ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ Θεολόγος Καθηγητής DEA Εκκλησιαστικής Ιστορίας ΑΠΘ Δρ. Θεολογίας ΑΠΘ E-mail: gzee11@otenet.gr akalamatas@sch.gr ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

ΦΑΚΕΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Θρησκεία και Μύθος

Ένας άκρως επιτυχής και χαρακτηριστικός ορισμός περί μύθου… «Μύθος εστί λόγος ψευδής, εικονίζον αλήθειαν». Θέων ο Αλεξανδρεύς (355-405 μ. Χ.). Ένας από τους τελευταίους μαθηματικούς και αστρονόμους της ελληνιστικής περιόδου. Ο Θέων υπήρξε ο τελευταίος διευθυντής της περίφημης Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας. Και βέβαια, ήταν ο πατέρας της περίφημης μαθηματικού και νεοπλατωνικής φιλοσόφου Υπατίας.

Ωστόσο… με τη στενή έννοια του όρου… Μύθο ονομάζουμε μια αφήγηση που αναφέρεται σε μια τάξη της συμπαντικής πραγματικότητας, προηγούμενη από τη σημερινή. Η οποία αποβλέπει στο να εξηγήσει όχι μια περιορισμένη ιδιομορφία της πραγματικότητας, αλλά τη φύση των πραγμάτων που την απαρτίζουν. Σύμφωνα με την ανθρωπολογική και την ιστορική ετυμολογία του όρου, ο μύθος σχετίζεται με την προέλευση, τη δημιουργία φυσικών, υπερφυσικών και πολιτισμικών φαινομένων. M. ELIADE, Κόσμος και Ιστορία. Ο Μύθος της Αιώνιας Επιστροφής, μτφρ. Στρατής Ψάλτου, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1999, passim.

Ακόμη ένας ορισμός… «Οι άνθρωποι ήταν ανέκαθεν μυθοπλάστες». «Όλες οι μυθολογίες μιλούν για ένα άλλο επίπεδο που υπάρχει παράλληλα με τον κόσμο μας, ένα επίπεδο που κατά κάποιον τρόπο τον στηρίζει». «Στη μυθολογία κάνουμε μια υπόθεση, την πραγματοποιούμε μέσω ενός τελετουργικού, δρούμε με βάση αυτή, μελετάμε διανοητικά την επίδραση που μπορεί να έχει στη ζωή μας κι ανακαλύπτουμε ότι έχουμε πετύχει μια καινούργια προσέγγιση στο βασανιστικό αίνιγμα του κόσμου μας». ΚΑΡΕΝ ΑΡΜΣΤΡΟΝΓΚ, Σύντομη Ιστορία του Μύθου, μτφρ. Λ. Καρατζάς, εκδ. Ωκεανίδα, Αθήνα 2005, 13, 15, 22.

Διηγηματικός ή λογοτεχνικός ο ανθρώπινος νους… Οι άνθρωποι έχουν τη φυσική τάση να δίνουν προσοχή σε αιτιολογικές διηγήσεις οι οποίες: Σχετίζονται με καταστάσεις οι οποίες προσδιορίζονται από παρατηρήσιμες και παρούσες πραγματικότητες. Έχουν προεκτάσεις για άλλες διηγήσεις, με βάση τις αρχές της αναλογικής σκέψης. Πρόκειται για διηγήσεις που αποκρυσταλλώνονται βάση κάποιων συγκεκριμένων αλληλουχιών, αιτίων και αιτιατών. HARVEY WHITEHOUSE, Τύποι θρησκευτικότητας. Μια γνωσιακή θεωρία της μετάδοσης των θρησκευτικών αντιλήψεων, μτφρ. Δημήτριος Ξυγαλατάς, επιμ. Παναγιώτης Παχής, εκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη 2006, 154-155.

Μια απλή περίπτωση / παράδειγμα παροιμιών και μύθων που προσφέρουν μια συμπυκνωμένη ιστορία… Όταν λείπει η γάτα χορεύουν τα ποντίκια Στο γραφείο Στην σχολική τάξη Στη συζυγική ζωή

Η δυναμική του μύθου… Πέραν του ότι ο μύθος εμφανίζεται με τη μορφή ιερής εξιστόρησης της συμπαντικής πραγματικότητας, έχει δύο βασικούς άξονες: Πρώτον, πρόκειται για μια προσπάθεια ερμηνείας του συμπαντικού μακρόκοσμου και των δυνάμεων που τον ελέγχουν, σε σχέση πάντα με το ανθρώπινο στοιχείο. Δεύτερον, πρόκειται για ένα συμβολικό τρόπο ερμηνείας των φαινομένων, όπως αυτά εξελίσσονται στη μακρά ιστορία της ανθρωπότητας, από τον προϊστορικό άνθρωπο μέχρι και σήμερα.

Θρησκεία και Μύθος… Τι θα ήταν μια θρησκεία δίχως Θεό, Θεούς, Θεές, δίχως μύθους και μυθολογικά αρχέτυπα, δίχως τελετουργίες και σύμβολα, δίχως τις έννοιες του ιερού και του βέβηλου; Επιχειρώντας κανείς να απαντήσει στα παραπάνω ερωτήματα, οφείλει πρώτα απ’ όλα γόνιμα να προβληματιστεί, πάνω στο πεδίο ότι και ο μύθος και η θρησκεία ταυτίζονται.

Η ΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΑΡΑΣΤΑΘΕΙ ΜΕ ΟΜΟΚΕΝΤΡΟΥΣ ΚΥΚΛΟΥΣ Η ΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΑΡΑΣΤΑΘΕΙ ΜΕ ΟΜΟΚΕΝΤΡΟΥΣ ΚΥΚΛΟΥΣ

ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΠΙΣΤΗ Τα διακριτά όρια… ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΠΙΣΤΗ Τα διακριτά όρια…