Ομάδα εργασίας: «Τα 5 φύλλα» Παπαστασινού Ειρήνη, Φωτεινοπούλου Νίκη, Διαμαντόπουλος Παναγιώτης, Χριστακόπουλος Παναγιώτης, Τζουάνος Δημήτρης Θέμα εργασίας: ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΛΙΑ

Η συμβολή της ελιάς στον αθλητισμό Περιεχόμενα: Οι ολυμπιακοί αγώνες Τα μεγάλα Παναθήναια

ΟΙ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ Η ελιά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν σύμβολο των ολυμπιακών ιδεωδών, της Ειρήνης, της Σοφίας και της Νίκης. Γι' αυτό και το μοναδικό βραβείο που έπαιρνε ο Ολυμπιονίκης ήταν ένα στεφάνι φτιαγμένο από κλαδί ελιάς, ο «κότινος». Το στεφάνι υποδήλωνε ότι ο νικητής έπαιρνε όλη τη ζωογόνο δύναμη της φύσης.  Ο κότινος καθιερώθηκε, ως έπαθλο, από τον Ίφιτο, ύστερα από χρησμό του Μαντείου των Δελφών, τoν έκοβε πάντα από την «Καλλιστέφανο» ελιά ένα μικρό αγόρι (του οποίου ζούσαν και οι δυο γονείς). Το παιδί αυτό πήγαινε στην ελιά και έκοβε με χρυσό ψαλίδι τόσα ακριβώς κλαδιά όσα και τα αγωνίσματα των Ολυμπιακών Αγώνων. Έπειτα τα πήγαινε στο ναό της θεάς Ήρας, όπου και τα τοποθετούσε πάνω σε χρυσελεφάντινη τράπεζα. Στους ολυμπιακούς αγώνες της Αθήνας, το 2004, στεφάνωσαν τους νικητές πάλι με κότινους. .

Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής, του οποίου το ρόπαλο ήταν από αγριελιά, καθώς επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την ολοκλήρωση των άθλων του, έφερε μαζί του από τους Υπερβόρειους την αγριελιά και την φύτευσε στην Ολυμπία.   Στην Ολυμπία επίσης αναφέρεται ότι υπήρχε μια οδός που περιστοιχιζόταν από αγριελιές και στην οποία οι δρομείς δοκίμαζαν την αντοχή τους. Οι αθλητές που έφευγαν από τα στοιχισμένα δέντρα , έφευγαν και από τον αγώνα.

Σημαντικό ρόλο στην προετοιμασία των αθλητών έπαιζε ο αλείπτης Σημαντικό ρόλο στην προετοιμασία των αθλητών έπαιζε ο αλείπτης . Αυτός άλειφε με λάδι τα σώματα των αθλητών. Το λάδι, που βρισκόταν σε ειδικά αγγεία τους αρύβαλλους, προστάτευε το σώμα από τα εγκαύματα, καθώς η προπόνηση γινόταν κάτω από τον καυτό ήλιο, αλλά και από τους εύκολους τραυματισμούς. Σιγά σιγά η τεχνική αυτή εξελίχθηκε σε επιστημονική μάλαξη των μυών του σώματος και τη χρησιμοποιούσαν τόσο πριν την προπόνηση όσο, κυρίως, κατά την αποθεραπεία και την ξεκούραση του αθλητή μετά την προπόνηση..

Στα βαρέα αθλήματα ,όπως πάλη, παγκράτιο, ο αθλητής μετά την επάλειψη με το λάδι έριχνε στο σώμα του ψιλή άμμο για να αποφεύγεται η ολίσθηση κατά τις λαβές. Μετά την προπόνηση οι αθλητές αφαιρούσαν από το σώμα τους το λάδι, τη σκόνη και τον ιδρώτα με τις στλεγγίδες, ειδικές ξύστρες.

 Στους νικητές των γυμναστικών αγώνων των Μεγάλων Παναθηναίων δινόταν στεφάνι από ελιά και παναθηναϊκοί αμφορείς γεμάτοι λάδι από τις ιερές ελιές της Αθήνας. Κάθε αμφορέας έφερε από τη μία πλευρά παράσταση της Αθηνάς, ανάμεσα σε δύο κίονες και την επιγραφή "των Αθήνηθεν άθλων" και από την άλλη πλευρά παράσταση του αγωνίσματος για το οποίο δινόταν ως βραβείο . ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΠΑΝΑΘΗΝΑΙΑ

Για τις ποσότητες του λαδιού που έπαιρναν ως έπαθλο οι νικητές, μας πληροφορεί μια επιγραφή περίπου του 380 π.Χ. από την Ακρόπολη, στην οποία αναφέρεται ο ακριβής αριθμός των γεμάτων με λάδι αγγείων που απονέμονταν όχι μόνο στον πρώτο αλλά και στο δεύτερο νικητή. Έτσι,. ο νικητής του δρόμου ταχύτητας λάμβανε ως έπαθλο 70 αμφορείς, οι οποίοι περιείχαν γύρω στους 2,5 τόνους ελαιόλαδο, ενώ ο πρώτος νικητής στο αγώνισμα της αρματοδρομίας λάμβανε ως έπαθλο περίπου 5 τόνους λάδι εξαιρετικής ποιότητας.

Τις περισσότερες φορές οι αθλητές πουλούσαν το λάδι εκτός Αθηνών μαζί με τους αμφορείς. Η πολιτεία, παρότι απαγόρευε την εξαγωγή του λαδιού, όπως και άλλων γεωργικών προϊόντων (σιτηρά, σύκα), στους αθλητές που διακρίνονταν στους Παναθηναϊκούς αγώνες το επέτρεπε. Όπως χαρακτηριστικά λέει ο Πίνδαρος: «ουκ έστι δε εξαγωγή ελαίου εξ Αθηνών, ει μη τοις νικώσι». Το ελαιόλαδο μάλιστα αυτό μάλλον ήταν περιζήτητο στην Ιταλία, την Κυρηναϊκή χερσόνησο και τη Μασσαλία, όπου αγοραζόταν από πλούσιους νέους, που αρέσκονταν να αλείφουν και να περιποιούνταν τα σώματά τους με το «επώνυμο» λάδι..

Στην ιερή πομπή του πέπλου, στους δρόμους της Αθήνας, συμμετείχαν οι θαλλοφόροι, γέροντες ωραίοι και ευθυτενείς, που κρατούσαν στα χέρια τους κλάδους ελαίας. Οι Αθηναίοι, που θεωρούσαν τους εαυτούς τους πολιτισμένους, κρατούσαν κλαδιά ελιάς, ενώ οι χειραφετημένοι δούλοι και οι βάρβαροι κρατούσαν κλαδιά βελανιδιάς, αφού η βελανιδιά σηματοδοτεί τον πρωτόγονο πολιτισμό.