Χημεία Β΄ Λυκείου ΕΚΦΕ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ Θετικής Κατεύθυνσης ΟΞΕΙΔΟΑΝΑΓΩΓΗ Εισηγητές Στέφανος Κ. Ντούλας Χημικός MSc-Med Αντώνιος Ε. Χρονάκης Χημικός

1ο Πείραμα ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΟΣ ΑΠΟΧΡΩΜΑΤΙΣΜΟΣ KMnO4 + 5Na2SO3 + 3H2SO4  2MnSO4 + K2SO4 + 5Na2SO4 + 3H2O

1ο Πείραμα ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΟΣ ΑΠΟΧΡΩΜΑΤΙΣΜΟΣ KMnO4 + 5Na2SO3 + 3H2SO4  2MnSO4 + K2SO4 + 5Na2SO4 + 3H2O Όργανα – Συσκευές Ποτήρια ζέσεως 500 mL (2) Πλαστικό μπουκάλι 1,5 L Αντιδραστήρια KMnO4 (s) Na2SO3 (s) H2SO4 (πυκνό) Απιονισμένο νερό

Πειραματική διαδικασία 1ο Πείραμα ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΟΣ ΑΠΟΧΡΩΜΑΤΙΣΜΟΣ KMnO4 + 5Na2SO3 + 3H2SO4  2MnSO4 + K2SO4 + 5Na2SO4 + 3H2O Πειραματική διαδικασία Σε πλαστική φιάλη του 1,5 L εισάγουμε 10 mL νερού και μια μικρή ποσότητα στερεού Na2SO3. Αναδεύουμε για να σχηματιστεί ένας πολτός. Σε ποτήρι ζέσεως των 500 mL εισάγουμε 400 mL νερό και διαλύουμε ελάχιστους κρυστάλλους KMnO4. Οξινίζουμε το διάλυμα προσθέτουμε 2 mL πυκνού διαλύματος H2SO4 και αναδεύουμε. Εισάγουμε το όξινο διάλυμα του KMnO4 στο πλαστικό μπουκάλι και παρατηρούμε τον εντυπωσιακό αποχρωματισμό.

Πειραματική διαδικασία (εναλλακτικά) 1ο Πείραμα ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΟΣ ΑΠΟΧΡΩΜΑΤΙΣΜΟΣ KMnO4 + 5Na2SO3 + 3H2SO4  2MnSO4 + K2SO4 + 5Na2SO4 + 3H2O Πειραματική διαδικασία (εναλλακτικά) Βρέχουμε το καπάκι από το πλαστικό μπουκάλι με λίγο νερό και βάζουμε στερεό Na2SO3. Εισάγουμε το οξινισμένο διάλυμα του KMnO4 στο πλαστικό μπουκάλι. Βιδώνουμε το καπάκι προσεκτικά και αναδεύουμε ισχυρά. Παρατηρούμε τον εντυπωσιακό αποχρωματισμό.

2ο Πείραμα ΤΟ ΚΑΡΦΙ ΠΟΥ ΜΑΤΩΝΕΙ 2Fe + 6HCℓ + 3H2O2  2Fe3+ + 6Cℓ - + 6H2O Fe3+ + SCN -  FeSCN2+

2ο Πείραμα ΤΟ ΚΑΡΦΙ ΠΟΥ ΜΑΤΩΝΕΙ 2Fe + 6HCℓ + 3H2O2  2Fe3+ + 6Cℓ- + 6H2O Fe3+ + SCN-  FeSCN2+ Όργανα – Συσκευές Ποτήρι ζέσεως 100 mL Σταγονόμετρα (2) Υάλινη ράβδος ανάδευσης Ηλεκτρονικός ζυγός Αντιδραστήρια NH4SCN (s) ή KSCN(s) HCℓ πυκνό 10 M H2Ο2 (aq)3% w/w Fe (σιδερένιο καρφί) Απιονισμένο νερό

2ο Πείραμα ΤΟ ΚΑΡΦΙ ΠΟΥ ΜΑΤΩΝΕΙ 2Fe + 6HCℓ + 3H2O2  2Fe3+ + 6Cℓ- + 6H2O Fe3+ + SCN-  FeSCN2+ Πειραματική πορεία Σε ποτήρι ζέσεως των 100 mL εισάγουμε 0,1 g NH4SCN και στη συνέχεια προσθέτουμε: 20 mL απιονισμένου νερού. 6 σταγόνες HCℓ 10 M. 10 σταγόνες Η2Ο2 3 %w/w. ένα σιδερένιο καρφί. Παρατηρούμε το χαρακτηριστικό χρώμα του παραγόμενου FeSCN2+

Αναγωγή χλωρίνης 2KI + NaCℓO + H2O  I2 + NaCℓ + 2KOH 2ο Πείραμα Αναγωγή χλωρίνης 2KI + NaCℓO + H2O  I2 + NaCℓ + 2KOH Όργανα – Συσκευές Ποτήρια ζέσεως 100 mL (2) Ογκομετρικός κύλινδρος Υάλινη ράβδος ανάδευσης Αντιδραστήρια ΚΙ(aq) 0,5M NaCℓO(aq) (χλωρίνη) Άμυλο Απιονισμένο νερό

Αναγωγή χλωρίνης 2KI + NaCℓO + H2O  I2 + NaCℓ + 2KOH 2ο Πείραμα Αναγωγή χλωρίνης 2KI + NaCℓO + H2O  I2 + NaCℓ + 2KOH ΧΛΩΡΙΝΗ

Αναγωγή χλωρίνης 2KI + NaCℓO + H2O  I2 + NaCℓ + 2KOH 2ο Πείραμα Αναγωγή χλωρίνης 2KI + NaCℓO + H2O  I2 + NaCℓ + 2KOH Πειραματική πορεία Εισάγουμε στο 1ο ποτήρι ζέσεως 20 mL διαλύματος ΚΙ. Προσθέτουμε 20 mL διαλύματος NaCℓO (χλωρίνης). Παρατηρούμε το χρώμα του διαλύματος που οφείλεται στο παραγόμενο Ι2. Στο 2ο ποτήρι ζέσεως εισάγουμε απιονισμένο νερό και διαλύουμε μικρή ποσότητα αμύλου. Αναμιγνύουμε το περιεχόμενο των 2 ποτηριών και παρατηρούμε να σχηματίζεται το πολυμερές εγκλήσεως του ιωδίου (κυανό).

Βιβλιογραφία Οξειδοαναγωγή Κ. ΓΙΟΥΡΗ ΤΣΟΧΑΤΖΗ, Διδακτική Πειραμάτων Χημείας, Εκδόσεις Ζήτη 2000 ΣΙΔΕΡΗ ΜΗΤΣΙΑΔΗ, Οδηγός Πειραμάτων Χημείας, Σαββάλας 1994 ΛΙΟΔΑΚΗΣ, ΓΑΚΗΣ, Εργαστηριακός Οδηγός Χημείας Α΄ Λυκείου, ΟΕΔΒ Αθήνα ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΑΝΟΥΣΑΚΗΣ, Χημεία ένα συναρπαστικό παιχνίδι, Εκδοτικός οίκος Αδελφών Κυριακίδη 2005 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΠΠΕ 18, Διδασκαλία Πειραμάτων Χημείας, Αθήνα 1999 ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΒΑΡΒΟΓΛΗΣ, Χημεία και Καθημερινή ζωή, Εκδόσεις Κάτοπτρο