Διαφοροποιημένο Αναλυτικό Πρόγραμμα (ΔΑΠ) – Διαφοροποιημένη Διδασκαλία (ΔΔ) ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΣΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΡΟΪΟΝ Β. Αργυρόπουλος vassargi@uth.gr

Γιατί διαφοροποίηση; Γιατί διαφοροποιημένη διδασκαλία (ΔΔ); Η έρευνα ενισχύει την άποψη ότι η διαφοροποίηση ανταποκρίνεται στην ποικιλία των διαφορετικών τρόπων σκέψης (thinking styles) και των διαφορετικών τρόπων μάθησης (learning styles) των παιδιών Η ΔΔ είναι μια φιλοσοφία, που αξιοποιεί την αξιολόγηση για να δομήσει τη διδασκαλία Ένα μεγάλο ποσοστό αποτυχίας της σημερινής εκπαίδευσης οφείλεται στο «ναρκισσισμό» του εκπαιδευτικού. «Κάθε ψάρι έχει το δικό του δόλωμα». Ο επιτυχημένος ψαράς «σπουδάζει» τις προτιμήσεις των ψαριών, δηλαδή…

Μαθησιακό προφίλ και πρακτικές ΔΙΑΚΡΙΝΟΝΤΑΙ ΣΕ ΕΚΕΙΝΑ ΠΟΥ ΔΙΝΟΥΝ… έμφαση στις δομημένες διαδικασίες – mastery style (σαφής στοχοθεσία και ανατροφοδότηση, ανάκληση, υπολογισμοί, ακολουθίες βημάτων, παρατήρηση, απομνημόνευση, καταληκτικές ημερομηνίες) έμφαση στο στοιχείο της κατανόησης – understanding style (κατανόηση αιτιωδών σχέσεων – αίτιο & αιτιατό, αναλυτική προσέγγιση, σύγκριση, αντίθεση, κατηγοριοποίηση, αναλογίες, μοτίβα, παραγωγή και έλεγχος υποθέσεων)

Μαθησιακό προφίλ και πρακτικές έμφαση στο διαπροσωπικό στοιχείο – interpersonal style (προσωπική εμπλοκή, διάλογος, συνεργατική μάθηση, συναίσθημα, διατύπωση προτιμήσεων, σύνδεση με καθημερινότητα, έντονο αλληλεπιδραστικό στοιχείο, think-pair-share) έμφαση στο στοιχείο της προσωπικής έκφρασης self-expressive style (παραγωγή πρωτότυπης εργασίας, δημιουργικοί τρόποι έκφρασης – τέχνη, διερεύνηση, χάρτες σκέψης, γραφικοί οργανωτές, μεταφορές, μοντέλα, παραγωγή μη γλωσσικών αναπαραστάσεων)

Gardner, H. (1983) Theory of multiple intelligence – Θεωρία Πολλαπλής Νοημοσύνης Ορισμός της νοημοσύνης Η νοημοσύνη είναι ένα σύνολο πνευματικών λειτουργιών που χρησιμοποιούμε για να αντιμετωπίσουμε νέες καταστάσεις και να λύσουμε προβλήματα, αξιοποιώντας προηγούμενες εμπειρίες ΚΡΙΤΙΚΗ έλλειψη εμπειρικών δεδομένων (lack of empirical evidence) Οι νευροεπιστήμες υποστηρίζουν ότι η δομή του εγκεφάλου δεν ακολουθεί τη πολλαπλή νοημοσύνη του Gardner

Βασικά επίπεδα Πολλαπλής Νοημοσύνης (Multiple Intelligences – ΜΙ) Χαρακτηριστικά, δεξιότητες Γλωσσική (Γ) χαρακτηρίζει αυτούς που είναι πολύ καλοί στο χειρισμό της γλώσσας, της γραμματικής, της ποίησης, στο διάβασμα και στο γράψιμο, π.χ. δικηγόροι, φιλόσοφοι, συγγραφείς, διερμηνείς κ.α Λογικο-μαθηματική (ΛΜ) Χαρακτηρίζεται από λογικό, ορθολογιστικό, μαθηματικό ή επιστημονικό πνεύμα, π.χ. γιατροί, μηχανικοί, προγραμματιστές, επιστήμονες Χωροταξική (Χ) Η αντιληπτική ικανότητα να δημιουργούμε ένα νοητικό μοντέλο ενός χώρου και μετά να το χειριζόμαστε και να λειτουργούμε χρησιμοποιώντας αυτό το μοντέλο. Ναυτικοί, μηχανικοί, αρχιτέκτονες, διακοσμητές, γλύπτες και καλλιτέχνες (ζωγράφοι) πιθανόν όλοι έχουν ανεπτυγμένη χωροταξική νοημοσύνη Νατουραλιστική/υπαρξιακή (Ν/Υ) Χαρακτηρίζει αυτούς που λατρεύουν το φυσικό περιβάλλον και έχουν μια οικολογική λογική, (κηπουροί, αγρότες) Χαρακτηρίζει εκείνους που φιλοσοφούν με έννοιες του μηδενός και του απείρου (φιλόσοφοι, κοσμολόγοι)

Βασικά επίπεδα Πολλαπλής Νοημοσύνης (Multiple Intelligences – ΜΙ) Χαρακτηριστικά, δεξιότητες Μουσική (Μ) Η ικανότητα να αντιλαμβανόμαστε ρυθμούς (καλό ακουστικό αυτί, κλπ) Σωματοκινητική /Κιναισθητική (Σ) αθλητή, χορευτή, τεχνίτη, ξυλουργό, γλύπτη Διαπροσωπική (Δ) Η ικανότητα να κατανοούμε και να εργαζόμαστε με άλλους ανθρώπους. Πιθανότερα αυτή παρουσιάζεται σε καλούς πωλητές, πολιτικούς, μεσίτες, δασκάλους κ.α. Ενδοπροσωπική (Ε) Η ικανότητα να κατανοεί κανείς τον εαυτό του, να χρησιμοποιεί κάποιος τις ικανότητές του πιο επιτυχημένα. Τέτοιοι άνθρωποι μπορούν να πετύχουν σχεδόν σε κάθε τομέα που έχει σχέση με το εαυτό τους.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΥΦΑΣΜΑΤΩΝ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΓΛΩΣΣΙΚΗ Φτιάξε ένα αφηγηματικό κείμενο περιγράφοντας μια μέρα ζωής ενός σβώλου βαμβακιού από το χωράφι στο βαμβακερό. ΛΟΓΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ Βρες τη συνολική παραγωγή βαμβακιού στην Ελλάδα τα τελευταία 10 χρόνια. Φτιάξε γράφημα με χρόνο και τόνους παραγωγής, κλπ ΟΠΤΙΚΟ ΧΩΡΙΚΗ Φτιάξε ένα poster που να δείχνει…/Φτιάξε γνωστικό χάρτη… ΚΙΝΑΙΣΘΗΤΙΚΗ Φτιάξε ένα γράφημα αφής δείχνοντας το βαμβάκι, το νήμα, το ύφασμα (ποιότητες στο μορφή και στο είδος). ΜΟΥΣΙΚΗ Σύνθεσε ένα τραγούδι (ρυθμική αναπαράσταση προτάσεων) για διαφημιστικό σκοπό. Παρουσίαση στην ταξη ΔΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΗ Με ένα συμμαθητή ψάξε και γράψε αν η φυσική ή συνθετική ίνα είναι καλύτερη για το περιβάλλον. ΕΝΔΟΠΡΟΣΩΠΙΚΗ Πώς νιώθεις ότι φοράς βαμβακερά ρούχα; Γιατί; Φτιάξε ένα ημερολόγιο με την αίσθηση από διαφορετικές ποιότητες υφάσματος. ΝΑΤΟΥΡΑΛΙΣΤΙΚΗ Ποιες είναι οι συνέπειες στο περιβάλλον του να υπάρχουν καλλιέργειες βαμβακιού; Πώς αυτές χαρακτηρίζονται και πώς αντιμετωπίζονται;

Emotional Intelligence (EQ) Συναισθηματική νοημοσύνη: Η άγνωστη ευφυΐα Με τον όρο συναισθηματική νοημοσύνη νοείται ”η ικανότητα να αναγνωρίζει κανείς τα δικά του συναισθήματα, να τα κατανοεί και να τα ελέγχει. Είναι επίσης η ικανότητα να αναγνωρίζει και να κατανοεί τα συναισθήματα των ανθρώπων γύρω του και να μπορεί να χειρίζεται αποτελεσματικά τόσο τα δικά του συναισθήματά του όσο και τις διαπροσωπικές του σχέσεις” (Goleman, 1995). Σε αυτό το σημείο οφείλουμε να επισημάνουμε ότι η διανοητική νοημοσύνη (IQ) και η συναισθηματική νοημοσύνη (EQ) είναι δύο διακριτές και ξεχωριστές ικανότητες του ανθρώπου. Ωστόσο, συνδέονται μεταξύ τους καθώς η μία συμπληρώνει την άλλη

Τα 5 “συστατικά” της Συναισθηματικής Νοημοσύνης Συναισθηματικές Δεξιότητες Ικανότητες Αυτοεπίγνωση (self-awareness) επίγνωση των συναισθημάτων, αυτοαξιολόγηση, αυτοπεποίθηση Αυτορρύθμιση (self-regulation) αυτοπειθαρχία, αυτορρύθμιση, αξιοπιστία, ευσυνειδησία, προσαρμοστικότητα, καινοτομία Κίνητρα συμπεριφοράς (motivation) τάση προς επίτευξη στόχων, δέσμευση, πρωτοβουλία, αισιοδοξία Ενσυναίσθηση (empathy) κατανόησης των άλλων, σωστός χειρισμός της διαφορετικότητας Κοινωνικές δεξιότητες (social skills) δεξιότητες επιρροής, επικοινωνίας, ηγεσίας, καταλυτικής δράσης όσον αφορά την αλλαγή, χειρισμός διαφωνιών, καλλιέργεια δεσμών, συνεργασία, ομαδικότητα

Οι ατομικές διαφορές των μαθητών αποτελούν πρόκληση για τους εκπαιδευτικούς ανά τους αιώνες. Από τη μια η κατανόηση των παραπάνω και η εφαρμογή κατάλληλων μεθόδων αποτελούν την κινητήρια δύναμη των εκπαιδευτικών. Από την άλλη όμως οι πρακτικές διδασκαλίας που εφαρμόζονται για να ανταποκριθούμε σε αυτό το πεδίο των ατομικών διαφορών, φαίνεται ότι απέχουν πολύ από το στόχο μας. Pat Burke Guild and Stephen Garger, Marching to Different Drummers (ASCD, 1998, p. 2)

Διαφοροποιημένο Αναλυτικό Πρόγραμμα (ΔΑΠ): Έννοια - Χαρακτηριστικά Το ΔΑΠ αναφέρεται σε προσαρμοσμένη διδασκαλία που ενσωματώνει τις ατομικές διαφορές και τις ανάγκες των μαθητών της σε οποιαδήποτε τάξη. Περιλαμβάνει προσαρμογές περιεχομένου (content), στρατηγικές & πρακτικές διδασκαλίας (process), προϊόντα (products) ΚΑΙ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΕΝ ΤΩ ΜΕΣΩ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΕΩΝ Κύρια χαρακτηριστικά: Σχετικότητα, προσαρμογή, ευελιξία, ενισχυτικά και ανταποκρίσιμα περιβάλλοντα μάθησης  ενίσχυση αυτορρύθμισης (van Kraayenoord, 1997)

ΔΑΠ Επίσης γνωστό και ως: Απαιτεί από τους δασκάλους να: Διαφοροποιημένες στρατηγικές διδασκαλίας Πολυεπίπεδες στρατηγικές διδασκαλίας Απαιτεί από τους δασκάλους να: Ταυτοποιούν γνωστικά αποτελέσματα Καθορίζουν τα μαθησιακά υπόβαθρα των μαθητών (pretest students for prior mastery) Ελαχιστοποίηση χρήσης δασκαλοκεντρικού μοντέλου

Το ενέργημα της διαφοροποίησης συμβαίνει όταν: Προσχεδιάζω για να έχω ποικίλα γνωστικά αποτελέσματα από το ίδιο μάθημα/δραστηριότητα Τροποποιώ τη γνωστική διαδικασία Δίνω σε κάποιους μαθητές περισσότερη υποστήριξη και κατεύθυνση Εφαρμόζω διαφορετικά μοντέλα ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας Χρησιμοποιώ μια ποικιλία πηγών και βοηθημάτων Westwood (1996) citing Dewhurst (1996)

Διαφοροποιημένη Διδασκαλία (ΔΔ) Η ΔΔ δεν είναι απλά ένα σύνολο στρατηγικών που τις εφαρμόζουμε τυχαία. Είναι μια οργανωμένη και σχεδιασμένη διαδικασία και επεξεργασία Η ΔΔ περιλαμβάνει τις προσπάθειες των εκπαιδευτικών να ανταποκριθούν στις διαφορετικές ανάγκες των μαθητών τους στην τάξη με στόχο την επίτευξη της καλύτερης μαθησιακής εμπειρίας. Η ΔΔ αναφέρεται στη δημιουργία διαφορετικών δρόμων μέσα από τους οποίους μαθητές με διαφορετικές ικανότητες, ενδιαφέροντα και μαθησιακές ανάγκες κατακτούν τη γνώση νέων εννοιών ως μέρος της καθημερινής μαθησιακής διαδικασίας. Η ΔΔ επιτρέπει στους μαθητές να οικειοποιηθούν την ευθύνη της μάθησής τους και προσφέρει ευκαιρίες για συνεργατική μάθηση και διδασκαλία συνομηλίκων

Βασικές παραδοχές της Διαφοροποιημένης Διδασκαλίας Οι μαθητές διαφοροποιούνται ως προς τη μαθησιακή τους ταυτότητα Οι μαθητές κατακτούν τη γνώση μέσα από ενεργητική μάθηση και επίλυση προβλημάτων Η «κάλυψη της ύλης» δεν είναι συνώνυμο της κατανόησής της Στην τάξη διδάσκουμε στους μαθητές να σκέφτονται και να μαθαίνουν

Βασικά χαρακτηριστικά ή τι είναι η Δ.Δ. Προσαρμογή της διδασκαλίας πριν οι μαθητές αποτύχουν Η διαφοροποίηση είναι οργανικό και μόνιμο στοιχείο και όχι στάδιο της διδασκαλίας Στηρίζεται στη λεπτομερή, συνολική και διαρκή αξιολόγηση Αξιοποιεί την ευέλικτη ομαδοποίηση Είναι συμμετοχική/ενεργητική Είναι μαθητοκεντρική Είναι ποιοτική