Ψυχική Ασθένεια και Δημιουργική Έκφραση Ψυχική Ασθένεια και Δημιουργική Έκφραση Βαγγελιώ Καρακατσάνη Συγγραφέας, Πρόεδρος ΔΣ Υπέρβασης,σωματείο ενάντια στην προκατάληψη για τις ψυχικές διαταραχές. vagkara@gmail.com

Γραπτό κείμενο Υπενθύμιση της δύναμης της γραφής ως εργαλείο είτε για θεραπεία είτε για προσωπική ανάπτυξη. Απευθύνεται στον εαυτό μας και απελευθερώνει τη φωνή που συνήθως παρεμποδίζεται ή αλλοιώνεται από το (συνειδητό ή ασυνείδητο) φόβο της διαπροσωπικής επαφής. Αποτελεί όχημα για την έκφραση ασύνειδων εσωτερικών εικόνων ή ξεχασμένου /απωθημένου υλικού.

Θεραπευτική γραφή Η θεραπευτική γραφή παρέχει στους ασθενείς: Η θεραπευτική γραφή παρέχει στους ασθενείς: την αίσθηση του ελέγχου του εαυτού μας, ξεπερνώντας την αίσθηση της ανικανότητας (Bolton, 2013). Ένα προσιτό εργαλείο για να καταγράφουν σκέψεις, συναισθήματα, συμπτώματα, πληροφορίες και στοιχεία για την πορεία της υγείας μας, που μπορούν να τα  μοιραστούν με τους θεραπευτές τους και κατόπιν να τα επεξεργαστούν και να τροποποιήσουν τις δυσλειτουργικές γνωσίες. Έρχομαστε σε επαφή με βαθύτερα ερωτήματα που μας απασχολούν και χρησιμοποιούν τη γραφή ως εργαλείο διαχείρισης των συναισθημάτων μας

Η ρίζα του αετού κι η νόσος Μέσα από τη ζωή του κεντρικού ήρωα, του «Μανωλιού», παρακολουθούμε το δράμα και τις συνέπειες της ψυχικής διαταραχής για τον ασθενή και την οικογένειά του.

ΣΤΙΓΜΑ Παρουσιάζεται το στίγμα / ο μύθος της "τρέλας του πατέρα" που συντηρεί: Στερεότυπα, προκαταλήψεις και διακρίσεις, που σχετίζονται με τις ψυχικές διαταραχές. Στερεότυπα (υπεραπλουστευμένες, παραπλανητικές πεποιθήσεις που οδηγούν σε γενικεύσεις που αφορούν κυρίως την επικινδυνότητα αλλά και την ανικανότητα, παθητικότητα και αδυναμία των χρηστών υπηρεσιών Ψ.Υ.(Read & Law, 1999, Byrne, 2000.) Προκαταλήψεις (Αρνητικές συναισθηματικές αντιδράσεις όπως φόβος, οργή) Διακρίσεις (συμπεριφορές που προβάλλουν ως μια αρνητική συνέπεια των προκαταλήψεων, όπως αποφυγή, άρνηση εργασιακών καί στεγαστικών ευκαιριών, άρνηση βοήθειας. )

ΣΤΙΓΜΑ Γενικά: ένα σημάδι ντροπής καί αμφισβήτησης πού θέτει ένα άτομο χωριστά από τους άλλους. Στίγμα της ψυχικής νόσου: παρά τούς αιώνες μάθησης καί της “δεκαετίας του εγκεφάλου” υπάρχει ως σημάδι αδυναμίας και ως ισχυρό αρνητικό χαρακτηριστικό σε όλες τις κοινωνικές σχέσεις (Byrne, 2000).

Παράμετροι στίγματος Κοινωνικό στίγμα (Έντονα μειωτικός χαρακτηρισμός, ανεπιθύμητη, δυσφημιστική ιδιότητα που στερεί από κάποιον το δικαίωμα πλήρους κοινωνικής αποδοχής) Aυτοστιγματισμός (Υποκειμενικό βίωμα του ασθενή που απορρέει από την υιοθέτηση των αρνητικών στερεοτύπων που του αποδίδονται). Οδηγεί σε: μειωμένη αυτοεκτίμηση, ντροπή, ενοχή, μυστικότητα, απομόνωση, κοινωνικό αποκλεισμό , δηλαδή σε ΠΕΡΙΘΩΡΙΟΠΟΙΗΣΗ.

Δεν φοβάμαι το στίγμα! Η επαφή μου μέσα από την Υπερβαση με άλλους ψυχικά πάσχοντες, με βοήθησε να καταλάβω καλύτερα το βάθος και την έκταση του προβλήματος, να αποδεχτώ την πραγματικότητα ως έχει, να αφυπνιστώ και να δημιουργήσω. Να δω κατάματα τα αδιέξοδα που βιώνει ο πάσχων και η οικογένεια του, ορισμένα συμπεριλαμβάνονται και στο βιβλίο, τα οποία με οδήγησαν να βοηθήσω, ανήμπορους και μοναχικούς ανθρώπους να βρουν διέξοδο. Η πάθηση του Μανολιού δεν με απασχολεί αφού τα χαρακτηριστικά της κάθε νόσου διαφέρουν και αυτό θα ξέφευγε από τους στόχους μου. Επιθυμία μου είναι ο αναγνώστης, να ταυτιστεί με τον ήρωα, να κλάψει, να γελάσει, να ψάξει. Κυρίως αυτό: Να αμφισβητήσει τα έως τώρα δεδομένα του.

Η ρίζα του αετού Τοποθετώ τον αετό, που δεν είναι άλλος από τον κεντρικό ήρωα, το Μανωλιό, στους πρόποδες του βουνού, γιατί ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ον. Επιννοώ έναν ουδέτερο αφηγητή, έτσι δίνω την αίσθηση αντικειμενικότητας στην εξιστόρηση. Γράφω κάτω από το πνεύμα του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, τρόπος γραφής που με κράτησε σε επαφή με την πραγματικότητα σε δύσκολες προσωπικές στιγμές. Ο άμεσος λόγος ηρώων εξυπηρετεί τη φυσικότητα και δραματικότητα κειμένου Η εναλλαγή εικόνων και σχημάτων εξασφαλίζουν τη ζωντάνια του λόγου και αποφεύγεται η μονοτονία. Ο αναγνώστης γίνεται δέκτης και κοινωνός μηνυμάτων.

Το ταξίδι του Μανωλιού στη ζωή Η χρήση ειλικρινούς, καθαρού ύφους χωρίς επιτηδεύσεις διευκολύνει την συμπόρευση του αναγνώστη στο ταξίδι του ήρωα προς τη γνωριμία με τον εαυτό του και το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο. Μέσα από την εικόνα του μαχητή της θάλασσας παρουσιάζεται το φάσμα των ανθρώπινων συναισθημάτων και αξιών: θυμός, αγωνία, απόγνωση, παραίτηση, αποδοχή, αφύπνιση, δημιουργική αντίδραση με προορισμό τη χαρά, την ηρεμία, την ισότητα και τη δικαιοσύνη.

Απρόοπτη εξέλιξη και ανοικτό finale Το στοιχείο της τραγικής ειρωνείας τονίζει την απροόπτη εμφάνιση της νόσου που ο ήρωας μάταια προσπαθούσε να αποφύγει σε όλη του τη ζωή. Η μεταφορική εικόνα της τίγρης μας απεικονίζει την ένταση των φόβων και τον επίπονο συνεχή αγώνα του Μανωλιού και της οικογένειάς του. Δυνατότητα επέκτασης ιστορίας από τον αναγνώστη με μεγαλύτερη ενεργή συμμετοχή και προβληματισμό.

Σας ευχαριστώ!