Θρησκευτικά Β’ Γυμνασίου. Βίκυ Ζιώγα Β΄1 2016-17 ΠΠΓΣ Θ1 Δ4 Υπεύθυνος καθηγητής : Καπετανάκης .

Ναζαρηνό κίνημα Όποιος έχει επισκεφθεί εκκλησίες στον ελληνικό χώρο, θα έχει σίγουρα παρατηρήσει ότι σε πολλές από αυτές η αγιογράφηση ακολουθεί σαφώς δυτικά πρότυπα και μάλιστα σε συντριπτική πλειοψηφία μιας πολύ συγκεκριμένης τεχνοτροπίας. Ιδίως στην Πάτρα στους περισσότερους παλιότερους κεντρικούς και όχι μόνο ναούς αυτή η τεχνοτροπία επικρατεί σχεδόν ολοκληρωτικά. Αυτήν την τεχνοτροπία εντάσσεται στην ιστορία της τέχνης και λανθασμένα λέγεται «αναγεννησιακού τύπου» ενώ κάποιοι άλλοι για να της δώσουν και πιο «εθνικά» χαρακτηριστικά τη χαρακτήριζαν «επτανησιακή σχολή». Αυτή λοιπόν η τέχνη είναι το λεγόμενο «Κίνημα των Ναζαρηνών» το οποία αναπτύχθηκε στη Δυτική Ευρώπη στις αρχές του 19ου αιώνα (1809) από Γερμανούς και Ιταλούς καλλιτέχνες οι οποίοι συνέστησαν την αδελφότητα του Αγίου Λουκά και από την απελευθέρωση του ελληνικού κράτους (1830) μέχρι και έναν αιώνα πιο μετά με την εμφάνιση του Φώτη Κόντογλου επικράτησε ολοκληρωτικά στον ελληνικό χώρο. Κίνημα των «Ναζαρηνών» ονομάστηκε αυτή η σχολή από τους αντιπάλους της κοροϊδευτικά επειδή οι καλλιτέχνες έντυναν τις μορφές των έργων τους με ρούχα από την βιβλική εποχή. Στόχος των «Ναζαρηνών» ήταν να ανανεώσουν τον νεοκλασικισμό της εποχής δίνοντάς του περισσότερα μεταφυσικά και ηθικοπλαστικά χαρακτηριστικά αλλά σε πολλές περιπτώσεις κατέληγαν να είναι απλώς «φωτογραφικοί» δηλαδή να δίνουν σημασία περισσότερο στις μορφές και στα αντικείμενα παρά στην ουσία της ζωγραφικής. Στην Ελλάδα, είχαμε πολύ σημαντικές μορφές αγιογράφων οι οποίοι εκπροσώπησαν τη ναζαρηνή τέχνη όπως ο Κωνσταντίνος Φανέλλης ο οποίος έδρασε κυρίως στην περιοχή του Αιγίου και της Πάτρας, ο Δημήτριος Βυζάντιος (συγγραφέας εκτός των άλλων και της περίφημης «Βαβυλωνίας» και άλλοι πολλοί. Χαρακτηριστικά παραδείγματα εκκλησιών οι οποίες είναι αγιογραφημένες με υψηλά δείγματα της ναζαρηνής τέχνης είναι ο παλαιός ιερός ναός του Αγίου Ανδρέου στην Πάτρα, ο ναός της Τιμίας Ζώνης στην Κυψέλη και άλλοι πολλοί. Πολλές φορές παρατηρείται το φαινόμενο πολλοί ναοί των οποίων άρχισε η αγιογράφηση πριν το 1930 να έχουν τις μισές αγιογραφίες στο ύφος της ναζαρηνής τέχνης και οι υπόλοιπες να είναι σε βυζαντινό ύφος αφού η αγιογράφηση περατώθηκε αργότερα όταν πλέον είχαν επικρατήσει ολοκληρωτικά τα βυζαντινά πρότυπα λόγω της καίριας συμβολής του Φώτη Κόντογλου. Δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο οι εικόνες του τέμπλου και της οροφής να είναι ναζαρηνές και οι υπόλοιπες αγιογραφίες βυζαντινές.

Ο αγιογράφος Κ. Φανέλλης υπήρξε ο εισηγητής του Ναζαρηνού κινήματος στην εκκλησιαστική ζωγραφική της Ελλάδος κατά τον ΙΘ΄ αι. Ακολουθώντας το νέο δυτικότροπο καλλιτεχνικό ρεύμα, δημιουργεί κυρίως φορητές εικόνες για τέμπλα νεοανεγερθέντων ναών μετά την Τουρκοκρατία, στο Αίγιο, στην Αθήνα, στην Άμφισσα, στο Γαλαξίδι, στην Κυπαρισσία κ. α. Θεμελιωτής, δάσκαλος και θεωρητικός του κινήματος υπήρξε ο Λ. Θείρσιος, μεταγενέστεροι επίγονοι ήταν ο Χατζηγιαννόπουλος, ο Λεμπέσης και ο Αρτέμης. Το κίνημα των Ναζαρηνών οραματιζόταν τη « βελτίωση » της βυζαντινής τέχνης, παραμερίζει την αυγοτέμπερα και τη δισδιάστατη ζωγραφική της παράδοσης και εισάγει την τρισδιάστατη ελαιογραφία και την φυσιοκρατική απόδοση των μορφών. Η ανθρωποκεντρική τέχνη της Δύσης αντικαθιστά την υπερβατική βυζαντινή τεχνοτροπία, μετατρέποντας την εικόνα σε θρησκευτική ζωγραφιά. Τα έργα των Ναζαρηνών προσπαθούν να προκαλέσουν στον πιστό συγκίνηση, συμπόνοια και συμπάθεια. Προσπαθώντας να διατυπώσουν το άρρητο και να το εικονίσουν, τοποθετούν το θείο, το ανείπωτο και το άπειρο στην ορθολογιστική και συναισθηματική σφαίρα του ανθρώπου μεταβάλλοντας την πίστη σε συναίσθημα. Τα πάντα μεταφέρονται πολύ κοντά στον άνθρωπο, και στις εικόνες επικρατούν οι νόμοι της βαρύτητας, πετυχαίνοντας την εκκοσμίκευση της αγιογραφίας. Η ετερόδοκη πολιτική ηγεσία των Βαυαρών και οι ιδεολογικές και πνευματικές συνθήκες επέβαλαν την σχισματική ανακήρυξη του αυτοκέφαλου της Εκκλησίας της Ελλάδος και το μετασχηματισμό του νεοελληνικού κράτους σε σύγχρονο ευρωπαϊκό, οδηγώντας με τον τρόπο αυτό στην βίαιη αποκοπή του ομφάλιου λώρου της εικαστικής της – και όχι μόνο – παράδοσης. Το Ναζαρηνό κίνημα είχε επίσημη διάρκεια εκατό χρόνια ( ) αν και ανεπίσημα επιβίωσε διαμέσου των χάρτινων εικόνων που διένεμαν τα κατηχητικά σχολεία Οι Ναζαρηνοί « έκοψαν την γλυκιά παράδοση και μαζί μ ' αυτήν τα γεφύρια της επιστροφής » ( Ν. Χατζηκυριάκος - Γκίκας ), ενώ ο Κόντογλου ήταν αυτός που έσκυψε και συγκέντρωσε τις διάσπαρτες πέτρες για να ξαναστηθεί το γεφύρι της παράδοσης, που στις μέρες μας βαδίζουν ο π. Σταμάτης Σκλήρης και ο Γ. Κόρδης.

ΝΑΖΑΡΗΝΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ http://agioritikoslogos.blogspot.gr/search/label/%CE%BD%CE%B1%CE%B6%CE%B1%CF%81%CE%B7%CE%BD%CE%AE%20%CE%B6%CF%89%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%B9%CE%BA%CE%AE

ΤΈΛΟΣ