Χρόνος ισχύος διοικητικών πράξεων 21.3.2016 Εφαρμογές δημοσίου δικαίου

Έναρξη ισχύοσ

Κανονιστικές πράξεις Έκδοση: Δημοσίευση = συστατικό στοιχείο (ά. 18 ΚΔΔ) Δημοσίευση σε ΦΕΚ, εκτός εάν προβλέπεται άλλος τρόπος δημοσίευσης Μη εφαρμογή ά. 103 ΕισΝΑΚ Ημερομηνία ΦΕΚ Άρθρο 13 παρ. 3 Ν.3469/2006: «Το φύλλο της "Εφημερίδος της Κυβερνήσεως" θεωρείται ότι κυκλοφόρησε την ημέρα που φέρει ως ημερομηνία έκδοσης. Για τον καθορισμό των προθεσμιών οι οποίες τάσσονται από την κείμενη νομοθεσία για την άσκηση δικαιώματος, κρίσιμη ημερομηνία θεωρείται η ημερομηνία της πραγματικής κυκλοφορίας του φύλλου της "Εφημερίδος της Κυβερνήσεως", εκτός αν ο ενδιαφερόμενος έχει λάβει επικυρωμένο φωτοαντίγραφο του θεωρημένου και εγκεκριμένου δοκιμίου, σύμφωνα με την προηγούμενη παράγραφο. Ως πραγματική κυκλοφορία νοείται η πραγματική δυνατότητα διάθεσης του οικείου Φ.Ε.Κ. στο κοινό. Η ημερομηνία πραγματικής κυκλοφορίας βεβαιώνεται από τον Ειδικό Γραμματέα του Εθνικού Τυπογραφείου.» Έναρξη ισχύος από τη δημοσίευση, εκτός εάν προβλέπεται άλλως Προγενέστερα – εάν επιτρέπεται από τις διατάξεις (αναδρομικά) Μεταγενέστερα, εάν προβλέπεται ρητά Η δημοσίευση κινεί την προθεσμία για ένδικα μέσα Ομοίως και για γενικές ατομικές, εκτός εάν πρόκειται για εντοπισμένη (τελείως περιορισμένη τροποποίηση – πχ οδός σε ένα οικοδομικό τετράγωνο, οπότε η προθεσμία κινείται από την κοινοποίηση)

Ατομικές διοικητικές πράξεις Έκδοση: Υπογραφή και χρονολόγηση (βλ. πάντως μάθημα 4) Έννομα αποτελέσματα: από την κοινοποίηση (εάν ορίζεται προθεσμία και η κοινοποίηση εντός αυτής), η οποία έπεται της ολοκλήρωσης της πράξης Ά. 19 ΚΔΔ: προβλέπει αλλά δεν επιβάλλει την κοινοποίηση Για δυσμενείς επιβάλλεται από αρχή φανεράς δράσης (άλλως δεν μπορεί να αντιταχθεί) Η κοινοποίηση μπορεί να προβλέπεται ρητά, οπότε όμως δεν είναι συστατικός τύπος, αλλά αφορά στη νομιμότητα της πράξεις Μπορεί να γίνει με κάθε πρόσφορο τρόπο, αρκεί να βεβαιώνεται η ημερομηνία από έγγραφο που συντάσσεται από δημόσιο ή άλλο όργανο Για προθεσμίες ενδίκων βοηθημάτων: κοινοποίηση ή πλήρης γνώση Για τρίτους από πλήρη γνώση Τεκμήριο εμπρόθεσμης άσκησης αιτήσεως ακυρώσεως όταν η ημερομηνία κοινοποίησης ή πλήρους γνώσεως δεν προκύπτουν σαφώς

Ατομικές διοικητικές πράξεις δημοσιευτέες Έκδοση: Δημοσίευση = συστατικό στοιχείο Έναρξη ισχύος από τη δημοσίευση Για προθεσμίες ενδίκων βοηθημάτων: κοινοποίηση ή πλήρης γνώση για το πρόσωπο στο οποίο αφορά Για τρίτους από δημοσίευση

Αιρέσεις Μέλλον και αβέβαιο γεγονός από το οποίο εξαρτάται η επέλευση (αναβλητικές) ή η ανατροπή (διαλυτικές) των αποτελεσμάτων της πράξης Δεν επιτρέπονται οι αναβλητικές (γενική αρχή διοικητικού δικαίου) ακόμη και όταν υπάρχει διακριτική ευχέρεια Επιτρέπονται οι διαλυτικές Γιατί: η Διοίκηση οφείλει να ασκεί τις αρμοδιότητές της ενόψει συγκεκριμένων νομικών και πραγματικών δεδομένων

Όροι Προσθήκη σε ευμενή διοικητική πράξη υποχρέωσης για πράξη, παράλειψη ή ανοχή Δεν νοείται όρος χωρίς την κύρια πράξη, αλλά όχι αντιστρόφως Τυχόν ακυρότητα όρου δεν επηρεάζει το κύρος της κύριας πράξης κατ’ ανάγκη και αυτομάτως Προστίθεται μόνον σε ευμενείς πράξεις που εκδίδονται κατά διακριτική ευχέρεια

Αναδρομική ισχύς διοικητικών πράξεων Κανονιστικές και συστατικές ατομικές: για το μέλλον Αναδρομικότητα κατ’ εξαίρεση: Όταν επιτρέπεται ρητώς από τις διατάξεις ή προκύπτει σαφώς Για ατομικές, όταν η Διοίκηση συμμορφώνεται με ακυρωτική απόφαση – η ατομική διοικητική ανατρέχει στο χρόνο ισχύος της πράξης / παράλειψης που ακυρώνεται Όταν επαναλαμβάνεται πράξη που ακυρώθηκε για τυπικούς λόγους εντός ευλόγου χρόνου και βάσει των ίδιων νομικών και πραγματικών δεδομένων Όταν ανακαλείται παράνομη ατομική διοικητική πράξη Άλλο θέμα: αναδρομική κύρωση με νόμο παράνομης κανονιστικής πράξης Διαπιστωτικές πράξεις: αυτοδίκαιη υπαγωγή σε συγκεκριμένη νομική κατάσταση από την επέλευση ορισμένου γεγονότος-Μπορεί να είναι προηγούμενο ή επόμενο της ημερομηνίας έκδοσης

Λήξη ισχύοΣ

Διάκριση περιπτώσεων Λήξη Εξαρχής εξαφάνιση: Πάροδος προθεσμίας ισχύος Πλήρωση διαλυτικής αίρεσης ή όρου Πλήρωση περιεχομένου Όταν εκλείπει το αντικείμενο (θάνατος, εξαφάνιση πράγματος) Παραίτηση Κατάργηση Ανάκληση Εξαρχής εξαφάνιση: Νομοθετική διάταξη Για ατομικές διοικητικές εφόσον δεν απέκτησε δικαιώματα που προστατεύονται κατά το Σ ή ΕΣΔΑ Ακύρωση με διοικητική πράξη ή δικαστική απόφαση Διοικητική πράξη που ενεργεί αναδρομικά

Κατάργηση – Ανάκληση Κανονιστικές διοικητικές πράξεις: Καταργούνται για το μέλλον με νεότερη κανονιστική πράξη, βάσει της ίδιας εξουσιοδοτικής (όχι εάν εφάπαξ) ή νεότερης εξουσιοδοτικής διάταξης Όχι αναδρομικά, παρά μόνον εάν επιτρέπεται από την εξουσιοδότηση ή βάσει του ίδιου του νόμου Βλ. νομολογία για «ανάκληση» κανονιστικής λόγω αναρμοδιότητας σε σύντομο χρόνο από την έκδοση (ΣτΕ 1542/1995) για λόγους ασφάλειας δικαίου – αποφυγή ακυροτήτων Μερική κατάργηση είναι και η τροποποίηση Ατομικές διοικητικές πράξεις: Καταργούνται για το μέλλον με νεότερη αντίθετη πράξη εφόσον υπάρχει ρητή αρμοδιότητα ή συνάγεται από τις διατάξεις Με ατομική ή κανονιστική βάσει εξουσιοδότησης εφόσον δεν υπάρχουν συνταγματικοί ή υπερνομοθετικοί περιορισμοί Ανακαλούνται αναδρομικά σύμφωνα με τους κανόνες για ανάκληση

Κανόνες ανάκλησης Γενικές αρχές διοικητικού δικαίου Γενικές ή ειδικές διατάξεις Βασικές γενικές διατάξεις: ΑΝ 261/1968 για ανάκληση παράνομων ατομικών διοικητικών πράξεων Ειδικές διατάξεις για ανάκληση οικοδομικών αδειών, αδειών κυκλοφορίας φαρμάκων κλπ. – υπερισχύουν των γενικών αρχών διοικητικού δικαίου Ασφάλεια δικαίου & εφαρμογή της προστατευόμενης εμπιστοσύνης: Σταθερότητα νομικών και πραγματικών σχέσεων, χάριν της εύρυθμης και χρηστής διοίκησης και προστασίας διοικουμένων Η ανάκληση αφορά σε πράξεις που έχουν ολοκληρωθεί

Νόμιμες ατομικές πράξεις Κανόνας: οι επωφελείς νόμιμες, συστατικές ή διαπιστωτικές, δεν ανακαλούνται εφόσον έχουν απορρεύσει δικαιώματα (υπό ευρεία έννοια) Σε σχέση με νόμιμες επωφελείς η Διοίκηση δεν επιτρέπεται να προβεί σε διαφορετική εκτίμηση των δεδομένων που συνέτρεχαν κατά την έκδοση της πράξης ούτε για λόγους σκοπιμότητας ούτε λαμβάνοντας υπόψη μεταγενέστερα στοιχεία Εξαιρέσεις: Λόγοι δημοσίου συμφέροντος: λαμβάνονται υπόψη και νεώτερα δεδομένα (ειδική αιτιολογία, ακόμη και μεταγενέστερα στοιχεία, ελέγχεται από το Δικαστήριο) – οποτεδήποτε Συναίνεση διοικούμενου Μη συμμόρφωση σε όρους – άπρακτη παρέλευση προθεσμίας – δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις έκδοσης Δ.π. υπό την επιφύλαξη ανακλήσεως (ρητή ή συναγόμενη) Όταν δεν έχουν απορρεύσει δικαιώματα

Παράνομες ατομικές πράξεις – κανόνας Κανόνας: ανακαλούνται ελεύθερα, εντός ευλόγου χρόνου, ανεξάρτητα από το εάν έχουν απορρεύσει δικαιώματα και από το εάν είναι επωφελείς ή δυσμενείς Παράνομες: αυτές που θα ακυρώνονταν για σφάλμα Η ανάκληση χωρεί μόνο για λόγους νομιμότητας και όχι σκοπιμότητας , ούτε διαφορετική εκτίμηση, εκτός αν συντρέχουν λόγοι δημοσίου συμφέροντος Εύλογος χρόνος κρίνεται κατά περίπτωση: εάν δεν ορίζεται ειδικά – α.ν. 261/1968 = όχι μικρότερος από 5 έτη από την έκδοση (επιείκεια) Εάν ο διοικούμενος δεν προκάλεσε υπαιτίως την έκδοση της παράνομης πράξης = υποχρέωση αποζημίωσης (105 ΕισΝΑΚ)

Παράνομες ατομικές πράξεις (εξαιρέσεις) Οι δυσμενείς παράνομες ανακαλούνται και μετά την πάροδο ευλόγου χρόνου, προς όφελος του διοικούμενου Εκτός εάν απαγορεύεται από το νόμο ρητώς ή δημιουργήθηκαν δικαιώματα τρίτων ή νομικές καταστάσεις που επιβάλλουν τη διατήρηση της πράξης Οι επωφελείς παράνομες μετά την πάροδο ευλόγου χρόνου ανακαλούνται μόνον αν: Η έκδοσή τους οφείλεται σε απατηλή ενέργεια του διοικούμενου, ο οποίος ενήργησε δολίως για να ωφεληθεί - Να μην θίγονται τα δικαιώματα των καλόπιστων τρίτων που δεν γνώριζαν την απατηλή ενέργεια Δημόσιο συμφέρον – δημόσια τάξη Προσοχή: χρειάζεται αιτιολογημένη κρίση της διοίκησης Συμμόρφωση προς ακυρωτική απόφαση δικαστηρίου

Διακριτική ευχέρεια για ανάκληση Η Διοίκηση διαθέτει διακριτική ευχέρεια για την ανάκληση των πράξεών της – εκτός εάν επιβάλλεται ρητώς ή προκύπτει σαφώς ή συμμόρφωση προς ακυρωτική απόφαση Ασκείται αυτεπαγγέλτως ή κατόπιν αιτήσεως Μη απάντηση επί αιτήματος δεν συνιστά παράλειψη οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας Άρνηση ανάκλησης δεν συνιστά εκτελεστή πράξη, Εάν ρητή απόρριψη μετά από νέα κατ’ ουσίαν έρευνα της υπόθεσης :να είναι νομίμως αιτιολογημένη Εάν ζητείται ανάκληση παράνομης που διέφυγε ακυρωτικού ελέγχου: η διοίκηση υποχρεούται να επανεξετάσει την υπόθεση και να αιτιολογήσει ειδικά την άρνηση ανάκλησης

Δέσμια αρμοδιότητα για ανάκληση Υποχρέωση ανάκλησης εκ του νόμου Υποχρέωση συμμόρφωσης σε ακυρωτική απόφαση Υποχρέωση ανάκλησης πράξεων που εκδόθηκαν με βάση νόμο ο οποίος κηρύχθηκε αντισυνταγματικός ΑΕΔ – αναδρομική απόφαση Υποχρέωση ανάκλησης για δυσμενείς νόμιμες πράξεις λόγω μακροχρόνιας αδράνειας Κοινωνική ασφάλιση: σε περίπτωση μεταβολής επί το ευμενέστερο της νομοθεσίας ή νομολογίας Όμοιες πράξεις

Όμοιες πράξεις Ίδιο περιεχόμενο και νόμιμο έρεισμα Δέσμια αρμοδιότητα ανάκλησης όταν: Έχει εκδοθεί απόφαση ΣτΕ ή αμετάκλητη απόφαση τακτικού διοικητικού δικαστηρίου Με την οποία ακυρώνεται ατομική διοικητική πράξη γιατί το έρεισμά της είναι νόμος αντισυνταγματικός ή κανονιστική πράξη χωρίς νόμιμο έρεισμα Προϋπόθεση: αίτηση διοικουμένου με έννομο συμφέρον εντός ευλόγου χρόνου Να μη θίγονται δικαιώματα που αποκτήθηκαν καλοπίστως από την εφαρμογή τους – εκτός εάν λόγοι υπέρτερου δημοσίου συμφέροντος

Διαδικασία ανάκλησης Άρθρο 21ΚΔΔ: Ανάκληση Αρμόδιο για την ανάκληση ατομικής διοικητικής πράξης όργανο είναι εκείνο που την εξέδωσε ή που είναι αρμόδιο για την έκδοσή της. Αν άλλαξε η αρμοδιότητα, το όργανο που έχει την αρμοδιότητα κατά το χρόνο της ανάκλησης Εάν εκδόθηκε αναρμοδίως, νομίμως ανακαλείται από το ίδιο όργανο για αναρμοδιότητα 2. Για την ανάκληση δεν είναι απαραίτητο να τηρείται η διαδικασία που προβλέπεται για την έκδοση της πράξης, εκτός αν ανακαλείται πράξη νόμιμη ή πράξη παράνομη ύστερα από νέα εκτίμηση πραγματικών περιστατικών. Απαίτηση κοινοποίησης εάν ανάκληση ευμενούς

Περαιτέρω διαδικαστικά θέματα Απαίτηση αιτιολογίας – πλήρης και ειδική, άλλως ακυρωτέα Ρητή άρνηση Διοίκησης να ανακαλέσει μετά από αίτηση διοικούμενου και νέα ουσιαστική έρευνα της υπόθεσης – πλήρως αιτιολογημένη Η πράξη της ανάκλησης καλύπτεται από το τεκμήριο νομιμότητας Δεν απαιτείται προηγούμενη ακρόαση όταν η ανάκληση γίνεται για λόγους αντικειμενικούς – απαιτείται όταν η ανάκληση γίνεται μετά από μακρύ χρόνο ανοχής της Διοίκησης Εάν απατηλές ενέργειες διοικούμενου: απαιτείται ακρόαση Ακρόαση απαιτείται και όταν διαφορετική εκτίμηση πραγματικών περιστατικών