ΘΕΩΡΙΕΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ Μπιχεβιορισμός Ανακαλυπτική Μάθηση Εποικοδομισμός ΠΤΝ - ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ των εννοιών των ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΓΝΩΣΙΟΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ Ανώτερος Βαθμός γνώσης από την Αίσθηση Βαθμοί Γνώσης Πηγή γνώσης. Προϋπόθεση της νόησης ΑΙΣΘΗΣΗ Τι είναι Γνώση; Διάκριση των αρχών και των αιτιών, δηλαδή της ουσίας, της ποιότητας και της σχέσης ενός πράγματος με τα άλλα πράγματα Διαφέρει από την εμπειρία. Η εμπειρία είναι η αρχή της Σκοπός της γνώσης είναι η ανακάλυψη της πραγματικότητας ΠΤΝ - ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ των εννοιών των ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Η ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΒΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ στηρίζουν την ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΑ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΕΠΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΑ Πραγματεύεται τη φύση και τον τρόπο παραγωγής της γνώσης. Σήμερα, εγκαταλείποντας τις παλιές εμπειρικοθετικιστικές απόψεις για τη γνώση, η επιστήμη δε θεωρείται το μέσο, για την αναζήτηση της «αλήθειας», αλλά για την οικοδόμηση επεξηγηματικών μοντέλων που όλο και πιο συχνά προσπαθούν να ερμηνεύσουν έναν ευρύτερο κύκλο φαινομένων (Novak, 1988) ΠΤΝ - ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ των εννοιών των ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΟΝΣΤΡΟΥΚΤΙΒΙΣΜΟΣ ΑΠΑΡΧΕΣ Αρχές 18ου αιώνα, Giambattista Vico & George Berkeley Ψυχολογικός Κονστρουκτιβισμός (Piaget): Η μάθηση είναι προσωπική και εξατομικευμένη διαδικασία. Κυρίαρχο ρόλο παίζουν οι προϋπάρχουσες γνωστικές δομές. Κοινωνικός Κονστρουκτιβισμός (Durkheim): Κοινωνική διάσταση της οικοδόμησης της γνώσης. Popper: Ενάντια στον Αντικειμενισμό, υποστήριξε τον Κονστρουκτιβισμό ως επιστημολογική θεώρηση της ανάπτυξης των Μαθηματικών. Kuhn, Feyerabend, van Frassen, Lakatos: Ο Κονστρουκτιβισμός είναι κατασκευή της γνώσης που συμπεριλαμβάνει την κοινωνική πραγματικότητα. ΠΤΝ - ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ των εννοιών των ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΚΟΝΣΤΡΟΥΚΤΙΒΙΣΜΟΣ / ΕΜΠΕΙΡΙΣΜΟΣ / ΡΕΑΛΙΣΜΟΣ Σκεπτικισμός για το αν είναι δυνατό να μάθουμε την αλήθεια για τον εξωτερικό κόσμο. Οι θεωρίες αναθεωρούνται και ουσία της επιστήμης είναι όχι οι θεωρίες αλλά η μέθοδος. Αφαιρείται από τις Φ.Ε. η ειδικής τους θέση. Δε βρίσκουμε την αλήθεια, οικοδομούμε μόνο βιώσιμες εξηγήσεις των εμπειριών μας. Η γνώση αποτελεί συν-άρθρωση των ατομικών εμπειριών και της κοινωνικής πραγματικότητας. Οικοδομείται από το άτομο ενεργητικά. Οι Φ.Ε. ασχολούνται με ένα ανεξάρτητο, εξωτερικό κόσμο του οποίου οι οντότητες και οι δομές εμφανίζονται στις θεωρίες. Οι κατασκευές είναι ένα αντίγραφο των ανεξάρτητων δομών που ήδη υπάρχουν στον εξωτερικό κόσμο

Η ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΒΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ O Κuhn (1962) υποστήριζε ότι οι επιστήμονες εποικοδομούν παραδείγματα (Paradigms) που τους βοηθούν να ορίσουν αυτό που αντιλαμβάνονται στις έρευνές τους και να μορφοποιήσουν τις ερμηνείες που δίνουν τις παρατηρήσεις τους. Κανονική (normal) επιστήμη θεωρεί το έργο στα πλαίσια του παραδείγματος. ΠΤΝ - ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ των εννοιών των ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Η ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΒΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ Λογικός θετικισμός: Οι αλλαγές στην επιστήμη είναι προϊόντα συσσωρευτικής διαδικασίας. Feyerabend: Δεν υπάρχει ούτε ένας κανόνας, που να μην παραβιάζεται κάποια στιγμή. Η επινόηση του ατομισμού στην αρχαιότητα, η εμφάνιση της σύγχρονης ατομικής θεωρίας συνέβησαν επειδή μερικοί στοχαστές δεν δεσμεύτηκαν από «προφανείς» μεθοδολογικούς κανόνες. ΠΤΝ - ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ των εννοιών των ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Η ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΒΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ Bachelard: Η πορεία προς τη νέα γνώση οριοθετείται από σειρά ασυνεχειών. Καθοριστική είναι η πρώτη βασική ασυνέχεια που γίνεται κατά τη μετάβαση από την καθημερινή βιωματική εμπειρία στην κατασκευή των πρώτων επιστημονικών εννοιών. ΠΤΝ - ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ των εννοιών των ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Η ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΒΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ (revolution): Θεωρεί τις σπάνιες δημιουργικές παραγωγές, με την εμφάνιση ενός νέου παραδείγματος Η επιστήμη προάγεται μέσω διαδοχικών επαναστάσεων Ο Toulmin (1972) υποστηρίζει ότι υπάρχουν πολλές εναλλακτικές ανταγωνιστικές θεωρίες, που οδηγούν σε εξέλιξη, καθώς οι παλιές τροποποιούνται ή εγκαταλείπονται (= συνεχής διαδικασία). ΠΤΝ - ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ των εννοιών των ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Η ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΒΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ Αναλυτικά είναι: Ο επαγωγισμός (ακραία θέση ο λογικός θετικισμός) Ο υποθετικός παραγωγισμός (εκφραστές του κυρίως οι Popper και Lakatos Το συμφραστικό / πραγματικό ρεύμα (Kuhn) Ο ακραίος σχετικισμός (Feyerabend) Κουλαϊδής 1994 ΠΤΝ - ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ των εννοιών των ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΠΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗΣ Η γνώση είναι ανθρώπινο κατασκεύασμα Η γνώση δεν λαμβάνεται παθητικά Η γνώση χτίζεται ενεργητικά Η γνώση δεν μεταβιβάζεται ούτε μεταφέρεται από το δάσκαλο αυθεντία Η γνώση είναι υποκειμενική ενώ η πραγματικότητα αντικειμενική ΠΤΝ - ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ των εννοιών των ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΕΠΟΙΚΟΔΟΜΗΤΙΣΜΟΣ ή ΚΟΝΣΤΡΟΥΚΤΙΒΙΣΜΟΣ (constructivism) Περιλαμβάνει ένα σύνολο ερευνών και θεωριών σχετικές με τον τρόπο που τα παιδιά μαθαίνουν Διερευνά το περιεχόμενο των ιδεών των παιδιών Εξηγεί τον τρόπο με τον οποίο οι μαθητές οικοδομούν τη γνώση ΠΤΝ - ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ των εννοιών των ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΟΝ ΚΟΝΣΤΡΟΥΚΤΙΒΙΣΜΟ Κύριο επιχείρημα εναντίον του: Η απόρριψη της δυνατότητας εύρεσης της «αλήθειας» και της αντικειμενικότητας της γνώσης ΠΤΝ - ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ των εννοιών των ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΕΜΠΕΙΡΙΣΜΟΣ - ΜΠΙΧΕΒΙΟΡΙΣΜΟΣ ΘΕΤΙΚΙΣΜΟΣ ΜΠΙΧΕΒΙΟΡΙΣΜΟΣ Προβληματισμός: Μαθαίνουμε τα πάντα μέσω της εμπειρίας ή υπάρχει κάποια γνώση στο άτομο; Με ποιους μηχανισμούς μαθαίνουμε; Ερέθισμα Αντίδραση Μάθηση ΠΤΝ - ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ των εννοιών των ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Ο Μπιχεβιορισμός. Η μάθηση είναι αλλαγή στη συμπεριφορά του υποκειμένου λόγω των εμπειριών που δοκιμάζει. Η επιστημολογία του μπιχεβιορισμού ήταν εμπειρική και θετικιστική Οι εμπειριστές θεωρούσαν τη γνώση αποτελούμενη από «ιδέες» που θα πρέπει να μπουν στο μυαλό του ανθρώπου, περνώντας μέσα από τις αισθήσεις. Θεωρούν τη μάθηση ως παθητική, ληπτική και αναπαραγωγική διαδικασία. Ο ρόλος του δασκάλου είναι να διαχέει τις πληροφορίες και οι σπουδαστές να τις απορροφούν και να τις αναπαραγάγουν Αυτή η προσέγγιση χαρακτηρίζεται ως «μάθηση εκ των έξω» (Shuell, 1987) και είναι σήμερα κυρίαρχη σε πολλές χώρες

ΠΤΝ - ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ των εννοιών των ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Mahoney (1988) Ενεργητική συμμετοχή ατόμου για την απόκτηση γνώσης. Kelley (1955) Ο άνθρωπος κτίζει μοντέλα για τον κόσμο. Τα μοντέλα είναι αντικείμενο αλλαγής. Vygotsky (1986) Τα παιδιά χτίζουν αυθόρμητες έννοιες πολύ πριν είναι σε θέση να τις ορίσουν με λόγια. ΠΤΝ - ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ των εννοιών των ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΠΤΝ - ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ των εννοιών των ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Η Γνωστική Ψυχολογία Ερευνά τις διαδικασίες μάθησης, τη γνωστική επεξεργασία της πληροφορίας και τα χαρακτηριστικά του υποκειμένου της μάθησης. Πρωτοπόρος ο Piaget υποστήριξε ότι το άτομο εποικοδομεί μόνο του τη γνώση. Κατά τον Ausubel για να υπάρξει μάθηση με σημασία απαιτούνται: Κατάλληλα έργα Σχετική προϋπάρχουσα γνώση Ομάδα από μαθήσεις με σημασία ΠΤΝ - ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ των εννοιών των ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΠΤΝ - ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ των εννοιών των ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ β) ο Novak (1988) Υποστήριζε οχτώ αρχές μάθησης Οι έννοιες αποκτώνται σε νεαρή ηλικία Οι παρανοήσεις αποκτώνται σε νεαρή ηλικία Η προϋπάρχουσα γνώση επηρεάζει τη νέα μάθηση Η ικανότητα μεταποίησης πληροφοριών είναι περιορισμένη Το μεγαλύτερο μέρος γνώσεων αποθηκεύεται ιεραρχικά Οι σπουδαστές σπάνια έχουν επίγνωση των γνωστικών τους διαδικασιών Οι επιστημολογικές αντιλήψεις των σπουδαστών επιδρούν στη μάθηση. Οι σκέψεις, τα αισθήματα και οι πράξεις είναι αλληλεξαρτώμενα. Στην εποικοδόμηση η μάθηση είναι εκ των «έσω». (Shuel, 1987) ΠΤΝ - ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ των εννοιών των ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Μια Επιστημολογία προσαρμοσμένη στα δεδομένα της ψυχογένεσης δε θα μπορούσε παρά να είναι κονστρουκτιβιστική και να συνοδεύεται από τη συνεχή κατασκευή νέων εγχειρημάτων και δομών. (Piaget 1979) Για την εποικοδόμηση της γνώσης απαιτείται η αλληλεπίδραση του εννοιολογικού με το μεθοδολογικό στοιχείο ΠΤΝ - ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ των εννοιών των ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Έρευνες δείχνουν ότι η πλειοψηφία σπουδαστών και καθηγητών κατέχουν θετικιστικές απόψεις για τη φύση και τον τρόπο παραγωγής της γνώσης. Σήμερα πιστεύουμε ότι διδακτικές στρατηγικές που στοχεύουν στη διδασκαλία των «σωστών» απόψεων δεν είναι αρκετές για την τροποποίηση των εννοιολογικών σχημάτων των μαθητών (Novak, 1988) Ο εμπειρισμός και ο θετικισμός, ενώ πέθαναν για τους φιλοσοφικούς κύκλους, είναι ζωντανοί για τους κατασκευαστές των αναλυτικών προγραμμάτων των Φυσικών Επιστημών. ΠΤΝ - ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ των εννοιών των ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ