Επίκουρος Καθηγητής, Εκπαιδευτική Αξιολόγηση και Σχολικά Προγράμματα Δημήτρης Ζμπάινος Επίκουρος Καθηγητής, Εκπαιδευτική Αξιολόγηση και Σχολικά Προγράμματα

Πρόγραμμα ανάπτυξης χαρισμάτων Εισαγωγή Οικονομική πρόταση Διδασκαλία Διεθνείς συνεργασίες

Τι είναι νοημοσύνη παραδοσιακές αντιλήψεις περί νοημοσύνης, σύμφωνα με τις οποίες η νοημοσύνη είναι γενετικά καθορισμένη και η χαρισματικότητα μπορεί να μετρηθεί με τεστ νοημοσύνης (Carroll, 1996, 2005; Jensen, 1998). Η θεωρία του Gardner(1993) για την πολλαπλή νοημοσύνη, η θεωρία του Sternberg (1996, 1999) για τη νοημοσύνη της επιτυχίας, καθώς και πλήθος θεωριών που τονίζουν το ρόλο των κινήτρων ως συστατικών της χαρισματικότητας (Renzulli, 1978, 2002; Renzulli&Reis, 2010) ή ως καταλύτη για την εκδήλωσή της (Gagne, 2004, 2005, 2009; Heller, Perleth, & Lim, 2005; Feldhusen&Hoover, 1986; A. E. Gottfried & Gottfried, 2009)

Η Χαρισματικότητα αναπτύσσεται μόνο η ικανότητα δεν αρκεί, αλλά χρειάζεται να ενισχυθεί η προδιάθεση για τη χρησιμοποίηση των ικανοτήτων σε απαιτητικές και σύνθετες δραστηριότητες της καθημερινής ζωής (Henderson, 2004). Η υψηλή επίδοση σε τεστ νοημοσύνης π.χ. δεν έχει νόημα αν δεν μπορεί να μετουσιωθεί σε παραγωγική πράξη (Tannenbaum, 1983; Sternberg, 1986). Ο Gagne(1985) επεσήμανε την ανάγκη διάκρισης μεταξύ των όρων «χάρισμα» και «ταλέντο», που οδήγησε σ’ ένα μοντέλο αναγνώρισης των «χαρισμάτων» που χρειάζεται να αναπτυχθούν συστηματικά για να γίνουν «ταλέντα».

Οι χαρισματικοί μαθητές στο σχολείο στην ελληνική σχολική πραγματικότητα δεν έχει δοθεί η απαιτούμενη προσοχή στους μαθητές που παρουσιάζουν υψηλές δυνατότητες ούτε τους παρέχεται το είδος της εκπαίδευσης που ανταποκρίνεται στις μαθησιακές τους ανάγκες, μέσα σε τάξεις όπου καλούνται να συνυπάρξουν μαθητές διαφορετικών μαθησιακών προφίλ. Οι μαθητές που παρακολουθούν τέτοια προγράμματα εκπαιδεύονται στην ανάπτυξη κριτικής ικανότητας και στρατηγικών λύσης προβλημάτων και στη συγκέντρωση, νοηματοδότηση, εφαρμογή, σύνθεση και αξιολόγηση της πληροφορίας (Struck, 2003), υποστηριζόμενοι παράλληλα ως προς τις κοινωνικές και συναισθηματικές τους ανάγκες (VanTassel-Baska, 2008).

Αναλυτικά προγράμματα για την ενίσχυση της χαρισματικότητας Επιτάχυνση της μάθησης μέσω συμπύκνωσης του περιεχομένου των γνωστικών αντικειμένων (περικοπή του διδακτικού χρόνου που αφιερώνεται σε ήδη γνωστές ενότητες, απάλειψη ήδη διδαγμένων ενοτήτων) και παροχή νέων γνώσεων υψηλότερου μαθησιακού επιπέδου Χρήση τεχνικών διδασκαλίας, όπως είναι η έρευνα και η αναζήτηση πληροφοριών, η μάθηση βάσει προβλημάτων (εύρεση και λύση προβλημάτων) και οι γνωστικές στρατηγικές Προσαρμογή του αναλυτικού προγράμματος μέσω διαφοροποίησης του περιεχομένου ορισμένων ενοτήτων, ειδικά σχεδιασμένων για να ανεβάσουν το μαθησιακό επίπεδο των χαρισματικών μαθητών, ιδιαίτερα αν λαμβάνεται υπόψη η γνωστική ικανότητα που εμφανίζει περισσότερο κάθε μαθητής: αναλυτική, δημιουργική ή πρακτική (Sternberg, 2000) Προσωποποιημένες προσεγγίσεις μέσω φροντιστηρίων (tutorials) και του μέντορα-εκπαιδευτικού, καθώς ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζουν τη μάθηση οι χαρισματικοί μαθητές είναι ιδιοσυγκρασιακός. Σημαντικά οφέλη προκύπτουν, επίσης, από τη συμμετοχή των χαρισματικών μαθητών σε ομίλους.

Αποτελέσματα προγραμμάτων παρέμβασης οι μαθητές που συμμετείχαν σε προγράμματα ανάπτυξης της χαρισματικότητας σπουδάζουν σε πανεπιστημιακά ιδρύματα μεγαλύτερου κύρους σε σχέση με τους συμμαθητές τους που δεν παρακολούθησαν αντίστοιχα προγράμματα και έχουν περισσότερα κίνητρα. Μάλιστα τριάντα χρόνια αργότερα οι άνθρωποι που ως μαθητές παρακολούθησαν τα προγράμματα χαρισματικότητας είναι περισσότερο δημιουργικοί, κερδίζουν περισσότερα χρήματα και είναι πιθανότερο να εργάζονται ως καθηγητές σε πανεπιστήμια υψηλού κύρους. έχει αποδειχθεί ότι και οι εκπαιδευτικοί έχουν θετικές εμπειρίες από την εφαρμογή του προγράμματος σε σχέση με το εκπαιδευτικό υλικό και τις διδακτικές στρατηγικές. Τέλος, η εφαρμογή προγραμμάτων για την προώθηση της χαρισματικότητας οδηγεί σε θετική αλλαγή ολόκληρης της σχολικής μονάδας (VanTassel-Baska et al., 2000).

Διδακτική Στόχευση Γνωστικές δεξιότητες (κριτική σκέψη, δημιουργικότητα κ.α) Εμβάθυνση-επιτάχυνση στον «τομέα» χαρισματικότητας Παραγωγή αποτελέσματος (πρότζεκτ)