Εκπαιδευτικη αξιολογηση Μάθημα 8

Burnout: επαγγελματική εξουθένωση Herbert Freudenberger (1974) ψυχίατρος Christina Maslach (1976) ψυχολόγος Έρευνες σε εργαζόμενους στο χώρο της υγείας.

Θεωρητικά πλαίσια Maslach: Σύνδρομο επαγγελματική εξουθένωσης Τρεις διαστάσεις: Α) συναισθηματική εξάντληση Β) αποπροσωποποίηση ή κυνισμός Γ) μειωμένη προσωπική ολοκλήρωση (Maslach et al., 2001) Pines et al: Μία κατάσταση σωματικής, ψυσικής και συναισθηματικής εξάντλησης, η οποία προκαλείτε από χρόνια έκθεση του ατόμου σε συναισθηματικά απαιτητικές συνθήκες (Pines and Aronson, 1998) Melamed (1989) βίωση του συναισθήματος της σωματικής κούρασης, της συναισθηματικής εξάντλησης και της γνωσιακής κόπωσης Edelwich and Brodsky (1980) Τρία στάδια Ενθουσιασμός, Αμφιβολία και αδράνεια Απάθεια Cherniss (1980) Εργασιακό στρεςς Στάδιο εξάντλησης Στάδιο αμυντικής κατάληξης

Freudenberger Εξουθένωση: μία κατάσταση κόπωσης ή απογοήτευσης που επέρχεται με την αφοσίωση σε ένα σκοπό, στον τρόπο ζωής ή με την αποτυχία να αποκτηθεί η αναμενόμενη ανταμοιβή

Επαγγελματικοί χώροι και το σύνδρομο της επαγγελματικής εξουθένωσης Χώρος ης υγείας Εκπαίδευση Σώματα ασφαλείας Κοινωνικές υπηρεσίες Επαγγέλματα που προσανατολίζονται στον άνθρωπο

Εργασιακό άγχος Η Ελλάδα καταλαμβάνει την πρώτη θέση στην Ευρώπη στο εργασιακό άγχος, με ποσοστό 55% (European Agency for Safety and Health at Work, 2009).  Αν και η κοινή γνώμη θεωρεί το επάγγελμα του εκπαιδευτικού από τα πλέον προνομιούχα λόγω των εκτεταμένων διακοπών και του περιορισμένου διδακτικού ωραρίου, τα ερευνητικά δεδομένα το κατατάσσουν στα τρία πιο στρεσογόνα επαγγέλματα παγκοσμίως (Johnson et al., 2005. O.E.C.D., 2013a. Travers & Cooper, 1993).

Εξουθένωση στους εκπαιδευτικούς (παλιότερα στοιχεία) Εξουθένωση στους εκπαιδευτικούς (παλιότερα στοιχεία) Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία το 5-25% των εκπαιδευτικών υποφέρει από το σύνδρομο της επαγγελματικής εξουθένωσης. το 10% των εκπαιδευτικών βιώνει υψηλή συναισθηματική εξάντληση, το 15-17% μέτρια ως υψηλή αποπροσωποποίηση που εκδηλώνεται με τη δημιουργία απρόσωπων σχέσεων με τους μαθητές, και το 30-35% αισθάνεται ότι δεν μπορεί να είναι αποτελεσματικό στην εργασία του.

Εξουθένωση στους εκπαιδευτικούς (πρόσφατα στοιχεία) Εξουθένωση στους εκπαιδευτικούς (πρόσφατα στοιχεία) περίπου το 1/3 των εκπαιδευτικών θεωρεί το επάγγελμά του εξαιρετικά στρεσογόνο (Jepson & Forrest, 2006), ενώ σε σύγκριση με άλλους επαγγελματίες, οι εκπαιδευτικοί παρουσιάζουν υψηλότερα επίπεδα άγχους (Borg & Riding, 1991). Ειδικότερα στην Ελλάδα, οι εκπαιδευτικοί παρουσιάζουν στρες σε ποσοστό 54% (European Agency for Safety and Health at Work E.A.S.H.W., 2009).

Παράγοντες Επαγγελματικής Εξουθένωσης (θεωρητικά) Εξωγενείς Εργασιακή αφοσίωση (work engagement) Εργασιακή Ικανοποίηση (work satisfaction) Προβλήματα ρόλων Ενδογενείς Προσωπικότητα (εξωστρέφεια, προσήνεια, ευσυνειδησία, νευρωτισμός, δεκτικότητα στην εμπειρία) Βιολογική και ψυχολογική ευεξία Κεντρικός μηχανισμός αυτό-αξιολογήσεων

Παράγοντες Επαγγελματικής Εξουθένωσης (ερευνητικά) οι βασικοί στρεσογόνοι παράγοντες για τους εκπαιδευτικούς είναι ο εργασιακός φόρτος, ο αυξημένος αριθμός ευθυνών, ο μεγάλος αριθμός μαθητών ανά τάξη, η κακή συμπεριφορά των μαθητών, η κακή σχέση με τη διεύθυνση, η έλλειψη οικονομικών πόρων κλπ. (έρευνα της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Συνδικάτων Εκπαίδευσης (E.T.U.C.E., 2008 στα, Kyriacou, 2001. Λεονταρή, Κυρίδης & Γιαλαμάς, 1997). καταγράφηκαν επιπλέον oι αλλαγές στο εκπαιδευτικό υλικό, η έλλειψη κινήτρων, η αδιαφορία των μαθητών, Η κακή σχέση με τους γονείς, οι χαμηλές αμοιβές κ.ά. Επιπρόσθετοι στρεσογόνοι (έρευνα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία E.Α.S.H.W., 2008),

Παράγοντες Επαγγελματικής Εξουθένωσης (ερευνητικά) παράγοντες για τους έλληνες εκπαιδευτικούς είναι η μη έγκαιρη τοποθέτηση σε σχολεία, η διδασκαλία των μαθημάτων β΄ ανάθεσης, η ανεπαρκής γνώση για τη διαχείριση κρίσεων, η διδασκαλία μαθημάτων εκτός ειδικότητας, οι περιορισμένες δυνατότητες υπηρεσιακής εξέλιξης, η αξιολόγηση των μαθητών κ.ά. (Μούζουρα, 2005). Άλλοι παράγοντες που καταγράφονται Οι στρεσογόνες συνθήκες εργασίας (+ μαθητές ΑΜΕΑ) η πολυετή εργασία των εκπαιδευτικών ξεπερνά τις τρεις δεκαετίες με περιορισμένες ευκαιρίες για υπηρεσιακή εξέλιξη, η δυσκαμψία του εκπαιδευτικού συστήματος, η απουσία καινοτόμων εκπαιδευτικών προγραμμάτων, η μείωση του δημόσιου κύρους των εκπαιδευτικών, η έλλειψη υποστήριξης, εποπτείας και συνεχούς εκπαίδευσης, η απουσία ίσων ευκαιριών, η κομματοποίηση Χαμηλός μισθός

Παράγοντες Επαγγελματικής Εξουθένωσης είναι ο φόρτος εργασίας, η έλλειψη κυβερνητικής υποστήριξης και εποπτών, η οργανωτική και διοικητική δομή του ελληνικού σχολείου, το ακαδημαϊκό επίπεδο των μαθητών, οι χαμηλοί μισθοί, συνεργασία με γονείς και συλλόγους γονέων η έλλειψη σεβασμού από τους μαθητές, η έλλειψη κατάρτισης και η έλλειψη εκτίμησης της εργασίας των εκπαιδευτικών. η γραφειοκρατική διοικητική εργασία, η διαφωνία με τους σχολικούς στόχους, η άνιση κατανομή των αρμοδιοτήτων μέσα στο σχολείο, η έλλειψη υποστήριξης από τους ανώτερους, η έλλειψη επικοινωνίας με τους μαθητές και η ασάφεια του ρόλου των εκπαιδευτικών. Το σχολικό κλίμα

Παράγοντες Επαγγελματικής Εξουθένωσης (ερευνητικά) Οι περισσότεροι από τους μισούς εκπαιδευτικούς θεωρούν ως ιδιαίτερα στρεσογόνο παράγοντα το «κυνήγι της ύλης» και το σύστημα αξιολόγησης.

Ποιοι πλήττονται περισσότερο Το Burnout δεν έχει φύλο και πλήττει εξίσου άντρες και γυναίκες. Οι ανύπαντροι, οι πρωτοδιόριστοι και οι εκπαιδευτικοί με πολλά xρόνια υπηρεσίας είναι αυτοί που απειλούνται περισσότερο από το Burnout

Συμπτώματά και Ενδείξεις Βιολογικό επίπεδο Οι κεφαλαλγίες η υπερένταση , οι γαστρεντερικές διαταραxές, οι διαταραxές διατροφής, οι μεταβολές του σωματικού βάρους, οι καρδιαγγειακές διαταραχές, η έντονη αίσθηση κόπωσης και αδυναμίας, οι διαταραχές στον ύπνο, η υπερβολική κατανάλωση καφεΐνης,καπνού, αλκοόλ,

Συμπτώματά και Ενδείξεις Σε γνωστικό επίπεδο ο εκπαιδευτικός πιστεύει: ότι δεν είναι αποτελεσματικός, ότι δεν έχει θετική επιρροή στους μαθητές του, έχει αδυναμία συγκέντρωσης, ξεχνά εύκολα το ονόματα των μαθητών. Σε συναισθηματικό επίπεδο, ο εκπαιδευτικός αναπτύσσει έντονη αποθάρρυνση, αίσθημα ανεπάρκειας, ενοχών και αδικίας.

Συμπτώματά και Ενδείξεις Σε επίπεδο συμπεριφοράς ο εκπαιδευτικός συμπεριφέρεται με απρόσωπο και ψυχρό τρόπο, αποφεύγει να ενημερώνει τους γονείς για την πρόοδο των μαθητών. Οι οικογενειακές συγκρούσεις, οι εντάσεις στις σχέσεις με τους συναδέρφους, οι δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις, η κοινωνική απόσυρση, η μειωμένη ερωτική - σεξουαλική διάθεση είναι συμπτώματα που εμφανίζονται σε κοινωνικό επίπεδο.

Επαγγελματική Εξουθένωση εκπαιδευτικών και οικονομική κρίση η εκπαίδευση αποτελεί τον τομέα που υπέστη τις βαρύτερες συνέπειες της οικονομικής κρίσης στη χώρα μας αλλά και μεταξύ άλλων ευρωπαϊκών χωρών (Ο.E.C.D., 2013a), αλλαγές στις εκπαιδευτικές δομές ανατροπές που σημειώθηκαν στο εργασιακό καθεστώς των εκπαιδευτικών οι οποίες υπήρξαν –και εξακολουθούν να είναι- ραγδαίες και αιφνιδιαστικές Σύμφωνα με έρευνα της E.T.U.C.E. (2013), από το 2008 έως το 2012 οι κρατικές δαπάνες για την παιδεία περικόπηκαν κατά 20% οι έλληνες εκπαιδευτικοί είναι εκείνοι που υπέστησαν τις μεγαλύτερες περικοπές αποδοχών από όλους τους δημοσίους υπαλλήλους στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη, καθώς αυτές έφτασαν σε ποσοστό 40%. Συγχωνεύτηκαν 1.933 και καταργήθηκαν1.053 σχολικές μονάδες οι προσλήψεις των εκπαιδευτικών μειώθηκαν κατά 88%. Έρευνα για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το δίκτυο «Ευρυδίκη» (European Commission/Eurydice, 2013): στην Ελλάδα, από το 2008 έως το 2011, οι κρατικές δαπάνες για την παιδεία μειώθηκαν κατά 19% ενώ το 2013 σημειώθηκε επιπλέον μείωση κατά 10% με αποτέλεσμα οι δαπάνες για την παιδεία να αποτελούν πλέον το 2,6% επί του συνολικού Α.Ε.Π. της χώρας.

Επαγγελματική Εξουθένωση εκπαιδευτικών και οικονομική κρίση Ως προς τις οικονομικές απολαβές των εκπαιδευτικών, σε διεθνές επίπεδο είναι αντιστρόφως ανάλογες της βαρύτητας και του μεγέθους της ευθύνης που φέρει το επάγγελμα καθώς οι εκπαιδευτικοί στις περισσότερες προηγμένες χώρες αμείβονται χαμηλότερα από οποιονδήποτε άλλον κάτοχο πανεπιστημιακού τίτλου (στοιχεία του Οικονομικού Οργανισμού για τη Συνεργασία και την Ανάπτυξη O.E.C.D., 2013) για τους έλληνες εκπαιδευτικούς, οι περικοπές στη μισθοδοσία τους ήταν εντυπωσιακές: (Ν.3833/2010, Ν.3845/2010), διάφορα επιδόματα μειώθηκαν ως και20% και πολλά άλλα, όπως τα επιδόματα αδείας και εορτών, καταργήθηκαν. Ο Νόμος 4024/2011, με τον οποίο καθιερώθηκε το Ενιαίο Μισθολόγιο δημοσίων υπαλλήλων, ήταν αυτός που επέφερε σαρωτικές αλλαγές στην βαθμολογική και μισθολογική εξέλιξη των εκπαιδευτικών, με μεγαλύτερες οικονομικές απώλειες για τους εκπαιδευτικούς με λιγότερα από δέκα χρόνια προϋπηρεσίας. Ειδικά για τους νεοδιόριστους εκπαιδευτικούς, ο βασικός μισθός συρρικνώθηκε από το 2009 έως το 2013 κατά 40%, ποσοστό πρωτοφανές για τα ευρωπαϊκά δεδομένα (European Commission/Eurydice, 2013). Το πλαίσιο της δημοσιονομικής προσαρμογής, οι ήδη νομοθετημένες και οι φημολογούμενες εκπαιδευτικές αλλαγές μεταβάλλουν σε μεγάλο βαθμό το εργασιακό πλαίσιο των εκπαιδευτικών και δημιουργούν ένα αίσθημα ανασφάλειας και νευρικότητας