Ελιζάνα Πολλάτου, αναπλ. καθηγήτρια Τ.Ε.Φ.Α.Α.- Παν/μιου Θεσσαλίας Η συμβολή του χορού στην ανάπτυξη & μάθηση του παιδιού Ελιζάνα Πολλάτου, αναπλ. καθηγήτρια Τ.Ε.Φ.Α.Α.- Παν/μιου Θεσσαλίας

Tα παιδιά, από πολύ μικρή ηλικία, μερικές φορές είναι σε θέση να εκτελούν πολύπλοκες κινήσεις που θα απαιτούσαν σύνθετη χορογραφία και εκπαίδευση για να εκτελεσθούν από ενήλικες.

Από αυτή λοιπόν την άποψη, τα παιδιά είναι έτοιμα να διδαχθούν αλλά και να διδάξουν. Έτσι με την κατάλληλη διδακτική παρέμβαση, οι βασικές κινήσεις μπορούν να βελτιωθούν και το παιδί να νιώθει άνετα με το σώμα του και με τον τρόπο που κινείται. Από αυτή λοιπόν την άποψη, τα παιδιά είναι έτοιμα να διδαχθούν αλλά και να διδάξουν. Έτσι με την κατάλληλη διδακτική παρέμβαση, οι βασικές κινήσεις μπορούν να βελτιωθούν και το παιδί να νιώθει άνετα με το σώμα του και με τον τρόπο που κινείται. O ρυθμός αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του χορού, όπως άλλωστε σε όλες τις ανθρώπινες λειτουργίες (π.χ. αναπνοή, καρδιακοί παλμοί, διαδικασία πέψης κλπ.). O ρυθμός αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του χορού, όπως άλλωστε σε όλες τις ανθρώπινες λειτουργίες (π.χ. αναπνοή, καρδιακοί παλμοί, διαδικασία πέψης κλπ.).

ορισμοί χορός επιτυχημένη εκτέλεση ρυθμικών κινήσεων, συνοδεύονται συνήθως από μουσική       

χορός & κίνηση Κινήσεις είναι η βάση για χορό βασικά κινητικά μοτίβα αντίληψη & αναγνώριση συμβόλων προϋπάρχουν αρχή της ανάγνωσης για να στηριχθεί η περαιτέρω χορευτική εκπαίδευση

Ενσωμάτωση του χορού στην τέχνη 5 σημεία-κλειδιά καταδεικνύουν την ενσωμάτωση του χορού στην τέχνη γενικότερα: O χορός 'υφέρπει'δηλ. βρίσκει πάντα τον τρόπο μέσω της πειθαρχίας, του ρίσκου και της πρόκλησης, να αλληλεπιδρά με άλλα είδη τέχνης και να θεωρείται αναπόσπαστο μέρος αυτών Ο χορός καλλιεργεί τον επαναπροσδιορισμό των ρόλων των δύο φίλων π.χ. εισαγωγή αμυντικών τεχνών στο aerobic dance O χορός δημιουργεί πεδίο συνεργασίας με άλλα είδη τέχνης: ποίηση, δράμα, ανάγνωση κειμένου, φωτογραφία, οπτικές τέχνες, video art, έστω και σαν background.

Ο χορός βρίσκεται σε στενή συνεργασία και αλληλεπίδραση με τη μουσική και το τραγούδι, οι ερμηνευτές χρησιμοποιούν το σώμα τους και κατάλληλες κινήσεις για να εκφραστούν Ο χορός δίνει νόημα και λόγο ύπαρξης στο σώμα, σε ένα κόσμο όπου τα άτομα οφείλουν να λειτουργούν μόνο με τη νόηση

ηλεκτρονική αναπαραγωγή ______ _________ __________ ________ Κρουστά όργανα (τύμπανο, ταμπουρίνο) δεν παράγεται μελωδία Χτύπημα χεριών φυσική κίνηση δεν παράγεται μελωδία Οι τρόποι συνοδείας χορευτικών κινήσεων είναι συγκεκριμένοι και έχουν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά τους Το χτύπημα των χεριών είναι η πιο φυσική κίνηση, εφ’ όσον συμμετέχει το παιδί με περισσότερα μέλη στη δραστηριότητα και αυτό το βοηθά να καταλάβει καλύτερα το tempo. Το χτύπημα μπορεί να γίνει και στα γόνατα ή στους μηρούς. Το βασικό μειονέκτημα είναι ότι δεν παράγεται μελωδία με αυτόν τον τρόπο. Διάφορα είδη κρουστών οργάνων, με πιο διαδεδομένο το τύμπανο ή τα ταμπουρίνο, τα οποία επίσης δεν παρέχουν μελωδία. Το τραγούδι, που συνήθως χρησιμοποιείται στους παραδοσιακούς χορούςι αλλά όχι μόνο. Το μόνο μειονέκτημα είναι ότι είναι αρκετά κουραστικό να χορεύει κάποιος και να τραγουδά ταυτόχρονα. Το πιάνο, που κάποτε ήταν το πλέον διαδεδομένο συνοδευτικό όργανο του χορού, είναι αρκετά δύσκολο να το γνωρίζει κάποιος, προσφέρει όμως μελωδία. Τέλος, ο σημερινός τρόπος συνοδείας, που δεν άλλος από την ποικιλότροπη ηλεκτρονική αναπαραγωγή πιάνο τραγούδι ηλεκτρονική αναπαραγωγή

είδη ανάπτυξης χορός Συνολική ανάπτυξη Φυσιολογικό τομέα Κοινωνικό τομέα Συναισθηματικό τομέα Γνωστικό τομέα Κατ’ αρχήν πρέπει να ξεκαθαριστεί το εξής: o συγγραφέας αναφέρεται και σχολιάζει το χορό μέσα στο εκπαιδευτικό σύστημα και ιδιαίτερα στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και ως έτσι, θεωρεί πως παίζει έναν από τους ρόλους που αυτή επιτελεί, δηλ. να προετοιμάσει το παιδί όσο το δυνατόν πιο ολοκληρωμένα και πολυδιάστατα για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις και τις δυσκολίες της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και στη συνέχεια της κοινωνίας. Έτσι λοιπόν αναφέρεται στην συνολική ανάπτυξη του παιδιού που περιλαμβάνει τον φυσιολογικό, τον κοινωνικό, τον συναισθηματικό και τον γνωστικό τομέα.

είδη ανάπτυξης Φυσική ανάπτυξη βλέπει το σώμα του βιώνει τις αλλαγές & την πρόοδο του Ο πρώτος και βασικότερος έλεγχος της προσωπικότητας είναι αυτός του σώματος, κάτι που επιτυγχάνεται μέσω της κίνησης . H ανάπτυξη του σώματος είναι άμεσα παρατηρήσιμη διαμέσου του χορού καθώς οι απαιτήσεις για τέλεια και αποτελεσματική εκτέλεση είναι υψηλές από τα πρώτα κιόλας στάδια εκμάθησης π.χ. μακριά άκρα , ευλύγιστος κορμός (κλασικό μπαλέτο) δύναμη, ευλυγισία, εκφραστικότητα (σύγχρονος χορός)

κοινωνική ανάπτυξη χορός οι διαπροσωπικές σχέσεις στηρίζονται στις κοινωνικές ανάγκες- διαμέσου του χορού μπορεί να ισχυροποιηθεί ή να απαλειφθεί (σχέση κύρους μεταξύ δασκάλου-ασκουμένων, ισότιμη-συνεργασίας μεταξύ ασκουμένων) το παιδί αναπτύσσει εικόνα για τον εαυτό του μέσω ανάθεσης ρόλων (σε μια χορογραφία, μοιράζονται ρόλοι) Οι άνθρωποι αποτελούν τις κατεξοχήν κοινωνικές οντότητες. Εργάζονται μαζί, υπερασπίζονται τα ιδανικά τους και φυσικά χορεύουν μαζί. Ενώ στην φυσική ανάπτυξη τα δεδομένα είναι τα ίδια, στην κοινωνική δεν συμβαίνει το ίδιο, διότι αυτό που θεωρείται σωστό για τα παιδιά μπορεί να μην είναι αποδεκτό από τους μεγάλους χορός

«επιλέγειν» & «επιλέγεσθαι» βάση για διαπροσωπικές σχέσεις (ο ‘πρωτοχορευτής’ αποτελεί θετικό πρότυπο για την ομάδα) το παιδί που ξέρει ότι ανήκει σε μια ομάδα, αναπτύσσεται διαφορετικά από εκείνο που είναι μόνο του (η τελειοποίηση της ατομικής τεχνικής αποβλέπει στο καλύτερο ‘πλασάρισμα’ στην παράσταση)

κοινωνική ανάπτυξη χορός Η γλώσσα είναι βασικό μέσο κοινωνικοποίησης. Τα παιδιά μαθαίνουν σωστή χρήση ορολογίας για μέρη ανθρώπινου σώματος, αποκτούν αίσθηση σώματος στο χώρο Μάθηση παιξίματος ρόλων είναι διαδικασία κοινωνικής ανάπτυξης Αντίσταση στην κυριαρχία είναι ενεργή προσπάθεια για διατήρηση της ακεραιότητας (διαμέσου του χορού καλλιεργείται ο αυτοέλεγχος κινήσεων αλλά και συμπεριφοράς) χορός

συναισθηματική ανάπτυξη συναίσθημα απάντηση σε ερέθισμα που δεν είναι προετοιμασμένο & μπορεί να γίνει πηγή πιθανής επιτυχίας ή αποτυχίας π.χ. μια επιτυχημένη ή ανεπιτυχής προσπάθεια σε μια δύσκολη και πολύπλοκη χορευτική ρουτίνα χορός Καθότι είναι αρκετά δύσκολο να καθοριστούν οι σταθερές που συνάδουν στη φύση του συναισθήματος, περιοριζόμαστε στην περιγραφή της έννοιας: συναίσθημα είναι η απάντηση του ατόμου σε ένα ερέθισμα για το οποίο δεν είναι προετοιμασμένο και μπορεί να γίνει πηγή πιθανής επιτυχίας ή αποτυχίας π.χ. όταν κάποιο παιδί αντιμετωπίζει μια κατάσταση που δεν αποφέρει επιτυχία και ικανοποιητικό αποτέλεσμα μπορεί να προκαλέσει φόβο ή άγχος όταν επαναληφθεί (όπως για παράδειγμα μια ανεπιτυχής προσπάθεια σε μια δύσκολη και πολύπλοκη χορευτική ρουτίνα). Γενικά, πρέπει να σημειωθεί πως η ψυχολογία έχει αφιερώσει σαφώς περισσότερο χρόνο και έρευνα για τα αρνητικά συναισθήματα (φόβο, μίσος, ενοχή, άγχος), παρά για τα θετικά (αγάπη, κατανόηση και ευχαρίστηση).

συναισθηματικές αντιδράσεις ευγενικής συμπεριφοράς, συναισθηματική ανάπτυξη συναισθηματικές αντιδράσεις λιγότερο βίαιες όσο το παιδί αναπτύσσεται υιοθέτηση κοινωνικά αποδεκτών τρόπων, επιβολή ευγενικής συμπεριφοράς, αυτοέλεγχος χορός μείωση επιθετικότητας (κοινό χαρακτηριστικό κλειστών δεξιοτήτων)

συναισθηματική ανάπτυξη αυτο- εκτίμηση έκφραση μέσω του σώματος χορός έλεγχος σώματος συναίσθημα αυτοπεποίθησης

Γνωστικές ανάγκες Παιδιού γνωστική ανάπτυξη Δυνατότητα κατανόησης & μάθησης διαμέσου του χορού, είτε τελείται σε αίθουσα, είτε στον δρόμο επιτυγχάνονται τα εξής: π ό σ ο ? π ω ς ? Γνωστικές ανάγκες Παιδιού Απόκτηση επιτυχών και ικανοποιητικών εμπειριών, ανάγκη ευκαιριών για επίλυση προβλημάτων, ανάγκη συμμετοχής σε δημιουργικές δραστηριότητες. ορισμένα πράγματα επηρεάζουν γνωστική ικανότητα: Η φυσική και η γενικότερη κατάσταση υγείας, η συναισθηματική ανισορροπία και κάποιοι κοινωνικοί και οικονομικοί παράγοντες. Γενικώς ορίζεται σαν την δυνατότητα κατανόησης και μάθησης. Η σωστή γνωστική ανάπτυξη πρέπει να περιλαμβάνει δύο σημεία: 1) τις γνωστικές ανάγκες του παιδιού και 2) κατά πόσο και πώς μερικά πράγματα επηρεάζουν την γνωστική ικανότητα. Οι γνωστικές ανάγκες αναφέρονται στην απόκτηση εμπειριών ανάλογα με το επίπεδο των ικανοτήτων του, στην ανάγκη απόκτησης επιτυχών και ικανοποιητικών εμπειριών, στην ανάγκη ευκαιριών για επίλυση προβλημάτων και στην ανάγκη συμμετοχής σε δημιουργικές δραστηριότητες. Όσο για τα πράγματα που επηρεάζουν τη γνωστική ικανότητα είναι η φυσική και η γενικότερη κατάσταση υγείας, η συναισθηματική ανισορροπία και κάποιοι κοινωνικοί και οικονομικοί παράγοντες.

γνωστική ανάπτυξη επιβραδύνεται σε μεγαλύτερη ανάπτυξη ηλικία Νοητική ταχύτατη σε μικρή ηλικία, ευκαιρία για πολλαπλά χορευτικά ερεθίσματα

φάση ακουστικού ερεθίσματος δάσκαλος λεκτικές οδηγίες παιδιά καλή επικοινωνία στηριζόμενη στο λόγο μεγαλύτερο μέρος διδακτικής μονάδας & αρχικές προσπάθειες    Πριν την έναρξη οποιασδήποτε οδηγίας, πρέπει να διασφαλιστεί ότι τίποτε δεν αποσπά την προσοχή των παιδιών. Μετά τις οδηγίες μπορεί να επακολουθήσει συζήτηση για περαιτέρω σχόλια, σε καμία όμως περίπτωση δεν θα πρέπει να συγχέεται με την ταυτόχρονη ομιλία όλων μαζί διότι τότε χάνεται ο έλεγχος. Επίσης, όταν γίνεται διόρθωση για κάποιες κινήσεις, θα πρέπει να καθορίζεται από το δάσκαλο η πλευρά (δεξιά ή αριστερά), ώστε να μην μπερδεύονται τα παιδιά. φάση συμμετοχής

φάση οπτικού ερεθίσματος Κατάλληλη θέση ασκούμενων ώστε να μην παρεμποδίζεται η επίδειξη       Τα παιδιά θα πρέπει να έχουν τέτοια θέση, ώστε να βλέπουν καλά την επίδειξη. Οι οδηγίες και οι κινήσεις θα πρέπει να συνυπάρχουν και να μην παρεμποδίζουν οι μεν τις δε. αναπαράσταση κίνησης από δάσκαλο ή συμμαθητή φωτογραφίες βίντεο

1. Φάση συμμετοχής, η οποία θα πρέπει να καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της διδακτικής μονάδας, συμπεριλαμβανομένων και των αρχικών προσπαθειών. 2. Φάση αξιολόγησης. Αυτό είναι κάτι που δυστυχώς, συνήθως παραλείπεται ενώ θα πρέπει να αφιερώνονται έστω πέντε λεπτά στο τέλος κάθε μαθήματος για να γίνονται ερωτήσεις κατανόησης, να ανακεφαλαιώνεται η σπουδαιότητα του μαθήματος, αλλά και να συζητιούνται πιθανές βελτιώσεις. Ο δάσκαλος παρακολουθεί την εκτέλεση, επισημαίνει τα λάθη, ενθαρρύνει τη συμμετοχή αλλά και παρατηρεί τυχόν περίεργες συμπεριφορές που μπορεί να παρουσιάσουν τα παιδιά που σε άλλα μαθήματα δεν έχουν παρόμοιες ευκαιρίες να εκφραστούν

βασικές κινητικές δεξιότητες αξονικές μετακίνησης βασικές κινητικές δεξιότητες Η κίνηση αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό του ανθρώπου. Αν και από πολύ νωρίς το παιδί δεν μπορεί να εκφραστεί λεκτικά, η κίνηση αποτελεί το κύριο συστατικό της ζωής και της δυνατότητας έκφρασης συναισθήματος. Όταν αυτή η κίνηση αποκτά σταθερότητα στην εκτέλεσή της και αποτελεσματικότητα με τη λιγότερη κατανάλωση ενέργειας, τότε λέγεται δεξιότητα βοηθητικές

μετακίνησης βάδισμα τρέξιμο άλματα αναπηδήσεις hopping galloping skipping sliding βάδισμα τρέξιμο άλματα αναπηδήσεις hopping Οι κινήσεις μετακίνησης περιλαμβάνουν αλλαγές στην θέση του σώματος προωθώντας το προς μία κατεύθυνση, όπου η βασική ώθηση δίνεται από τα πόδια. μη ισόχρονος ισόχρονος ρυθμός

αξονικές δεν απαιτούν μέλη σώματος μετακίνηση επαφή με έδαφος Για όλα αυτά υπάρχουν κάποιοι κώδικες αναφοράς ώστε να κάνουν πιο εύκολη την απομνημόνευση αλλά και τη σωστή εκτέλεση των κινήσεων (π.χ. σηκώνω, λυγίζω, χτυπώ κλπ.) αιωρήσεις κάμψεις διατάσεις έλξεις στροφές περιφορές

βοηθητικές σταμάτημα πτώσεις & προσγειώσεις (όταν επιβάλλεται από το ρυθμό ή τη μουσική) πτώσεις & προσγειώσεις (με τέτοιο τρόπο ώστε να αποφεύγονται τραυματισμοί)

δημιουργικός χορός Χαρακτηριστικά κινήσεων δύναμη χώρος χρόνος ελεύθερη φαντασίωση προσωπική έκφραση Χαρακτηριστικά κινήσεων δύναμη χώρος χρόνος διαφοροποιείται Ο δημιουργικός χορός εξαίρει την δύναμη του ατόμου στις σύγχρονες δημοκρατικές κοινωνίες , μια και πολλά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε σήμερα απαιτούν δημιουργική σκέψη για να επιλυθούν. κατεύθυνση (μπρος, πίσω, πλάγια) επίπεδα (ψηλό, μεσαίο, χαμηλό) σχήματα στο χώρο εστίαση σε σημείο διάρκεια & tempo ένταση ροή κίνησης βαρύτητα ελαφρότητα

ταξινόμηση στο δημιουργικό χορό προσωπική εκτίμηση που προκαλείται το παιδί να εκφραστεί δίχως περιορισμούς και κινητική φόρμα (Joyce, 1980) π.χ. «χορέψτε ελεύθερα σε όλα τα είδη μουσικής που θα ακούσετε» Θέματα για δημιουργικό χορό μπορούμε να πάρουμε από τη φύση (π.χ. φύλλα που πέφτουν, έντομα που βουίζουν, νιφάδες χιονιού, ήλιος και φεγγάρι κλπ.). Βασικές προϋποθέσεις για το δημιουργικό χορό είναι να εξασφαλίσουμε όσο το δυνατόν καταλληλότερο περιβάλλον και να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη των παιδιών.   δραματουργία, που συνήθως η κίνηση σχετίζεται με μια ιστορία γνωστή ή φανταστική ή μια γενικότερη ιδέα

ταξινόμηση στο δημιουργικό χορό χοροί με συγκεκριμένη διάρθρωση Σε αντιδιαστολή με τα προαναφερθέντα, υπάρχουν οι χοροί με συγκεκριμένη διάρθρωση που σίγουρα για τα ελληνικά δεδομένα είναι οι πιο γνωστοί και διαδεδομένοι. κυκλικοί μια ή δυο γραμμές (αντικριστοί) ζευγάρια κατανεμημένα στο χώρο διάσπαρτοι στο χώρο

συμβολή χορού στην ανάγνωση & μαθηματικά ομιλία & γραφή άκουσμα & γραφή εκφραστικές φάσεις γλώσσας προσλαμβάνουσες φάσεις Ο βασικός στόχος των γλωσσικών μαθημάτων στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση είναι η ανάπτυξη και η βελτίωση της επικοινωνίας. Η ομιλία και η γραφή θεωρούνται ως οι εκφραστικές φάσεις της γλώσσας ενώ το άκουσμα και η γραφή, οι προσλαμβάνουσες φάσεις. Με αυτούς τους τρόπους επικοινωνούμε μεταξύ μας και ανταλλάσσουμε απόψεις. Η ανάγνωση θεωρείται ως η γραφική αναπαράσταση του λόγου

χορός συμβολή χορού στην ανάγνωση μορφή ανάγνωσης μηνυμάτων κινούμενα μέλη στέλνουν μηνύματα προς κατανόηση χορός κιναίσθηση Καθότι η αίσθηση των μυών ή κιναίσθηση δίνει μια σαφή και πλήρη εικόνα της κίνησης, πολύ περισσότερο από την περιγραφή, το ίδιο μπορεί να συμβεί με κάποιες έννοιες που θέλουμε να εισάγουμε και αφορούν το βασικό λεξιλόγιο των παιδιών π.χ. οι έννοιες ψηλός και κοντός, κοντά-μακριά, μπορούν κάλλιστα να κατανοηθούν μέσα από χορευτικές κινήσεις. Μετά την εισαγωγή της έννοιας λεκτικά, ακολουθεί κίνηση και στη συνέχεια ανάγνωση (Auditory-Movement-Auditory-Visual, AMAV). Γενικότερα, ο δάσκαλος θα πρέπει μέσα από την αφήγηση να στοχεύει στην δεξιότητες κατανόησης όπως π.χ. αν το παιδί είναι σε θέση να συλλαμβάνει την κεντρική ιδέα, να εκτελεί τις κινήσεις με τη σειρά που τις διδάχτηκε, να ακολουθεί τις οδηγίες, να καταλήγει σε συμπεράσματα, να διαμορφώνει ένα λεξιλόγιο με νόημα, να ξεχωρίζει τέλος την φαντασία από την πραγματικότητα. εισαγωγή εννοιών που αφορούν το βασικό λεξιλόγιο παιδιών σαφής & πλήρης εικόνα κίνησης

χορός συμβολή χορού στα μαθηματικά ποσοτήτων αριθμών ικανότητας αρίθμησης & αφαίρεσης (π.χ. ’δέκα μικροί Ινδιάνοι’, όπου τα παιδιά είναι σε κύκλο και ακούγοντας τον αριθμό τους, κάνουν ένα βήμα μπροστά, ενώ στη συνέχεια μετρώντας ανάποδα, κάνουν βήματα προς τα πίσω). κατανόηση

αντιληπτικοκινητική ικανότητα αίσθησης σώματος στο χώρο βελτίωση Ας μην ξεχνάμε πως η αίσθηση της σωστής κατεύθυνσης, όπως και ο διαχωρισμός της αριστερής και της δεξιάς πλευράς παίζει σημαντικό ρόλο για την έναρξη της γραφής, καθώς τα περισσότερα παιδιά μπερδεύουν τις κατευθύνσεις των γραμμάτων. Εναπόκειται λοιπόν στον κάθε σκεπτόμενο δάσκαλο κατά πόσο θα χρησιμοποιήσει τα όσα ειπώθηκαν αλλά και τι νέο μπορεί να εφαρμόσει στην εκπαιδευτική διαδικασία, ώστε να κάνει το μάθημα του χορού όχι μόνο ελκυστικότερο αλλά και απαραίτητο για την ολοκληρωμένη διαμόρφωση προσωπικότητας των παιδιών. ακουστικών οπτικών κιναισθητικών δεξιοτήτων αφής αίσθηση κατεύθυνσης & πλευρικότητας

Χορός κ΄ πολλαπλή νοημοσύνη Σωματική- κιναισθητική Μουσική Χωρική Ενδο / δια- προσωπική

Ερωτήσεις Πώς αναπτύσσονται οι αντιληπτικοκινητικές ικανότητες των παιδιών διαμέσου του χορού; Με ποιο τρόπο συμβάλλει ο χορός στην ανάπτυξη της ανάγνωσης, της γραφής και των μαθηματικών; Ποιες οι διαφορές του δημιουργικού χορού από το χορό με συγκεκριμένη διάρθρωση; Σε ποιους τομείς της ανάπτυξης υπεισέρχεται ο χορός και με ποιο τρόπο;

Θέματα για εργασία Με ποιο τρόπο θεωρείτε πως μπορεί να συντελεστεί η μάθηση διαμέσου του χορού. Χρησιμοποιείστε συγκεκριμένα παραδείγματα, υποστηρίξτε την άποψή σας βιβλιογραφικά. Πώς ο δημιουργικός χορός συμβάλλει στην πολύπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού. Προτείνετε συγκεκριμένο περιεχόμενο διδακτικής μονάδας, αναφερθείτε σε σχετική βιβλιογραφία

Βιβλιογραφία Cone Purcell,T., & Cone, S. (2005). Teaching Children Dance. Human Kinetics, 2nd ed. Dimondstein, G. (1985). The place of dance in general education. Journal of Aesthetic Education, 19(4), 77-84. Gilbert, A. G. (1992). Creative dance for all ages. Reston, VA: American Alliance for Health, Physical Education, Recreation, and Dance. Griss, S. (1998) Minds in Motion- kinesthetic approach to teaching elementary curriculum, Heinemann, 1998 Rauscher, F. H., Shaw, G. L., Levine, L. J., Wright, E. L. Dennis, W. R., & Newcomb R.L. (1997). Music training causes long-term enhancement of preschoool children's spatial-temporal reasoning. Neurological Research, 19, 2-8. Schrader, C. (2005). A sense of Dance, exploring your moving potential. Human Kinetics, 2nd ed. Shirley B. H. (2001). Three's Not a Crowd: Plans, Roles, and Focus in the Arts. Educational Researcher 30 no7 10-17. Πολυμενοπούλου Κ., Καραδήμου Κ., Πολλάτου Ε. (2008). Ρυθμικές ασκήσεις στη Φυσική Αγωγή. Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα

Μελλοντικές προοπτικές παιχνίδι γλώσσα ζωγραφική σχέδιο χορός μουσική αλληλεπίδραση επίπεδο κουλτούρας κοινωνικό σύστημα