Νομοθετικές και Νομολογιακές εξαιρέσεις στην Ελεύθερη Κυκλοφορία Νομοθετικές και Νομολογιακές εξαιρέσεις στην Ελεύθερη Κυκλοφορία ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Ε.Ε. Υπεύθυνες Καθηγήτριες: Κουσκουνά Μ., Παπαδοπούλου Ρ.-Ε. Επιμέλεια: Αργύρη Ι. , Γερασίμου Κλ., Δέπου Κ. , Ευσταθίου Α. , Παπαπαναγιώτου Χ.

§3 εγκαθίδρυση εσωτερικής αγοράς ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στόχοι Ε.Ε. → Αρ. 3 ΣΕΕ §2 δημιουργία ενός ευρωπαϊκού χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης χωρίς εσωτερικά σύνορα §3 εγκαθίδρυση εσωτερικής αγοράς

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αρχές εσωτερικής αγοράς αρχή ίσης μεταχείρισης αρχή αμοιβαίας αναγνώρισης Κανόνας σε όλες τις ελευθερίες της εσωτερικής αγοράς = απαγόρευση περιορισμών ή άλλων μέτρων ισοδυνάμου αποτελέσματος Ερμηνεύεται διασταλτικά Εξαιρέσεις = περιορισμοί για την προστασία ορισμένων έννομων αγαθών Ερμηνεύονται συσταλτικά Διπλός φραγμός: αρχή απαγόρευσης των διακρίσεων αρχή της αναλογικότητας

1) ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΩΝ Α) ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΛΟΓΟΥΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΟΣ - Άρθρο 36 ΣΛΕΕ Δημόσια ηθική Δημόσια τάξη Δημόσια ασφάλεια Προστασία υγείας και ζωής ανθρώπων Προστασία ζώων και φυτών Προστασία εθνικών θησαυρών Προστασία βιομηχανικής και εμπορικής ιδιοκτησίας

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΕΞΑΙΡΕΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ Συσταλτικά: αποτελούν εξαιρέσεις μόνο για τα άρθρα 34 και 35 (ποσοτικοί περιορισμοί) Περιοριστικά: τα κράτη-μέλη δεν μπορούν να διευρύνουν αυτούς τους λόγους Ωστόσο, το Δικαστήριο τους επέκτεινε με τη δημιουργία του όρου «επιτακτικές ανάγκες» (απόφαση Cassis de Dijon) Εξειδίκευση αόριστων νομικών εννοιών: αρμοδιότητα κρατών-μελών όχι πλήρης ελευθερία, αλλά με συγκεκριμένη και ειδική αιτιολογία  έλεγχος βάσει αρχής αναλογικότητας (κατάλληλο και αναγκαίο μέτρο)

-ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΛΟΓΟΥΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΟΣ- α) ΔΗΜΟΣΙΑ ΗΘΙΚΗ Αντιλήψεις κοινωνικού συνόλου σε συγκεκριμένο χωροχρόνο για ηθική Henn Darby, 34/79 Απαγόρευση εισαγωγής πορνογραφικού υλικού  δικαιολογημένη λόγω δημόσιας ηθικής, αφού ούτε στο εσωτερικό του Ηνωμένου Βασιλείου επιτρέπεται Conegate, 121/85 Δεν υπάρχει στην Αγγλία νομοθεσία που να απαγορεύει την εμπορία πλαστικής κούκλας γενετήσιου χαρακτήρα. Επομένως, δεν γίνεται να απαγορευτεί και η εισαγωγή της.

β) ΔΗΜΟΣΙΑ ΤΑΞΗ Βασικοί κανόνες του κράτους με σκοπό τη διασφάλιση ζωτικών συμφερόντων Πραγματική και αρκούντως σοβαρή διακινδύνευση της δημόσιας τάξης Thompson, 7/78 Η απαγόρευση του Ηνωμένου Βασιλείου για εισαγωγή νομισμάτων με σκοπό να αποφευχθεί η τήξη ή η καταστροφή σε άλλο κράτος είναι δικαιολογημένη λόγω δημόσιας τάξης  διάσωση εθνικού νομίσματος- θεμελιώδες δικαίωμα

γ) ΔΗΜΟΣΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑ Βασικά και ουσιώδη συμφέροντα του κράτους, όπως η αποτελεσματική λειτουργία του κράτους εξωτερική εσωτερική Campus oil, 72/83 Για λόγους δημόσιας ασφάλειας, είναι δυνατή η υποχρέωση προμήθειας ποσοστού πετρελαίου από διυλιστήριο που βρίσκεται στο έδαφος του κράτους-μέλους στις τιμές που ο αρμόδιος Υπουργός ορίζει Ελληνική Campus oil, 347/88 Η ελληνική δημοκρατία δεν απέδειξε ότι εξαιτίας των εισαγωγών τα διυλιστήρια του κράτους δεν θα μπορούσαν να διαθέσουν την παραγωγή τους σε ανταγωνιστικές τιμές και θα έπαυε η λειτουργία τους  όχι δεκτός ο λόγος δημόσιας ασφάλειας

δ) ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΖΩΗΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ Κάθε μέτρο που μπορεί να πάρει ένα κράτος-μέλος για την προστασία αυτών των αγαθών με μορφή αστυνομικών μέτρων, υγειονομικών ελέγχων και τεχνικών ελέγχων ασφάλειας Νομολογιακά παραδείγματα Περιορισμός διαφημίσεων αλκοολούχων ποτών  καταπολέμηση αλκοολισμού Αναλυτικές προειδοποιήσεις στα καλλυντικά σε πολλές γλώσσες Πλήρης αναγραφή συστατικών τροφίμων

ε) ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΖΩΩΝ ΚΑΙ ΦΥΤΩΝ Επαρκής νομοθετική ενωσιακή προστασία ήδη σε πρωτογενές δίκαιο Ζώα: ιδιαίτερη ευαισθησία αλλά όριο κατά το σχετικό πρωτόκολλο της Συνθήκης του Άμστερνταμ  η καλή μεταχείριση Φυτά: ευρύτερο πλαίσιο βιοποικιλότητας

στ) ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΕΘΝΙΚΩΝ ΘΗΣΑΥΡΩΝ ΜΕ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ, ΙΣΤΟΡΙΚΗ Η’ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΞΙΑ Βάσει της Οδηγίας 93/7/ΕΚ δυνατότητα στα κράτη-μέλη να προσδιορίζουν εκείνα το περιεχόμενο της έννοιας Ως προς τις εξαγωγές εθνικών θησαυρών: αποθάρρυνση εξαγωγής με την επιβολή φόρων Ως προς τις εισαγωγές: διστακτικότητα σχετικά με τη νομιμότητα κτήσης Τρίτα κράτη  αυστηροί έλεγχοι

ζ) ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ Μέτρα για την προστασία του σήματος, της ευρεσιτεχνίας, της πνευματικής ιδιοκτησίας κ.ά. Προσπάθειες εναρμόνισης με το ενωσιακό δίκαιο Απαγόρευση νόθευσης ανταγωνισμού Σκοπός: ενιαία αγορά

Β) ΕΠΙΤΑΚΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ ΓΕΝΙΚΟΥ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΟΣ → Νομολογιακή επέκταση των εξαιρέσεων Rewe Zentral, 129/78 (Cassis de Dijon) Εισήγαγε όρο «Επιτακτικές ανάγκες» Ενδεικτικά: Αποτελεσματικότητα φορολογικών ελέγχων, προστασία δημόσιας υγείας, εντιμότητα εμπορικών συναλλαγών, προστασία καταναλωτών

Νεότερη νομολογία πρόσθεσε κι άλλους λόγους Κατάλογος παραμένει ανοιχτός Επικουρικής εφαρμογής σε σχέση με τη διάταξη πρωτογενούς δικαίου 36 ΣΛΕΕ Όχι κατ’ εξαίρεση ανεκτό μέτρο → δεν εμπίπτει καν στις απαγορεύσεις Όχι αμιγώς οικονομικού χαρακτήρα Αφορούν κανονιστικές ρυθμίσεις γενικού χαρακτήρα Πρέπει να ερμηνεύονται στενά (να μην υπερβαίνουν το αναγκαίο μέτρο για την προστασία των συμφερόντων που κατοχυρώνουν)

Προϋποθέσεις από νομολογία (Kraus 19/92, Gebhard 55/94) 1. Να μην ρυθμίζεται σε ενωσιακό επίπεδο 2. Να εφαρμόζεται αδιακρίτως 3. Να υπάρχει επιτακτική ανάγκη για προστασία του γενικού συμφέροντος 4. Να είναι κατάλληλο και αναγκαίο = Αρχής της αναλογικότητας

Ειδικότερα αρχή αναλογικότητας 2 στάδια ελέγχου Εθνικό μέτρο= κατάλληλο Εθνικό μέτρο= αναγκαίο Κράτη-μέλη έχουν: διακριτική ευχέρεια αλλά και: βάρος απόδειξης + αιτιολογία ότι πληρούται η αρχή της αναλογικότητας, όταν επικαλείται την ικανοποίηση επιτακτικής ανάγκης για να δικαιολογήσει το σχετικό εθνικό μέτρο κοινοποίηση μέτρων εξαίρεσης σε Επιτροπή διαδικασίες ανταλλαγής πληροφοριών και μηχανισμός παρακολούθησης για εποπτεία εθνικών μέτρων εξαίρεσης

Προστασία του Περιβάλλοντος Ήδη από ADBHU, 240/83 είχε αναγνωρισθεί ως ένας «από τους ουσιώδεις στόχους της Κοινότητας και στόχος γενικού συμφέροντος» Επιτροπή/Δανίας, 302/86 «η προστασία του περιβάλλοντος είναι “ένας από τους ουσιώδεις στόχους της Κοινότητας”, δυνάμενος γι’ αυτό να δικαιολογήσει ορισμένους περιορισμούς της αρχής της ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων»

Νομολογιακά παραδείγματα απαγόρευση της εισαγωγής αποβλήτων από άλλα κράτη μέλη (2/90, Επιτροπή κατά Βελγίου) ένα σύστημα χρέωσης και επιστροφής κενών συσκευασιών (302/86, Επιτροπή κατά Δανίας) ρητή απαγόρευση ορισμένων χημικών ουσιών, η οποία προβλέπει ωστόσο εξαιρέσεις για τις περιπτώσεις που δεν υπάρχει ασφαλέστερο υποκατάστατο (473/98, Toolex) υποχρέωση των φορέων παροχής ηλεκτρικής ενέργειας να αγοράζουν το σύνολο της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειες από το εσωτερικό μιας περιορισμένης περιοχής εφοδιασμού (379/98, Preussen Elektra)

Προστασία του Καταναλωτή θεωρήθηκε από την Σύνοδο Κορυφής των Παρισίων ως στόχος της Ένωσης Αντικείμενο προστασίας: υγεία, ασφάλεια, άμυνα απέναντι στις απάτες και τον κίνδυνο πλάνης και ενημέρωση του καταναλωτή Μέτρα με στόχο την ενημέρωση για την σύνθεση, τις ιδιότητες, την ποιότητα, τη γνησιότητα, την καταγωγή ή την καταλληλότητα του προϊόντος Μέτρα με στόχο την πρόληψη του κινδύνου σύγχυσης των καταναλωτών μεταξύ των προϊόντων λόγω απομίμησης (Beele, 6/81) ή την πρόληψη του κινδύνου σύγχυσης μεταξύ της πραγματικής τιμής του προϊόντος λόγω της πρακτικής tying Κριτήριο Δικαστηρίου: οι αντιδράσεις του μέσου επαρκώς ενημερωμένου καταναλωτή που είναι ευλόγως προσεκτικός και έχει τη συνήθη πληροφόρηση

Προστασία των εργαζομένων βελτίωση των συνθηκών ζωής και εργασίας Oebel, 155/80 εθνική ρύθμιση απαγόρευε την νυκτερινή εργασία στα αρτοποιία και ζαχαροπλαστεία κρίθηκε σύμφωνη με τους σκοπούς της Συνθήκης καθώς αποσκοπεί στη βελτίωση των όρων εργασίας Εδώ εντάσσονται οι αποφάσεις Torfean, 145/88, Marchandise, 332/89, Conforama, 312/89 αφορούν την εργασία των καταστημάτων λιανικής πώλησης κατά την ημέρα της Κυριακής Ωστόσο, εδώ χρησιμοποιείται η έννοια των κοινωνικοοικονομικών επιλογών, αντί αυτής των επιτακτικών αναγκών (κριτική)

Πολιτιστικοί στόχοι Cinetheque, 60/84 και 61/84 γαλλική νομοθεσία αποσκοπούσε στην ενθάρρυνση της δημιουργίας κινηματογραφικών ταινιών Δικαστήριο: αναγνώρισε ότι η προστασία του πολιτισμού ως «επιτακτική απαίτηση» ικανή να δικαιολογήσει την επιβολή περιορισμών στις εισαγωγές ή τις εξαγωγές

Πολυφωνία του Τύπου Familiapress, 368/95 αυστριακή νομοθετική ρύθμιση απαγόρευε γενικά στα περιοδικά και άλλα έντυπα να συνοδεύονται από δυνατότητες συμμετοχής σε παιχνίδια, διαγωνισμούς με βραβεία κλπ Παρεμπόδιζε την είσοδο και κυκλοφορία στη χώρα περιοδικών και εντύπων από άλλες χώρες, όπου δεν ίσχυαν αντίστοιχοι περιορισμοί, όταν τα έντυπα προσέφεραν παρόμοιες δυνατότητες Στόχος του μέτρου η προστασία των μικρότερων επιχειρήσεων εκδόσεως εντύπων, που δεν είναι σε θέση να προσφέρουν τέτοιου είδους βραβεία, από τον αθέμιτο ανταγωνισμό ισχυρότερων μονάδων του κλάδου

προτάθηκε από την αυστριακή πλευρά ως λόγος δικαιολογήσεως του επίδικου μέτρου η ανάγκη διαφυλάξεως της πολυφωνίας του Τύπου ΔΕΚ: διαπίστωσε ότι υφίσταται επιβάρυνση του ενδοκοινοτικού εμπορίου Ωστόσο, αποδέχθηκε τη διαφύλαξη της πολυφωνίας του τύπου ως επιτακτική ανάγκη, ικανή να επιτρέψει τον περιορισμό των θεμελιωδών κοινοτικών ελευθεριών ζύγισε τον προστατευτικό σκοπό, της πολυφωνίας του τύπου, όχι μόνον με τις ως άνω ελευθερίες αλλά και με το άρθρο 10 ΕΣΔΑ Υπογράμμισε ότι η πολυφωνία του τύπου συμβάλλει στην εξασφάλιση της ελευθερίας εκφράσεως, άρθρο 10 ΕΣΔΑ προχώρησε στο στάδιο του ελέγχου της αναλογικότητας δεν διεξήχθη από το ίδιο το ΔΕΚ, αλλά ανατέθηκε στον εθνικό δικαστή Πάντως, παρασχέθηκαν στο δικαστήριο που υπέβαλε το προδικαστικό ερώτημα, συγκεκριμένα κριτήρια, προκειμένου να βοηθηθεί κατά την έρευνα για την τήρηση της αρχής της αναλογικότητας

Χρηματοοικονομική ισορροπία του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης Χρηματοοικονομική ισορροπία του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης Decker, 120/95 άρνηση ενός κράτους μέλους να καλύψει τα έξοδα για την αγορά γυαλιών με διορθωτικούς φακούς που αγοράστηκαν σε κατάστημα οπτικών εγκατεστημένο σε άλλο κράτος μέλος Δικαστήριο: αναγνώρισε ότι ο κίνδυνος σοβαρής υπονόμευσης της χρηματοοικονομικής ισορροπίας του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης συνιστά επιτακτικό λόγο γενικού συμφέροντος ικανό να δικαιολογήσει ένα εμπόδιο της ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων

Οδική ασφάλεια Επιτροπή/Ιταλίας, 110/05 Η Ιταλική Δημοκρατία υποστήριξε, χωρίς να αντικρουσθεί από την Επιτροπή, ότι η κυκλοφορία συνδυασμού οχημάτων αποτελούμενου από μοτοσυκλέτα και ρυμουλκούμενο είναι επικίνδυνη για την οδική ασφάλεια. Κρίθηκε δικαιολογημένη για λόγους προστασίας της οδικής ασφάλειας η εθνική απαγόρευση έλξης ρυμουλκούμενου οχήματος από ελαφρά οχήματα (μοτοποδήλατα, μοτοσικλέτες, τρίκυκλα)

2) ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΚΥΚΟΛΟΦΟΡΙΑ ΠΡΟΣΩΠΩΝ Ελεύθερη κυκλοφορία εργαζομένων (μισθωτών) Ελεύθερη εγκατάσταση ελεύθερων επαγγελματιών και νομικών προσώπων Ελεύθερη κυκλοφορία μη εργαζομένων και σπουδαστών (νομολογιακή επέκταση)

Α) ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ i) Ελεύθερη κυκλοφορία εργαζομένων α) Άρθρο 45 §4 ΣΛΕΕ Θέσεις στη δημόσια διοίκηση Anker, Ras και Snoel κατά Bundersrepublik Deutschland, 47/02 υιοθέτηση λειτουργικού κριτηρίου τρία σωρευτικά κριτήρια εφαρμογής του άρθρου: η οικεία θέση απασχόλησης πρέπει να προϋποθέτει ειδική σύνδεση του κατόχου με το κράτος ,η οποία πρέπει να εξασφαλίζεται με το θεσμό της ιθαγένειας, η θέση απασχόλησης να συνεπάγεται την άσκηση αρμοδιοτήτων δημόσιας εξουσίας και στον κάτοχο της θέσης να ανατίθεται καθήκοντα γενικού συμφέροντος

β) Άρθρο 45 §3 ΣΛΕΕ Λόγοι δημόσιας τάξης, ασφάλειας και υγείας Δημόσια τάξη ενεστώσα απειλή, προσβολή θεμελιώδους συμφέροντος, άμεση σύνδεση αιτιολογιών με την ατομική συμπεριφορά (Άρθρο 27 §2 της Οδηγίας 2004/38), Adoui , 115/81 Δημόσια ασφάλεια εσωτερική και εξωτερική (Wuttermberg κατά Τσακουρίδη, 145/09) Δημόσια υγεία επιδίωξη προστασίας του κοινωνικού συνόλου από τον κίνδυνο επιδημίας Άρθρο 29 της Οδηγίας 2004/38: ορισμός επικίνδυνων ασθενειών Δυνατότητα κρατών-μελών να λάβουν μέτρα προστασίας σε περίπτωση αμφιβολίας για τον κίνδυνο υγείας των ασθενών (ΔΕΚ,19.05.2009, Επιτροπή κατά Ιταλίας, 531/06, φαρμακοποιοί)

ii) Ελεύθερη εγκατάσταση ελεύθερων επαγγελματιών και νομικών προσώπων α) Άρθρο 51 ΣΛΕΕ δραστηριότητες που συνδέονται με την άσκηση δημόσιας εξουσίας αντιστοιχία με το Άρθρο 45 §4 Reyners , 2/74 αποκλεισμός δραστηριοτήτων που συνιστούν άμεση και ειδική συμμετοχή

β) Άρθρο 52 §1 ΣΛΕΕ Λόγοι δημόσιας τάξης, ασφάλειας και υγείας αντιστοιχία με το Άρθρο 45 §3 Δημόσια τάξη πραγματική και σοβαρή απειλή, προσβολή θεμελιώδους συμφέροντος (Bouchereau, 30/77) Δημόσια ασφάλεια, Δημόσια υγεία νομοθετική και νομολογιακή αντιστοιχία με την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων

Β) ΕΠΙΤΑΚΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ ΓΕΝΙΚΟΥ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΟΣ i) Ελεύθερη κυκλοφορία εργαζομένων Bosman, 415/93 εισήγαγε έννοια των «επιτακτικών λόγων γενικού συμφέροντος» στην παρούσα ελευθερία ΔΕK: εξέτασε αν οι περιορισμοί στις μεταγραφές των ποδοσφαιριστών μπορούσαν να δικαιολογούνται για λόγους γενικού συμφέροντος, όπως ήταν οι σκοποί της διατηρήσεως ισορροπίας μεταξύ των συλλόγων, η αναζήτηση νέων ταλέντων και η κατάρτιση των νέων μελλοντικών επαγγελματιών παικτών, γεγονός στο οποίο έδωσε καταφατική απάντηση Παρ’ όλα αυτά, οι στόχοι αυτοί δεν πληρούσαν εδώ την αρχή της αναλογικότητας

η φορολογική συνοχή (Bachmann κατά Βελγίου) Άλλα νομολογιακά παραδείγματα η φορολογική συνοχή (Bachmann κατά Βελγίου) η απαγόρευση της φοροδιαφυγής (Jobra / 17.01.2008, Lammers &Van Cleef, 105/07) η προστασία του εθνικού συστήματος κοινωνικής ασφαλίσεως (Επιτροπή κατά Γερμανίας (επιδόματα αποταμιευτικού προγράμματος), C-269/07/ITC Innovative Technology Center GmbH κατά Bundesagentur fur Arbeit, 208/05) η ενθάρρυνση της πρόσληψης και κατάρτισης νέων ποδοσφαιριστών (εκτός από την Bosman βλ. και 325/08 Olympique Lyonnais SASP κατά Olivier Bernard και Newcastle UFC) η αποφυγή καταχρηστικής χρησιμοποίησης πανεπιστημιακών τίτλων (Dieter Kraus κατά Land Baden-Wurttemberg, 19/92)

Kraus, 19/92 «σκ. 32. Κατά συνέπεια, τα άρθρα 48 και 52 (η ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων και το δικαίωμα εγκαταστάσεως) αντιτίθενται σε οιοδήποτε εθνικό μέτρο, σχετικό με τις προϋποθέσεις χρησιμοποιήσεως συμπληρωματικού πανεπιστημιακού τίτλου αποκτηθέντος σε άλλο κράτος μέλος, το οποίο, ακόμη και αν εφαρμόζεται άνευ διακρίσεων λόγω ιθαγενείας, ενδέχεται να παρακωλύσει ή να καταστήσει λιγότερο ελκυστική την άσκηση, από τους υπηκόους των κρατών μελών της Κοινότητας, συμπεριλαμβανομένων των υπηκόων του κράτους μέλους που το έχει θεσπίσει, των θεμελιωδών ελευθεριών που εξασφαλίζονται από τη Συνθήκη. Το ζήτημα έχει άλλως μόνο στην περίπτωση κατά την οποία το εν λόγω μέτρο επιδιώκει θεμιτό σκοπό συμβιβαζόμενο με τη Συνθήκη και δικαιολογείται από επιτακτικούς λόγους γενικού συμφέροντος (βλ. σχετικώς απόφαση της 28ης Απριλίου 1977, 71/76, Thieffry, Συλλογή τόμος 1977, σ. 229, σκέψεις 12 και 15). Ακόμα όμως και στην περίπτωση αυτή θα πρέπει η εφαρμογή της οικείας εθνικής ρυθμίσεως να είναι κατάλληλη για την επίτευξη του επιδιωκομένου σκοπού και να μην είναι δεσμευτική πέραν του βαθμού που αυτό είναι αναγκαίο για την επίτευξη του σκοπού αυτού (βλ. απόφαση της 20ής Μαΐου 1992, C-106/91, Ramrath, Συλλογή 1992, σ. Ι-3351, σκέψεις 29 και 39).»

ii) Ελεύθερη εγκατάσταση ελεύθερων επαγγελματιών και νομικών προσώπων Gebhard, 55/94 εισήγαγε έννοια των «επιτακτικών λόγων γενικού συμφέροντος» στην παρούσα ελευθερία κατά το πρότυπο των «επιτακτικών αναγκών» που είχε αναγνωρίσει η απόφαση Cassis de Dijon ως προς την ελεύθερη κυκλοφορία εμπορευμάτων Η απόφαση αυτή επέκτεινε τον κανόνα ελέγχου αναλογικότητας και στις υπόλοιπες ελευθερίες: «σκ. 37. Πάντως, από τη νομολογία του Δικαστηρίου προκύπτει ότι τα εθνικά μέτρα που ενδέχεται να παρακωλύσουν ή να καταστήσουν λιγότερο ελκυστική την άσκηση των θεμελιωδών ελευθεριών που διασφαλίζονται με τη Συνθήκη πρέπει να πληρούν τέσσερις προϋποθέσεις: να εφαρμόζονται κατά τρόπο μη δημιουργούντα διακρίσεις, να δικαιολογούνται από επιτακτικούς λόγους γενικού συμφέροντος, να είναι κατάλληλα για την επίτευξη του επιδιωκομένου σκοπού και να μην είναι δεσμευτικά πέραν του βαθμού που είναι αναγκαίος για την επίτευξη του σκοπού αυτού (βλ. απόφαση της 31ης Μαρτίου 1993, C-19/92, Kraus, Συλλογή 1993, σ. Ι-1663, σκέψη 32).»

Πλέον, Οδηγία 2005/36 αμοιβαία αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων εναρμόνιση στον τομέα και επίλυση ζητημάτων για ένα ευρύ σύνολο επαγγελματικών δραστηριοτήτων Πάντως, και πριν εκδοθεί η Οδηγία, το ΔΕΕ είχε κάνει δεκτό πως, ειδικά για τις εθνικές ρυθμίσεις που αναφέρονταν στους όρους άσκησης ενός επαγγέλματος και στα απαιτούμενα επαγγελματικά προσόντα και διπλώματα, ακόμη και ελλείψει εναρμόνισης και αμοιβαίας αναγνώρισης, το κράτος μέλος υποδοχής οφείλει να λάβει υπόψη γνώσεις και δεξιότητες που απέκτησε ο ενδιαφερόμενος στο κράτος μέλος προέλευσης και να προβεί σε σύγκριση αυτών προκειμένου να διασφαλισθεί η αποτελεσματικότερη άσκηση της ελευθερίας εγκατάστασης (ΔΕΚ, Βλασσοπούλου, σκ.15-17).

Άλλα νομολογιακά παραδείγματα η οδική ασφάλεια (Επιτροπή κατά Φινλανδίας (εισαγωγές οχημάτων), 54/05/van Schaik, 55/93) η προστασία του περιβάλλοντος (Attanasio, 384/08, όπου περιέχεται κατάλογος αναγνωρισμένων «επιτακτικών λόγων γενικού συμφέροντος» / Radlberger Getrankegesellschaft και S. Spitz, 309/02) η προστασία των καταναλωτών (Επιτροπή κατά Αυστρίας (βιολογικά προϊόντα), C- 393/05) η προστασία των εργαζομένων (Arblade Leloup, 369, 376/96/ Finalarte 49, 50, 52, 54, 68- 71/98) η φορολογική συνοχή (Krankenheim Ruhesitz, 157/07/ Bachmann κατά Βελγίου, 204/90) η προστασία ενός κεκτημένου δικαιώματος και, ειδικότερα, η διατήρηση της πελατείας που αποκτήθηκε μετά από πλείστα έτη επαγγελματικής δραστηριότητας [Επιτροπή κατά Γερμανίας (συμβεβλημένοι ψυχοθεραπευτές)], η προστασία των συμφερόντων των πιστωτών, των μειοψηφούντων μετόχων και των μισθωτών (Uberseering, 208/00) η διαφύλαξη της αποτελεσματικότητας των φορολογικών ελέγχων και της εντιμότητας των εμπορικών συναλλαγών (Inspire Art, 167/01/Futura Participations, 250/95) η απαγόρευση της φοροαποφυγής (Cadbury Schweppes, 196/04/Oy AA, 231/05) η διασφάλιση της ισορροπίας του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης η πρόληψη ή αποτροπή της απάτης ή της εγκληματικότητας

3) ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Άρθρο 57 ΣΛΕΕ Η παροχή υπηρεσιών σε ένα κράτος μέλος πρέπει να χαρακτηρίζεται από προσωρινότητα, διαφορετικά εφαρμόζονται οι διατάξεις περί ελευθερίας εγκαταστάσεως Χαρακτηριστικά γνωρίσματα παροχής υπηρεσιών Παροχή αντί αμοιβής – οικονομική δραστηριότητα Προσωρινός χαρακτήρας της παροχής – Άρ. 57 §2 – ανάγκη προσωρινής άσκησης της δραστηριότητας Ανεξάρτητη δραστηριότητα – διαχωρίζεται από την παροχή εξαρτημένης εργασίας (Άρ. 45 ΣΛΕΕ)

Διασυνοριακός χαρακτήρας της παροχής υπηρεσιών – παροχή σε άλλο κράτος μέλος Επικουρική εφαρμογή της ελεύθερης παροχής υπηρεσιων βάσει του Άρ. 57 §1 εφόσον δεν διέπονται από τις διατάξεις τις σχετικές με την ελεύθερη κυκλοφορίων των εμπορευμάτων, των κεφαλαίων και των προσώπων.

Απαγόρευση περιορισμών στην ελεύθερη παροχή υπηρεσιών – Ρητή αναφορά στο Άρ. 56 §1 Αμεσο αποτέλεσμα Άρ. 56 ΣΛΕΕ Η διάταξη (βάσει κ νομολογίας Van Binsbergen) παράγει άμεσο αποτέλεσμα, με δικαίωμα στους ιδιώτες να προβάλλουν ενώπιον του Δικαστηρίου και τα οποία τα εθνικά δικαστήρια οφείλουν να διασφαλίζουν.

Α) ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ Έχει όμως κριθεί ότι ένας περιορισμός ατην ελεύθερη παροχή υπηρεσιών μπορεί να επιτραπεί βάσει των παρεκκλίσεων, τις οποίες προβλέπουν τα Άρθρα 51 κ 52 ΣΛΕΕ. Η παρέκκλιση που απορρεέι απ’ την ανάλογη εφαρμογή των Άρ. 62 κ 51 §1 ΣΛΕΕ, πρέπει να ερμηνεύεται συσταλτικά. Συνδυασμός Άρ. 52 με 62 ΣΛΕΕ στην εφαρμογή τους έχει κριθεί ότι ένας περιορισμός της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών μπορεί να επιτραπεί για λόγους δημόσιας τάξης, δημόσιας ασφάλειας ή υγείας. Δικαιολόγηση εθνικών περιορισμών: το εθνικό μέτρο περιορίζει την ελευθερία για τους άνω λόγους Αρχή της αναλογικότητας: Πρόσφορο μέτρο για την προστασία των άνω σκοπών, που να μην ξεπερνά το αναγκαίο μέτρο.

Περιοριστικοί λόγοι για λόγους δημόσιας τάξης και δημόσιας ασφάλειας Λόγοι δημόσιας τάξης και δημόσιας ασφάλειας Omega, 36/02 Ελεύθερη παροχή υπηρεσιών και κυκλοφορία εμπορευμάτων Περιορισμός για λόγους δημόσιας τάξης Προστασία των θεμελιωδών αξιών που κατοχυρώνει το εθνικό Σύνταγμα Σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας «Εικονικοί φόνοι στο πλαίσιο παιγνίου»

Sjöberg, 447/08 Σουηδία Ελεύθερη παροχή υπηρεσιών Τυχερά παίγνια Εκμετάλλευση τυχερών παιγνίων μέσω Διαδικτύου Προώθηση παιγνίων διοργανωμένων σε άλλα κράτη μέλη Δραστηριότητες επιφυλασσόμενες σε δημόσιους φορείς μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα

Β) ΕΠΙΤΑΚΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ ΓΕΝΙΚΟΥ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΟΣ Οι προϋποθέσεις επίκλησης των λόγων εξαιρέσεως και περιορισμών θα πρέπει να νοούνται στενά και επί τη βάσει των κριτηρίων που έθεσε η απόφαση κάθε φορά. Κατά συνέπεια και στην περίπτωση της ελευθερίας παροχής υπηρεσιών, τα πραγματικά περιστατικά της υπό κρίσης περίπτωσης και οι προτεινόμενοι λόγοι που δικαιολογούν τον περιορισμό θα πρέπει να τηρούν τις αρχές της μη διακρίσεως και της αρχής της αναλογικότητας εν ευρεία έννοια (αρχή της αναγκαιότητας, αρχή της υποκατάστασης και αρχή της αναλογικότητας εν στενή εννοία).

Νομολογιακά παραδείγματα Προστασία εργαζομένων Η εντιμότητα των εμπορικών συναλλαγών και η προστασία των καταναλωτών Η πρόληψη της απάτης Η προστασία της συνοχής του εθνικού φορολογικού συστήματος Σκοποί πολιτιστικής πολιτικής Ελλείψει συναφούς εναρμόνισης σε ενωσιακό επίπεδο, σε κάθε κράτος μέλος εναπόκειται να εκτιμήσει, στους τομείς αυτούς, σύμφωνα με τη δική του κλίμακα αξιών, τις απαιτήσεις που συνεπάγεται η προστασία των εμπλεκόμενων συμφερόντων. Μια εθνική νομοθεσία είναι κατάλληλη να διασφαλίσει την επίτευξη του προβαλλόμενου σκοπού μόνον αν σκοπεί πράγματι στην επίτευξη του με συνοχή και συστηματικότητα.

Liga Portuguesa de Futebol Profissional & Bwin International Ltd, 42/07 Πορτογαλία Άρθρο 56 ΣΛΕΕ Περιορισμοί στην ελεύθερη παροχή υπηρεσιών για την εκμετάλλευση τυχερών παιγνίων μέσω του διαδικτύου Επιτακτικός λόγος: Προστασία κατά της απάτης και εγκληματικότητας στο διαδίκτυο Δεν αντιβαίνει στη ΣΛΕΕ η ρύθμιση του κράτους μέλους

4) ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ Άρθρο 63 ΣΛΕΕ Θεμελιώδης αρχή του ενωσιακού δικαίου. Υπόθεση Caciati η ελευθερία ορισμένων διακινήσεων κεφαλαίων συνιστά, στην πράξη, προϋπόθεση της αποτελεσματικής άσκησης των άλλων ελευθεριών που διασφαλίζει η Συνθήκη, και ιδίως του δικαιώματος εγκατάστασης. Δεν ακολούθησε την πορεία των άλλων ελευθεριών ως προς την απελευθέρωση

Πεδίο εφαρμογής διάταξης 63 ΣΛΕΕ Επέκταση πεδίου εφαρμογής και σε τρίτες χώρες → πρωτοτυπία Αντικειμενικό πεδίο εφαρμογής: κεφάλαια και πληρωμές Η Συνθήκη δεν περιλαμβάνει ορισμό της έννοιας του «κεφαλαίου» Η έννοια του «κεφαλαίου» έχει διαμορφωθεί νομολογιακά ΥπόθεσηLuisi/Carbone Προσέγγιση έννοιας βάσει Παραρτήματος Οδηγίας 88/361 (Ονοματολογία) Σύμφωνα λοιπόν με την Ονοματολογία στην έννοια του «κεφαλαίου» περιλαμβάνονται: Οι άμεσες επενδύσεις, δηλαδή πάσης φύσεως επενδύσεις στις οποίες προβαίνουν φ.π ή ν.π και οι οποίες χρησιμεύουν στη δημιουργία ή στη διατήρηση σταθερών και άμεσων σχέσεων μεταξύ του επενδυτή και της επιχείρησης για την οποία προορίζονται τα κεφάλαια αυτά προς άσκηση οικονομικής δραστηριότητας.

Οι επενδύσεις χαρτοφυλακίου οι μεταφορές αξιών καθώς και όλες οι απαραίτητες πράξεις για την ολοκλήρωση αυτών των μεταφορών η πληρωμή μερισμάτων από επενδύσεις σε μετοχές εταιριών που έχουν έδρα σε άλλο κράτος-μέλος οι κληρονομίες και οι δωρεές αν υπάρχει το διασυνοριακό στοιχείο δάνεια και χρησιδάνεια, αν υπάρχει το διασυνοριακό στοιχείο η πραγματοποίηση επενδύσεων επί ακινήτων στο έδαφος κράτους- μέλους από πρόσωπα που δεν είναι κάτοικοι του κράτους αυτού η άσκηση του δικαιώματος κτήσης, εκμετάλλευσης και διάθεσης ακινήτων ευρισκομένων στο έδαφος άλλου κράτους-μέλους η εγγραφή υποθήκης για την εξασφάλιση χρέους πληρωτέου στο νόμισμα ενός άλλου κράτους- μέλους, η οποία υποθήκη συνδέεται αναπόσπαστα με την τύχη της επένδυσης σε ακίνητα η κληρονομία επί ακινήτων

Ως κίνηση κεφαλαίων νοείται η μεταφορά αξιών αποτιμητών σε χρήμα μεταξύ κρατών μελών ή μεταξύ κρατών μελών και τρίτων χωρών, η οποία συνήθως γίνεται για επενδυτικούς σκοπούς Και η έννοια των «πληρωμών» διαμορφώθηκε νομολογιακά στην υπόθεση Luisi/Carbone: «Πληρωμές αποτελούν οι μερικές καταβολές ή εξοφλήσεις χρηματικών οφειλών, οι οποίες πηγάζουν από κάποια βασική σχέση με διασυνοριακή μεταφορά χρηματικών μέσων εν ευρεία έννοια, στον τομέα της κυκλοφορίας αγαθών ή παροχής υπηρεσιών» Κυρίαρχο στοιχείο για τη διάκριση μεταξύ κίνησης κεφαλαίων και πληρωμών αποτελεί ο σκοπός της μεταφοράς των χρημάτων

Α) ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ α) Άρθρο 65 § 1 στοιχείο α’ Επιτρέπει την εισαγωγή δυσμενών διακρίσεων στους φορολογουμένους με κριτήριο την κατοικία ή τον τόπο επένδυσης των κεφαλαίων Αντίκειται στην ελεύθερη κυκλοφορία των κεφαλαίων η εισαγωγή διακρίσεων με βάση την ιθαγένεια Η διαφορετική αυτή φορολογική μεταχείριση μπορεί να δικαιολογηθεί εν όψει της μη εναρμόνισης των άμεσων φόρων Ελλείψει φορολογικής εναρμόνισης δεν αποκλείεται το φαινόμενο της διπλής φορολόγησης.

Miljoen, 10/14 Τα άρθρα 63 ΣΛΕΕ και 65 ΣΛΕΕ έχουν την έννοια ότι αντιτίθενται σε νομοθεσία κράτους μέλους που επιβάλλει παρακράτηση στην πηγή επί των μερισμάτων που διανεμήθηκαν από εταιρία εγκατεστημένη στην ημεδαπή τόσο στους φορολογούμενους κατοίκους ημεδαπής όσο και στους φορολογούμενους κατοίκους αλλοδαπής, προβλέποντας μηχανισμό εκπτώσεως ή επιστροφής της εν λόγω παρακρατήσεως μόνον για τους φορολογούμενους κατοίκους ημεδαπής, ενώ, για τα φυσικά πρόσωπα κατοίκους αλλοδαπής η εν λόγω παρακράτηση συνιστά οριστικό φόρο, εφόσον η οριστική φορολογική επιβάρυνση για τα μερίσματα αυτά των φορολογούμενων κατοίκων αλλοδαπής στο εν λόγω κράτος είναι μεγαλύτερη από εκείνη που υπέχουν οι φορολογούμενοι κάτοικοι ημεδαπής, πράγμα που εναπόκειται στο αιτούν δικαστήριο να εξακριβώσει στις υποθέσεις της κύριας δίκης.

Εφόσον αποδειχθεί η ύπαρξη περιορισμού στις κινήσεις των κεφαλαίων, ο εν λόγω περιορισμός μπορεί να δικαιολογηθεί από τα αποτελέσματα διμερούς συμβάσεως για την αποφυγή της διπλής φορολογίας, συναφθείσας από το κράτος μέλος κατοικίας και το κράτος μέλος της πηγής των μερισμάτων, υπό την προϋπόθεση ότι εξαλείφεται η σχετική με τη φορολογία των μερισμάτων διαφορετική μεταχείριση μεταξύ των φορολογούμενων που κατοικούν στο κράτος μέλος αυτό και εκείνων που κατοικούν σε άλλα κράτη μέλη.

β) Εξαιρέσεις για λόγους δημοσίου συμφέροντος - Άρθρο 65 §1 στ. β’ β) Εξαιρέσεις για λόγους δημοσίου συμφέροντος - Άρθρο 65 §1 στ. β’ Η διάταξη αποτελεί σύνθεση της οδηγίας 88/361/ΕΟΚ (Αρ. 4) με τους προβλεπόμενους περιορισμούς στις υπόλοιπες ελευθερίες (36, 45§3, 51, 52 και 62 ΣΛΕΕ) Η πρώτη κατηγορία εξαιρέσεων του Άρθρου 65 §1 (β) ΣΛΕΕ (μέτρα για την αποφυγή παραβάσεων στον τομέα της φορολογίας ή της προληπτικής εποπτείας των πιστωτικών ιδρυμάτων) αποτελεί καινοτομία. Δικαστήριο : η αναφορά του επιρρήματος «ιδίως» υποδεικνύει ότι η απαρίθμηση των τομέων που δύνανται τα κράτη- μέλη να παρεκκλίνουν είναι ενδεικτική → νομική βάση για την επίκληση επιτακτικών λόγων γενικού συμφέροντος Οι διαδικασίες δήλωσης των κινήσεων κεφαλαίων για λόγους διοικητικής ή στατιστικής ενημέρωσης στοιχείων προβλέπονται σε ενωσιακά νομοθετήματα και στο πλαίσιο αποφάσεων του Δικαστηρίου.

Η προστασία της δημόσιας τάξης και δημόσιας ασφάλειας μπορεί να δικαιολογεί περιοριστικά εθνικά μέτρα της κίνησης κεφαλαίων, όπως είναι η προηγούμενη έγκριση εισαγωγής και πραγματοποίησης μιας επένδυσης, καθώς και κατασταλτικά μέτρα, όπως η δέσμευση εισαχθέντων κεφαλαίων Λόγοι δημόσιας ασφάλειας έχουν κριθεί ότι συνιστούν: Η διασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού του κράτους σε περιπτώσεις κρίσης, πολέμου ή τρομοκρατίας (Επιτροπή κατά Ισπανίας, 274/06) η διαθεσιμότητα του δικτύου των τηλεπικοινωνιών (Επιτροπή κατά Πορτογαλίας, 171/08) Αντιθέτως, μόνη η επίκληση της ανάγκης προστασίας του εθνικού εδάφους δεν αρκεί για να δικαιολογήσει παρέκκλιση από την ελεύθερη κυκλοφορία κεφαλαίων (Albore, 423/98)

Association Eglice de scientologie de Paris, 54/99 ΔΕΚ: Το άρθρο 73 Δ, παράγραφος 1, στοιχείο ββ, της Συνθήκης ΕΚ (νυν άρθρο 58, παράγραφος 1, στοιχείο ββ, ΕΚ), έχει την έννοια ότι δεν επιτρέπει σύστημα προηγουμένης εγκρίσεως αμέσων αλλοδαπών επενδύσεων, το οποίο περιορίζεται να προσδιορίσει κατά γενικό τρόπο τις σχετικές επενδύσεις ως επενδύσεις δυνάμενες να θέσουν εν αμφιβόλω τη δημόσια τάξη και τη δημόσια ασφάλεια, ώστε οι ενδιαφερόμενοι να μην μπορούν να γνωρίσουν τις ειδικές περιστάσεις υπό τις οποίες είναι αναγκαία η προηγούμενη έγκριση.

Κεφαλαιουχικοί περιορισμοί (Capital controls) Νομικό πλαίσιο των κεφαλαιακών περιορισμών: Άρθρο 65 §1 στο β’ εδάφιο τελευταίο (Λόγοι δημόσιας τάξης ή δημόσιας ασφάλειας)

Β) ΕΠΙΤΑΚΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ ΓΕΝΙΚΟΥ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΟΣ Άρθρο 65 §1 στ. β’ ΣΛΕΕ → τη νομική βάση για την επίκληση επιτακτικών λόγων γενικού συμφέροντος Επιτακτικές ανάγκες γενικού συμφέροντος → όριο άσκησης του συνόλου των θεμελιωδών ελευθεριών → ενότητα και τη συνοχή της ερμηνείας και εφαρμογής των σχετικών διατάξεων Νομολογιακά παραδείγματα H απαίτηση προηγούμενης έγκρισης για χάρη της αντιμετώπισης των πιέσεων στην αγορά ακινήτων για τη διατήρηση αγροτικών κοινοτήτων και βιώσιμων αγροικιών (Ospelt, 452/01) ή για λόγους διαφύλαξης του χωροταξικού σχεδιασμού και προστασίας του περιβάλλοντος (Konle, 302/97)

Oι απαιτήσεις που αφορούν την πολιτική λαϊκής στέγης κράτους-μέλους και τη χρηματοδότησή της (Woningstichting Sint Servatius, 567/07) H προστασία ενός πλουραλιστικού και μη εμπορικού ραδιοτηλεοπτικού συστήματος, ως τμήμα μιας πολιτιστικής πολιτικής (Vereniging Veronica Omroep Organisatie, 148/91) H πάταξη της φοροδιαγυγής και της φοροαποφυγής Η διασφάλιση της αποτελεσματικότητας των φορολογικών ελέγχων (Futura Participations and Singer, 250/95/ Etablissements Rimbaud, 72/09) Η ανάγκη προστασίας της συνοχής του φορολογικού συστήματος

Γ) ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΛΟΓΩ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΟΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Γ) ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΛΟΓΩ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΟΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Άρθρα 64 και 66 ΣΛΕΕ εισάγουν περιορισμούς ειδικής φύσεως Ως εξαιρέσεις από την ελεύθερη κυκλοφορία κεφαλαίων οι διατάξεις αυτές τυγχάνουν συσταλτικής ερμηνείας. Άρθρο 64: Διπλός στόχος Αναγνωρίζει νομιμότητα εθνικών περιορισμών στις κινήσεις κεφαλαίων από και προς τρίτες χώρες, εφόσον ίσχυαν την ημερομηνία ορόσημο Απαγορεύει στα κράτη μέλη να θεσπίζουν νέους περιορισμούς μετά την ημερομηνία αυτή Αφορά μόνο άμεσες επενδύσεις ≠ Πληρωμές: Ισχύει η απαγόρευση των περιορισμών

Έννοια μεταγενέστερου περιορισμού (=απαγορευμένου) Νομολογία ΔΕΕ: Νομοθετική ρύθμιση, που εισάγει περιορισμό μετά την ημερομηνία ορόσημο εάν είναι κατ’ ουσίαν παρεμφερής με προγενέστερη νομοθεσία, τότε δεν θα υπάρχει παραβίαση του 64§1 ≠ μεταγενέστερη νομοθετική ρύθμιση που βασίζεται σε διαφορετική λογική και θέτει σε εφαρμογή νέες διαδικασίες Η 64§2 είναι εξουσιοδοτική διάταξη και νομική βάση για την έκδοση ενωσιακών νομοθετημάτων Νομοθετικά μέτρα για απελευθέρωση κεφαλαίων → Αφορούν μόνο άμεσες επενδύσεις → Λαμβάνονται από Συμβούλιο και Κοινοβούλιο με συνήθη νομοθετική διαδικασία Άρθρο 64§3→Μέτρα της 64§2 όταν συνιστούν οπισθοδρόμηση του ενωσιακού δικαίου θεσπίζονται με ειδική νομοθετική διαδικασία από το Συμβούλιο μετά από διαβούλευση με το Κοινοβούλιο

Άρθρο 66→ Ρήτρα διαφυγής→ Ανάγκη καταπολέμησης βραχυπρόθεσμων κινήσεων κεφαλαίων κερδοσκοπικού χαρακτήρα που πλήττουν ΟΝΕ Δυσχέρειες θα αφορούν μόνο ΟΝΕ≠ όχι κράτος μέλος Μέτρα εξαιρετικής φύσεως αφορούν μόνο κινήσεις κεφαλαίων από και προς τρίτες χώρες Λαμβάνονται από το Συμβούλιο, μετά από πρόταση της Επιτροπής και διαβούλευση με την ΕΚΤ Άρθρο 75 ΣΛΕΕ λήψη μέτρων οικονομικού αποκλεισμού εις βάρος τρίτων χωρών για λόγους πολιτικής φύσης Επιβάλλει ρητούς αποκλεισμούς σε κινήσεις κεφαλαίων και πληρωμών για πολιτικούς λόγους (τρομοκρατία) και γι’ αυτό εντάσσεται σε γενικές διατάξεις ΣΛΕΕ -ΤΕΛΟΣ-

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Δαγτόγλου Π., Η ελευθερία κυκλοφορίας προσώπων, υπηρεσιών και κεφαλαίων στο ευρωπαϊκό κοινοτικό δίκαιο, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή, 1996 Καλαβρός Γ.-Ε., Γεωργόπουλος Θ., Το Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Ουσιαστικό Δίκαιο, Τόμος ΙΙ, Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα, 2013 Παπαγιάννης Δονάτος, Ευρωπαϊκό Δίκαιο, Τέταρτη Έκδοση, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα- Κομοτηνή, 2011 Παπαδοπούλου Ρ.-Ε., Για μια οριζόντια θεώρηση των επιτακτικών αναγκών στην ελεύθερη κυκλοφορία εμπορευμάτων, προσώπων και υπηρεσιών, Κριτική Επιθεώρηση νομικής θεωρίας και πράξης, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη, 1999/1 Πλιάκος Α., Το Δίκαιο της ΕΕ, Θεσμικό και Ουσιαστικό Δίκαιο, εκδ Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα, 2012 Χριστιανός Β. / Κουσκουνά Μ. / Παπαδοπούλου Ρ.-Ε. / Περάκης Μ., Το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσα από τη νομολογία, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη, 2011 Χριστιανός Β. (επιμέλεια), Μεταξάς Α. (συνεργασία), Συνθήκη ΕΕ & ΣΛΕΕ, εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα, 2012 http://curia.europa.eu/ http://europa.eu/

Ευχαριστούμε πολύ!