Όνομα Καθηγητή: Χρήστος Τερέζης Τίτλος Μαθήματος Ενότητα #: 9η Όνομα Καθηγητή: Χρήστος Τερέζης Σχολή: Σ.Α.Κ.Ε. Τμήμα: Φιλοσοφίας

Η Μουσική Η μουσική οφείλει να έχει συγκεκριμένες πολιτικές προεκτάσεις, προκειμένου να ανταποκριθεί στο σκοπό ύπαρξής της. Στο νου του μουσικού την ώρα που συνθέτει πρέπει να υπάρχει η πρόθεση να προεκταθεί η μουσική στο κοινωνικό σώμα. Η γυμναστική και η μουσική αποτελούσαν θεμελιώδη μέρη της εκπαίδευσης στην αρχαία Ελλάδα. Για τον Πλάτωνα το θέμα εξειδικεύεται και αποφασίζει να εντάξει τη μουσική στον πολιτικό χώρο. Εισήγαγε έναν έντονο βαθμό λογοκρισίας στη μουσική, και την παρουσίασε με έναν σοσιαλιστικό τρόπο: η συμβολή της μουσικής στο κοινωνικό σύνολο.

Ο μουσικός για τον Πλάτωνα είναι υποχρεωμένος να έχει επαρκή ανθρωπολογική γνώση. Να γνωρίζει τα στοιχεία, δηλαδή, που αποτελούν την ανθρώπινη προσωπικότητα, ώστε αναλόγως να συγκροτεί τις μουσικές συνθέσεις του. Πρέπει να επισημανθεί ότι δεν γίνεται λόγος εδώ για έναν λαϊκισμό της τέχνης.

Πριν, ο Πλάτων, μιλήσει για τη στρατευμένη τέχνη είχε αναφερθεί στο εξής: Αυτού του είδους η τέχνη προέρχεται από έναν δημιουργό ο οποίος έχει συνείδηση του τι είναι ό άνθρωπος. Άρα, ο μουσικός είναι ένας εμπνευσμένος, κατηρτισμένος εγγενώς δημιουργός.

Αυτό το οποίο διεκδικεί το άτομο είναι ο βαθμός στον οποίο το εκλεκτό στοιχείο της τέχνης καθίσταται αφομοιώσιμο από το κοινωνικό σώμα, ώστε το ίδιο το κοινωνικό σώμα να ανυψωθεί. Χωρίς μαξιμαλιστικές προοπτικές σε μικρό χρόνο. Η διείσδυση της μουσικής στην ανθρώπινη εσωτερικότητα γίνεται βαθμιαία.

Τέχνη – Στρατευμένη Τέχνη Ανάμεσα στο η τέχνη για την τέχνη και στην στρατευμένη τέχνη, ο Πλάτων θα τηρούσε μία ιδιαιτέρως προσεκτική στάση, καθότι και οι δύο εκδοχές μπορούν να οδηγήσουν σε ακρότητες.

Η τέχνη για την τέχνη απολυτοποιεί το περιεχόμενό της και το ανεξαρτητοποιεί από οιαδήποτε κοινωνική ή όποια άλλη περιπτωσιακότητα. Εδώ, ο δημιουργός λειτουργεί αποκλειστικά και μόνο σε σχέση με τον εαυτό του και ενεργοποιεί το ταλέντο του μέσα από την φαντασιακή προβολή του, χωρίς έστω και την ελάχιστη έμπνευση από το περιβάλλον.

Η Στρατευμένη Τέχνη υπάγει το περιεχόμενό της σε συγκεκριμένους κοινωνικούς ή όποιους άλλους στόχους, με συνέπεια σε πλείστες περιπτώσεις να οδηγείται σε μία υποβάθμιση του αυθεντικού περιεχομένου της.

Βεβαίως, και οι δύο εκδοχές έχουν θετικά στοιχεία καθότι λειτουργούν δημιουργικά.

Συνθέτοντας τις απόψεις του Πλάτωνα, θα μπορούσαμε να διατυπώσουμε τα εξής τρία σημεία:

Α. Η τέχνη υπηρετεί τον εαυτό της ως τέχνη, αρκεί η προϋποθέσεις της να είναι σαφέστατα ανθρωπολογικές, δηλαδή, να έχει προβεί σε μία ανάγνωση της ανθρώπινης εαυτότητας.

Β. Έχοντας κατακτήσει τον προηγούμενο στόχο, μπορεί να κατανοήσει ποιες κοινωνικές συνθήκες είναι αντίθετες ή σύμφωνες με εκείνο που στην καθεαυτότητά του είναι ο άνθρωπος. Εδώ ακριβώς ορίζεται ο κριτικός λόγος της τέχνης.

Με το να ενεργοποιεί τα κριτικά αντανακλαστικά της, η τέχνη διεισδύει ανατομικά στο κατά περίπτωση κοινωνικό ζήτημα και επιχειρεί μέσα από τα προϊόντα της ή να το αξιοποιήσει περεταίρω ή να το μεταμορφώσει. Πέραν, όμως, από την εκάστοτε επιμέρους παρέμβαση, η τέχνη θέτει στον εαυτό της το αίτημα να αναδείξει τελικά το ποιος είναι ο ανθρώπινος σκοπός και πώς πρέπει να πραγματωθεί εντός εκείνου του πολιτικού συστήματος, το οποίο συνιστά το άνοιγμα των κοινωνικών δυνάμεων στο ποιοτικά ανώτερο.

Τέλος Ενότητας

Η βιβλιογραφία αναφέρεται αναλυτικώς στις σημειώσεις της αντίστοιχης ενότητας.

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.