ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΜΕ ή χωρίς ΧΡΗΣΗ ΤΠΕ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Β΄ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ ΑΝΤΙΓΟΝΗ Β΄ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ: ΣΤΙΧΟΙ 384-581 ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ: ΣΤΙΧΟΙ 441 -501

ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ, ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΑΙΓΙΝΙΟΥ ΣΧΟΛ. ΕΤΟΣ: 2016-17 ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ, ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΔΙΔΑΧΘΕΙΣΑ ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ ΕΝ ΕΤΕΙ 441 π.Χ. ΤΑΞΗ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΙΔΑΧΘΕΙΣΑ ΕΝ ΑΙΓΙΝΙΩι, ΕΝ ΕΤΕΙ 2017 μ.Χ.

Δομή Β΄ επεισοδίου: στίχ.: 384-581 Α΄ μέρος: στίχ.: 384-440 (από μετάφραση): ο φύλακας φέρνει την Αντιγόνη δέσμια και αφηγείται τη σύλληψή της. Β΄ μέρος: (από το πρωτότυπο): Β΄ & Γ΄ σκηνή στίχ.: 441-581 α) Β΄ σκηνή, α΄ μέρος: στίχ.: 441-455: «Η σύγκρουση των δύο κόσμων...» Σχέδιο μαθήματος: 1 Φύλλο εργασίας: 1 - διαφάνειες 20-23

Φύλλο εργασίας: 2 - διαφάνειες 32-36 β) Β΄ σκηνή, β΄ μέρος: στίχ.: 456-470: «Οι θνητοί απολογούνται στους θεούς. Τα επιχειρήματα …» Φύλλο εργασίας: 2 - διαφάνειες 32-36 γ) Β΄ σκηνή, γ΄ μέρος: στίχ. 471-485: «Αλλ’ έχει δύναμη η εξουσία… ιδίως προς τους …δούλους» Φύλλο εργασίας: 3 – διαφάνειες 40-43 δ) Β΄ σκηνή, δ΄ μέρος: στίχ: 486-501: «H Αντιγόνη κι η αδελφή της δεν θα γλυτώσουν απ’ τον θάνατο…» Φύλλο εργασίας: 4 - διαφάνειες 46-50

ε) Β΄ σκηνή, ε΄ μέρος: στίχ ε) Β΄ σκηνή, ε΄ μέρος: στίχ.: 502-516: «Ο τύραννος μπορεί να λέει και να κάνει ό,τι θέλει». στ) Β΄ σκηνή, στ΄ μέρος: στίχ.: 517-530: «Οὔτοι συνέχθειν, ἀλλὰ συμφιλεῖν ἔφυν». ζ) στίχ.: 531-560: «Η Ισμήνη στον αγώνα των λόγων με τον Κρέοντα - την Αντιγόνη» η) στίχ: 561-573: «Ο Κρέων κατά των συγγενικών δεσμών. Ισμήνη- Αντιγόνη;» θ) στίχ.: 574-581: Και ο χορός είναι αμήχανος μπροστά στην «ὕβριν».

Σχέδιο μαθήματος 1. /Φύλλο εργασίας 1 Υποφορά Β΄ επεισόδιο, β΄ μέρος: (από το πρωτότυπο) στίχ.: 441-581 α) στίχ.: 441-455 – Η σύγκρουση δύο κόσμων. Σχέδιο μαθήματος 1. /Φύλλο εργασίας 1

Α. Στόχοι της ενότητας (1η σελίδα): Σοφοκλέους Αντιγόνη, Επεισ. Β΄, σκηνή β΄, β΄ μέρος Σχέδιο μαθήματος Η σύγκρουση δύο κόσμων (Κείμενο: βλ. σχολ. βιβλ., σ. 72, α) στίχ.: 441-455) Α. Στόχοι της ενότητας (1η σελίδα): Να επικεντρωθεί το ενδιαφέρον των μαθητών στο κύριο θέμα της τραγωδίας, που είναι, πέρα από την παρουσίαση των γεγονότων και πράξεων, η ηθική διαφορά των ηρώων στην οφειλόμενη τιμή προς τους νεκρούς. Να εμβαθύνουν στην τραγικότητα των προσώπων, που προκύπτει από την προσωπική τους βούληση και επιλογή.

Α. Στόχοι της ενότητας (συνέχεια: 2η & τελ. σελίδα): Επεισόδιο Β΄ σκηνή β΄ α΄ μέρος Σχέδιο μαθήματος Η σύγκρουση δύο κόσμων (Κείμενο: βλ. σχολ. βιβλ., σ. 72, α) στ. 441-455) Α. Στόχοι της ενότητας (συνέχεια: 2η & τελ. σελίδα): Ν’ ανακαλύψουν πίσω από τους διαλόγους τη στάση του Σοφοκλή απέναντι στην αξία των θεϊκών νόμων και στη συνακόλουθη ευσέβεια των ανθρώπων, την οποία θεωρεί ως δείγμα σωφροσύνης. Να εμβαθύνουν στη σημασία των λέξεων και εκφράσεων μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα, που λειτουργούν υπαινικτικά για την υπηρέτηση των μεγάλων νοημάτων και των κατά ποιόν στοιχείων, του μύθου, του ήθους, της διάνοιας και της λέξης.

Β. Πορεία διδασκαλίας (1η σελίδα): Αφόρμηση από την «περιπέτεια» που προκύπτει από τη χαρά του φύλακα γιατί έσωσε τον εαυτό του στη σκληρή αντιμετώπιση της αλήθειας για την Αντιγόνη. Ανάγνωση του νέου αποσπάσματος 441-455. Χωρισμός σε δύο μέρη, σύμφωνα με τη δομή του διαλόγου:

Β. Πορεία διδασκαλίας (2η σελίδα: συνέχεια & ολοκλήρωση): α) στο πρώτο μέρος της σύντομης ανάκρισης (441-449). Ο διάλογος εδώ βασίζεται σε στιχομυθίες και αντιλαβές, περιορίζεται στην εξωτερική εικόνα του σώματος και του ύφους, προαναγγέλλει τη μεγάλη και αναπόφευκτη σύγκρουση μέσω της επανάληψης των ρημάτων και καί φημί κοὐκ ἀπαρνοῦμαι και της έμφασης στην συνειδητή επιλογή της μετωπικής σύγκρουσης. β) στον «αγωνιστικό» διάλογο των στίχων 450-455 και 456-470, όπου η Αντιγόνη «οικοδομεί» το ήθος και τη διάνοιά της, αναπτύσσοντας το σκεπτικό και τα επιχειρήματα για την πράξη της.

Γ. Αναλυτική ερμηνευτική προσέγγιση κατά τμήματα (1): Αίρονται οι βασικές δυσκολίες μέσω και των σχολίων του βιβλίου. Επισημαίνουμε τα βασικά: φῂς, μή δεδρακέναι, και την έμφαση που επιτυγχάνεται με την υποφορά – ανθυποφορά - απάντηση (καί φημί κοὐκ ἀπαρνοῦμαι), οι σκηνοθετικές οδηγίες που δίνονται μέσω της εικόνας του σώματος της Αντιγόνης, εικόνας, που δημιουργεί αντιφατικές προσδοκίες για τον Κρέοντα και προκαλεί την τραγική ειρωνεία. Επανάληψη, επίσης, υποφορά, στο «ᾒδησθα» και «ᾒδη», καθώς και η έμφαση των συνδέσμων «και» στην αρχή της πρότασης (τέλος της «σύντομης ανάκρισης»).

Γ. Αναλυτική ερμηνευτική προσέγγιση κατά τμήματα (2): Στον «αγωνιστικό λόγο» της Αντιγόνης 450-455 παρατηρούμε ότι αποφεύγεται η εστίαση σε προσωπική αιτιολόγηση (αδελφική αγάπη), αλλά η πράξη συνδέεται άμεσα με τις μεγάλες, σταθερές και πανάρχαιες θεϊκές εντολές, που αποτελούν το άγραφο δίκαιο. Άμεσα συνδέεται η πράξη της ταφής με τον Δία και τη Δίκη.

Γ. Αναλυτική ερμηνευτική προσέγγιση κατά τμήματα (3): Ο Αριστοτελικός ορισμός περί «πράξεως σπουδαίας και τελείας» έχει βρει την εφαρμογή του τέλεια. Η κοσμική, ανθρώπινη εντολή φαντάζει μικρή και ασήμαντη. Η αντίθεση είναι εντολές θνητού έναντι εντολών θεών. Η εισαγωγή στη σύγκρουση αναδεικνύει τη σφοδρότητά της (455). Επισημαίνονται τα στοιχεία της λέξης: 443, 448: υποφορά 446: σχήμα εκ παραλλήλου, 445: μεταφορά, 446 πλεονασμός, 455: παρομοίωση. Ανακεφαλαίωση, ώστε να αναδειχθεί το ήθος των προσώπων και οι διαστάσεις της τραγικότητάς τους.

Δ. Ασκήσεις ανοικτού και κλειστού τύπου (1): Όταν η Αντιγόνη οδηγείται στον Κρέοντα έχει σκυμμένο το κεφάλι. Πώς εξηγείτε τη στάση του σώματός της, όπως τη σκηνοθετεί ο Σοφοκλής και ποιες προσδοκίες γεννώνται και γιατί στον Κρέοντα; Πώς ματαιώνεται κάθε προσδοκία του Κρέοντα μέσ’ απ’ τα λόγια της Αντιγόνης;

Δ. Ασκήσεις ανοικτού και κλειστού τύπου (2): 3) Να επιβεβαιώσετε το περιεχόμενο των παρακάτω προτάσεων σημειώνοντας Χ με βάση το στίχο 443. Με τη φράση της αυτή η Αντιγόνη: α) Αρνείται ότι παραβίασε την εντολή του Κρέοντα; β) Απαντά με θάρρος στον Κρέοντα. γ) Αρνείται να απαντήσει στον Κρέοντα δ) Αναλαμβάνει τις ευθύνες της πράξης της. ε) Αποδεικνύει την γενναιότητα του χαρακτήρα της. Να αιτιολογήσετε μια σωστή κατά τη γνώμη σας πρόταση.

Δ. Ασκήσεις ανοικτού και κλειστού τύπου (3): 4) Ασκήσεις κλειστού τύπου για τις γραμματικές, συντακτικές και ετυμολογικές παρατηρήσεις δίνονται στο αντίστοιχο φύλλο εργασίας, που έχει δοθεί στους μαθητές κατά την παράδοση του μαθήματος. 5) Τελική άσκηση: Να μεταφραστεί το κείμενο.

Αντιγόνη, Κρέων, γέροντες και στρατιώτες – από την ταινία Αντιγόνη του Γ. Τζαβέλλα

Η σύγκρουση δύο κόσμων Ε. 1ο Φύλλο εργασίας: 1η σελίδα Η σύγκρουση δύο κόσμων Ε. 1ο Φύλλο εργασίας: 1η σελίδα Ονοματεπώνυμο : ……………………………………………………… Ημερομηνία: ……………..……… Κείμενο: βλέπε σχολικό βιβλίο, σελ. 72, στιχ. 441-455 Παρατηρήσεις: 1. Δίνονται σκηνοθετικές οδηγίες στο απόσπασμα; Τι είδους διάλογο έχουμε; (Δομή των «αγωνιστικών λόγων»).

1ο Φύλλο εργασίας (2η σελίδα) 2. α. Να σχολιάσετε το ύφος του Κρέοντα και τη στάση του απέναντι στην Αντιγόνη, καθώς και την αντίδραση της Αντιγόνης (τις προσδοκίες του από την αντίδρασή της και τις αρχικές του σκέψεις για την αντιμετώπισή τους). ...................................................................................................................................................................................................... β. Με ποια επιχειρήματα η Αντιγόνη υποστηρίζει την πράξη της;................................................................................................................................................................................................

1ο Φύλλο εργασίας (3η σελίδα) 3. μὴ δεδρακέναι – σεαυτόν – κηρυχθέντα - ἐμφανῆ- σθένειν: συντακτική αναγνώρηση. 4. α. κομίζοις - ὥρισεν: να γίνει εγκλιτική αντικατάσταση στον ίδιο χρόνο και πρόσωπο. .............................................................................................................................................................................. β. τοιούσδε νόμους - κηρύγματα: να κλιθούν στον αριθμό που βρίσκονται. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... γ) δρᾶσαι - ὁ κηρύξας: να γίνει χρονική αντικατάσταση στον ίδιο τύπο ........................................................................................................................................................................................................................

1ο Φύλλο εργασίας (4η σελίδα - τελευταία) 5. α) συντόμως - ἄγραπτος - ἀσφαλής: ετυμολογία λέξεων .......................................................................................................................................................................... β) Βρείτε στο κείμενο συνώνυμα των παρακάτω ομάδων: α) λέγω, φάσκω, φράζω, β) πράττω, ποιῶ, ἐργάζομαι, γ) βιόω-ῶ: ............................................................................................................................................................................................................................................................................................. 6. Να γράψετε τη μετάφραση του αποσπάσματος.

Οι άγραφοι νόμοι υπερτερούν των γραπτών. Τα επιχειρήματα… β΄ μέρος: (από το πρωτότυπο) στίχ.: 441-581 β) υποενότητα: στίχ.: 456-470: Οι άγραφοι νόμοι υπερτερούν των γραπτών. Τα επιχειρήματα… Σχέδιο μαθήματος 2/Φ.Ε:2 Υπογραμμίζω: Επιχείρημα 1ο: στ. 456-8 Επιχείρημα 2ο: στ. 459 Επιχείρημα 3ο: στ. 460-1 Επιχείρημα 4ο: στ. 463-5 Επιχείρημα 5ο: στ. 466-8 Επιχείρημα 6ο: στ. 469-70

Α. Στόχοι της ενότητας (1): Σοφοκλέους Αντιγόνη, Επεισ. Β΄, σκηνή β΄, β΄ μέρος (Κείμενο: βλ. σχολ. βιβλ., σ. 72, β) στίχ.: 456-470 ) Οι άγραφοι νόμοι υπερτερούν των γραπτών. Τα επιχειρήματα… Α. Στόχοι της ενότητας (1): Να επικεντρωθεί το ενδιαφέρον των μαθητών στο κύριο θέμα της τραγωδίας, που είναι η επιχειρηματολογία- αιτιολόγηση της πράξης της ταφής ως: η ηθική διαφορά των ηρώων στην οφειλόμενη τιμή προς τους νεκρούς. Να εμβαθύνουν στην τραγικότητα της Αντιγόνης, που προκύπτει από την προσωπική της βούληση και επιλογή. Να θαυμάσουν το ήθος και τη γενναιότητα του φρονήματός της, την οικοδόμηση των σκέψεών της από τις πιο σημαντικές- καθολικές προς τις ατομικές, προσωπικές.

Οι άγραφοι νόμοι υπερτερούν των γραπτών. Τα επιχειρήματα… Α Οι άγραφοι νόμοι υπερτερούν των γραπτών. Τα επιχειρήματα… Α. Στόχοι της ενότητας (2): Ν’ ανακαλύψουν τη στάση του Σοφοκλή απέναντι στην αξία των θεϊκών νόμων και στη συνακόλουθη ευσέβεια των ανθρώπων, την οποία θεωρεί ως δείγμα σωφροσύνης. Να εμβαθύνουν στη σημασία των λέξεων και εκφράσεων μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα, που λειτουργούν υπαινικτικά για την υπηρέτηση των μεγάλων νοημάτων και των κατά ποιόν στοιχείων, του μύθου, του ήθους, της διάνοιας και της λέξης.

Οι άγραφοι νόμοι υπερτερούν των γραπτών. Τα επιχειρήματα… Β Οι άγραφοι νόμοι υπερτερούν των γραπτών. Τα επιχειρήματα… Β. Πορεία διδασκαλίας Αφόρμηση: Σύνδεση με την προηγούμενη εισαγωγή στην επιχειρηματολογία της Αντιγόνης, όπου η σύγκρουση τοποθετείται ανάμεσα σε θεούς και τη Δίκη και τον θνητό (άρα υποδεέστερο) Κρέοντα. Ανάθεση στην ανάγνωση σε μαθητές υποδυομένους τους ρόλους και τη μετάφραση των λόγων τους.

Β. Πορεία διδασκαλίας Ανάγνωση της νέας ενότητας από τον καθηγητή. Διαλεύκανση, διασάφηση των δυσκολιών με βάση και τα λεξικολογικά σχόλια του βιβλίου- στην αιτιολογική μετοχή «δείσασα» και τη σημασία της υποβάθμισης της απολογίας της προς τον Κρέοντα μέσω του φόβου, που συνεπάγεται την υπεράσπιση της απολογίας της μπροστά στη Δίκη στους θεούς. Έμφαση στο «θανουμένη» ως κατηγορηματικής μετοχής, στο «κέρδος» που αιτιολογείται από τις αλλεπάλληλες συμφορές της Αντιγόνης. Μετατόπιση από το επίπεδο των θεών στον προσωπικό της «μόρο». Έμφαση στην επανάληψη του θέματος του άλγους στο ουσιαστικό και ρήμα 465, 468. Επισήμανση στην ειρωνεία «μώρῳ», «μωρίαν», που επιβεβαιώνει την περιφρόνησή της προς τον Κρέοντα και τις εντολές του απαξιώνοντάς τες ηθικά.

Γ. Ανακεφαλαίωση στα επιχειρήματα: 450-455: 1) Οι ανθρώπινοι νόμοι είναι υποδεέστεροι μπροστά στους άγραφους, σταθερούς θεϊκούς. 2) 456-7: Οι θεϊκοί νόμοι είναι αιώνιοι. 3) 458-460: Αξίζει να σεβαστεί κανείς τους θεϊκούς νόμους, ακόμη κι αν έχουν τίμημα τον θάνατο. 4) 461-2: Κέρδος λογαριάζεται ο πρόωρος, αλλά τιμημένος θάνατός της από μια βασανισμένη ζωή. 5) 465-467: Άλγος θα προκαλούσε η ανοχή του νεκρού αδελφού της, ατάφου. 6) 469-470: Μόνο ένας μωρός θα χαρακτήριζε την πράξη της μωρά.

Δ. Ερμηνευτικά σχόλια Επισήμανση του πάθους, της τόλμης της, της βεβαιότητάς της για μια μεταθανάτια συνέχιση της ζωής μέσω των αξιών, ώστε να αποκαλυφθεί και η υποστήριξη του ήθους και της διάνοιας αυτής από τον Σοφοκλή. Είναι η καρδιά της τραγωδίας σ’ αυτούς τους στίχους και η επαλήθευση του Αριστοτελικού ορισμού (…περί «πράξεως σπουδαίας και τελείας»...). Η λειτουργία του ελέου και του φόβου στους ακροατές φθάνει στο κορυφαίο σημείο του. Γι’ αυτό και ο χορός θα σχολιάσει την κορύφωση της αναμέτρησης με τα διφορούμενα επόμενα λόγια του.

Ε. Ασκήσεις: Όπως στο φύλλο εργασίας. Επιλογή των ανοικτού και κλειστού τύπου. π.χ. τη διαμόρφωση της Αντιγόνης ως συμβόλου στη μεταγενέστερή της τέχνη και η χρήση των επιχειρημάτων της με φιλοσοφική, πολιτική ή καλλιτεχνική δύναμη. Ο καθηγητής μπορεί να μιλήσει για την Αντιγόνη του Ανούιγ, του Μπρεχτ ή τη χρήση του συμβόλου της από τον Χέντελ, τους πολιτικούς σε δύσκολες καταστάσεις, τραγούδια νεότερα ελληνικά κλπ. Μία κλειστού τύπου: Να συνδέσετε τις λέξεις της στήλης Α με την απόδοσή τους στα νέα ελληνικά στη στήλη Β. (Δύο λέξεις περισσεύουν) Στήλη Α: 1. ἀλγύνομαι, 2. ἀσφαλής, 3. μόρος, 4. δείσασα, 5. μέλλω, 6. μωρία Στήλη Β: α) σταθερός, β) θάνατος, γ) θλίβομαι, δ) ανοησία, ε) αφοβία, ζ) λύπη, η) φόβος, θ)σκοπεύω…

«οὐκ ἀλγύνομαι»… γιατί… Σοφοκλέους Αντιγόνη Β΄ Επεισ., σκηνή Β΄ β΄μέρος ΣΤ. 2ο Φύλλο εργασίας Κείμενο: βλέπε σχολικό βιβλίο, σελ. 72-74, στίχ. 456-470 «οὐκ ἀλγύνομαι»… γιατί… Παρατηρήσεις: 1 α. Με ποια επιχειρήματα η Αντιγόνη υποστηρίζει την πράξη της; Είναι ισχυρά; .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... β. Να σχολιάσετε την προσβολή της Αντιγόνης προς τον Κρέοντα. ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

2ο Φύλλο εργασίας (συνέχεια) 2. ταῦτα (ζῇ) – τούτων – θανουμένη - κέρδος- τοῦ μόρου τυχεῖν: συντακτική αναγνώριση (στο βιβλίο). 3. α. προὐκήρυξας - ἐφάνη: να γίνει εγκλιτική αντικατάσταση στον ίδιο χρόνο και πρόσωπο. ..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

2ο Φύλλο εργασίας (συνέχεια) β. ὅστις – πολλοῖς κακοῖς - μητρός: να κλιθούν στον αριθμό που βρίσκονται. ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ γ. θανοῦμαι – τυχεῖν: να γίνει χρονική αντικατάσταση στον ίδιο τύπο. .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

2ο Φύλλο εργασίας (συνέχεια) 4. α) μόρος < μείρομαι = παίρνω μερίδιο. Βρείτε άλλες συγγενείς ετυμολογικά λέξεις της ν.ε. ................................................................................................. β) δέδοικα (δέδια < δείδω) = φοβάμαι. Με δύο από τις ομόρριζες λέξεις: δέος, άδεια, δειλός, δεινός, δεισιδαίμονας, σχηματίστε προτάσεις στα ν.ε. ..……..............................................................................................................................................................………………………………………… …………………………………………………………….………………….

2ο Φύλλο εργασίας (συνέχεια και τέλος) γ) δοκέω-ῶ < δόξα, δόγμα, δόκιμος, αδόκητος - τυγχάνω < συνέντευξη, επίτευγμα, τυχόν: σχηματίστε δύο προτάσεις στα ν.ε. με τα παραπάνω ομόρριζα. ..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................………………………………………………………………………… δ) ὀφλισκάνω: βρείτε 2-3 ομόρριζα στα ν.ε. .............................., ……………………………., …………………………….… 5. Να γράψετε τη μετάφραση του αποσπάσματος.

Θέματα ανοικτού τύπου: στ. 456-7: Να σχολιάσετε τη σχετικότητα του χρόνου σε σχέση με τις ηθικές αξίες και τους άγραφους νόμους κατά το Σοφοκλή. Ποιες σκηνοθετικές οδηγίες θα δένατε στους ηθοποιούς που θα υποδύονταν τα δύο πρόσωπα της σκηνής; Πώς λειτούργησε η Αντιγόνη, ως σύμβολο στη μεταγενέστερή της Τέχνη; Θέατρο, Μουσική, Ζωγραφική ή στην Πολιτική, τη Φιλοσοφία κ.λπ.; Νομίζετε ότι ο Σοφοκλής είναι ένας συντηρητικός ή προοδευτικός ποιητής;

Και ο Κρέων; Ο ήρωας γίνεται τραγικός «δι’ ἁμαρτίαν τινά»...

Β΄ μέρος: (από το πρωτότυπο) Υποενότητα γ: στίχ.: 471-485

3ο Φύλλο εργασίας (1η σελίδα) Σοφοκλέους Αντιγόνη, Επεισόδιο Β΄, σκηνή β΄, γ΄ μέρος Ο «δούλος» δεν πρέπει να υπερηφανεύεται… Κείμενο: βλέπε σχολικό βιβλίο, σελ. 74, στίχ. 471-485 3ο Φύλλο εργασίας (1η σελίδα) Παρατηρήσεις: 1. Να γράψετε τη μετάφραση του αποσπάσματος. 2. α. Πώς χαρακτηρίζει ο Κρέων την Αντιγόνη και τι εκφραστικά μέσα χρησιμοποιεί; ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ β. Με ποια επιχειρήματα ο Κρέων υποστηρίζει την επιβολή τιμωρίας στην Αντιγόνη; .............................................................................................................................................................................................................................................. .....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Παρατηρήσεις (συνέχεια) : 2η σελίδα 3. πίπτειν – θραυσθέντα – δοῦλος - ὑβρίζειν - νόμους: συντακτική αναγνώριση. 4. α. εἰσίδοις - ἐστί: να γίνει εγκλιτική αντικατάσταση στον ίδιο χρόνο και πρόσωπο. ................................................................................................................................................................................... ............................................................................................. β. αὕτη - ὕβρις - ἀνήρ: να κλιθούν στον αριθμό που βρίσκονται. ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ γ) πίπτειν – φρονεῖν: να γίνει χρονική αντικατάσταση στον ίδιο τύπο. ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

3ο Φύλλο εργασίας: 3η σελίδα 5. α) Να γράψετε 2 προτάσεις με τις ομόρριζες λέξεις του ῥαγέντα: ρωγμή, διαρρήκτης, ρηξικέλευθος, ρήξη. ….................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... β) ἴσθι – φρονήματα –ῥαγέντα - ἐξηπίστατο – δέδρακεν: από ποια ρήματα προέρχονται οι τύποι; ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Παρατηρήσεις (συνέχεια): 4η σελίδα γ) ἀνατί: να ετυμολογήσετε τη λέξη. ….......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... δ) χαλινῷ: βρείτε 2 ομόρριζα, απλά ή σύνθετα, στα ν.ε. .........................................................................................................................................................……………………………………………………………………………..…………………………………….……………………………………………………………………..………………………………………….

Θέματα κριτικής στην πρόσληψη και παράσταση της Αντιγόνης...

Β΄ μέρος: (από το πρωτότυπο) Υποενότητα δ: στίχ.: 486-501

4ο Φύλλο εργασίας (1η σελίδα) Σοφοκλέους Αντιγόνη, Επεισόδιο Β΄, σκηνή β΄, δ΄ μέρος Η Ισμήνη;… γιατί;… Κείμενο: βλέπε σχολικό βιβλίο, σελ. 76, στίχ. 486-501 4ο Φύλλο εργασίας (1η σελίδα) Παρατηρήσεις: 1. Να γράψετε τη μετάφραση του αποσπάσματος. 2. α. Να δικαιολογήσετε από το απόσπασμα ότι ο Κρέων περιφρονεί τον συγγενικό δεσμό. ...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

4ο φύλλο εργασίας, Παρατηρήσεις: 2η σελίδα 2.β. Γιατί ο Κρέων κατηγορεί την Ισμήνη; Πού στηρίζει την κατηγορία (δείτε σχόλια βιβλίου, σ. 162-163); ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 3. τοῦ Ζηνός – μόρου – λυσσῶσαν - ἤ κατακτεῖναι - ἀφανδάνοντα: συντακτική αναγνώριση (στο βιβλίο).

4ο Φύλλο εργασίας, Παρατηρήσεις 3η σελίδα 4ο Φύλλο εργασίας, Παρατηρήσεις 3η σελίδα 4. α. καλεῖτε - ἀρεσθείη: να γίνει εγκλιτική αντικατάσταση στον ίδιο χρόνο και πρόσωπο. ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………….………………………………………......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... β. παντός– φρενῶν – κλοπεύς - τι: να κλιθούν στον αριθμό που βρίσκονται. .....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

4ο Φύλλο εργασίας, Παρατηρήσεις: 4η σελίδα 4. γ) κακίστου – μεῖζον: Να γραφούν οι άλλοι βαθμοί των επιθέτων. ……………………………………………………………………………………………………………………….......................................................... 5. α) ἕρκειος: από το ἕρκος (= περίφραγμα, περίβολος) < εἴργω ή εἵργω = εμποδίζω. Ποια η σημασία των λέξεων: «κάτεργα» και «κάθειρξη». .......................................................................................................................................................................................................................................................................................

4ο Φύλλο εργασίας, Παρατηρήσεις: 5η σελίδα 5. β) ἀλύξετον - ᾑρῆσθαι – τεχνωμένων - ἑλών - ἔφυ: από ποια ρήματα προέρχονται οι τύποι; …................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ γ) ἐπήβολον (ἐπήκοος, ὑπήκοος, ἐπήρεια) - ὁμαιμονεστέρα: να ετυμολογήσετε τις λέξεις. ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... δ) Να σχηματίσετε παράγωγες λέξεις στα ν.ε. από τη λέξη ἡ φρήν (θέματα: φρεν-, φρον-, π.χ. σώφρων, φροντίζω, φρενήρης ) και τη λέξη ἁλούς (ἁλίσκομαι, ἁλω-). ........................................................................................................................................................................................................................

Ζ. Διδασκαλία από μετάφραση Στίχοι 508-581 (σε 3 ενότητες)

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ, Β΄ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ, στ. 508 – 530 ΚΡ. Εσύ αυτό μόνη από αυτούς εδώ τους Καδμείους το βλέπεις έτσι. ΑΝΤ. Το βλέπουν κι αυτοί, αλλά για χάρη σου κλείνουν το στόμα τους. ΚΡ. Εσύ λοιπόν δεν ντρέπεσαι, διαφορετικά από αυτούς εδώ που σκέφτεσαι; 510 ΑΝΤ. (Όχι) γιατί καμιά ντροπή δεν είναι τα αδέρφια του να τιμά κανείς. ΚΡ. Αδερφός από το ίδιο αίμα δεν ήταν και αυτός που απέναντι ακριβώς σκοτώθηκε; ΑΝΤ. Από το ίδιο αίμα ήταν, από μια μάνα και από τον ίδιο πατέρα. ΚΡ. Πώς λοιπόν προσφέρεις τιμές (στον Πολυνείκη) που είναι ασέβεια για εκείνον; ΑΝΤ. Δεν θα συμφωνήσει με αυτά ο σκοτωμένος. 515 ΚΡ. (Θα συμφωνήσει) βέβαια αν τον τιμάς εξίσου με τον ασεβή. ΑΝΤ. (Τιμώ τον Πολυνείκη) γιατί, βέβαια, όχι σαν δούλος αλλά σαν αδελφός σκοτώθηκε. ΚΡ. Προσπαθώντας, όμως, να υποτάξει αυτήν εδώ τη χώρα ενώ ο άλλος υπερασπίζοντάς την (σκοτώθηκε). ΑΝΤ. Όμως ο Άδης θέλει τους νόμους ίσους για όλους. ΚΡ. Μα ο καλός δεν είναι στην ίδια θέση με τον κακό, ώστε να λάβει την ίδια τιμή. 520 ΑΝΤ. Ποιος ξέρει αν στον Κάτω Κόσμο αυτές οι διακρίσεις είναι δίκαιες; ΚΡ. Ποτέ, όμως, ο εχθρός, ούτε κι όταν πεθάνει, δεν είναι φίλος. ΑΝΤ. Δεν γεννήθηκα εγώ για να συμμερίζομαι το μίσος, αλλά για να αγαπώ μαζί με άλλους. ΚΡ. Όταν, λοιπόν, πας στον Κάτω Κόσμο, αν πρέπει να αγαπάς, αγάπα εκείνους όσο όμως εγώ ζω, δεν θα κυβερνήσει γυναίκα. 525 ΧΟ. Αλλά να η Ισμήνη μπροστά στις πύλες, δάκρυα από αδερφική αγάπη χύνοντας και ένα σύννεφο πάνω από τα φρύδια της το κατακόκκινο πρόσωπό της ασχημίζει, βρέχοντας τα ωραία μάγουλά της. 530

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ, Β΄ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ, στ. 531 – 555 ΚΡ. Εσύ, που μέσα στο σπίτι μου, σαν οχιά κρυμμένη χωρίς να γίνεσαι αντιληπτή, μου έπινες το αίμα, και δεν καταλάβαινα ότι έτρεφα δύο συμφορές και (δύο) επαναστάτριες ενάντια στον θρόνο μου, εμπρός, πες μου λοιπόν, και συ σε τούτη τη ταφή θα ομολογήσεις ότι πήρες μέρος, ή θα ορκιστείς ότι δεν ξέρεις τίποτα; 535 ΙΣΜ. Το έχω κάνει αυτό, αν βέβαια και τούτη συμφωνεί, κι έχω μερίδιο και δέχομαι την κατηγορία. ΑΝΤ. Όμως, δεν θα στο επιτρέψει αυτό η δικαιοσύνη, γιατί ούτε και συ θέλησες ούτε και εγώ σε έκανα συνεργό. ΙΣΜ. Μα μέσα στις συμφορές σου δεν ντρέπομαι 540 συμμέτοχο στο πάθος σου να κάνω τον εαυτό μου. ΑΝΤ. Ο Άδης και οι θεοί του Κάτω Κόσμου ξέρουν καλά ποιοι έκαναν αυτήν την πράξη και με λόγια όποια αγαπάει δεν την θεωρώ εγώ δικό μου άνθρωπο. ΙΣΜ. Αδερφή, μη μου στερήσεις την τιμή να πεθάνω μαζί σου και να εξαγνίσω τον νεκρό. 545 ΑΝΤ. Να μη πεθάνεις μαζί μου, ούτε αυτά που δεν άγγιξες να κάνεις δικά σου· θα είναι αρκετό ότι θα πεθάνω εγώ. ΙΣΜ. Και ποια χαρά θα έχω στη ζωή αν στερηθώ εσένα; ΑΝΤ. Τον Κρέοντα ρώτα· γιατί για αυτόν εσύ νοιάζεσαι. ΙΣΜ. Γιατί με πικραίνεις με αυτά χωρίς να έχεις κανένα κέρδος; 550 ΑΝΤ. Πονώντας, βέβαια, αν γελώ σε βάρος σου. ΙΣΜ. Σε τι λοιπόν έστω και τώρα θα μπορούσα ακόμη να σε ωφελήσω εγώ; ΑΝΤ. Σώσε τον εαυτό σου· δεν αρνούμαι από φθόνο εσύ να διαφύγεις (τον κίνδυνο). ΙΣΜ. Αλίμονο, η δύστυχη, και να μη συμμεριστώ τη δική σου μοίρα; ΑΝΤ. Ναι, γιατί εσύ προτίμησες να ζεις, εγώ όμως να πεθάνω. 555

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ, Β΄ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ, στ. 556 – 581 ΙΣΜ. Αλλά όχι χωρίς να εκφράσω τις δικαιολογίες μου. ΑΝΤ. Σωστά· εσύ στα μάτια αυτών εδώ (φαινόσουν ότι σκέφτεσαι), ενώ εγώ στα μάτια των άλλων φαινόμουν ότι σκέφτομαι (σωστά). ΙΣΜ. Και όμως ίσο για τις δυο μας είναι το παράπτωμα. ΑΝΤ. Πάρε θάρρος· εσύ ζεις, η δική μου όμως ψυχή από καιρό έχει πεθάνει, ώστε στους νεκρούς να είναι ωφέλιμη. 560 ΚΡ. Απ’ αυτές τις δύο κόρες λέω ότι η μια πριν από λίγο αποδείχτηκε άμυαλη, και η άλλη από την πρώτη στιγμή της γέννησής της. ΙΣΜ. Ναι, βασιλιά, γιατί ποτέ δε μένει ούτε η φρόνηση που έχουμε έμφυτη σε όσους δυστυχούν, αλλά φεύγει από τη θέση της. ΚΡ. Εσένα, λοιπόν, σου σάλεψε, από τη στιγμή που προτίμησες με τους κακούς να κάνεις παράνομα έργα. 565 ΙΣΜ. Και πώς μπορώ μόνη μου να ζήσω χωρίς αυτήν εδώ; ΚΡ. Όμως μη λες «αυτή εδώ» γιατί δεν είναι πια στη ζωή. ΙΣΜ. Θα σκοτώσεις λοιπόν τη μνηστή του δικού σου παιδιού; ΚΡ. Ναι, γιατί κατάλληλα για καλλιέργεια είναι και άλλων τα χωράφια. ΙΣΜ. [Όμως ο γάμος με άλλη] δεν [θα είναι τόσο ταιριαστός] όσο ήταν ταιριαστός μεταξύ εκείνου και αυτής εδώ. 570 ΚΡ. Εγώ μισώ γυναίκες κακές για τους γιους. ΑΝΤ. Πολυαγαπημένε Αίμονα, πόσο σε προσβάλλει ο πατέρας σου. ΚΡ. Πολύ, πράγματι, [με] στεναχωρείς και συ και ο γάμος σου. ΧΟ. Αλήθεια, θα στερήσεις από αυτήν εδώ το σπλάχνο σου; ΚΡ. Ο Άδης [είναι] αυτός που θα διαλύσει το γάμο αυτό για μένα. 575 ΧΟ. Έχει αποφασιστεί, όπως φαίνεται, αυτή εδώ να πεθάνει. ΚΡ. Και από σένα, βέβαια, και από μένα, [έχει αποφασιστεί]. Μην καθυστερείτε άλλο, αλλά οδηγήστε τις μέσα, δούλοι· δεμένες πρέπει να είναι αυτές εδώ και όχι ελεύθερες γυναίκες. Γιατί προσπαθούν, βέβαια, να ξεφύγουν και οι τολμηροί, όταν 580 βλέπουν πια το Χάρο κοντά στη ζωή τους.