Πώς συγκροτείται η οικογένεια, τόσο «εσωτερικά» όσο και «εξωτερικά» Εσωτερικά  διαπροσωπικές διεργασίες, οικογενειακή δυναμική Εξωτερικά  όχι μόνο δίκτυο προσωπικών σχέσεων αλλά σύνολο κοινωνικών σχέσεων. Η οικογενειακή ζωή επηρεάζεται από τα συστήματα λόγου που ενσωματώνει η κοινωνία που ζούμε

Φιλοσοφική παράδοση Descartes, Locke, Kant  πραγματικότητα ενός οριοθετημένου όντος και ενός δυϊσμού: υποκείμενο και αντικείμενο, εαυτός και άλλος Αιτιακή σχέση ανάμεσα σε ανεξάρτητες οντότητες ( π.χ. η επιρροή του ποσοστού βροχής στις καλλιέργειες, της τιμής του πετρελαίου στο χρημαριστήριο, της γονικής φροντίδας στην αυτοεκτίμηση του παιδιού) • Wittgenstein, Bakhtin  νόημα του λόγου, συνομιλία «τα υποκείμενα συγκροτούνται στη συνομιλία « (Charles Taylor), διαλογική συνθήκη, συντονισμός, σχεσιακή πραγματικότητα, συμμετοχή, συν-κατασκευή

Η μεγάλη αλλαγή  το αίτιο κα το αιτιατό δεν συνδέονται γραμμικά Η μεγάλη αλλαγή  το αίτιο κα το αιτιατό δεν συνδέονται γραμμικά. Κάθε αποτέλεσμα είναι αιτία ενός άλλου αποτελέσματος. Έτσι δημιουργείται ένα ευρύτερο μοτίβο (pattern) αλληλοσυνδεόμενων αλληλουχιών.

Συστημική προσέγγιση Σύστημα είναι το όλον που λειτουργεί ως τέτοιο χάρις στην αλληλεξάρτηση των στοιχείων που το απαρτίζουν. Σύμπλεγμα αλληλοεπηρεαζόμενων και αλληλεξαρτώμενων μεταξύ τους στοιχείων. Το σύστημα δεν είναι απλά το άθροισμα των μερών του. Είναι μια οργανική ενότητα που διαφέρει ποιοτικά από τα επιμέρους κομμάτια που το απαρτίζουν. Η οικογένεια αποτελεί ένα ζωντανό σύστημα που ορίζεται και εξελίσσεται μαζί με το κοινω- νικό και πολιτισμικό πλάισιο μέσα στο οποίο εντάσσεται

Γραμμική και κυκλική αιτιότητα Κάθε δράση ταυτόχρονα και αντίδραση και η αντίδραση επίσης δράση. Αλληλοτροφοδοτού- μενος βρόχος. • Το σημείο εκκίνησης είναι αυθαίρετο. • Το σύστημα αναπαράγεται.

κυνηγάει Γιώργος απειλείται την κοπανάει Μαρία

• Ο κύκλος συντηρείται και συχνά διαμορφώνεται από τους κυρίαρχους πολιτισμικούς ρόλους • Αν και φαίνεται να κλιμακώνεται υπάρχει μια επαναληψιμότητα και προβλεψιμότητα. Είναι σαν η οικογένεια να ακολουθεί μια σειρά από κανόνες που είναι απαραίτητοι για να συντηρείται η ισορροπία ομοιόσταση •Οικογενειακοί κανόνες (D. Jackson) –ως παρατηρητές τους βλέπουμε ενώ ως συμμε- τέχοντες δεν τους καταλαβαίνουμε

• Κάθε αλλαγή σε κάποιο σημείο του συστήματος επιφέρει αλλαγές σε ολόκληρο το σύστημα (Bateson). • Αλλαγή στο τρόπο που βλέπουμε το σύμπτωμα • Ο ταυτοποιημένος ασθενής

Ανατροφοδότηση και αναστοχαστικότητα Ανατροφοδότηση: η ικανότητα του συστήματος να προσαρμόζει τη λειτουργία του με βάση πληροφορίες σχετικές με τα αποτελέσματα των ενεργειών του Οι σχέσεις είναι αναστοχαστικά συστήματα που βασίζονται σε 2 είδη ανατροφοδότησης: ανοικτά συστήματα όπου η ανατροφοδότη- ση οδηγεί στην κλιμάκωση (π.χ. ένας καβγάς) και κλειστά συστήματα που χρησι- μοποιούν την ανατροφοδότηση για να διορθώσουν παρεκκλίσεις από ένα πρότυπο

Τα κλειστά συστήματα ενισχύουν τη σταθερό- τητα και τη διατήρηση των γνωστών μοτίβων. Ένα άκαμπτα κλειστό σύστημα είναι ανίκανο να προσαρμοστεί σε νέες απαιτήσεις και περιβαλλοντικές αλλαγές. • Το ανοικτό σύστημα επιτρέπει την αλλαγή και την προσαρμογή σε μεταβολές εντός και εκτός του συστήματος • Για να λειτουργήσει μια σχέση χρειάζεται και τα δυο είδη ανατροφοδότησης—τόσο εντός όσο και εκτός

Αναστοχαστικότητα: ένα σύστημα έχει την ικανότητα να ελέγχει και να αναστοχάζεται τις δικές του ενέργειες. Προσαρμοζόμαστε ώστε να ανταποκριθούμε στις ανάγκες. Στην παθολογία οι ανάγκες είναι η αναπαραγωγή του προβλήματος, η διατήρηση της ισορρο- πίας και όχι η αλλαγή κλειστά συστήματα

Επικοινωνία Συστημική θεωρία είναι θεωρία της επικοινω- νίας σε συνειδητό ή και σε ασυνείδητο επίπεδο Αντίθετα από την ψυχανάλυση επικεντρώνεται στο εδώ και τώρα και όχι στις εμπειρίες της παιδικής ηλικίας –επικοινωνιακές διεργασίες που διαμορφώνουν τις σκέψεις, τα συναισθή- ματα, τις δράσεις. • Συνεχής και αναπόφευκτη. Έχει περιεχόμενο (γεγονότα, πληροφορίες, γνώμες, συνσισθήματα) αλλά είναι και σχέση. Κάθε συμπεριφορά είναι δυνητική επικοινωνία.

Η συστημική σκέψη στην Ελλάδα έχει τις ρίζες της στην αρχή του 1960 με τους Γιώργο και Βάσω Βασιλείου οι οποίοι ίδρυσαν το Αθηναϊκό Κέντρο Μελέτης του Ανθρώπου (ΑΚΜΑ)

Η οικογένεια συνεχώς εξελίσσεται και τα προβλήματα έχουν σχέση με τις καθηλώσεις και με την αδυναμία να βρεθούν λύσεις στις μεταβατικές/κομβικές στιγμές Η οικογένεια αντιμετωπίζει δοκιμασίες σε σχέση με τον αναπτυξιακό κύκλο Επιλογές σε τρία επίπεδα: (α) κοινωνικο-πολιτισμικό –ό,τι είναι επιθυμητό και αποδεκτό σε κάθε κοινωνία (β) οικογενειακό –διαπραγμάτευση μέσα στην οικογένεια (γ) προσωπικό –κάθε μέλος έχει μοναδικό σύνολο προσωπικών πεποιθήσεων

Ο κύκλος ζωής της οικογένειας -αρχική περίοδος της σχέσης -πρώτα χρόνια γάμου -γέννηση παιδιών -μέση περίοδος στον γάμο -αποπαίδωση -σύνταξη και γερατειά Εξελικτικές δοκιμασίες: εξωτερικές και εσωτερικές Επιχειρούμενες λύσεις: τρόποι αντιμετώπισης των δοκιμασιών, διευθέτηση απαιτήσεων αλλαγής Carter & McGoldrick

Χρόνος 1 • το ζειν οριοθετείται από τον κύκλο δικών • γάμος βασίζεται στην κοινωνικο-οικονομική προώθηση της ομάδας • κοινότητα: ζωντανή, λειτουργική • ευρεία οικογένεια/κύκλος δικών • ιδεολογία, κανόνες συμπεριφοράς, ρόλοι σχηματίζονται αργά από γενιά σε γενιά, σε σχέση με την πρακτική θεώρηση της ζωής • τρόπος παραγωγής συνεργατικός –αλληλεξάρτηση • η γεωργία οργανωμένη στη βάση της μικρής ιδιοκτησίας • η οικογένεια λειτουργεί ως παραγωγική μονάδα • γάμος: προορισμός του ανθρώπου

Χρόνος 2 • λογολογαριθμική επιτάχυνση • καταναλωτική ιδεολογία • αστικοποίηση αλλά όχι ψυχολογική ή πολιτιστική αστικοποίηση • δεν έχει ακόμη καλλιεργηθεί η ευθύνη του εαυτού • ανταγωνισμός • ανεπαρκή μοντέλα ταύτισης για τα παιδιά • πατέρας κουβαλητής • μητέρα καλείται να κοινωνικοποιπήσει στα πλαί- σια της δυαδικής σχέσης • Γάμος: «να κάνουμε παιδιά»

Χρόνος 3 • κρίση: το παλαιό έχει πεθάνει και το νέο δεν έχει γεννηθεί ακόμη (Gramsci) • αυτονόμηση • διαφοροποίηση - να επεξεργάζεται τις πληροφορίες - να γνωρίσει τον εαυτό του - να κατασκευάζει όρια - να αξιοποιεί την ανατροφοδότηση - συνεχώς να αλλάζει - να επιλέγει - να βλέπει πολλές πλευρές της πραγματικότητας την ίδια στιγμή • διαπραγμάτευση Γάμος: «να κάνουμε σχέση»

Κοινωνικός θεσμός ατομικός θεσμός Κοινωνικός θεσμός ατομικός θεσμός Οριοθέτηση στο επίπεδο της κοινότητας Άξονας • Ο γάμος κυρίως υπόθεση • Αλληλεξάρτηση στην υπηρεσία της επιβίωσης Οριοθέτηση στο επίπεδο του ατόμου • Ο γάμος υπόθεση ανάπτυ-ξης, ευεξίας, απαρτίωσης του μέσα από το κτίσιμο, συντή- ρηση, επαύξηση της σχέσης • Αυτονόμηση για και μέσα από την αλληλεξάρτηση

Κανόνες • τους βάζει η ευρεία ομάδα (ποιόν, πώς, πότε, πόσο, πού Κανόνες • τους βάζει η ευρεία ομάδα (ποιόν, πώς, πότε, πόσο, πού...) Υποχρεώσεις • στους άλλους περισσότε-ρες απ’ ό,τι προς τον εαυτό Συμπεριφορές συζύγων • συνάρτηση κυρίως της ιδεολογίας, των αξιών, των ρόλων της κοινότητας • τους βάζουν τα συμβαλλό- μενα άτομα • στον εαυτό περισσότερο απ’ ό,τι στον άλλο • συνάρτηση κυρίως του βαθμού και της ποιότητας της σχέσης