ότι η προσφεύγουσα εξωθώντας έναντι ανταλλαγμάτων τους λιανοπωλητές να αποδεχθούν δέσμευση υπέρμετρα μεγάλου τμήματος του διαθέσιμου χώρου στα ράφια και τοποθέτηση κωδικών σε ποσοστό που υπερέβαινε το εθνικό μερίδιό της, εκμεταλλεύτηκε καταχρηστικά τη δεσπόζουσα θέση της, μεταβάλλοντας μερικά την αιτιολογία της προσβαλλόμενης.

Η απόφαση του Διοικητικού Εφετείου (2/2) Επιβολή διαφορετικής κύρωσης ΔΕΑ 5583/2014 Τροποποίησε την απόφαση της ΕΑ με την οποία είχε επιβληθεί πρόστιμο και όρισε ότι πρέπει απευθυνθούν συστάσεις και να απειληθεί η επιβολή προστίμου Καθορισμός προστίμου ΔΕΑ 4055/17 Όρισε το πρόστιμο σε 8,5% επί του συνολικού κύκλου εργασιών της προσφεύγουσας κατά την τελευταία χρήση Βλ.όμως και ΔΕΑ 2458/17 κ.α. Ακύρωση απόφασης - Αναπομπή ΔΕΑ 527/16 κ.α. Ακύρωση και αναπομπή κατά το κεφάλαιο του προστίμου (ενιαίο πρόστιμο για περισσότερες παραβάσεις) ΔΕΑ 428/2007: Παράλειψη Επιτροπής να αποφανθεί επί καταγγελίας. ΔΕΑ 2019/2009 Διαφορετική κρίση ΔΕΑ. Στοιχειοθέτηση παράβασης.

Η πρόσβαση στον φάκελο και το ζήτημα της εμπιστευτικότητας Πρόσβαση Δικαστηρίου ΔΕΑ 4055/2017 (σχ.ΣτΕ 1116/09) Το Δικαστήριο εκτιμά απόρρητο, χωρίς να θέσει υπόψη διαδίκων και χωρίς να εκθέσει περιεχόμενο στην απόφαση Πρόσβαση διαδίκων –προσβολή δικαιώματος -ΔΕΑ 4055/2017 Δικαιολογημένη η άρνηση ενόψει κινδύνου αντιποίνων-δεν υποστηρίχθηκε ότι τα επίμαχα στοιχεία ήταν αποφασιστικής σημασίας για την απόδειξη παράβασης – ούτως ή άλλως ελέγχονται από Δικαστήριο -ΔΕΑ 3957/2017 (καπνοβιομηχανίες -σύναψη συμβάσεων αποκλειστικής διανομής- αποδοχή δεσμεύσεων). Ο αποκλεισμός του προσφεύγοντος (καταγγέλλοντος) από την πλήρη γνώση των τροποιημένων συμβαστικών όρων περιόριζε ουσιωδώς το δικαίωμα παροχής έννομης προστασίας (αναβλητική απόφαση)

Η. Τελικές παρατηρήσεις Τυπικά ζητήματα Κάλυψη νομοθετικών κενών – τάση ερμηνείας υπέρ κύρους Ουσιαστικά ζητήματα – τεχνικά θέματα Τεχνικές κρίσεις – στενή έννοια Πλεονεκτήματα – μειονεκτήματα ουσιαστικού ελέγχου