Υποκείμενο-Ρήμα-Αντικείμενο-Κατηγορούμενο
Υποκείμενο Το υποκείμενο είναι η λέξη της πρότασης που δείχνει ότι κάποιος κάνει κάτι ή παθαίνει κάτι ή βρίσκεται σε μια κατάσταση. Για να βρούμε το υποκείμενο, εντοπίζουμε το ρήμα και μετά απαντούμε στην ερώτηση ποιος, ποια, ποιο, έκανε ή έπαθε κάτι.
Υποκείμενο 2 Το υποκείμενο βρίσκεται πάντα σε πτώση ονομαστική και είναι συνήθως ουσιαστικό ή αντωνυμία. Το υποκείμενο μπορεί να παραλειφθεί όταν εννοείται. (Ποιος κάνει: Ο μαθητής: υποκείμενο, ουσιαστικό) Αυτός κάνει τις ασκήσεις του. (Ποιος κάνει: Αυτός: υποκείμενο, αντωνυμία) Κάνει τις ασκήσεις του. (Ποιος κάνει: Αυτός, το υποκείμενο εννοείται)
Μεταβατικά- Αμετάβατα ρήματα Τα μεταβατικά ρήματα έχουν αντικείμενο, Τα αμετάβατα ρήματα δεν έχουν αντικείμενο. Αν η πρόταση έχει αντικείμενο ή κατηγορούμενο ,για να το βρούμε ρωτάμε τι ή ποιον . Π.χ. Η Ειρήνη παίζει. (το ρήμα παίζει είναι αμετάβατο και δεν έχει αντικείμενο.) Υποκείμενο Ρήμα
Αντικείμενο Οι μαθητές κάνουν τις ασκήσεις τους. Ρωτάμε τι κάνουν οι μαθητές; (τις ασκήσεις τους αντικείμενο)
Άμεσα- έμμεσα αντικείμενα Μερικά ρήματα μπορεί να έχουν δύο αντικείμενα. Τότε λέγονται δίπτωτα. Το ένα αντικείμενο λέγεται άμεσο και το βρίσκουμε με την ερώτηση τι. Το άλλο λέγεται έμμεσο,βρίσκεται συνήθως σε πτώση γενική και το βρίσκουμε με την ερώτηση σε ποιον. π.χ. Η Ειρήνη μου έκανε ένα δώρο. (μου: έμμεσο, δώρο άμεσο)
Κατηγορούμενο -Συνδετικά Ρήματα Τα συνδετικά ρήματα: είμαι, φαίνομαι, γίνομαι, ορίζομαι, διορίζομαι, μοιάζω, αποδεικνύομαι, εκλέγομαι έχουν κατηγορούμενο. Το κατηγορούμενο μπορεί να είναι ουσιαστικό, μετοχή ή επίθετο. Δείχνει την ιδιότητα , τη θέση ή τα χαρακτηριστικά του υποκειμένο. Π.χ. Ο κ. Φωτίου εκλέγηκε δήμαρχος. (Κατηγορούμενο-ουσιαστικο) Ο Κώστας είναι ταλαιπωρημένος. (Κατηγορούμενο-μετοχή) Μου φαίνεσαι άρρωστος. (Κατηγορούμενο-επίθετο)