Φροντίδα παιδιού με ψυχογενή ανορεξία
Η ψυχογενής ανορεξία χαρακτηρίζεται από βαριά διαταραχή της εικόνας που σχηματίζει ο ασθενής για το σώμα του και από αδιάκοπη αναζήτηση της ισχνότητας μέχρι σημείου λιμοκτονίας
Επιδημιολογία Η συχνότερα εμφανιζόμενη ηλικία έναρξης της ψυχογενούς ανορεξίας είναι το μέσο της εφηβείας Υπολογίζεται ότι εμφανίζεται στο 0.5 - 1% των κοριτσιών Εμφανίζεται 10 – 20 φορές συχνότερα στις γυναίκες απ’ ότι στους άνδρες
Αιτιολογία Βιολογικοί παράγοντες Κοινωνικοί παράγοντες Ψυχολογικοί παράγοντες
Βιολογικοί παράγοντες Τα ενδογενή οπιούχα μπορεί να συμβάλλουν σε άρνηση της πείνας εκ μέρους ασθενών με ψυχογενή ανορεξία Νευροχημικά η μειωμένη ανταλλαγή και δραστηριότητα της νορεπινεφρίνης υπονοείται από τη μειωμένη 3-μεθοξύ-4-υδροξυφαινυλογλυκόλη (MHPG) στα ούρα και το εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ) ατόμων τα οποία πάσχουν από ψυχογενή ανορεξία
Κοινωνικοί παράγοντες Στενές μεν, αλλά διαταραγμένες οικογενειακές σχέσεις Προσπάθεια συγκέντρωσης της προσοχής των συγγενών επάνω τους Οικογενειακό ιστορικό κατάθλιψης, εξάρτησης από αλκοόλ ή διαταραχών διατροφής
Ψυχολογικοί και ψυχοδυναμικοί παράγοντες Έλλειψη της αίσθησης αυτονομίας και ατομικότητας Παρέμβαση στην αλληλεπίδραση μεταξύ του ασθενούς και της οικογένειας της διεργασίας της προβολικής ταυτοποίησης
Διάγνωση και κλινικά χαρακτηριστικά Εμφάνιση φαινομένων σε ηλικίες μεταξύ 10-30 ετών Στο 85% των ασθενών η ηλικία έναρξης της νόσου κυμαίνεται μεταξύ 13 και 20 ετών Ο όρος “ανορεξία” είναι παραπλανητικός Η απώλεια όρεξης είναι κατά κανόνα σπάνια μέχρι τα προχωρημένα στάδια της διαταραχής
ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ (DSM-IV) ΝΕΥΡΙΚΗΣ ΑΝΟΡΕΞΙΑΣ Α. Άρνηση διατήρησης βάρους σώματος στο ελάχιστο φυσιολογικό επίπεδο βάρους για την ηλικία και το ύψος (χαμηλότερο βάρος τουλάχιστον κατά 25% από το κανονικό) Β. Έντονος φόβος παχυσαρκίας που δεν ελαττώνεται με τη μείωση του βάρους Γ. Διαταραχή στον τρόπο με τον οποίο το άτομο βιώνει το βάρος και το σχήμα του σώματός του, τα οποία επηρεάζουν υπέρμετρα την αυτοαξιολόγηση του ατόμου, ή άρνηση της σοβαρότητας του χαμηλού βάρους σώματος Δ. Έλλειψη έμμηνου ροής (αμμηνόρροια)
Διαγνωστικά κριτήρια για Ψυχογενή Ανορεξία Άρνηση του ατόμου να διατηρήσει το βάρος του σώματος στο επίπεδο ή πάνω από το επίπεδο του ελάχιστα φυσιολογικού βάρους για την ηλικία και το ύψος του (π.χ απώλεια βάρους που έχει ως αποτέλεσμα τη διατήρηση του βάρους κάτω από το 85% του αναμενόμενου ή αποτυχία να έχει την αναμενόμενη αύξηση βάρους κατά την περίοδο της ανάπτυξης, οδηγώντας σε βάρος σώματος λιγότερο από το 85% του αναμενόμενου) Έντονος φόβος του ατόμου ότι θα αυξηθεί το βάρος του ή ότι θα γίνει παχύ, ακόμα και όταν είναι κάτω από το κανονικό Διαταραχή του τρόπου με τον οποίο βιώνεται το βάρος ή το σχήμα, υπέρμετρη επίδραση του βάρους ή του σχήματος του σώματος στην αυτοαξιολόγηση ή άρνηση της σοβαρότητας του υπάρχοντος χαμηλού σωματικού βάρους Σε γυναίκες μετά την εμμηναρχή, αμηνόρροια, δηλαδή απουσία τουλάχιστον 3 διαδοχικών εμμηνορρυσιακών κύκλων (μια γυναίκα θεωρείται ότι έχει αμηνόρροια εάν οι περίοδοί της εμφανίζονται μόνο μετά τη χορήγηση ορμονών π.χ οιστρογόνων
Οι συνήθεις αυτόματες σκέψεις και αντιλήψεις ασθενών με νευρική ανορεξία είναι (Bowers, 1995) Εάν φάω αυτή την τροφή, δεν θα αρέσω σε κανένα Εάν φάω ένα γλυκό, δεν θα μπορέσω να σταματήσω να τρώω γλυκά Εάν το βάρος μου υπερβεί τα ΧΧ κιλά, τότε δεν θα μπορέσω πια να τα χάσω Εάν φάω αυτή την τροφή, τότε σημαίνει πως χάνω τον έλεγχο Όταν το βάρος μου αυξάνει, αισθάνομαι απαίσια και όταν μειώνεται, αισθάνομαι καλά Εάν φάω περισσότερο από τους άλλους στο τραπέζι, αισθάνομαι ενοχές Οι άλλοι που με πιέζουν να φάω, με θέλουν παχιά
Σωματικές επιπλοκές των διαταραχών πρόσληψης τροφής Σχετικές με την απώλεια βάρους: Καχεξία: Μείωση λίπους, μυϊκής μάζας, μειωμένος μεταβολισμός θυρεοειδούς (σύνδρομο χαμηλής Τ3), δυσανεξία στο κρύο και δυσκολία διατήρησης σταθερής θερμοκρασίας σώματος Καρδιακές: Μείωση καρδιακού μυός, μικρή καρδιά, καρδιακή αρρυθμία που περιλαμβάνει κολπικές και κοιλιακές έκτακτες συστολές, παράταση αγωγιμότητας του δεματίου His (παράταση διαστήματος QT), βραδυκαρδία, κοιλιακή ταχυκαρδία, αιφνίδιος θάνατος Πεπτικές – Γαστρεντερικές: Καθυστέρηση κένωσης του στομάχου, μετεωρισμός, δυσκοιλιότητα, κοιλιακό άλγος Αναπαραγωγικό: Αμηνόρροια, χαμηλά επίπεδα ωχρινοτρόπου (LH) και ωοθυλακιοτρόπου (FSH) ορμόνης Δερματολογικές: Χνους (Τρίχωση που μοιάζει με μαλλιά εμβρύου). Οίδημα Αιματολογικές: Λευκοπενία Νευροψυχιατρικές: Ανωμαλίες στην αίσθηση της γεύσης (έλλειψη ψευδαργύρου;), απαθής κατάθλιψη, ήπιες γνωσιακές ανωμαλίες Σκελετικές: Οστεοπόρωση
Σχετιζόμενες με κάθαρση (έμετοι και κατάχρηση υπακτικών) Μεταβολικές: Ηλεκτρολυτικές διαταραχές, κυρίως υποκαλιαιμία, υπερχλωραιμική αλκάλωση, υπομαγνησιαιμία Πεπτικές – Γαστρεντερικές: Φλεγμονή και διόγκωση των σιελογόνων αδένων και του παγκρέατος με αύξηση της αμυλάσης ορού, διάβρωση οισοφάγου και στομάχου, δυσλειτουργία του εντέρου με εκκολπωματική διάταση Οδοντικές: Διάβρωση της οδοντικής αδαμαντίνης, ιδιαίτερα των προσθίων οδόντων, με επακόλουθη τερηδόνα Νευροψυχιατρικές: Επιληπτικές κρίσεις (που σχετίζονται με τη μεγάλη μετατόπιση υγρών και τις ηλεκτρολυτικές διαταραχές), ήπιες νευροπάθειες, κόπωση και αδυναμία, ήπιες γνωσιακές ανωμαλίες
Πορεία και διάγνωση Αυτόματη ίαση χωρίς θεραπεία Ίαση μετά από ποικιλία θεραπειών Διακυμαινόμενη πορεία με αυξήσεις βάρους – υποτροπές – σταδιακή επιδείνωση – θάνατος
Δείκτες ευνοϊκής έκβασης Παραδοχή της πείνας Λιγότερη άρνηση Λιγότερη ανωριμότητα Βελτιωμένη αυτοεκτίμηση
Νοσηλευτικές παρεμβάσεις Καθημερινή μέτρηση του βάρους του σώματος Καταγραφή ημερήσιας πρόσληψης υγρών Χορήγηση 6 ισόποσων γευμάτων ημερησίως
ΨΥΧΟΓΕΝΗΣ ΒΟΥΛΙΜΙΑ
ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ (DSM-IV) ΨΥΧΟΓΕΝΟΥΣ ΒΟΥΛΙΜΙΑΣ Α. Επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας (binge eating). Ένα επεισόδιο υπερφαγίας χαρακτηρίζεται και από τα δύο ακόλουθα : λήψη τροφής σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο (π.χ μέσα σε χρονικό διάστημα 2 ωρών). Η ποσότητα τροφής είναι μεγαλύτερη από αυτή που οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να φάνε μάσα στο ίδιο χρονικό διάστημα και κάτω από τις ίδιες συνθήκες αίσθηση έλλειψης ελέγχου στο φαγητό κατά τη διάρκεια του επεισοδίου (π,χ αίσθημα πως δεν μπορεί το άτομο να σταματήσει ή να ελέγξει τι και πόσο τρώει)
Β. Αντιρρόπηση της παχυντικής επίδρασης της τροφής με αυτοπροκαλούμενους έμετους, κατάχρηση καθαρτικών, διουρητικών ή άλλων φαρμάκων Γ. Η υπερφαγία καθώς και οι αντιρροπιστικές συμπεριφορές συμβαίνουν κατά μέσο όρο δύο φορές την εβδομάδα για 3 μήνες Δ. Η αυτοαξιολόγηση του ατόμου επηρεάζεται υπέρμετρα από το βάρος και το σχήμα του σώματός του Ε. Η διαταραχή δεν συμβαίνει αποκλειστικά κατά τη διάρκεια επεισοδίων Νευρικής Ανορεξίας
ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ 3-7% των γυναικών ηλικίας 15-25 ετών Αυξημένη ανησυχία σχετικά με το βάρος του σώματος και την εξωτερική εμφάνιση Ένταση στο σπίτι, αρρώστια, απώλεια αγαπημένου προσώπου, διάλυση μιας σημαντικής συναισθηματικής σχέσης Στις έφηβες οι συνηθέστεροι εκλυτικοί παράγοντες είναι οικογενειακά προβλήματα ή αποτυχία ανεξαρτητοποίησης από τους γονείς, ενώ σε ηλικία άνω των 20 ετών είναι οι δυσκολίες στις συναισθηματικές σχέσεις
Άτομα με αυξημένες κοινωνικές απαιτήσεις και αυξημένες απαιτήσεις από την εικόνα σώματος Οικογενειακό περιβάλλον όπου υπάρχουν συγκεκριμένες τάσεις προς το φαγητό (υπερφαγία/δίαιτα), γονείς απαιτητικοί και απορριπτικοί και μη συνεκτικοί δεσμοί στην οικογένεια Καθαρτικές συμπεριφορές (καθαρτικός τύπος βουλιμίας) οι οποίες περιλαμβάνουν πρόκληση εμετού ή χρήση καθαρτικών/διουρητικών Άλλες αντιρροπιστικές συμπεριφορές (μη καθαρτικός τύπος βουλιμίας) όπως νηστεία, έντονη σωματική άσκηση
Γνωσιακός φαύλος κύκλος στην ψυχογενή βουλιμία Εκλυτικά Γεγονότα Άγχος/ένταση Επεισόδιο Βουλιμίας Ενοχή Άγχος/ανησυχία για αύξηση βάρους Αποβολή της τροφής/εμετός
Θεραπεια Α/ Πρώτη φάση Β/ Δεύτερη φάση 1. Εγκατάσταση καλής θεραπευτικής σχέσης 2. Εκπαίδευση σχετικά με ρύθμιση-έλεγχο βάρους σώματος, επιπτώσεις αντιρροπιστικής συμπεριφοράς, επιπτώσεις δίαιτας, επιπτώσεις υπερφαγίας Β/ Δεύτερη φάση 1. Διερεύνηση των εκλυτικών παραγόντων των βουλιμικών κρίσεων, διάγνωση πιθανών συνοδών διαταραχών
Το κακοποιημένο παιδί
ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΕΛΗΣΗΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ Με τον όρο “κακοποίηση – παραμέληση παιδιών” περιγράφεται ένα φαινόμενο σύμφωνα με το οποίο ένας ή περισσότεροι ενήλικες που έχουν την ευθύνη της φροντίδας ενός παιδιού, προκαλούν ή επιτρέπουν να προκληθούν στο παιδί σωματικές κακώσεις, ή συνθήκες στέρησης σε τέτοιο βαθμό, ώστε συχνά να επιφέρουν σοβαρές διαταραχές σωματικής, νοητικής, συναισθηματικής ή κοινωνικής μορφής, ακόμα και το θάνατο Επισημαίνεται ότι άτομα με σχέση φροντίδας ως προς το παιδί, μπορεί -εκτός των γονέων- να είναι άλλοι συγγενείς, όπως και το προσωπικό ιδρυμάτων, δάσκαλοι, βρεφοκόμοι και άλλοι
ΜΟΡΦΕΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΕΛΗΣΗΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ Σωματική κακοποίηση Ψυχολογική κακοποίηση Παραμέληση Ανεπάρκεια αύξησης/δυστροφία μη-οργανωτικής αιτιολογίας Σύνδρομο Μυγχάουζεν δι’ αντιπροσώπου Μη τυχαία δηλητηρίαση Σύνδρομο του αμέτοχου θεατή Σεξουαλική παραβίαση – Αιμομιξία Παιδική εργασία Τελετουργική και σατανιστική κακοποίηση Κακοποίηση και παραμέληση παιδιών από το σύστημα και τους θεσμούς
ΠΑΡΑΜΕΛΗΣΗ Συστηματική κακή σίτιση Δυστροφία μη-οργανικής αιτιολογίας Κακή υγιεινή Ακατάλληλη ένδυση (πχ καλοκαιρινά ρούχα στα μέσα του χειμώνα) Εγκατάλειψη Στέρηση τροφής Ασταθής σχολική φοίτηση ή εγκατάλειψη του σχολείου Παράταση της παραμονής στο σχολείο χωρίς συγκεκριμένο λόγο Συνεχής κόπωση, απάθεια ή ύπνος μέσα στην τάξη Το παιδί αναφέρει ότι δεν υπάρχει κανείς για να το φροντίζει Χρήση οινοπνευματωδών ή τοξικών ουσιών από το παιδί
α. Ευρήματα από την κλινική εξέταση Α. Ενδεικτικά χαρακτηριστικά στην εμφάνιση και στη συμπεριφορά του παιδιού που συμβάλλουν στην αναγνώριση του προβλήματος 1. ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ α. Ευρήματα από την κλινική εξέταση Μελανιές ή σημάδια από το χτύπημα Διαστρέμματα, εξαρθρώσεις, δαγκώματα, κοψίματα Κατάγματα στο κεφάλι και στα άκρα ιδιαίτερα σε βρέφη Πληγές ή εκδορές Δηλητηρίαση Κακώσεις από τράνταγμα σε βρέφη, πχ αιμορραγία αμφιβληστροειδούς Υποσκληρίδιο αιμάτωμα Εσωτερικές κακώσεις Κάψιμο από τσιγάρο ή άλλα εγκαύματα
Β. Επιπτώσεις της σωματικής κακοποίησης και παραμέλησης στο παιδί Σοβαρά σωματικά, νευρολογικά, νοητικά και συναισθηματικά προβλήματα Χαμηλό γενικό νοητικό πηλίκο, ιδιαίτερα λεκτικό Επιδράσεις στη συναισθηματική ανάπτυξη: Χαμηλή εκτίμηση εαυτού Χαμηλές ατομικές προσδοκίες, λίγοι φίλοι Καθυστέρηση στο λόγο Επιπτώσεις στη συμπεριφορά: Επιθετικότητα προς τους συνομηλίκους Διαταραχές συμπεριφοράς στο σχολείο Επιθετική συμπεριφορά στο σπίτι (καταστροφικότητα, λεκτική και σωματική βια) Νεανική παραβατικότητα
Κατηγοριοποίηση γονέων που κακοποιούν και παραμελούν σωματικά τα παιδιά τους Ομάδα 1: Ψυχωτικοί – ψυχική νόσος Ομάδα 2: «Σύνδρομο κακοποιημένου παιδιού» Ομάδα 3: Κοινωνικό χάος Ομάδα 4: Άτομα με παρεκκλίνουσα συμπεριφορά/ψυχοπαθητικές προσωπικότητες Ομάδα 5: Με αυστηρές και άκαμπτες ηθικές απόψεις-υπερβολική πειθαρχία Ομάδα 6: Επαλληλία μεταξύ 2 και 3: πολύ νέοι για να τα βγάζουν πέρα
Άλλα διαγνωστικά χαρακτηριστικά Καθυστέρηση στην αναζήτηση βοήθειας Ιστορικό με ασάφειες που δεν ταιριάζουν με την κλινική εικόνα ούτε με την εξελικτική φάση του παιδιού (π.χ ένα βρέφος 2-3 μηνών δεν πέφτει μόνο του από το κρεβάτι) Βλάβες, συχνά πολλαπλές και πολύμορφες (π.χ κάταγμα και εκχυμώσεις) Βλάβες, συχνά διαφορετικής ηλικίας (επανειλημμένα επεισόδια βίας) Βλάβες χαρακτηριστικές κακοποίησης (π.χ ρήξη χαλινού άνω χείλους, έγκαυμα σε πέλμα βρέφους)
Ο τρόπος που οι γονείς μιλούν στο ή για το παιδί τους δείχνει απόρριψη: «δύσκολο», «χαζό», «γκρινιάρικο», «αρρωστιάρικο», ή δεν αναφέρονται ονομαστικά σε αυτό το παιδί σε αντίθεση με τα άλλα τους παιδιά Οι βλάβες υποχωρούν μόλις εισαχθεί το παιδί στο νοσοκομείο Απότομη και σταθερή αύξηση βάρους δυστροφικών παιδιών μετά την εισαγωγή τους στο νοσοκομείο Το παιδί αναφέρει κάκωση από τους γονείς του ή δίνει αταίριαστη εξήγηση για κάποια κάκωση Το παιδί δεν αντιδρά στον αποχωρισμό από τους γονείς, φαίνεται να προτιμάει το νοσοκομείο από το σπίτι, ακολουθεί εύκολα τους επαγγελματίες
ΟΜΑΔΕΣ ΜΕ ΕΠΑΛΛΗΛΙΑ: Πολύ νέοι για να τα βγάζουν πέρα Αδυναμία να προστατεύσουν το παιδί – οι μητέρες αυτής της ομάδας συνάπτουν συνέχεια σχέσεις με τον ίδιο τύπο ανδρών Πολλαπλές αναπηρίες στους γονείς – η χαμηλή νοημοσύνη μόνο, είναι μάλλον σπάνια. Συχνά συνυπάρχουν άλλα προβλήματα όπως κωφότητα, γυναικολογικά προβλήματα κλπ Ψυχαναγκαστικοί: χαρακτηρίζει περισσότερο τις μητέρες ενώ οι πατέρες έχουν ρόλο αυστηρού κριτή. Ακαμψία χειρισμού του παιδιού. Τα παιδιά 2-3 χρονών θεωρούνται ιδιαίτερα απειλητικά για αυτούς τους γονείς
Σεξουαλική κακοποίηση Α/ Με άγγιγμα: Το άγγιγμα των γεννητικών οργάνων του παιδιού ή των απόκρυφων σημείων του για σεξουαλική ευχαρίστηση Το να υποχρεώσει κανείς ένα παιδί να αγγίξει τα γεννητικά όργανα ή απόκρυφα σημεία ενός ενηλίκου για σεξουαλική ευχαρίστηση Το να τοποθετεί κανείς αντικείμενα ή μέρη σώματος (π.χ. δάχτυλα, γλώσσα, πέος) μέσα στον κόλπο, πρωκτό ή στόμα του παιδιού για σεξουαλική ευχαρίστηση
Β/ Χωρίς άγγιγμα: Το να δείχνει κανείς πορνογραφία σε ένα παιδί Το να εκθέτει κανείς τα γεννητικά του όργανα σε ένα παιδί επίτηδες Το να φωτογραφίζει κανείς ένα παιδί σε σεξουαλικές στάσεις Το να ενθαρρύνει κανείς το παιδί να παρακολουθεί ή να ακούει σεξουαλικές πράξεις Η ακατάλληλη παρακολούθηση του παιδιού όταν ξεντύνεται ή χρησιμοποιεί την τουαλέτα
Επιπτώσεις στο παιδί Ακατάλληλη σεξουαλική δραστηριότητα με παιχνίδια ή αντικείμενα Εφιάλτες, προβλήματα ύπνου Απόσυρση ή έντονη προσκόλληση σε κάποιον ενήλικα Ασυνήθιστη μυστικοπάθεια Ξαφνικές απρόσμενες αλλαγές στη διάθεση και προσωπικότητα Παλινδρόμηση σε προγενέστερες συμπεριφορές, π.χ. ενούρηση τη νύχτα Ανεξήγητος φόβος συγκεκριμένων τοποθεσιών ή ατόμων; δε θέλει να μένει μόνο με ένα συγκεκριμένο άτομο
Ανησυχητικά σημάδια στη συμπεριφορά ενήλικα ή εφήβου Δεν αφήνουν στα παιδιά αρκετό προσωπικό χώρο και δεν είναι διακριτικοί μαζί τους Επιμένουν για εκδηλώσεις σωματικής στοργής, όπως φιλιά, αγκαλιές, ή «να παλέψουν» ακόμη κι όταν το παιδί δεν θέλει. Δείχνουν υπερβολικό ενδιαφέρον στη σεξουαλική ανάπτυξη ενός παιδιού ή εφήβου Επιμένουν να περάσουν χρόνο μόνοι με το παιδί χωρίς διακοπές
Περνούν τον περισσότερο καιρό τους με παιδιά και δεν έχουν ενδιαφέρον να περάσουν χρόνο με άτομα της ηλικίας τους Συχνά μπαίνουν απότομα και απροειδοποίητα μέσα στο μπάνιο όταν είναι οι έφηβοι ή τα παιδιά εκεί και πλένονται ή κάνουν τη σωματική τους ανάγκη Συμπεριφέρονται σε συγκεκριμένο παιδί με διάκριση και προτίμηση, κάνοντάς το να νιώθει «ξεχωριστό» σε σχέση με τους άλλους Επιτίθενται λεκτικά σε ένα παιδί
Πώς ο δράστης σωπαίνει το παιδί Ο δράστης λέει «Σου άρεσε», το παιδί σκέφτεται «Μερικές φορές νιώθω ωραία, ίσως έχει δίκιο» Ο δράστης λέει «Θα σκότωνε τη μητέρα σου αν το μάθαινε», το παιδί σκέφτεται «Πράγματι..» Ο δράστης λέει «Σου μαθαίνω τι κάνουν οι μεγάλοι. Κι εσύ είσαι τόσο μεγάλος..», το παιδί σκέφτεται « Πρέπει να είναι σωστό αφού το κάνουν οι μεγάλοι..» Ο δράστης λέει «Είσαι τόσο όμορφη που δεν μπορώ να αντισταθώ», το παιδί σκέφτεται « Πρέπει να φταίω εγώ..»
Ο δράστης λέει «Εσύ ήθελες να παίξουμε αυτό το παιχνίδι», το παιδί σκέφτεται «Εγώ φταίω ..» Ο δράστης λέει «Πήρες γλυκά/χρήματα», το παιδί σκέφτεται «Δεν έπρεπε να τα είχα πάρει-τώρα δε μπορώ να το πω σε κανέναν ..» Ο δράστης λέει « Θα βρεις το μπελά σου άμα μιλήσεις. Θα σε πάρουν από το σπίτι», το παιδί σκέφτεται «Δεν θέλω να με πάρουν δε θα πω τίποτα σε κανέναν» Ο δράστης λέει « Θα μπορούσες να πεις όχι», το παιδί σκέφτεται «Γιατί δεν το είπα? Είμαι κακός και χαζός»
Επιπτώσεις στο παιδί Απώλεια όρεξης και ξαφνικές αλλαγές σε διατροφικές συνήθειες Κατοχή νέων ενήλικων λέξεων για μέρη του σώματος χωρίς εμφανή πηγή Μιλά για ένα καινούργιο μεγαλύτερο φίλο και αδικαιολόγητα δώρα ή χρήματα
Αυτό-τραυματισμός (κόψιμο και κάψιμο) στους εφήβους Σωματικές ενδείξεις, αδικαιολόγητη ευαισθησία, πόνος ή μώλωπες στη στοματική ή γεννητική περιοχή, σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, εγκυμοσύνη Φυγή από το σπίτι
«Ήταν ο τέλειος πατέρας, ασχολούνταν με τα παιδιά, έπαιζε μαζί τους, και τα πρόσεχε όταν ήταν άρρωστα» «Νόμιζα ότι απλώς έπαιζαν σα παιδιά. Δε μπορεί ένα 14χρονο παιδί να κακοποιήσει ένα μικρότερο» «Ο αδερφός μου δε θα το έκανε ποτέ αυτό σε ένα παιδί. Έχει γυναίκα και παιδιά» «Ο φίλος μου έχει μακροχρόνια σχέση με μια γυναίκα. Πώς γίνεται να ενδιαφέρεται σεξουαλικά για μικρά αγόρια;» «Μα ήταν η μητέρα τους. Πώς γινόταν να τα κακοποιήσει;» «Μου είπε ότι το είχε ξανακάνει στο παρελθόν αλλά ότι είχε αλλάξει. Δε θα το ξαναέκανε αφού είχε αλλάξει. Εξάλλου θα το καταλάβαινα»
Πίνακας 6. Πρωτογενής πρόληψη Σεξουαλικής Παραβίασης και Εκμετάλλευσης Παιδιών 1. Εφαρμογή της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού σε όλα τα επίπεδα. α. Παροχές β. Προστασία γ. Συμμετοχή 2. Εθνική εκστρατεία για τα παιδιά και τους νέους α. Διϋπουργικό επίπεδο β. Διακομματικό επίπεδο 3. Αντιμετώπιση της πορνογραφίας 4. Παρέμβαση στην εικόνα παιδιών και νέων στη διαφήμιση 5. Προγράμματα πρόληψης στα σχολεία (νηπιαγωγείο ως λύκειο) μέσω μεθοδολογίας προαγωγής της υγείας. Στόχος: Εκπαιδευτικοί – Παιδιά – Γονείς Πεδία: -Αυτοεκτίμηση -Αυτασφάλεια – Αυτοάμυνα -Κοινωνικές δεξιότητες -Επικοινωνία -Συμμετοχή
Πίνακας 7. Δευτερογενής Πρόληψη Σεξουαλικής Παραβίασης και Εκμετάλλευσης Παιδιών 1. Θεραπευτική προσέγγιση νέων με προδιάθεση για εξέλιξη σε «Δράστες» α. Πρώην θύματα όλων των μορφών θυματοποίησης, ιδιαίτερα σεξουαλικής και συναισθηματικής 2. Έγκαιρος προσδιορισμός γονέων με προδιάθεση για κακοποίηση – παραμέληση των παιδιών τους 3. Πολύπλευρη υποστήριξη Πίνακας 8. Τριτογενής Πρόληψη Σεξουαλικής Παραβίασης και Εκμετάλλευσης Παιδιών 1. Θεραπεία στα θύματα 2. Στήριξη στις οικογένειες των θυμάτων 3. Προσφορά θεραπείας στους υπαιτίους στα πλαίσια της ποινής 4. «Ξενώνες – κρίσης» για άμεση προστασία παιδιών – θυμάτων 5. Θεραπευτικά προγράμματα παιδικής προστασίας 6. Διακρατική συνεργασία και ειδικά μέτρα για τους καθ’ έξιν διεθνείς παιδεραστές και τα δίκτυά τους
ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΤΟΥ ΠΑΡΑΜΕΛΗΜΕΝΟΥ Ή ΚΑΚΟΠΟΙΗΜΕΝΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ Δυσκολία να επενδύσει στις σχέσεις με τους ενήλικες Ανησυχία όταν άλλα παιδιά κλαίνε (υπερευαισθησία) Φόβος προς τους γονείς τους Φόβος να επιστρέψει στο σπίτι του Προσκόλληση σε άγνωστα άτομα «Παγωμένο» βλέμμα Εξαιρετικά χαμηλή αυτοεκτίμηση Παιδί υπερβολικά υπάκουο, παθητικό, αποσυρμένο Έκδηλο άγχος Παιδί που παρουσιάζει σοβαρές δυσκολίες στις συναναστροφές με συνομήλικους ή ενήλικες Καθυστερημένη ή διαταραγμένη ομιλία Συμπεριφορά παλινδρόμησης (ενούρηση, εγκόπριση κλπ)
Η ΚΛΙΜΑΚΑ ΑΓΑΘΩΝΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΤΗΣ ΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΕΛΗΣΗΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ Βαθμολογία Χαρακτηριστικά υψηλής προβλεπτικής ικανότητας 3 Κακή κατάσταση υγιεινής του παιδιού κατά την παραπομπή 3 Γονείς με προβλήματα ψυχικής υγείας 3 Κακές σχέσεις ανάμεσα στους γονείς 3 Γονείς με αντίξοες εμπειρίες ζωής 3 Μητέρα με εμπειρίες αυστηρής πειθαρχίας από τους γονείς της 2 Γεγονότα ζωής για τους γονείς, τον τελευταίο χρόνο 2 Παιδί που δεν ζει με τους 2 φυσικούς γονείς 2 Μητέρα που δεν εμπιστεύεται κανέναν σε περιόδους κρίσης 2 Πατέρας άνεργος ή με περιστασιακή εργασία 2 Μητέρα 21 ετών κατά τη γέννηση του παιδιού 1 Ψυχοκινητική καθυστέρηση του παιδιού 1 Παιδί με «άλλες ασθένειες» πριν την παραπομπή 1 Παιδί που δεν θήλασε 1 Γονείς που απαιτούν άμεση υπακοή από το παιδί 1 Απουσία γονέα πριν την παραπομπή
Σας ευχαριστώ πολύ