Η ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΤΕΚΜΗΡΙΩΝ

Πορισμός δημοσίων εσόδων: αναγκαίο μέσο ύπαρξης και λειτουργίας του κράτους Εργαλείο δημιουργίας δημοσίων εσόδων: Η επιβολή και η είσπραξη των φόρων

Έρεισμα των φορολογικών τεκμηρίων (1) Σ 4 παρ.5 : «Οι Έλληνες πολίτες συνεισφέρουν χωρίς διακρίσεις στα δημόσια βάρη, ανάλογα με τις δυνάμεις τους» Αρχή της καθολικότητας του φόρου Αρχή της ισότητας κατά την επιβολή των δημοσίων βαρών, η οποία επιτυγχάνεται μέσω της φορολόγησης των πολιτών βάσει της φοροδοτικής τους ικανότητας

Έρεισμα των φορολογικών τεκμηρίων (2) Φοροδοτική Ικανότητα: η πραγματική δυνατότητα των πολιτών να εισφέρουν στον πορισμό δημοσίων εσόδων Μέσα προσδιορισμού φοροδοτικής ικανότητας: Φορολογικές δηλώσεις Όμως, μη υποβολή ή υποβολή ψευδών δηλώσεων Φοροδιαφυγή Φορολογικά τεκμήρια ως μέσο καταπολέμησης της φοροδιαφυγής

Η λειτουργία των τεκμηρίων ανά φορολογικό αντικείμενο (1) Α. Τα τεκμήρια ως μέσα προσδιορισμού της φορολογητέας ύλης Φορολογία Εισοδήματος α. Δαπάνες διαβίωσης (α.31 ν. 4172/2013) επιφάνεια κύριας ή δευτερεύουσας κατοικίας κυβικά ΙΧ αυτοκινήτου οικιακή βοηθός κ.α. β. Δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων (α.32 ν. 4172/2013) αγορά ακινήτου αγορά αυτοκινήτου

Η λειτουργία των τεκμηρίων ανά φορολογικό αντικείμενο (2) Αν οι δαπάνες υπερβαίνουν το δηλωθέν εισόδημα, το φορολογητέο εισόδημα εξευρίσκεται επί τη βάσει των δαπανών. γ. Έμμεσος προσδιορισμός του φορολογητέου εισοδήματος από επιχειρηματική δραστηριότητα (α. 28 ν. 4172/2013) 2. Αντικειμενικές αξίες ακινήτων : ν. 1249/1982 α. ΕΝ.Φ.Ι.Α. β. φόρος κληρονομίας γ. αγοραπωλησία ακινήτων

Η λειτουργία των τεκμηρίων ανά φορολογικό αντικείμενο (3) Β. Υπαγωγή σε φορολογία από την χρήση τεκμηρίου 1. Φορολογική κατοικία α. 3 και 4 ν. 4172/2013 συνεχής παρουσία στην ελληνική επικράτεια επί 183 ημέρες 2. Τεκμήριο άτυπης δωρεάς ν.δ. 118/1973 μεταξύ φυσικών προσώπων συνδεόμενων με ιδιαίτερη σχέση εφόσον αποκλειστεί κάθε άλλη πηγή

Η λειτουργία των τεκμηρίων ανά φορολογικό αντικείμενο (4) Γ. Τεκμήριο α. 21 παρ. 4 ν. 4172/2013: Κάθε προσαύξηση περιουσίας προερχόμενη από άγνωστη πηγή θεωρείται εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα και φορολογείται ως τέτοιο Δ. Ειδικές περιπτώσεις: 1. Τέλος επιτηδεύματος 2. Εισφορά επί των δαπανών του α. 3986/2011

Ζητήματα αντισυνταγματικότητας (1) Α. ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΦΟΡΟΥ Σ. 78 παρ. 1 , Σ. 78 παρ. 4 Αρχή της νομιμότητας του φόρου: Το Σύνταγμα ορίζει περιοριστικά τα αντικείμενα του φόρου, μεταξύ των οποίων το εισόδημα και η περιουσία, η ειδικότερη φορολόγηση των οποίων εξειδικεύεται με τυπικό νόμο.

Ζητήματα αντισυνταγματικότητας (2) Σ. 4 παρ. 5 Αρχή της καθολικότητας του φόρου: Κατ’ αρχήν όλοι πολίτες υποχρεούνται να εισφέρουν στον πορισμό δημοσίων εσόδων. Αρχή της φορολογικής ισότητας, ως όριο της αρχής της καθολικότητας: η φορολογική επιβάρυνση είναι ανάλογη της φοροδοτικής ικανότητας Προσδιορισμός φοροδοτικής ικανότητας: - Φορολογικές δηλώσεις - Τεκμήρια Στόχος: η εξεύρεση της αληθούς φοροδοτικής ικανότητας

Ζητήματα αντισυνταγματικότητας (3) Κίνδυνοι από τη χρήση τεκμηρίων: παρουσίαση ως φορολογητέας ύλης όχι της πραγματικής αλλά ενός πλασματικού μεγέθους ΣτΕ 4897/1987: «Με τη χρήση φορολογικών τεκμηρίων δεν επιβάλλεται φόρος επί πλασματικής φορολογητέας ύλης αλλά καθιερώνεται ειδική μέθοδος εξεύρεσης υπαρκτής αλλά μη εμφανούς φορολογητέας ύλης». Πάγια Νομ/γία (1694/1990ΣτΕ, 2779/1994 ΣτΕ κ.α.): Συνταγματικά ανεκτή η χρήση των φορολογικών τεκμηρίων, εφόσον αυτά είναι : α. μαχητά (* προϋπόθεση ενημέρωσης) και β. σύμφωνα με τα διδάγματα της κοινής πείρας

Ζητήματα αντισυνταγματικότητας (4) Β. ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑΣ Άρθρο 25 παρ. 1 εδ. Δ΄ Συντ Περιορισμοί δικαιωμάτων είναι δυνατοί : για λόγους ειδικού δημοσίου συμφέροντος με διάταξη νόμου προσφορότητα – αναγκαιότητα – stricto sensu αναλογικότητα

Ζητήματα αντισυνταγματικότητας (5) Γ. Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ Σ. 17 παρ. 1 , 2 Άρθρο 1 Π.Π.Π. Ε.Σ.Δ.Α. Φόρος: επέμβαση στην περιουσία Νομολογία (ΣτΕ Ολ 2566/2015 , ΣτΕ Ολ3342/2013 κ.α.) : η επιβολή δημοσίων επιβαρύνσεων δεν παραβιάζει την ιδιοκτησία: -δημόσιο συμφέρον -νόμος -δίκαιη ισορροπία

Ζητήματα αντισυνταγματικότητας (6) Τεκμήρια: καταπολέμηση φοροδιαφυγής +δημόσιο συμφέρον -δυνητικά υπέρμετρο βάρος της ιδιοκτησίας Ανεκτά εφόσον: είναι μαχητά προσδιορίζονται κατά τα διδάγματα κοινής πείρας, ήτοι κριτήρια γενικά και αντικειμενικά εύλογο ύψος άλλες φορολογικές διατάξεις πρόβλεψη εξαιρέσεων αντικειμενικές αξίες: ΣτΕΟλ 4446/2015, ΣτΕΟλ 2334/2016

Ζητήματα αντισυνταγματικότητας (7) Δ. Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ Αρθρο 5 παρ. 1 Συντ. Οικονομική ελευθερία: ελευθερία επιλογής και άσκησης συγκεκριμένου επαγγέλματος Πάγια Νομολογία : περιορισμοί της οικονομικής ελευθερίας είναι δυνατοί -για λόγους δημοσίου συμφέροντος -επί τη βάσει κριτηρίων γενικών και αντικειμενικών συναφών με το αντικείμενο της ρύθμισης -αρχή αναλογικότητας

Ζητήματα αντισυνταγματικότητας (8) Φορολογικά τεκμήρια: +πάταξη φοροδιαφυγής: δημόσιο συμφέρον ΣτΕ 2527/2013: «η φορολόγηση του εισοδήματος από την άσκηση συγκεκριμένου επαγγέλματος δεν πρέπει να άγει σε πραγματική αδυναμία άσκησης του επαγγέλματος αυτού.» Επιπλέον προϋποθέσεις: μαχητός χαρακτήρας να προσδιορίζονται κατά τα διδάγματα κοινής πείρας, ήτοι κριτήρια γενικά και αντικειμενικά εύλογο ύψος άλλες φορολογικές διατάξεις πρόβλεψη εξαιρέσεων

Ζητήματα αντισυνταγματικότητας (9) Ε. ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ Άρθρο 25 παρ. 1 εδ. Α Συντ. Εισοδηματικά κριτήρια παροχής ειδικών κοινωνικών επιδομάτων Τεκμήρια : δυνητική στέρηση κοινωνικών παροχών Για να είναι συνταγματικά ανεκτή η χρήση τους: - μαχητός χαρακτήρας - να προσδιορίζονται κατά τα διδάγματα κοινής πείρας, ήτοι κριτήρια γενικά και αντικειμενικά εύλογο ύψος πρόβλεψη εξαιρέσεων

Ζητήματα αντισυνταγματικότητας (10) ΣΤ – Ζ. Η ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Σ.26 Σ.20 παρ. 1 - Δικαστική λειτουργία: απονομή δικαιοσύνης -Μη υπεισελευση της νομοθετικής λειτουργίας στην δικαστική - Αποτελεσματική άσκηση του δικαιώματος δικαστικής προστασίας

Ζητήματα αντισυνταγματικότητας (11) Νομολογία (ΣτΕ Ολ 601/2012, ΣτΕ Ολ 1619/2012 )κ.α. Ανεκτοί οι περιορισμοί : - εύρυθμη λειτουργία δικαστηρίων / αποτελεσματική απονομή δικαιοσύνης - κριτήρια γενικά και αντικειμενικά συναφή με το ρυθμιζόμενο θέμα δικαίωμα δικαστικής προστασίας: όχι ανενεργό κατ’ ουσίαν Αναγκαίος ο μαχητός χαρακτήρας των τεκμηρίων

Συμπεράσματα Σύνταγμα -> φορολογικά τεκμήρια Σύνταγμα -> όριο - του περιεχομένου τους - της εφαρμογής τους Επιτέλεση σκοπού φορολογικών τεκμηρίων -> Αρχή Κράτους Δικαίου